kırgızistan`da cumhurbaşkanlığı seçimi ve türkiye ile

advertisement
ORSAM Rapor No: 98
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
Rapor No: 17, Ocak 2012
KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ
VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
PRESIDENTIAL ELECTION IN KYRGYZSTAN AND ITS
EFFECTS ON KYRGYZSTAN-TURKEY RELATIONS
Президентские выборы в Кыргызстане и их влияние
на отношения с Турцией
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES
Центр стратегических исследований Ближнего Востока
THE BLACK SEA INTERNATIONAL CENTER FOR RESEARCH AND DIALOGUE
ORSAM
CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI
SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
PRESIDENTIAL ELECTION IN KYRGYZSTAN AND ITS
EFFECTS ON KYRGYZSTAN-TURKEY RELATIONS
Президентские выборы в Кыргызстане
и их влияние на отношения с Турцией
ORSAM Rapor No: 98
The Black Sea International Rapor No: 17
Ocak 2012
ISBN: 978-605-5330-93-4
Ankara - TÜRKİYE
ORSAM © 2012
Bu raporun içeriğinin telif hakları ORSAM’a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kaynak gösterilerek
kısmen yapılacak makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu raporda yer alan değerlendirmeler yazarına aittir; ORSAM’ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.
ORSAM
STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
Tarihçe
Türkiye’de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun
ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum,
çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır.
Ortadoğu’ya Bakış
Ortadoğu’nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de
halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri,
halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferberliği başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin
egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında gerek ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu’daki sorunların kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri cesaretlendirecektir Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın
kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dâhil olmadan, taraflar
arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla
sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halklarının ortak menfaatidir.
Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ORSAM’ın Çalışmaları
ORSAM, Ortadoğu algalımasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı
kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma mekanizmalarına aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin
çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıların ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ORSAM; bölgesel gelişmeleri ve trendleri titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir. ORSAM,
web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle,
raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin,
stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye’de konuk edilmesini
kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını
sağlamaktadır.
www.orsam.org.tr
İçindekiler
Takdim............................................................................................................................................................ 4
Özet .............................................................................................................................................................. 5
Giriş .............................................................................................................................................................. 6
Seçim Öncesi................................................................................................................................................. 6
Seçim Kampanyası ve Seçim...................................................................................................................... 8
Kırgızistan’da Yeni Hükümet..................................................................................................................... 12
Türkiye-Kırgızistan İlişkileri..................................................................................................................... 14
Sonuç.............................................................................................................................................................. 16
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
3
TAKDİM
Türkiye ile Kırgızistan arasında yaklaşık beş saat uçuş mesafesinin olmasına rağmen
iki ülke arasında var olan etnik, dil, din, tarih, kültür yakınlığı ikili ilişkilerin çok yönlü ve çok boyutlu artmasına yardımcı olmaktadır.
Türkiye, Kırgızistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülkedir. Zor durumlarında her zaman Kırgızistan’ın yanında olmuştur. 23 Aralık 1991’de Kırgızistan’dan ilk resmi
ziyaret Türkiye’ye yapılmış ve bu ziyarette birçok işbirliği anlaşması imzalanmıştır.
İki ülke arasında 29 Ocak 1992 tarihinde diplomatik ilişkiler kurulmuş, karşılıklı
olarak Bişkek’te ve Ankara’da Büyükelçilikler açılmıştır. Kırgızistan’ın İstanbul’da
bir Başkonsolosluğu da bulunmaktadır. 1992’den itibaren Kırgızistan ile Türkiye
arasında 50’den fazla üst düzey ziyaret gerçekleştirilmiş ve 150’ye yakın ikili anlaşma
imzalanmıştır. Türkiye-Kırgızistan ikili ilişkilerinin temeli şunlara dayanmaktadır:
İki devletin yapılanmalarının güçlendirilmesine katkıda bulunulması; Kırgızistan
başta olmak üzere Orta Asya cumhuriyetlerinin siyasi ve ekonomik istikrarının
korunması; Bölgesel işbirliğinin teşvik edilmesi; Ekonomik ve siyasal reformların
desteklenmesi; Bölge ülkelerinin dünya ile bütünleşebilmelerine destek verilmesi;
Bölge ülkelerinin Avrupa-Atlantik kurumlarına entegrasyonlarına yardımcı olunması; Kırgızistan başta olmak üzere Türkiye ile Orta Asya ülkelerinin ikili ilişkilerinin,
her alanda karşılıklı çıkarlar ve egemen eşitlik temelinde geliştirilmesi; Türkiye ve
Kırgızistan’ın diplomatik ilişkilerinin daha da gelişmesi için gerekli strateji ve planlarla karşılıklı ilişkilerin politik olarak desteklenmesidir.
Doç. Dr. Hasan Ali Karasar
The Black Sea International Koordinatörü
Hasan Kanbolat
ORSAM Başkanı
ORSAM Rapor No: 98
The Black Sea International Rapor No: 17, Ocak 2012
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
ORSAM
CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES
Hazırlayan: Dr. Yaşar Sarı
ORSAM
ORSAM Avrasya Danışmanı ve Bişkek Temsilcisi
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Öğretim Üyesi
KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI
SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
Özet
2010-2011 yılları Kırgızistan için dönem noktası yılları oldu. Kendisi bir devrim ile
iktidara gelen Kurmanbek Bakiyev başka bir devrim ile 7 Nisan 2010’da iktidardan düştü.
Bakiyev muhaliflerinden oluşan yeni bir hükümet kuruldu. Orta Asya’da ilk defa bir kadın
Cumhurbaşkanı oldu. Haziran 2010’da Kırgızistan’ın güneyindeki çatışmalar ile ülkenin
parçalanma korkusu yaşattı. Bakiyev muhaliflerinin kurduğu geçici hükümet Anayasa
komisyonu oluşturdu. Haziran ayının sonunda yapılan referandum ile yeni bir Anayasa kabul
edildi. Başkanlık sisteminden Yarı-Parlamenter sistemine geçildi. 10 Ekim 2010’da uluslararası
standartlara uygun olarak yapılan Parlamento seçimi sonucunda bir koalisyon hükümeti
kuruldu. Son olarak, 30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçimi ile Almazbek Atambayev halk
tarafından Cumhurbaşkanı seçildi, ardından yeni bir koalisyon hükümeti kuruldu. Bütün
bu siyasal gelişmeler Kırgızistan’ın çok kısa bir zaman dilimi içinde nasıl bir siyasal değişim
geçirdiği göstermesi açısında çok önemlidir. Bu sadece Kırgızistan değil, Orta Asya hatta
Bağımsız Devletler Topluluğu üyesi devletleri için de örnek gösterilebilecek gelişmelerdir.
Bu yazıda, Kırgızistan’daki Cumhurbaşkanlığı seçimi çerçevesinde Kırgızistan’daki siyasal
gelişmeler incelenip ve bu gelişmelerin Kırgızistan-Türkiye ilişkilerine etkisi tartışılmaktadır.
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
5
ORSAM Avrasya Stratejileri
ORSAM
Giriş
Kırgızistan 10 Ekim 2010 tarihinde yapılan Parlamento seçiminden sonra önemli bir seçimi
daha tamamladı. 30 Ekim 2011 tarihinde yapılan
seçim ile Kırgızistan halkı Cumhurbaşkanı’nı da
doğrudan seçmiş oldu. Böylece Orta Asya ülkeleri arasında iktidarın seçim yolu ile el değiştirdiği ilk ülke oldu. Bu bakımdan, Kırgızistan her
ne kadar bazı eksikleri de olsa Orta Asya’nın en
demokratik ülkesi konumundadır. Yalnız demokrasinin tam oturmamış olmaması, var olan
sosyo-ekonomik problemler ve çatışmalar ülkede istikrarın ve huzurun sağlanmasında bazı
problemlerin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. 1990’lı yıllardaki Tacik İç Savaşı ve Mayıs
2005’teki Özbekistan’daki Andican olayları ve
son Kazakistan’dan meydana gelen çatışmalar
dışında en önemli kitlesel olaylar Kırgızistan’da
olmuştur. Haziran 1990’daki Oş-Özgen olayları,
Mart 2005’de Kırgızistan’ın ilk Cumhurbaşkanı olan Askar Akayev’in halk hareketi sonucu
devrilmesi, Nisan 2010 tarihinde Kırgızistan’ın
ikinci Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev’in
yine bir halk hareketi ile iktidardan düşürülmesi ve son olarak Haziran 2010 tarihindeki Oş ve
Celalabad şehirleri ve çevresindeki trajik olayları örnek olarak
Seçim Öncesi
7 Nisan 2010’da Bakiyev’in iktidardan devrilmesi ile yönetimi ele geçiren eski muhalefet liderleri, Kırgızistan’da tekrar tek adam yönetimin
olmaması, yani yetkilerin ve iktidar gücünün
tek elde toplanmaması için yeni bir anayasa
yapmaya karar verdiler. Yeni Anayasa’yı hazırlayanlar Kırgızistan’da var olan otoriter Başkanlık sistemi yerine daha esnek ve güçlerin farklı
erkler arasında dağıtıldığı Yarı-Başkanlık daha
doğrusu Yarı-Parlamenter sistemi benimsediler.
