Kitaba Göz At

advertisement
1
2
ECE TEMELKURAN
DIŞARIDAN
KIYIDAN KONUŞMALAR
3
© 2016, Can Sanat Yayınları A.Ş.
Tüm hakları saklıdır. Tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının
yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz.
1.-4. basım: Everest Yayınları, 2004-2013
Can Yayınları’nda 1. basım: Ekim 2016, İstanbul
Bu kitabın 1. baskısı 2 000 adet yapılmıştır.
Editör: Sırma Köksal
Düzelti: Eser Demirkan, Mert Tokur
Mizanpaj: Atahan Sıralar
Ka­pak ta­sarımı: Utku Lomlu / Lom Creative (www.lom.com.tr)
Ka­pak baskı: Azra Matbaası
Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi D Blok 3. Kat No: 3-2
Topkapı-Zeytinburnu, İstanbul
Sertifika No: 27857
İç baskı ve cilt: Yıldız Matbaa Mücellit
Davutpaşa Cad. Emintaş Kazım Dinçol San. Sit. No: 81/25-26
Topkapı-İstanbul
Sertifika No: 33837
ISBN 978-975-07-3310-9
CAN SANAT YAYINLARI
YAPIM VE DAĞITIM TİCARET VE SANAYİ A.Ş.
Hayriye Caddesi No: 2, 34430 Galatasaray, İstanbul
Telefon: (0212) 252 56 75 / 252 59 88 / 252 59 89 Faks: (0212) 252 72 33
canyayinlari.com/9789750733109
yayinevi@canyayinlari.com
Sertifika No: 31730
4
ECE TEMELKURAN
DIŞARIDAN
KIYIDAN KONUŞMALAR
DENEME
5
Ece Temelkuran’ın Can Yayınları’ndaki diğer kitabı:
Devir, 2015
‘Ağrı’nın Derinliği, 2016
Biz Burada Devrim Yapıyoruz Sinyorita, 2016
Bütün Kadınların Kafası Karışıktır, 2016
Düğümlere Üfleyen Kadınlar, 2016
İç Kitabı, 2016
İçeriden / Kıyıdan Konuşmalar, 2016
İkinci Yarısı, 2016
Kayda Geçsin, 2016
Kıyı Kitabı, 2016
Muz Sesleri, 2016
Ne Anlatayım Ben Sana, 2016
6
ECE TEMELKURAN, İzmirli ve 1973 doğumlu. 1993’ten başlayarak 20
yıl muhabirlik ve köşe yazarlığı yaptı. Bütün Kadınların Kafası Karışıktır
(1996), Oğlum Kızım Devletim-Evlerden Sokaklara Tutuklu Anneleri
(1998), İç Kitabı (2002), Kıyı Kitabı (2002), İçeriden / Kıyıdan Konuşmalar
(2004), Dışarıdan / Kıyıdan Konuşmalar (2004), Biz Burada Devrim Yapıyoruz Sinyorita (2006), Ne Anlatayım Ben Sana! (2006), ‘Ağrı’nın Derinliği
(2008), Muz Sesleri (2010), İkinci Yarısı (2011), Kayda Geçsin (2012), Düğümlere Üfleyen Kadınlar (2013), Devir (2015) adlı kitapları yazdı. 2010’da
İngilte­re’de Deep Mountain (‘Ağrı’nın Derinliği), 2011’de ABD’de Book of
the Edge (Kıyı Kitabı) adlı kitapları yayımlandı. Muz Sesleri, beş dilde
yayımlandı. Düğümlere Üfleyen Kadınlar ise Almanya, Çin ve Fransa’dan
sonra İngilte­re’nin de aralarında bulunduğu 13 ülkede yayımlanmayı
bekliyor. The Guardian, The New York Times, Franktfurter Allgemeine Zei­
tung, New Statesman, New Left Review, Le Monde Diplomatique, Berliner
Zeitung gibi gazete ve dergilerde makaleler yazdı. 2007’de Saint
Anthony’s College’ın akademik davetlisi olarak bir yıl Oxford’da bulundu. Uluslararası Af Örgütü ve Prens Claus Vakfı’nın davetlisi olarak
Amsterdam’da 2013 yılı için “Özgürlük Konuşması”nı yaptı. Türkiye’yi
anlattığı “Çılgın ve Hüzünlü” kitabı Almanca ve İngilizce olarak yayımlandı, çeşitli dillerde yayımlanmayı bekliyor. Beyrut, Tunus, Paris’te
yaşadı. Şimdi zamanını İstanbul ve Zagreb arasında geçiriyor.
