Untitled

. GİRİŞ
İnsanoğlunun doğal kaynakları istismar ölçüsünde tüketerek doğal
dengeleri bozması sonucunda çok önemli yaşamsal sorunlar ortaya
çıkmıştır. Bunlara "Çevre Sorunları" veya "İnsanlığın Ekolojik
Sorunları" denmektedir. Ekonomik, ekolojik, teknolojik, sosyolojik
ve politik kökenli bu sorunlar yaşamsal düzeyde önemlidir. Açlık,
susuzluk, canlı türlerinin yok olması, bitki örtüsünün ve toprağın
tahrip edilmesi, KÜRESEL ISINMA ve iklim değişimi, ozon
tabakasının ineelmesi ve delinmesi, çevre kirlenmesi gibi süreçler
bu sorunların başlıcalarıdır.
Ancak, söz konusu sorunların bugün birdenbire ortaya çıkmadığını
hepimiz biliyoruz. Bunları meydana getiren süreçlerin tarihsel bir
gelişimi bulunmaktadır. Gerçekten, 200 bin yıldan beri devam eden
insanlık tarihi, birbirinden çokfarklı evrim aşamalarından geçmiştir:
Avcılık, gezici ve bunu izleyen yerleşik tarım, sanayi, kültür evrimleri
gibi. Toplumların yaşam düzenini temelinden değiştiren ve birbirinden
çok farklı olan bu aşamaları n, değişmeyen tek bir özelliği vardır.
Bu özellik, insanoğlunun doğayı tahrip eden tutum ve davranışlarının
sürekliliğidir. Aslında kendisi de doğal bir yaratık olan insanın niçin
doğaya karşı geldiğini anlamak mümkün olmamakla birlikte, bu
çelişkili tutuma bir tek açıklama getirilebilir:
"Bir kaynağı kullanırken onu korumak insanoğlunun doğasında
olmayan bir davranış özelliğidir. İnsanların evrimi; yararlanma,
rekabet ve doğaya zarar veren yaratık olma yolunda gerçekleşmiş
ve gerçekleşmektedir. Dünyanın yaradılışından bu yana ormanların
yok edilmesi, karaların, suların ve havanın kirZetilmesi de bu evrim
şeklinin en önemli simgeleridir."
KÜRESEL ISINMA
İnsanlar tarafindan atmosfere salınan gazların sera etkisi yaratması
sonutunda dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına KÜRESEL
ISINMA denmektedir. Bilindiği gibi, dünyanın yüzeyi güneş ışınları
tarafından ısıtılmakta, dünya ise bu ışınlarz tekrar atmosfere
yansıtmaktadır. Ama, bu ışınların bir kısmı, su buharı, karbondioksit
ve metan gazı gibi "sera gazları "nın dünyanın üzerinde oluşturdukları
doğal bir örtü tarafından tutulmakta ve bu olgu da yeryüzünün
yeterince sıcak kalmasını sağlamaktadır. Ancak, bu geleneksel
döngü, son zamanlarda ne yazık ki bozulmuş durumdadır.
Günümüzde, fosil yakıtların aşırı kullanımı, ormansızlaşma, hızlı
nüfus artışı ve toplumlardaki tüketim eğiliminin hızla artması gibi
nedenlerle karbondioksit, metan ve diazot monoksit gazlarının
atmosferdeki yığılması ve gereğinden fazla artış göstermesi
KÜRESEL ISINMA 'yı da beraberinde getirmiştir.
1860 'dan günümüze kadar tutulan kayıtlar, ortalama küresel
sıcaklığın 0,8° C arttığını göstermektedir.
Gereken önlemlerin alınmaması halinde ise, bu yüzyılın sonunda
küresel sıcaklıktaki ortalama artışın 2° C'yi bulacağı ve tehlikenin
boyutlarının artacağı öngörülmektedir. Gene bilim adamlarının
tespitleri, gezegenimizin günümüzdeki ortalama sıcaklığının son
400.000 yılın en üst düzeyinde olduğu ve 2007'nin de dünya genelinde
kayıtların tutulmaya başlandığı son 150 yıllık dönem içindeki en
sıcak yıl olacağı şeklindedir.
KÜRESEL ISINMANIN ETKİLERİ
Dünya iklim sisteminde önemli değişikliklere neden olan KÜRESEL
ISINMA 'nın etkileri en yüksek zirve lerden, okyanus derinliklerine,
ekvatordan kutupZara kadar dünyanın her yerinde hissedilmektedir.