Her ne kadar Kırgız siyasetçiler ve bazı akademisyenler tarafından Parlamento’nun sistemin
merkezinde olması nedeniyle Parlamenter sistem olarak adlandırılsa da, Cumhurbaşkanın
sahip olduğu yetkilerin fazlalığı sebebi ile bu
sisteme Yarı-Parlamenter sistem adı verilebilir.
Başta Ata-Meken Partisi lider Ömürbek Teke-
6
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
bayev olmak üzere oluşturulan Anayasa komisyonu dünyanın farklı ülkelerinin Anayasalarını
da inceleyerek (Türkiye Anayasası dahil) ve Venedik Komisyonun tavsiyelerini de göz önüne
alarak yeni bir Anayasa yazdı. Hazırlanan yeni
Anayasa 27 Haziran 2010 tarihinde yapılan referandum ile yüzde 90’nın üzerinde oy ile kabul
edildi.
Yeni Anayasa ile Cumhurbaşkanı’nın yetkileri
kısıtlandı. Ancak yetkilerinin sınırlandırılmasına rağmen Cumhurbaşkanı hala hem Anayasa’daki yetkileri açısından hem de Kırgız toplumunun gözündeki imaj açısından çok önemli
bir yere sahiptir. Örneğin, hala Cumhurbaşkanı devletin başsavcısını, Merkez Bankası
başkanı’nı, diplomatları ve Savunma Bakanı
başta olmak üzere askeri yetkilileri atamaktadır.
Ayrıca Kırgız toplumu gibi ataerkil bir toplumda Cumhurbaşkanı sadece sembolik değil ülkenin gerçek lideri olarak görülmektedir.
10 Ekim 2010 tarihinde yapılan Parlamento seçimleri sonucunda, Bakiyev’in eski bakanları
ve bürokratlarından oluşan Kamçıbek Taşiyev
liderliğindeki Ata-Yurt (Ata-Jurt) Partisi, eski
başbakan Almazbek Atambayev liderliğindeki
Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisi (KSDP),
eski Cumhurbaşkanı yardımcısı ve eski Başbakan Feliks Kulov liderliğindeki Ar-Namus Partisi, eski başbakan yardımcısı ve işadamı Ömürbek Babanov liderliğindeki Cumhuriyetçi (Respublika)
Zamandaş Partisinin Atambayev’i desteklediğini
gösteren ilan panosu
KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
Respublika Partisinin Atambayev’i desteklediğini
gösteren seçim panosu
Ak-Şumkar Partisinin Atambayev’i desteklediğini
gösteren seçim panosu
Parti ve eski Parlamento Başkanı Ömürbek Tekebayev liderliğindeki Ata-Meken Partisi 120
kişilik Parlamento’ya milletvekili sokmayı başardılar. Eski Parlamento başkanı ve Güvenlik Konseyi sekreteri Adahan Madumarov liderliğindeki Bütün Kırgızistan Partisi ise seçimde oy kullanma hakkına sahip bütün seçmenlerin (Milli
Seçim Komisyonu kararı ile seçimde oy kullanan değil) yüzde beşinin oylarını alamadığı için
Jogorku Keneş (Kırgızistan Parlamentosu)’te
temsilci bulundurma hakkını kazanamamıştır.
Ata-Jurt Partisini KSDP, Ar-Namus, Respublika
ve Ata-Meken Partisi çıkardıkları milletvekili
sayısılarına göre takip etmiştir.
Jogorku Keneş’te temsil hakkını kazanan partilerin hiçbiri tek başına hükümeti kurmak için
gerekli salt çoğunluğu sağlayamadığı için koalisyon görüşmeleri başladı. 7 Nisan’da Bakiyev
iktidarının düşürülmesi sırasında aktif rol oy-
nayan KSDP, Ata-Meken ve Nisan olaylarından
sonra kurulan Respublika partileri arasında koalisyon kurulması beklenmekte idi. Fakat koalisyon görüşmeleri sonucunda KSDP, Respublika partileri ile Bakiyev döneminde bakanlık, belediye başkanlığı yapmış siyasetçilerin bir araya
gelmesi ile oluşmuş Ata-Jurt partisi arasında
koalisyon hükümeti seçimden ancak iki aydan
fazla bir zaman sonra 17 Aralık 2010 tarihinde
kurulabildi. Bu partilerin koalisyonu kurulabilmesinin temel sebepleri ise şunlardır: KSDP ve
Respublika partileri açısından 7 Nisan’daki yönetim değişimi sonucu oluşan siyasal ve sosyal
istikrarsızlığın ortadan kaldırmak ve Ata-Jurt
partisi ileri gelenleri bakımından da Bakiyev döneminde elde ettiklerini korumak, parti olarak
varlıklarının yeni oluşan sistem içinde sağlamlaştırmak ve meşruiyetini diğer siyasi elitlere de
kabul ettirebilmek için koalisyon hükümetine
girmeye karar verdiler.
17 Aralık 2010 tarihinden, 30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçimine kadar Kırgız siyasi hayatında önemli gelişmeler oldu. Birinci gelişme,
Ar-Namus Partisi üyesi 10 milletvekili partinin
başkanı Kulov’a rağmen hükümeti destekleme
kararı aldı. Yine, Ar-Namus Partisi üyesi 15 milletvekili Parti başkanı Feliks Kulov’un değiştirilmesini talep ettiler. Bu arada Ata-Jurt Partisi’nin
Kamçıbek Taşiyev’i Cumhurbaşkanı adayı olduğunu ilan etmesi, partinin ileri gelenlerinden
Bakiyev dönemi Bişkek Belediye Başkanı Nariman Tuliyev ile Bakiyev döneminde Parlamento
Başkanlığı, Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası Başkanlığı gibi önemli görevlerde bulunmuş
Marat Sultanov gibi önemli siyasilerin Cumhurbaşkanlığı adaylıklarını ilan etmesi Ata-Jurt
partisinde de bir krizin çıkmasına sebep olmuştur. Bu gelişmeler dışında, Kırgızistan Başsavcısı Kubatbek Baybolov’un Başbakan Yardımcısı
ve Respublika Partisi lideri Ömürbek Babanov
hakkında ileri sürdüğü Megacom (ülkenin en
büyük cep telefonu operatörü, bir zamanlar eski
Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev’in oğlu
Maksim Bakiyev’in kontrol ettiği söyleniyordu)
ilgili yolsuzluk iddiası Babanov’un geçici olarak
bir ay hükümetteki görevi bırakmasına sebep
olmuştur. Bir ay sonunda Babanov hüküme-
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
7
ORSAM
ORSAM Avrasya Stratejileri
ORSAM
te dönerken, Baybolov başsavcılık görevinden
Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva tarafından
görevinden alındı. Baybolov’da Cumhurbaşkanlığına aday olduğunu ilan etti. Bunun dışında
Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva ile Parlamento Başkanı Ata-Jurt Partisi’nden Ahmetbek
Keldibekov arasında başta Maksim Bakiyev’in
sahip olduğu 7 Nisan sonrasında devletleştirilen Kanal5 televizyonun kontrolü ve yüksek
mahkemelere atanacak savcılar ile ilgili siyasal
krizler ortaya çıkmıştır. Bütün bu gelişmelere ek
olarak, Haziran 2010 tarihinde kanlı çatışmaların olduğu Kırgızistan’ın güney vilayetlerindeki
(oblastlarındaki) azalmış da olsa gerginliğin devam ettiği bir ortamda Cumhurbaşkanlığı seçimine gidildi.
Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesi siyasi partiler
ve seçim yasasında belli başlı değişiklikler yapıldı. Temel değişiklikler şunlardır: Seçim barajı
ülke çapında yüzde 7’ye ve vilayetlerde binde
7’ye çıkarılırken, seçim listelerinde adı olmayan ve davet yazısı olmayanların (daha önceki
seçimlerde seçmenler sandık kurulunun izni ile
ek listeye adları yazdırarak oy kullanabiliyorlardı) oy kullanamayacakları kararı verildi. Aynı
zamanda, Milli Seçim Komisyonu’nun (başkan
dahil) üyeleri ve yapısı değiştirildi. Bunlar dışında, vilayetlerdeki (oblastlardaki) seçim komisyonları ve “Gas Shaloo” adı verilen sonuçların
elektronik ortamda vilayetlerden Milli Seçim
Komisyonuna gönderen bilgisayar programının kullanılmasından vazgeçildi. Bu gibi değişiklikler daha önceki seçimlerde karşılaşılan
problemlerin tekrarlanmaması amaçlanmış fakat gerek Cumhurbaşkanlığı seçim süresince ve
gerekse de oyların sayımı sırasında bu değişiklikler yeni bazı problemlerin ortaya çıkmasına
sebep olmuştur.
Cumhurbaşkanlığı için parti ve kişisel aday
olarak seçim sürecinin başında 83 aday başvurmuş, ama bu adayların bir kısmı Cumhurbaşkanı adayı olabilmek için gerekli olan 30 bin
imzayı, 100, 000 som’u (Kasım 2011 kurundan
yaklaşık 4,000 TL) kayıt ücretini ve uzmanlardan oluşan yazılı ve sözlü olarak yapılan Kırgız
dili sınavından başarılı olamadıkları için elenmişlerdir. Sonradan bazı önemli siyasetçiler ise,
8
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
ya Cumhurbaşkanlığı seçimine ya hiç aday olmamış (Kulov ve Babanov gibi), ya da sonradan
adaylıktan çekilmişlerdir (Tekebayev, Tuliyev,
Sultanov ve eski Maliye Bakanı Akılbek Caparov gibi). Sonuçta Cumhurbaşkanlığı seçimine
16 girdi. Bu 16 aday içinde KSDP lideri ve eski
Başbakan Atambayev, Bütün Kırgızistan Partisi lideri ve Parlamento Başkanı Madumarov ve
Ata-Jurt Partisi lideri ve milletvekili Taşiyev en
önemli adaylar olarak öne çıktılar. Bu adaylar
dışında eski Başsavcı Baibalov, Parlamento’da
temsil imkânı bulamayan küçük partilerin liderleri, milletvekilleri ve eski-yeni bürokratlar
da aday oldular.
Atambayev’in seçim panosu, “Kırgızistan beraber
(birlikte)”
Seçim Kampanyası ve Seçim
Cumhurbaşkanlığı seçiminin önde gelen adayları içinde, Atambayev seçim kampanyasına erken başladı. Başbakanlık görevini bırakmadan
önce ülkeyi gezdi. Rusya’ya giderek Rusya Federasyonu Başbakanı Vladimir Putin ile görüştü.
Rusya’da çalışan Kırgızlar ile bir araya geldi.
83 Cumhurbaşkan aday adaylarından, Cumhurbaşkanlığı için gerekli şartlar olan 30 bin imza,
100,000 som ve Kırgızca dil sınavını geçen 24
aday adayı resmen aday olmaya hak kazandı.
Adayların bazıları, Atambayev, Madumarov ve
Taşiyev gibi, partileri tarafından aday gösterilirken, bazıları da, Baybolov, Suvanaliev gibi,
kişisel olarak aday oldular. Ata-Yurt partisinden başta partinin adayı Taşiyev olmak üzere,
Bişkek eski belediye başkanı Nariman Tuliev ve
eski Meclis Başkanı Marat Sultanov gibi par-
KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
tinin ağır topları da aday oldular. Ar-Namus
partisinin lideri Kulov aday olmaz iken, parti
olarak Celalabad vilayetinden milletvekili olan
Anarbek Kalmatov’u aday olarak gösterdi. Yine
kendisi de güney Kırgızistan’dan olan eski ombudsmanı Tursunbay Bakıroğlu ve Narın vilayetinden eski Maliye Bakanı Akılbek Caparov da
aynı partiden bağımsız adaylar olarak çıktılar.
Bu süreçte, aday adayların bazıları çeşitli gerekçelerle (toplanan imzaların sahte olması, zamanında başvurunun teslim edilmemesi gibi) elendiler. Merkez Seçim Komisyonu tarafından elenen aralarında Tuliev ve Ar-Namus Partisi’nin
milletvekili Bakıroğlu’nun da olduğu dört aday
karara itiraz ederek Yüksek Mahkeme’ye gittiler. Mahkeme’nin kararı ile Merkez Seçim Kurulu bu adayları tekrar adaylar listesine eklendi. Fakat kısa bir süre sonra Tuliev ve Caparov
adaylıktan çekildi.
Kuzeyde etkili olan siyasetçilerden Respublika
Partisi lideri ve geçici Başbakan Ömürbek Babanov, Ak-Şumkar Partisi lideri Temir Sariyev
aday olmazken Atambayev’ın adaylığını desteklediklerini kamuoyuna ilan ettiler. Bu partilerin
dışında sivil toplum kuruluşlarının önemli bir
kısmınında desteğini Atambayev aldı. Seçime
girmeyen bu siyasetçiler ve bazı sivil toplum
kuruluşların desteği özellikle afişler ile ilan edildi. Ayrıca seçim kampanyası sırasında seçime
girmeyen bu partiler ve liderleri Atambayev’in
seçim kampanyasını desteklediler ve kendi destekçilerinin Atambayev lehinde oy kullanması
için teşvik ettiler. Haziran 2010 olayları sonucunda Kırgızistan’da artan milliyetçi hisler siyasetçileri de etkilemeye başladı. Özellikle de
ülkenin güneyindeki milliyetçiler, olaylardan
geçici hükümeti suçladıklarından, geçici hükümetin başbakanı olan Atambayev’e seçimde
desteklemediler. Güney milliyetçilerinin oyları
kendileri de güneyli olan Madumarov ve Taşiyev arasında paylaşıldı. Güneyde Özbekler ve
çoğunluğu kuzeyde olan Ruslar ve diğer azınlıklar için Madımarov ve Taşiyev gibi güneyli
Kırgız milliyetçisi söylemini kullanan adaylar
karşısında Atambayev tercih edilen aday konumuna geldi. Ekim 2010 Parlamento Seçimi’nde
Ar-Namus ve Respublika Partisini destekleyen
Özbeklerin ve Rusların birçoğu Rusya Federasyonu tarafından desteklendiğini düşündükleri
Atambayev lehinde oy vermeye karar verdiler.
Böylece, Atambayev Bişkek şehrindeki elitlerin,
kuzey vilayetlerindeki etkili siyasetçilerin ve güneydeki azınlıkların desteğini aldı.
Atambayev’in seçim kampanyası sırasında
Cumhurbaşkanı adaylarının bazıları ile görüştüğü bu görüşmelerin sonucu bazı adayların çekildiği iddia edildi. Aynı zamanda, rakip adaylar
tarafından Atambayev’in devlet imkânları kullandığı, özellikle devlet memurları ve üniversite
öğrencilerinin Atambayev’i desteklemeleri için
üstleri ve üniversite idarecileri tarafından yönlendirildikleri iddia edildi. Benzer iddialar Oş
ve Celalabad bölgelerinde Taşiev için de söylendi. Bu iddialar dışında bazı adayların oy karşılığı para verdikleri, bazı vilayetlerde adayların
posterlerinin yırtıldığı ve yakıldığı iddiaları da
Kırgız basınında yer aldı. Seçim süreci ile ilgili
olarak bu iddiaların bir kısmının doğru olduğu
Kırgız kamuoyu tarafından kabul edilmektedir.
Fakat iddiaların seçim sonucunu etkileyecek
boyutta olmadığı, münferit bölgelerde olduğu
da Kırgızistan’da bütün adaylar dahil herkes tarafından kabul edilmektedir.
Güneydeki Kırgız milliyetçiler çoğunluğu ise
Madumarov’ı ve Taşiyev’i destekleme kararı
aldılar. Madumarov ve Taşiyev’in güneydeki
Kırgız milliyetçi oyları hemen hemen ortadan
bölmesi, Bişkek elitinin, kuzey bölgelerinin ve
azınlık oylarını garantilemiş olan Atambayev’in
şansını arttırdı. Madumarov’un adaylığının Bakiyev ailesine yakın olanlar tarafından desteklediği iddia edilmektedir. Taşiyev ise Bakiyev çevresi ile ilişkisini kopardığını, kendisinin ülkenin
güneyindeki Kırgızlar arasındaki itibarına dayanarak kendi siyasal alanını oluşturmaya başladığı söylenebilir. Nitekim partisi içinde kendisi
dışında parti ileri gelenlerinin bağımsız ya da
farklı grupların adayları (örneğin Tuliev 7 Nisan
Hareketenin adayı) olarak çıkması parti içindeki güç mücadelesinin kızıştığını göstermektedir.