7
8
İÇİNDEKİLER
TÜRKİYE, BİZATİHİ KENDİSİ
Ne Mutlu Anadoluluyum Diyene!...................................... 25
Kutsallaştırmalar Ülkesi!...................................................... 29
Zorba Kalmadı, Hz. Hamza Verelim!.................................. 33
Ya Eğlence Ya Ölüm!........................................................... 37
“Varlığım Hülya’nın Varlığına Armağan Olsun”................... 41
Ruh Kırığı-Kol Kırığı........................................................... 45
Pop’un “Pop”u Çıktı............................................................ 49
What Is The Matrix Abi?!................................................... 53
Taksim’de Yaşar Aşkların En Divanesi!................................ 57
Bingöl Çocukları................................................................. 61
İftar Sıraları......................................................................... 65
Türkiye Muhafazakârlaşıyor!-1............................................ 69
Türkiye Muhafazakârlaşıyor-2
Azınlık Haklarımızı Veriniz!................................................ 72
Haz-Rool! Türba-Aan! Fiyonk!............................................ 77
Nasıl Sevmeli?..................................................................... 81
KÜRT KARDEŞİM
Halay Çekelim: Yara Kapansın!........................................... 91
Kürt Kardeşim, Aramızda Akan Bir Ne­hir Var..................... 95
9
Edebiyat Dilsizdir!.............................................................. 99
Diyarbakır’a Bilmukabele!................................................. 103
KRİZ KUZULARI
Yaşasın! Para Öldü!........................................................... 111
Kafa Ayarı Bozuk Bir Millet Patlamaz!.............................. 115
1 Mayıs! 1 Mayıs! Beyaz Türk’ün De Bayramı-I!............... 119
Nasıl İnsanlar Olacağız Şimdi Biz?.................................... 123
Siz De “Onur Eylemi” İstemiyor musunuz?....................... 127
SİYASETİN GÜNDELİKÇİLERİ
Renkli Çocukların Renksiz Ülkesi..................................... 135
Dünyayı Renkli Çocuklar Kurtaracak!............................... 139
Yine Olmadı! Niye Olmadı?............................................. 143
Anne, Biz Ecevit’i Neden Seviyoruz?................................ 151
Muhalefet “Rontu”!........................................................... 155
Kötü Bir Şiir Uğruna Yarab!............................................... 159
I Love Mazlums................................................................. 163
En “Modern” Rıdvan: Siyasal İslam!................................... 167
SAVAŞIN ADAMLARI BARIŞIN İNSANLARI
Artık Onların da Travması Var!.......................................... 177
Yeni Başlayan Sersemler İçin Faşizm!................................ 181
Küçük Bir Şirket İşi: Kanlı İpek Yolu................................. 185
“Temiz” Kapitalizm Var mıdır?.......................................... 189
Kurtar Bizi Powell Amca!.................................................. 193
Filistin Kaç Para Eder?....................................................... 197
Savaş Kampanyası Komiklerini Sunar!............................... 201
Toz Gezegeni ABD’ye Saldırdı!......................................... 205
Biz de Yokuz! Haydi Bakalım!........................................... 211
Biz Artık Daha Çok Yokuz................................................ 215
10
Savaş Yazısı: Vicdan Aklama İstasyonu!............................. 219
AKP Milletvekillerine Açık Mektup Duygusal
Gerçekçilik........................................................................ 223
Hoş Geldin Türkiye!.......................................................... 227
Biz, Bizi Çok Özlemiştik................................................... 231
Savaşın Diliyle Barış Olmaz!............................................. 235
Bu Savaştan Kim Kâr Edecek............................................ 239
Yeni Amerikan Yüzyılı Projesi............................................ 242
Ne Ka’ Ölüm, O Ka’ Para.................................................. 245
Baah-Daat!........................................................................ 249
Buenos Aires - Bağdat - İstanbul........................................ 253
11
12
MÜHİM NOT
Muhterem okur,
Bu, “köşe yazılarını toplama” kitabı değildir! Bu
bir yazıları gözden geçirme, kendini yeniden elden
geçirme kitabıdır. Şimdi bu kitabı elinde tutan
muhterem okur, bu kitap sana yazılmıştır. Bu
yazdıklarım ve yazamadıklarım hakkında, ikimizin
arasında samimi ve hakiki bir konuşmadır!