• KÜRESEL ISINMA 'ya bağlı olarak dünyanın bazı bölgelerinde
sellerin ve taşkınların şiddeti ve sıklığı artarken, bazı
bölgelerde uzun süreli ve şiddetli kuraklıklar ve çölleşme/er
görülmektedir,
kasırgaların,
• KÜRESEL ISINMA 'nın en çok etkilediği Kuzey Kutbu 'nda,
buzullardaki erime hız/anmaktadır. Öngörüler, 100 yıl içinde Kuzey' de
hiç buzul kalmayacağına, erimenin okyanuslardaki su miktarını
arttıracağzna, bunun sonucunda da deniz seviyesine yakın bölgelerin
sular altında kalacağına işaret etmektedir,
• KÜRESEL ISINMA 'nın etkisiyle, orman yangınları artmakta,
ilkbahar erken gelmekte, sonbahar gecikmekte, bitkiler erken çiçek
açmakta, hayvanların göç dönemleri değişmekte, yaşama alanları
farklılaşmaktadır,
• KÜRESEL ISINMA 'nın etkileri tüm canlzlai üzerinde kendini
göstermekte ve değişikliklere dayanamayan bitki ve hayvan türleri
azalırken yada tamamen yok olurken, iklim değişiklikleri sonucunda
insanlardaki kalp, solunum yolu, alerjik ve bulaşıcı hastalıklar
artmaktadır.
KÜRESEL ISINMA VE TÜRKİYE
KÜRESEL IS/NMA, bütün dünyayı olduğu gibi ülkemizi de
etkilemektedir. Bu çerçevede ve yapılan tespit ve tahminler doğrultusunda;
» ı 90 ı - 2000 yıllan arasında Türkiye' de ortalama sıcaklık yaklaşık
2° C
artmıştır,
» 2030 yılından itibaren Türkiye kurak ve sıcak bir ikiimin etkisi altına
girecek,
sıcaklıklar kışın
2,
yazın
2-3 derece
artacaktır,
» Özellikle büyük kentlerde yazın gece sıcaklıklan yükselecek, yağışlar
azalacak ve düzensizleşecek,
hızla artacaktır,
sel ve
taşkınlar
ortaya çıkacak, erozyon
»
Karasulanmız ı 2- ı 8 cm. yükselecek, bu yükselme Türkiye haritasını
değiştirecek, sahil kentlerinde taşkınlara rastlanacaktır,
» Kar yağışlan seyrekleşecek, ekasistemlerde bozulmalar görülecek,
hayvan ve bitki çeşitliliğinde azalma görülecektir,
» Büyük su yüzeylerinde (denizler, göller, barajlar, akarsular) buharlaşma
artacak, toprak kuru yacak, bunun sonucu bölgesel olarak iklim
ortaya çıkacak, tarımsal ürünlerimiz ve ormanlanmız
ciddi zararlar görecektir,
değişiklikleri
» Sera gazlarını ·fazla üreterek
» Ormanları yok ederek, yakarak
» Hızla sanayileşerek
» Çarpık kentleşerek
» Aşırı sıcakları ve yangınları
» Kuraklıkları
· » Selleri, kasırgaları
» Açlık, yoksulluk ve hastalıkları
bu ((onuda
kürese(
/sın~ava
Biz
Sebeb O(uvoruz
~endi
ıu•~Ueri~iz(e
t>ave+ edivoruz
Oy fa,
hepi~izin vapabi(eceği
bir
~ev(er
var.
ÖYLEYSE., GELlW;
1. Petrol, kömür ve
doğal
gaz (fos il yakıtlar)
kullanımını
sınırlandır alım,
2. Enerjiyi tasarruflu
kullanalım,
3. Güneş, rüzgar ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına
yönelelim,
4.
Ormanları koruyaZım
5.
Plansız
ve
ve
miktarını arttır alım,
çarpık kentleşmeye
izin vermeyelim,
6. Enerji tasarruflu ampulleri kullanalım,
/
7. Buzdolabımızın kapağının iyi kapanıp kapanmadığını kontrol
ederek enerji tasarruf edelim,
8. Televizyon, bilgisayar, yazıcı, VCD, CD gösterici gibi elektronik
aletleri "bekleme durumunda" (stand-by) bırakmayalım,
9. Yüksek sıcaklıkta yıkamak yerine
soğuk su ile durulayalım,
ılık
veya soğuk suyla yıkayalım,
10. Geri dönüşümü mümkün olan şişe ve kutulardaki yiyecek ve
içecekleri tüketelim, kağıtları geri dönüşüm çöp kutusuna atalım,
ll . 5 dakikalık duşla yetinelim, daha az su tüketmeye gayret edelim,
12.
Havayı değil binalarımızı ısıtalım,
13. Kalariferin derecesini çok açmayalım,
14. Aracımızı gerekmediği
araçlarını tercih edelim,
zamanlarda kullanmayalım, toplu
Yakıt tüketimini azaltmak için
uygunluğunu kontrol edelim,
15.
lastikterimizin hava
ulaşım
basınçlarının
16. Her fırsatta bir ağaç dikelim,
17. KÜRESEL ISINMA konusunda bilgilenelim, etrafımızı
bilgilendirelim.
İTO ÇAGRI MERKEZi
Tel : (212) 444 O 486
İTO yayınları için ayrıntılı bilgi
Bilgi ve Doküman Yönetimi Şubesi
Dokümantasyon Servisi' nden alınabilir.
Tel
: (212) 455 63 29
Faks
: (212) 512 06 41
E-posta : ito.yayin@ito.org.tr
İnternet : www.ito.org.tr
Odarnız yayınıarına
tam metin ve ücretsiz olarak
internetten ulaşabilirsiniz.