Bu da partinin seçimler sonucu oluşacak siyasal
ortamdan elini de zayıflatmaktadır.
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
9
ORSAM
ORSAM Avrasya Stratejileri
ORSAM
sında belirttiği gibi Atambayev dışında adayların seçim afişlerinde yüzünün gülmediği ve
genellikle seçim sloganlarını güvenlik konuları
üzerine inşa ettikleri, Atambayev ve Madumarov dışındaki adayların (birçoğunun asker
ve polis olmamalarına rağmen) askeri ve polis
üniformaları ile çekilmiş fotoğraflarını afişlerde
kullandıkları görülmüştür.
Madumarov’un seçim panosu, “Hukuku sağlarız”
Merkez Seçim Komisyonu seçime katılan adayların seçim harcamalarını açıkladı. Buna göre,
Atambayev seçim için 43,5 milyon som (yaklaşık 1.75 milyon TL) harcarken, Madumarov
27,4 milyon som (yaklaşık 1.1 milyon TL) ve
Taşiyev 20,3 milyon som (yaklaşık 812 bin TL)
harcadıklarını ilan etti. Kırgız Seçim Kanuna
göre adaylar en fazla 50 milyon som (yaklaşık
2 milyon TL) harcayabilmekte. Oysa Kırgız
kamuoyu seçimlerde adayların Merkez Seçim
Komisyonu’na bildirdiklerinden fazlasını harcadıklarını iddia edilmektedir.
İsabekov’un seçim panosu, “Geleceğimiz iki dil
ile, Rus Dili, Kırgız Dili”
Bakır uulu’nun seçin panosu, “İnanıyorum”
Ar-Namus Partisi adayı Kalmatov’un seçim panosu,
“Memleketin Adaletli Gücü”
Seçim günü aday sayısı 16’ya düştü. Seçime katılan adaylardan sadece 6 tanesi aktif kampanya
yürüttü. Bunlar içinden sadece Atambayev, Madumarov ve Taşiyev mitingler, toplantılar düzenlediler. Bunlara ek olarak Baybolov televizyon, radyo ve gazetelerde ilanlar vererek halka
seslerini duyurmaya çalıştılar.
Kampanya sırasında, ORSAM’dan Hasan
Kanbolat’ın Kırgızistan seçimleri ile ilgili yazı-
10
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
Taşiyev’in seçim panosu, “Yeni ve genç kadrolar”
Oy verme sırasında Atambayev’in, Taşiyev’in ve
Madumarov’un gözlemcilerini seçim sandıklarında görmek mümkündü. Avrupa Güvenlik ve
KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından görevlendirilen uzun ve kısa dönemli gözlemciler, Bağımsız Devletler Topluluğu adına, Türk Konseyi
adına, diğer uluslararası kuruluşlar, Amerikalı
Milli Demokratik Enstitüsü (National Democratic Institute) ve Amerika Birleşik Devletleri
büyükelçiliği adına gözlemcilik yapan toplam
yaklaşık 800 uluslararası gözlemci yanında, Demokrasi ve Sivil Toplum için Koalisyon, Taza
Şayloo (Temiz Seçim), Demokrasi ve İnsan
Hakları Merkezi ve bunun gibi yerel sivil toplum örgütleri adına 2000 üzerinde gözlemci de
seçimi takip ettiler. İzlanda AGİT adına görevli 3 gözlemci gönderirken Türkiye ise gözlemci milletvekilleri hariç sadece iki kişi ile temsil
edildi.
Yer
Seçimler 30 Ekim günü önemli bir olay olmadan tamamlandı. Seçime, Kırgızistan Merkez
Seçim Komisyon’un resmı sonuçlarına göre,
kayıtlı seçmenlerin % 61,8’i oy kullandı. Bu da
yaklaşık 1 milyon 860 bin seçmen demektir. Burada dikkat edilmesi gereken iki nokta vardır.
Birincisi, oy kullananların oranı ülkenin kuzey
ve güney oblastlarında (vilayetlerinde) farklı olması. İkincisi de, seçimde iddialı olan üç adayın
ülkenin kuzeyinden ve güneyinden aldıkları oyların farklıdır. Aşağıdaki tablo Kırgızistan Merkez Seçim Komisyon’unun resmi sonuçlarına
göre hazırlanmıştır.
Oy
Atambayev’e Atambayev’e
Taşiev’e
Oy
Madumarov’a Madumarov’a Taşiev’e Oy
Kullanan
Oy
Oy
Oy
Kullanma
Oy Verenlerin Oy Verenlerin Verenlerin
Seçmen
Verenlerin
Verenlerin
Verenlerin
Yüzdesi
Sayısı
Yüzdesi
Sayısı
Sayısı
Sayısı
Yüzdesi
Yüzdesi
Bişkek Şehri
253 447
%59,52
201 844
%79,64
14 343
%5,66
11 810
%4,66
Çu Vilayeti
411 383
%84, 51
354 552
%86,19
14 839
%3,61
10 706
%2,6
Issık-Göl
Vilayeti
174 384
%71,26
155 638
%89,25
2 364
%1,36
2 863
%1,64
Talas
107 042
%84,90
100 318
%93,72
632
%0,59
1 278
%1,19
Narın
119 539
%76,10
112 596
%94,19
1 643
%1,37
1 371
%1,15
Kuzey
Toplam
1 065 795
%75,25
924 948
%86,78
33 821
%3,17
28 028
%2,63
Oş Şehri
63 776
%49,70
28 146
%44,13
18 131
%28,43
11 161
%17,5
Oş Vilayeti
335 932
%52,73
117 565
%35
98 045
%29,19
94 385
%28,1
Celalabad
Vilayeti
269 568
%49,91
68 425
%25,38
65 261
%24,21
113 323
%42,04
Batken
Vilayeti
120 441
%48,45
34 556
%28,69
58 693
%48,73
19 032
%15,8
Güney
Toplam
789 717
%50,20
248 692
%31,50
240 130
%30,40
237 901
%30,12
Yurtdışında
kullanılan
oylar
3 084
%8,06
1 704
%55,25
483
%15,66
263
%8,53
Ülke Geneli
1 858 596
%61,28
1 175 344
%63,24
274 434
%14,77
266 192
%14,32
Tablodaki bilgileri analiz edersek şunları söyleyebiliriz.
1. Kuzey vilayetlerindeki seçmenler, seçim sandığına güney vilayetlerindeki seçmenlerden
daha fazla rağbet etmişlerdir. Kuzeyde ortalama sandığa gidip oy kullanma oranı %
75 civarında iken, güneyin ortalaması % 50
civarinda idi. Örneğin, en yüksek katılım,
yaklaşık %85 katılım ile Talas ve Çu vilayetlerinde oldu.
2. Kuzey vilayetlerindeki seçmenler ağırlıklı
olarak oylarını Atambayev’e vermişlerdir.
Kuzey vilayetlerinde ve Bişkek şehiri toplamında Atambayev yaklaşık % 87 oy aldı.
3. Güney vilayetlerindeki seçmenlerin oyları
Atambayev, Madumarov ve Taşiev arasında
hemen hemen eşit olarak bölünmüştür. Gü-
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
11
ORSAM
ORSAM Avrasya Stratejileri
ORSAM
ney vilayetlerinde oylar Atambayev, Madumarov ve Taşiyev arasında yaklaşık %31, %30
ve %30’luk oylar ile paylaşıldı.
4. Güneyde özellikle, Özbeklerin yoğun yaşadığı Oş şehrinde v vilayetinde Atambayev yaklaşık %44 ve % 35 oy oranı ile diğer adayların
önünde yer aldı.