13
14
Beni “köşe” işine başlatan Metin Gülbay ve Güldal
Kızıldemir’e, sonra da beni Milliyet’in yazarı yapma
“çılgınlı­ğına” kapılan –ve sanırım arasıra bundan fena
halde pişman olan– Mehmet Y. Yılmaz’a teşekkürlerimle...
15
16
Türkiye, Bizatihi Kendisi
17
18
Aslında işim, bir yazı kişisi olarak, gündelik olaylar akıp
giderken zamanın üstünde olan insanlığın çekirdeğini görmekti. Esas mesele, bütün insanlar toptan başka bir tarafı tutsa da,
yazının vic­danına sahip biri olarak, insanlığın tarafında durmaktı. İnsanların, uğruna birbirlerini ve yeryüzünü katlettikleri değerlere, değersizlik­lere bir mesafeden bakıp olup bitenlerin ne saçma, ne komik oldu­ğunu anlatmaktı. Çoğu kez ağlatacak kadar komik...
Dünyaya bakmak işini “meslek” olarak yapmaya başladığımda, Milliyet gazetesinde “köşe sahibi” olduğumda, dünya ve
Türkiye daha önce geçilmemiş bir yerden geçiyordu. İnsanlık,
tarihin keskin virajlarından birinde az kalsın şarampole yuvarlanıyordu. Savaşlar, ölümler, yer değiştiren anlamlar, kaybolan
hakikatler, yıkılan kule­ler, haritalarda fethedecekleri yerleri
bulamayan imparatorlar... Ben yeryüzü kayıtlarının gündelikçisi olduğumda dünya ve Türkiye toz dumandı. Dünyanın ve
Türkiye’nin sistemi yeniden kuruluyordu.
Çağ dönümlerinde doğan yazı insanları çok talihsizdirler.
Çünkü iktidar oyunlarının kızıştığı bu zamanlarda dünya,
olaylar ve insan­lar, yazarı, müthiş bir aceleyle taraf olmaya, o
taraftan konuşmaya, taraflardan biri için yazmaya çağırırlar.
Bunun nedeni sözün büyü­lü ve büyücü olmasıdır. Güçlü söz
dünyayı değiştirebilir, insanları inandırabilir, kitleleri yerinden
oynatıp tarihe biçim verebilir. Yaza­rın ise insanlığın özünü,
dünyanın ruhunu görebilmek, oradan ko­nuşabilmek için geniş
ve duru zamanlara ihtiyacı vardır. Yazı, her zaman böyle bir
19
duru “kıyıdan” yazılmayı ister. Milliyet gazetesin­de yazmaya
başlarken, köşemin adının neden “Kıyıdan” olduğunu açıklarken yazdığım gibi bir kıyıdan söz ediyorum:
“Kıyıdan... Yerleşmeye değil, sözünü söylemeye gelmiş
olan. Kıyıdan... Sesi duyulabilecek kadar yakından. Baktı ki
kıymeti yok, gittiğinde durdurulamayacak kadar uzaktan.”