Seçim sonuçlarına Madumarov ve Taşiev itiraz etmişlerdir. Özellikle güney vilayetlerinde
Madumarov ve Taşiev lehine az kişinin katıldığı kısa süreli gösteriler yapılmıştır. Bazı seçim
sandıklarına hile yapıldığını ve seçimde bazı
seçmenlerin oy kullanılmasının engellendiğini
iddia edilmiştir. Bu itirazlar, Merkez Seçim Komisyonu tarafından karara bağlanarak, özellikle Bişkek’teki bazı sandıklarda kullanılan oylar
iptal edilmiştir. Fakat iptal edilen oylar seçim
sonuçlarını etkileyecek düzeyde olmadığından
Atambayev’in Cumhurbaşkanlığı seçimi kazandığı ilan edilmiştir. Cumhurbaşkanlığın 1 Aralık
2011 tarihinde Roza Otunbayeva tarafından Almazbek Atambayev’e devredilmesine karar verilmiştir. Böylece, Kırgızistan yeni bir yıla yeni
bir Cumhurbaşkanı ve yeni bir koalisyon hükümeti ile girmesi hedeflenmiştir.
Seçimleri gözlemleyen uluslararası ve yerel gözlemcilerin ortak kanaati seçim sırasında bazı
aksaklıkların olmasına, seçim sırasında seçmeni
etkileyen ve yönlendiren faaliyetlerin olmasına
rağmen, bu faaliyetlerin seçim sonucu etkileyecek boyutta olmaması sebebi ile seçim sonuçlarının adil olduğunu ilan etmişlerdir.
Kırgızistan’da Yeni Hükümet
30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçimine
aday olan Başbakan Atambayev geçici bir süre
Başbakanlıktan ayrıldı. Başbakanlık makamına seçim sürecince geçici olarak Başbakan Birinci Yardımcısı Ömürbek Babanov getirildi.
Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva’nın 2011
yılının bitmesini beklemeden 1 Aralık tarihinde Cumhurbaşkanlığını Atambayev devretmesi
ve Atambayev liderliğinde kurulan KSDP, Respublika ve Ata-Yurt arasında kurulan koalisyon
hükümeti KSDP’nin 2 Aralık’ta koalisyondan
çekilmesi ile bozuldu.
12
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
Kırgızistan Parlamentosunda milletvekilleri
olan siyasi partiler yeni bir koalisyon hükümeti
kurulması için görüşmelere ve pazarlıklara başladılar. Tabii tüm bu görüşmeler ve pazarlıklar,
10 Ekim 2010 Parlamento seçimlerinden sonra
siyasal hayatta, siyasal partiler içinde ve son olarak da 30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçim
sonuçların etkisi ve çerçevesinde gerçekleşti.
30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçimi sonucu
Atambayev’in ilk turda, yüzde 50’nin çok üzerinde ve diğer adaylara karşısında aldığı ezici
bir üstünlük sağladı. Madumarov ve Taşiyev
sonuçlara itiraz ettiler ve taraftarları özellikle
de güneyde gösteri de yaptılar. Bu itirazlar ve
gösteriler cılız kaldı çünkü aradaki farkın yüksek olması, halkın seçim sonuçlarını kabul etmesi, Rusya, ABD ve Türkiye gibi devletlerin
Atambayev’in seçilmesi dolayı ile kutlaması ve
seçimi gözlemleyen uluslararası kuruluşların
seçimde yapılan haksızlıkların, hataların seçim
sonucu etkilemeyecek boyutta olduğunu ilan
etmeleri etkili oldu.
Seçim sonuçları, aynı zamanda şunu da gösterdi. Atambayev ve partisi siyasi gücünü artırırken, Ar-Namus ve Ata-Yurt Partilerinde
çatlaklar oluşmaya başladı. Ata-Meken Partisi
muhalefette olmasın rağmen birliğini korudu
ve Cumhurbaşkanlığı seçiminde Parti olarak
aday göstermeyerek dolaylı olarak Atambayev’i
destekleyerek seçim sonrası koalisyon pazarlıklarında güçlü bir şekilde masaya oturma fırsatı
elde etti.
Cumhurbaşkanı Atambayev’in 1 Aralık 2011’de
göreve başlamasının ikinci günü 2 Aralık’ta
KSDP koalisyon hükümetinden çekildiğini ilan
etti. Koalisyon anlaşmasının geçersiz olduğunu
ve yeni bir hükümetin ve hükümet programının oluşturulması gerektiğini ilan ettiler. Ayrıca
Parlamento Başkanı olan Ata-Yurt Partisi’nden
Ahmetbek Keldibekov’un görevinden çekilmesi için kampanya başlattılar. Kampanya sonunda 14 Aralık 20011’de Keldibekov istifa etmek
zorunda kaldı. Cumhurbaşkanı Atambayev hükümet kurma görevini KSDP verirken bu parti
Respublika lideri ve Başbakan Birinci Yardımcısı Babanov’u Başbakan olarak aday gösterdi. 16
Aralık’ta KSDP’den Asılbek Jeenbekov’un Par-
KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
lamento başkanı seçildi ve aynı gün Babanov’un
Başbakanlığında KSDP, Respublika, Ar-Namus
ve Ata-Meken Partilerinden oluşan koalisyon
hükümeti kuruldu. Yeni Meclis Başkanı Jeenbekov bir kardeşinin Oş valisi, bir diğer kardeşinin
de Almanya’da büyükelçi olan güneyli bir aileden gelmesi ve yeni kurulan hükümet içinde 7
bakanın güney kökenli olması ve Cumhurbaşkanlığı idaresi içinde güneylilerin önemli oranda temsil edilmesi siyasi dengeleri korumak için
yapılan manevralar olarak görülebilir.
Yeni koalisyon hükümetinden memnun olmayanlarda vardı. Bunlardan birisi de Cengiz
Aymatov’un kızı Ata-Meken Partisi milletvekili
Şirin Aytmatov’dur. Parlamento’da yapılan güven oylamasına katılan Ata-Yurt milletvekilleri
dahil 113 milletvekili yeni koalisyon hükümetine güvenoyu verirken, Ar-Namus Partisi’nden
Dastan Bekeşov ve KSDP’nden İsmail İsakov
karşı oy kullandılar.
Yeni bakanlar kurulunda şu bakanlardan oluşmaktadır:
Başbakan Ömürbek Babanov (Respublika Partisinden),
Başbakan Birinci Yardımcısı Aalı
Karaşev
(Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden),
Ekonomi ve Yatırımlardan Sorumlu Başbakan
Yardımcısı Coomart Otorbaev (Ata-Meken
Partisinden),
Sosyal Problemlerden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Gülnar Asımbekova (Ar-Namus Partisinden),
Hükümetin Koordinasyonundan Sorumlu Bakan Törögül Bekov (Respublika Partisinden),
Sağlık Bakanı Dinara Sagınbayeva (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden),
Gençler, Göçmenler ve İstihdam Bakanı Aliyasbek Alımkulov (Kırgızistan Sosyal Demokrat
Partisinden),
Sosyal Güvenlik Bakanı Ravşan Sabirov (Ata
Meken Partisinden),
Olağanüstü Hal Bakanı
(Respublika Partisinden),
Kubatbek Boronov
Köy İşleri ve Toprak Islahı Bakanı Saparbek Tınayev (Ar-Namus Partisinden),
Ulaştırma ve Yol Bakanı Kalıkbek Sultanov
(Ata-Meken Partisinden),
Cumhurbaşkanı tarafından atanan Savunma
Bakanı Taalaybek Ömüraliyev (Kırgızistan Sosyal
Demokratik Partisinden) ve Devlet Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Şamil Atahanov (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden).
Yerini koruyan bakanlar:
İçişleri BakanıZarılbek Rısaliyev (Kırgızistan
Sosyal Demokrat Partisinden),
Dışişleri Bakanı Ruslan Kazakbayev (Respublika
Partisinden),
Eğitim ve Bilim Bakanı Kanatbek Sadıkov (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden),
Enerji ve Sanayi Bakanı Askar Şadiyev (Respublika Partisinden),
Maliye BakanıAkılbek Caparov (Ar-Namus
Partisinden),
Kültür ve Turizm Bakanı Ata-Yurt partisinden
İbrahim Yunusov (Ata-Yurt Partisinden).
Ekonomi ve Anti Monopol Denetim Bakanı Temir Sariyev (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden),
Bakanlar Kuruluna baktığımızda bakanların
bazı özellikleri dikkati çekmektedir:
Adalet Bakanı Almambet Şıkmamatov (Ata
Meken Partisinden),
Başbakan Babanov’un, Başbakan Birinci Yardımcısı Karaşev ile Caparov’un Bakiyev döneminde de bakan olarak çalıştıkları bilinmektedir.
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
13
ORSAM
ORSAM Avrasya Stratejileri
ORSAM
Yine diğer bakanlar arasında Bakiyev döneminde devlette önemli görev alanlarda bulunmaktadır. Bakanların içinden sadece Sosyal Güvenlik
Bakanı Ravşan Sabirov Kırgız değildir, kendisi
Tacik asıllıdır. Hükümet içinde 7 Nisan hareketindeki muhalefet liderlerinden Ak-Şumkar
Partisi lideri Sariyev’de KSDP kontenjanından
Ekonomi Bakanı olarak görev almıştır. Cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olarak ve açıkça
Atambayev’i desteklemiştir. Maliye Bakanı Caparov önce Cumhurbaşkanlığına aday olmuş
sonra da adaylıktan çekilmiştir. Hükümette sadece iki tane kadın bakan bulunmaktadır. Bu da
Kırgızistan Anayasa’sına göre bakanların yüzde
%30 kadın olmasına gerekmesine rağmen %10
olması sebebi ile eleştirilmektedir.
Yeni Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev
ve Türkiye-Kırgızistan İlişkileri
Atambayev, Kırgızistan Sosyal Demokrat Parti (KSDP) başkanı olarak uzun yıllardan beri
siyaset yapmaktaydı. 29 Ekim 2000 tarihinde
Akayev’e karşı Cumhurbaşkanlığı seçimine girerek yüzde 6 oy aldı. Akayev’i deviren muhalefetin liderlerinden biri idi. Daha sonra Bakiyev’e
karşı mücadele eden muhalefetin öncülerinden
biri oldu. Atambayev’in muhalefeti yumuşak ve
ülkenin çıkarları sözkonusu olduğunda iktidar
ile anlaşma yapabilen ılımlı bir siyasetçi profili
çizmiştir. Nitekim Atambayev 2006 sonlarında
Bakiyev rejimini sarsan muhalefet gösterilerinin önderlerinden biri idi. Muhalefetin kararlı
tutumu sonucu, Cumhurbaşkanı Bakiyev muhalefetin talep ettiği Cumhurbaşkanlığın bazı
yetkilerini kısıtlayan, Parlamentonun yetkilerini
arttıran değişiklikleri yapmayı kabul etti. Atambayev 29 Mart 2007’de Feliks Kulov yerine Başbakanlığa getirildi. Böylece, Atambayev Orta
Asya’da muhalefet liderliğinden Başbakanlığa
yükselen ilk siyasetçi oldu. Bir süre Başbakanlık görevini yürüttü. Bakiyev’in teklifini kabul
ederek Başbakanlığı kabul etmesi, Bakiyev’e
karşı olan diğer muhalefetin önde gelenlerini
kızdırmış, Temir Sariyev gibi önde gelen bazı
muhalefet liderleri KSDP ayrıldılar. Fakat uzun
bir zaman geçmeden, tekrar iktidarın kontrolünü tamamen eline alan Bakiyev, daha önce ya-
14
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
pılan Anayasal değişikliklerde geri adım atarak,
21 Ekim’de yapılan referandum ile tekrar Cumhurbaşkanlığının yetkileri arttırdı. Atambayev
28 Kasım 2007’de Başbakanlık görevinden istifa
etti. Tekrar muhalefete geçti.16 Aralık 2007’de
yapılan seçimlerde Atambayev’in liderliğindeki
KSDP 11 milletvekilliği kazandı. Ana muhalefet
partisi olarak Parlamento’da yerini aldı. Atambayev,23 Temmuz 2009’da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimine muhalefetin adaylarından en
güçlüsü olarak girdi. Fakat seçim öncesi ve sırasında yapılan yolsuzluk ve usulsuzluklar üzerine
seçim günü adaylıktan çekildi. Seçim günü çekildiği için adı oy pusulasından çıkarılmadı. Oy
kullananların % 8.4’ün oyunu aldı.
7 Nisan 2011 tarihinde, Bakiyev’i deviren muhalefet liderleri arasında diğerlerine göre daha
sakin ve uzlaşmacı kişiliği ile öne çıkan Atambayev geçici hükümetin başkanı oldu. 10 Ekim
2010 yılında yapılan Parlamento seçiminden,
Atambayev’in partisi Parlamento’da Ata-Yurt
Partisinin sonra en fazla sandalyaye sahip olan
ikinci parti olarak çıktı. Atambayev siyasi mahareti sayesinde çok az kişinin tahmin edebileceği Atambayev liderliğinde bir koalisyon
hükümeti kuruldu. Bakiyev’in eski bakanları ve
yakın siyasetçilerinden oluşan Ata-Yurt Partisi
ile Bakiyev’i deviren Atambayev gibi siyasetçilerin içinde olduğu KSDP ve Respublika partilerinden oluşan bir koalisyon ortaya çıktı. Bu
koalisyon’un ortaya çıkmasında Atambayev’in
pragmatik sorun çözücü yaklaşımı önemli rol
oynadı. Bir anlamda, Atambayev’in sakin kişiliği
ve siyasi mahareti sayesinde, Kırgız siyasetindeki gerginlik bir süre için düşmüş ve yeni çatışmaların çıkmasını önlenmiştir.
Özellikle Bakiyev’in ilk yıllarında Rusya’nın desteğini almak için geliştirdiği politikalar sebebi
ile Kırgızistan’ın Rusya’ya olan siyasi ve ekonomik bağımlılığı artmıştır. Rusya’nın Kırgız iç ve
dış siyasetindeki etkisini ve Kırgız ekonomisini
etkileme gücünü iyi bilen Atambayev Rusya ile
ters düşecek politikalardan kaçınmakta, diğer
ülkeler ile geliştirdiği ilişkilerde Rusya’nın tavrını da dikkate almaktadır. Atambayev, dış politikada her ne kadar Rus yanlısı gibi görülse de,
KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
aslında pragmatik bir dış politika yürütmektedir. Örneğin Amerikan askeri üssünün 2014
yılında kaldırılacağını ilan ederek, bir bakıma
Obama’nın Afganistan politikası ile örtüşmektedir (Obama Amerikan askerlerinin 2014 yılından itibaren Afganistan çekileceğini ilan etmişti), bir bakıma da Rusya’nın Amerikan üssünü
kaldırılması konusundaki baskısını ileri bir tarihe ertelemeyi böylece bu zaman zarfı içinde
üçlü pazarlık ile bu sorunu çözmeyi ümit etmektedir. Diğer yandan da Kırgızistan siyasal ve
ekonomik ilişkilerini çeşitlendirmeye çalıştığını
ifade edilebilir.
Türkiye açısından bakıldığında, Kırgız siyasetçileri içinde Türkiye ile ilişkilerini kuvvetlendirecek, dostane ve samimi ilişkiler kurmak isteyecek Atambayev gibi bir siyasetçi bulmak zordur.
24 Mart 2005 ihtilali sırasında Türk işadamına
ait Pınara Oteline el konulmuş, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesine kampüs alanı olarak
tahsis edilen arazinin bir kısmı dönemin Bişkek
Belediye Başkanı olanı (Bakiyev’in son Başbakanı) Daniyar Usenov tarafından geri alınmaya çalışılmıştır. Bu yüzden Atambayev gibi her
ortamda Türkiye’ye karşı sevgisini ortaya koyan
bir devlet adamının Kırgızistan Cumhurbaşkanı
olması Türkiye için bir şanstır. Bu analizin yazarı 10 Ekim 2010 tarihinde yapılan Parlamento
seçimleri için gözlemcilik yaparken, Bişkek’e yakın bir kasaba olan Kara Balta’daki bir seçim mitinginde Atambayev’in Türkiye ile olanların ilişkileri önemini vurgulayan seçim konuşmasına
şahit olmuştur. Hatta Atambayev, Kırgızistan’ın
siyasi ve ekonomik mülahazalar ile yakın zamanda girmek zorunda olduğu Rusya, Kazakistan, Beyaz Rusya arasındaki Gümrük Birliğine Türkiye’ninde girmesini önermiştir. Gerek
Atambayev’in Türkiye’ye Bakiyev’in 7 Nisan
2010’da devrilmesinden sonra Moskova ziyaretinden sonra 15 Nisan 2010’da ve 26-27 Nisan
2011’de yaptığı ziyaretler gerekse Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın, 1-2 Şubat 2011 tarihinde
Kırgızistan’a yaptığı ziyaret ve Cumhurbaşkanı
Abdullah Gül’ün 1 Aralık 2011’deki Cumhurbaşkanlığı devir teslim törenine katılması ve bütün bu ziyaretlerde imzalanan belgeler, Atambayev ve hükümetinin Türkiye ile yakın işbirliği
içinde olmak arzusunun ve Türk liderlerinin de
Atambayev’e karşı sempatilerinin göstergesidir.