Dışarıdan kitabını hazırlarken, dünyayı değiştiren son üç
yılda yazdığım yazılara tekrar bakıp bu kitap için elemeler yaparken o “kı­yıdan” yazılmış yazıları seçmeye çalıştım. Dünyayı
ve Türkiye’yi gele­cekte de etkileyecek meseleler üzerine yazılmış, duru yazıları seçtim bu kitap için. Yazının ihtiyaç duyduğu geniş zamanları ve sessizliği sunan, uzak bir şehirde bütün
yazıları yeniden gözden geçirdim. Çün­kü değişen, akan, dönüşen dünya üzerine yazılan her yazı yeniden yazılmaya muhtaçtır. Hatta bazen reddedilmeleri bile gerekebilir...
Dünya ve Türkiye üzerine yazılmış her metin, üzerinden
yete­rince zaman geçtikten sonra tarih içindeki koordinatlarının yeniden saptanmasına gerek duyar. Metnin ideolojik olarak hangi enlemde, tarihsel olarak hangi boylamda yer aldığına
yeniden bakılmalıdır. Metinler, tarih içindeki yerini (eğer bir
yeri olacaksa) anlamlı bir bi­çimde ancak böylelikle alabilir.
Hele Türkiye üzerineyse yazdıkları­nız, böyle acayip ve akışkan
bir ülkenin vatandaşı iseniz birkaç kere koordinat sağlaması
yapmanız gerekebilir.
Bu yazıları yeniden okuduğum o uzak ve sessiz ülkede,
Lozan’da, dünya meselelerine eşit uzaklıkta duran bu şehirde,
şimdi, Türkiye’yi, Türkiye’nin ruhunu daha yakından anlıyorum sanki. Niye Türkiye’nin Türkiye’de yaşayan çoğu insan tarafından dünyadan ayrı bir yer olarak algılandığını, “yurdum dış
haberler” anlayışının niye çiftleşen pandalar ve Rio festivaliyle
sınırlı olduğunu şimdi, burada anlıyo­rum. Çünkü Türkiye’de
zaten yeterince olay var! Türkiye’de o kadar çok olay oluyor ki
Türkiye’de yaşayan insanların dünyanın siyasi ve toplumsal
meseleleriyle ilgilenmeleri için sadece matematiksel ola­rak bile
yeterince zamanları kalmıyor. Bir “acayiplikler diyarı” olarak
bizim memleket, insanın yeterince zamanını alıyor zaten.
Diğer yandan Türkiye’deki toplumsal gerginlikler o kadar
taze ve o kadar canlı ki bu konularda yapılan tartışmalar, bu
gerginlikler çevresinde yaşanan olaylar insanların bütün enerjisini alabiliyor.
20
Yazdığım yazılara bakınca Türkiye’de en çok beş meselenin konuşulduğunu görüyor insan. Bu beş temel mesele aynı
zaman­da toplumsal düzeyde birer hassasiyet ya da gerilim sebebi. Bütün toplumsal hayat bu beş meselenin etrafında belirleniyor, bütün ta­raflar bu beş meselede takındıkları tutuma
göre oluşuyor. Bunlar; Kürt sorunu, siyasal İslam, ekonomik
durum, parti siyaseti, ordu ve orduya bağlı olarak Türkiye’nin
bir ülke olarak kuruluş ideolojisi. Açıkça ve kısaca söyleyeyim,
köşe yazarı olduktan sonra anladım ki bir yazarın kim olduğu,
ne olduğu, kimler tarafından sahiplenileceği bu konularda aldığı tavra göre belirleniyor. Hatta kimi sözcükleri belli bir biçimde kullanmanız bile yer aldığınız safın bir “şifresi” ola­rak
yorumlanabiliyor. Ülkenin en çok dikkat kesilip hakkında en
çok cümle sarf ettiği konuların aynı zamanda en sert tabular
olması da ilginç elbette. Yani Türkiye en çok konuştuğu konularda aslında hiç konuşamıyor.