Tabii burada şunu da belirtmeden geçmemek
lazım. Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık düzeyinde yapılan temasların benzeri, bakanlıklar düzeyinde de parallel sürdürülmesi gerekir.
Ama, gerek Türkiye’deki ve Kırgızistan’daki ilgili
bakanlıkların gerekse de Türkiye ve Kırgızistan
bürokrasilerinin ilişkilerin geliştirilmesi konusunda aynı heyecan ve çalışma azmi içerisinde
değillerdir. Bu kurumların daha çok rutin kabul
edilen işler ile meşgul olduğu ve yeni diplomasinin gerektirdiği çok yönlülüğün ve hareketliliğe sahip olmadığı da söylenebilir. Atambayev
gibi gerçek Türk dostu bir siyasetçinin iktidarda olmasının yarattığı fırsatlarından yeterince
yararlanılmadığını Kırgızistan’daki Türk özel
teşebbüscüleri tarafından iddia edilmektedir.
Türkiye’yi temsil eden devlet kurumlarının zafiyeti bir nebze olsun, Türk sivil toplum örgütleri
tarafından doldurulmaya çalışılmaktadır. Kırgızistan’daki bazı Türk sivil toplum örgütlerinin
Türkiye ve Türkler lehine lobicilik konusunda
Türkiye devletini temsil eden devlet kurumlarından daha başarılı olduğu da bir gerçektir.
Özellikle de eğitim alanında faaliyet gösteren
başta Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi ve
Uluslararası Atatürk-Alatoo Üniversitesi ile Sebat Kurumlarına bağlı Türk eğitim kurumlarını
örnek olarak verebiliriz.
Başbakan Erdoğan ve Atambayev’in, 2 Şubat
2011’de imzalanan belgeler ile vizelerin kaldırılacağı ilan edilmişti. Fakat hemen hemen bir yıla
yakın zaman geçmesine rağmen vizeler kaldıralamamıştır. Ayrıca Kırgızistan’da yatırım yapan
ve 7 Nisan 2011 yağmalama olaylarında zarar
gören Türk işadamlarının sıkıntıları giderilememiştir. Aynı zamanda, Türkiye’de eğitim almış
olan Kırgız öğrencilerin ve akademisyenlerin
diplomaları hala Kırgız Milli Akademisi tarafından tanınmamaktadır. Bunların dışında, gerek Sovyetler Birliği döneminde kalma Türkiye
Cumhuriyetine ve Türklere şüphe ve küçümseme ile bakan bugün az sayıda kalmış Sovyet eliti
adını verebileceğimiz az fakat etkili bir grubun
varlığı ve gerekse de münferit olaylara karışarak
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
15
ORSAM
ORSAM Avrasya Stratejileri
ORSAM
Türkiye ve Türk vatandaşların imajına zarar veren davranışlarda bulunan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşların olması Türkler hakkında zaman
zaman olumsuz kanaatların ortaya çıkmasına
sebep olmaktadır. Bunun göstergelerinden biri
de, her yıl belli dönemlerde Gallup tarafında düzenli olarak yapılan ankete göre, Mayıs
2011’de ankete katılanların % 81 Kırgızistan ile
Türkiye arasındaki ilişkilerin iyi olduğunu düşünülürken bu oran Eylül 2011’de %66 düşmüş ve
ilişkilerin kötü olduğunu düşünenlerin sayısı da
%2’den %5 çıkmıştır.
Sonuç itibari ile Atambayev’in Türkiye karşı
duyduğu sevgi ve verdiği önem ve Türkiye’nin-
Kırgızistan’ın Yeni Hükümeti
de Atambayev’in Cumhurbaşkanı olma törenine en üst düzeyde Cumhurbaşkanı Abdullah
Gül’ün başkanlığında, Başbakan Yardımcısı
Bekir Bozdağ’ın ve yedi milletvekilinin olduğu
bir heyet ile katılarak gösterdiği ilgi ve alakayı,
Türkiye ile Kırgızistan arasındaki bürokratik
engelleri hızlı bir şekilde kaldırarak, hem Türkiye’deki hem de Kırgızistan’daki ilgili kurumlarının ve temsilcilerinin göstermesi gerekmektedir. 19 yüzyılın değil 21. Yüzyıl temsil anlayışına
sahip, donanımlı, dinamik ve bilgili kadroların
Kırgızistan’a atanması, eğitim kurumlarının ve
sivil toplum kurumlarının önü açılarak desteklenmesi ile Türk-Kırgız ilişkileri her iki tarafı da
memnun edecek seviyeye çıkartacaktır.
Kaynak: Süper İnfo Gazetesi, 30 Aralık 2011-5 Ocak 2012 Gazetesi, s. 4.
16
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
Sonuç
Otunbayeva’nın
Cumhurbaşkanlığı
ve
Atambayev’in Başbakanlığında Kırgızistan normalleşme sürecine girdi. Bu ikili arasında var
olan uyum önemli siyasal krizlerin ve siyasal
çatışmaların olmasını önledi. Atambayev’in 10
Ekim 2010 Parlamento seçimlerden çıkan tabloyu da dikkate alarak Respublika ve Ata-Yurt
ile oluşturduğu koalisyonda siyasi becerisini
göstermesi açısından önemlidir. Fakat bu koalisyonun devamlı olmayacağı da orta da idi. Bu
noktada koalisyonu oluşturan partiler, önemli bir krize düşmeden Cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar koalisyonu devam ettirdiler.
Cumhurbaşkanlığı seçimi, 7 Nisan’da başlayan
siyasal değişim sürecinin en önemli bir aşaması
oluşturmaktadır. Bu anlamda, Kırgızistan’da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimini, 10 Ekim 2010
tarihinde yapılan Parlamento seçimi ile birlikte
düşünmek gerekir. Parlamento seçimi ile oluşan
hükümet bir bakıma ülkenin istikrarsız bir dönemi sıkıntısız atlatabilmesi için katkıda sağlarken, Cumhurbaşkanlığı seçimi sonrası kurulan
koalisyon hükümeti de 7 Nisan sonrası başlayan
siyasi sürecin devamı açısından önemli bir aşamayı temsil etmektedir.
Bu seçimler Orta Asya’da ilkleri temsil etmektedir. 10 Ekim 2010 Parlamento seçimi Orta
Asya’da Parlamenter sisteme ilk olarak geçmiş
olan Kırgızistan yapılan ilk parlamento seçimidir. Seçimde ilk defa Orta Asya’da bir koalisyon
hükümeti kurulmuştur. Son Cumhurbaşkanlığı
seçimi ile Orta Asya’da ilk defa Cumhurbaşkanlığı seçim yolu ile el değiştirmiş olacaktır. Tabii
bu ilklere Orta Asya’daki ilk kadın Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva’yı da sayabiliriz. Bu
açılardan bakıldığında Kırgızistan Orta Asya
devletleri arasında eksikliklerine ve zorluklarına rağmen en demokratik olanı ve bir bakıma
da öncü devleti konumundadır.
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
17
ORSAM
ORSAM
AKADEMİK KADRO
Hasan Kanbolat
Prof. Dr. Hayati Aktaş
Doç. Dr. Veysel Ayhan
Doç. Dr. Hasan Ali Karasar
Doç. Dr. Tarık Oğuzlu
Doç. Dr. Mehmet Şahin
Doç. Dr. Harun Öztürkler
Doç. Dr. Özlem Tür
Habib Hürmüzlü
Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen
Dr. Abdullah Alshamri
Dr. Neslihan Kevser Çevik
Dr. Didem Danış
Dr. Jale Nur Ece
Dr. İlyas Kamalov
Dr. Yaşar Sarı
Dr. Bayram Sinkaya
Dr. Süreyya Yiğit
Av. Aslıhan Erbaş Açıkel
Fazıl Ahmet Burget
Volkan Çakır
Esra Demir
Bilgay Duman
Ogün Duru
Noyan Gürel
Selen Tonkuş Kareem
Oytun Orhan
Sercan Doğan
Nebahat Tanriverdi
Uğur Çil
Nazlı Ayhan
Leyla Melike Koçgündüz
Ufuk Döngel
Göknil Erbaş
Aslı Değirmenci
Jubjana Vila
Mavjuda Akramova
ORSAM Başkanı
ORSAM Trabzon Temsilcisi, KTÜ Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Abant İzzet Baysal Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, ORSAM Avrasya Stratejileri Koordinatörü - Bilkent Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Bilkent Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Gazi Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu Ekonomileri - Afyon Kocatepe Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Ahi Evran Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ORSAM Riyad Temsilcisi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Galatasaray Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği
ORSAM Danışmanı, Avrasya
ORSAM Danışmanı, Avrasya – ORSAM Bişkek Temsilcisi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv.
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Atatürk Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Avrasya
ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Afganistan
ORSAM Danışmanı, Afrika - ORSAM Antananarivo (Madagaskar) Temsilcisi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu
ORSAM Uzmanı, Ortadoğu
ORSAM Yönetici Editörü
ORSAM İzmir Temsilcisi
ORSAM Erbil (Irak) Temsilcisi
ORSAM Uzmanı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Karadeniz
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Su Araştırmaları Programı
Dr. Tuğba Evrim Maden
Dr. Seyfi Kılıç
Kamil Erdem Güler
Çağlayan Arslan
ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı
ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı
ORSAM Uzman Yardımcısı, ORSAM Su Araştırmaları Programı
ORSAM Uzman Yardımcısı, ORSAM Su Araştırmaları Programı
ORSAM DANIŞMA KURULU
Dr. İsmet Abdülmecid
Prof. Dr. Hayati Aktaş
Hasan Alsancak
Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık
Prof. Dr. Ahat Andican
Prof. Dr. Dorayd A. Noori
Prof. Dr. Tayyar Arı
Prof. Dr. Ali Arslan
Başar Ay
Prof. Dr. Mustafa Aydın
Doç. Dr. Ersel Aydınlı
Doç. Dr. Veysel Ayhan
Prof. Dr. Hüseyin Bağcı
Itır Bağdadi
Prof. Dr. İdris Bal
Yrd. Doç. Dr. Ersan Başar
Kemal Beyatlı
Barbaros Binicioğlu
Prof. Dr. Ali Birinci
Doç. Dr. Mustafa Budak
Dr. Hasan Canpolat
E. Hava Orgeneral Ergin Celasin
Volkan Çakır
Doç. Dr. Mitat Çelikpala
Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya
Dr. Didem Danış
Esra Demir
Prof. Dr. Volkan Ediger
Prof. Dr. Cezmi Eraslan
Prof. Dr. Çağrı Erhan
Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen
Dr. Amer Hasan Fayyadh
Av. Aslıhan Erbaş Açıkel
18
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
Irak Danıştayı Eski Başkanı
ORSAM Trabzon Temsilcisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
BP & BTC Türkiye, Enerji Güvenliği Direktörü
ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü
Devlet Eski Bakanı, İstanbul Üniversitesi
Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Yardımcısı
Uludağ Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
İstanbul Üniversitesi, Tarih Bölümü
Türkiye Tekstil Sanayi İşveren Sendikası Genel Sekreteri
Kadir Has Üniversitesi Rektörü
Bilkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı & Fulbright Genel Sekreteri
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
İzmir Ekonomi Üniversitesi Öğretim Görevlisi, Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği Bölümü
TBMM 24. Dönem Milletvekili
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölüm Başkanı
Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı
Ortadoğu Danışmanı
Polis Akademisi Öğretim Üyesi
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı
İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı
23. Hava Kuvvetleri Komutanı
ORSAM Danışmanı, Afrika
Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
İstanbul Şehir Üniversitesi Rektörü
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu
İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü
Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı
Ankara Üniversitesi ATAUM Müdürü, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı
ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
Cevat Gök
Mete Göknel
Osman Göksel
Timur Göksel
Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani
Habib Hürmüzlü
Numan Hazar
Doç. Dr. Pınar İpek
Dr. Tuğrul İsmail
Dr. İlyas Kamalov
Doç. Dr. Hasan Ali Karasar
Doç. Dr. Şenol Kantarcı
Selçuk Karaçay
Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu
İsmet Karalar
Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman
Yrd. Doç. Dr. Şaban Kardaş
Av. Tuncay Kılıç
Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli
Prof. Dr. Aleksandr Knyazev
Prof. Dr. Alexander Koleşnikov
Prof. Dr. Erol Kurubaş
Prof. Dr. Talip Küçükcan
Arslan Kaya
Dr. Hicran Kazancı
İzzettin Kerküklü
Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu
Dr. Max Georg Meier
Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa
Prof. Dr. Mahir Nakip
Doç. Dr. Tarık Oğuzlu
Prof. Dr. Çınar Özen
Murat Özçelik
Doç. Dr. Harun Öztürkler
Dr. Bahadır Pehlivantürk
Prof. Dr. Victor Panin
Doç. Dr. Fırat Purtaş
Prof. Dr. Suphi Saatçi
Dr. Yaşar Sarı
Ersan Sarıkaya
Dr. Bayram Sinkaya
Doç. Dr. İbrahim Sirkeci
Dr. Aleksandr Sotnichenko
Zaher Sultan
Dr. Irina Svistunova
Doç. Dr. Mehmet Şahin
Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin
Mehmet Şüküroğlu
Doç. Dr. Oktay Tanrısever
Prof. Dr. Erol Taymaz
Prof. Dr. Sabri Tekir
Dr. Gönül Tol
Doç. Dr. Özlem Tür
M. Ragıp Vural
Dr. Ermanno Visintainer
Dr. Umut Uzer
Prof. Dr. Vatanyar Yagya
Dr. Süreyya Yiğit
Irak El Fırat TV Türkiye Müdürü
BOTAŞ Eski Genel Müdürü
BTC ve NABUCCO Koordinatörü
Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi
Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı
ORSAM Ortadoğu Danışmanı
Emekli Büyükelçi
Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
ORSAM Avrasya Danışmanı
ORSAM Danışmanı, ORSAM Avrasya Stratejileri Koordinatörü - Bilkent Üniversitesi
Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Vodafone Genel Müdür Yardımcısı (Türkiye)
Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Edremit Belediye Başkanı Danışmanı
Fatih Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Edremit Belediye Başkanı
Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek, Kırgızistan)
Diplomat
Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü
KPMG, Yeminli Mali Müşavir
Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi
Kerkük Vakfı Başkanı
Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
Hanns Seidel Vakfı Proje Müdürü (Bişkek)
Bağdat Üniversitesi Rektörü
Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Bilkent Üniversitesi
Ankara Üniversitesi, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü
Türkiye Cumhuriyeti Bağdat Büyükelçisi
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisat Bölümü
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya)
Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı
Kerkük Vakfı Genel Sekreteri
ORSAM Danışmanı, Avrasya – ORSAM Bişkek Temsilcisi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv.
Türkmeneli TV – (Kerkük, Irak)
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Atatürk Üniversitesi
Regent’s College (Londra, Birleşik Krallık)
St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu)
Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı
Rusya Strateji Araştırmaları Merkezi, Türkiye-Ortadoğu Araştırmaları Masası Uzmanı
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü
Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Enerji Uzmanı
ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü
ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı (KKTC)
İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı
Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü (ABD)
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü
2023 Dergisi Yayın Koordinatörü
Vox Populi Direktörü (Roma-İtalya)
İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri
St. Petersburg Şehir Parlamentosu Milletvekili, St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu)
ORSAM Avrasya Danışmanı
ORTADOĞU ETÜTLERİ YAYIN KURULU
Meliha Benli Altunışık
Bülent Aras
Tayyar Arı
İlker Aytürk
Recep Boztemur
Katerina Dalacoura
F. Gregory Gause
Fawaz Gerges
Ahmet K. Han
Raymond Hinnebusch
Rosemary Hollis
Bahgat Korany
Peter Mandaville
Emma Murphy
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı
Uludağ Üniversitesi
Bilkent Üniversitesi
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık)
Vermont Üniversitesi (ABD)
Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık )
Kadir Has Üniversitesi
St. Andrews Üniversitesi (Birleşik Krallık)
City Üniversitesi (Birleşik Krallık)
Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık)
George Mason Üniversitesi (ABD)
Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık)
ORTADOĞU ANALİZ YAYIN KURULU
Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık
Hasan Kanbolat
Doç. Dr. Hasan Ali Karasar
Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen
ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü
ORSAM Başkanı
Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
ORSAM Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
black sea ınternatıonal
Rapor No: 17, Ocak 2012
19
ORSAM
THE BLACK SEA INTERNATIONAL
ORSAM
Ortadoğu Stratejİk Araştirmalar Merkezİ
Mithatpaşa Caddesi 46/4 Kızılay/Ankara
Tel: 0(312) 430 26 09 Fax: 0 (312) 430 39 48
www.orsam.org.tr, orsam@orsam.org.tr
www.blacksea.org.tr, blacksea@blacksea.org.tr
Download