Eğer her ülkenin bir ruhu olduğunu varsayıyorsak Türki­
ye’nin “ruhsal karmaşa”sı da buradan kaynaklanıyor zaten. Hak­
kında ko­nuşulan beş konunun hakkında aslında konuşulamamasından!
Dışarıdan kitabını bu sebepten beş ana bölüme ayırdım:
“Türkiye: Bizatihi Kendisi” bölümünde ancak ve ancak
Türkiye’de yaşanabilecek olaylardan söz ettim. Bunlar dünyanın herhangi bir yerinden gelen insana açıklamak için bir ömür
tüketebileceğiniz konular. Mesela, AKP’nin iktidara gelişinden
sonra Hürriyet gibi bir gazetede belli bir türban stilinin daha
kabul edilebilir olmasına iliş­kin haberdir. Herhalde bu haberin
Türkiye’nin karmaşık anlamlar ve referanslar tablosunda nereye denk düştüğünü anlatmak için gün­lerce tarihten, taraflardan ve göndermelerden söz etmeniz gerekir.
“Kürt Kardeşim” bölümüne ise milliyetçiliğin körlüğüyle
sakatlan­mış taraflardan ikisine de aynı mesafede durarak yazılmış, insanın çekirdeğine bakan yazıları aldım.
“Kriz Kuzuları” bölümü ise Türkiye’nin ekonomiyle kurduğu ilişki bakımından önemliydi. “Patlayamayan” bir ülke
olarak Türkiye’nin ekonomik eşitsizlikle kurduğu ilişkiyi, krizle birlikte sisteme sadaka­tini kaybeden “beyaz Türkler”i anlatmaya çalıştım.
“Siyasetin Gündelikçileri” bölümünde daha “kim ne dedi,
niye dedi” çıkmazındaki siyasetçilere baktım.
21
Sonra savaş çıktı. Dünyanın yüzlerini gördük. Kanlı ve
in­san yüz­lerini. Bu kitap da zaten orada bitti.
“Dünyanın yüzleri” diye adlandırmak istedim olan biteni.
Çün­kü geçtiğimiz üç yıl boyunca bütün dünyada, insanlığın
alçalmak konusundaki sınırsızlığı ile yükselme imkânının direnci bir arada ya­şandı. Bir yandan arsız bir imparator, insanlığın oluşturduğu bütün hukuku çiğneyerek haritalar üzerinde
kanlı postallarıyla yürürken diğer yandan dünyanın bütün
“memnuniyetsizler”i ülkeler aşıp her yıl dünyanın bir şehrinde
buluşuyor. Dünya Sosyal Forumu’nu gerçekleştiriyordu. Güce
ve savaşa tapan karanlık adamlar ile hâlâ insana inanan kalabalıklar birbirlerine karşı saf tutmuştu. Sokaklar ve imparator
karşı karşıyaydı. Ben, tahmin edebileceğiniz gibi, so­kaktaydım.
Çünkü yaşananların ardından bugün artık habercilerin, gazetecilerin, yazı insanlarının, sadece olup biteni kaydeden değil,
insanlığın vicdanını diri tutan sinir uçları olduklarına inanıyorum. Daha iyi bir dünyanın imkânını hatırlatan, hep yeniden
hatırlatan inatçılar olmamız gerektiğini düşünüyorum. Çünkü
en başta söyle­diğim gibi, benden önce gelmiş, benden sonra
gelecek olan benzer­lerim gibi, insanlığın daha adaletli ve vicdanlı, dünyanın daha güzel olabileceğini hatırlatıyorum. Ben,
bu işi yapıyorum.
22
23
24
Download