İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ........................................................................................................................VII
İÇİNDEKİLER............................................................................................................ XI
BİRİNCİ BÖLÜM
MAKRO İKTİSADA GİRİŞ
1.Makro İktisat Nedir? ..................................................................................................1
2. Makro İktisat Ne İle Uğraşır?................................................................ 4
3. Başlıca Makro İktisat Okulları ...........................................................................5
3.1.Klasik Makro İktisat Okulu ....................................................................... 5
3.2.Keynesyen Makro İktisat Okulu ............................................................... 6
a.1929 Dünya Ekonomik Buhranı ve Keynesyen Makro İktisat Okulunun Doğuşu 6
b.1929 Dünya Ekonomik Buhranı’nın Sebepleri .....................................................8
c.Neoklasik Sentez ...................................................................................................9
d.Keynesyen Makro İktisat Okuluna Katkılar.......................................................10
3.3.Monetarist Makro İktisat Okulu .............................................................11
3.4.Yeni Klasik Makro İktisat Okulu ............................................................12
3.5.Yeni Keynesyen Makro İktisat Okulu....................................................13
3.6.Diğer Makro İktisat Okulları ...................................................................13
BİLGİ KUTUSU: Phillips Eğrisi.................................................................................14
SORULAR ....................................................................................................................16
İKİNCİ BÖLÜM
MİLLİ GELİR MUHASEBESİ
1.Milli Gelir Muhasebesinin Tanımı ...........................................................................20
2.Toplam Hasıla, Toplam Gelir ve Toplam Harcamalar Özdeşliği..........................21
3.Milli Gelir Muhasebesinin Temel Kavramları........................................................27
3.1.Toplam Hasıla İle İlgili Kavramlar .................................................. …..27
a.Gayri Safi Yurt İçi Hasıla....................................................................................27
b.Gayri Safi Milli Hasıla ........................................................................................30
c.Safi Milli Hasıla ..................................................................................................31
3.2.Toplam Gelir İle İlgili Kavramlar ...........................................................33
a.Milli Gelir............................................................................................................33
b.Şahsi Gelir...........................................................................................................35
c.Kullanılabilir Gelir ..............................................................................................36
d.Toplam Yurt İçi Gelir .........................................................................................36
XIV
MAKRO İKTİSAT
3.3.Toplam Harcama İle İlgili Kavramlar ....................................................38
a.Toplam Yurt İçi Harcamalar ...............................................................................38
BİLGİ KUTUSU: Milli Gelir Muhasebesi’nin Temel Eşitliklerinin Özeti..............38
4.Milli Geliri Hesaplama Yöntemleri..........................................................................39
4.1.Üretim Yöntemi ..................................................................................................40
4.2.Gelir Yöntemi......................................................................................................44
4.3.Harcamalar Yöntemi..........................................................................................44
5. Üretim Yöntemi, Gelir Yöntemi ve Harcamalar Yöntemi İle İlgili Örnek Uygulama ...............................................................................................................................46
6. GSMH Değerinin Ölçülmesinde Bazı Problemler .................................................47
7. GSMH İle İlgili Bazı Kavramlar .............................................................................48
7.1.GSMH'da Nominal ve Reel Değişmeler................................................48
7.2.Nominal GSMH ve Reel GSMH............................................................50
7.3.Nominal GSMH nın Reel GSMH ya Çevrilmesi..................................51
7.4.GSMH ve Milli Servet ..............................................................................53
7.5.Fert Başına Düşen GSMH.......................................................................53
7.6.Satınalma Gücü Paritesine Göre Fert Başına Düşen GSMH .............55
7.7.Büyüme Hızı ..............................................................................................56
7.8.Net Büyüme Hızı.......................................................................................57
SORULAR ....................................................................................................................59
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İSTİHDAM VE İŞSİZLİK
1.İstihdam ve İstihdam İle İlgili Kavramlar ..............................................................63
1.1.Faal Nüfus ..................................................................................................63
1.2.İşgücü..........................................................................................................63
1.3.İstihdam Hacmi .........................................................................................64
1.4.İşgücüne Katılım Oranı ............................................................................64
1.5.Tam İstihdam.............................................................................................64
2.İşsizlik ve Başlıca İşsizlik Türleri.............................................................................64
2.1.İşsizlik, Açık İşsizlik ve Gizli İşsizlik Kavramları. ................................64
2.2.Başlıca Açık İşsizlik Türleri......................................................................66
2.3.Okun Kanunu............................................................................................69
2.4.İşsizlik Oranının Hesaplanması...............................................................72
a.Genel Olarak İşsizlik Oranının Hesaplanması.....................................................72
b.Türkiye’de İşsizlik Oranının Hesaplanması ........................................................72
c.Eksik İstihdam ve Gerçek İşsizlik Oranı ............................................................73
SORULAR ....................................................................................................................74
BOCUTOĞLU
XV
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ENFLASYON
1.Enflasyonunun Tanımı..............................................................................................76
2.Enflasyonun Türleri ..................................................................................................77
2.1.Fiyat Artış Hızına Göre Enflasyonun Türleri .......................................77
a.Ilımlı Enflasyon...................................................................................................77
b.Aşırı Enflasyon ...................................................................................................77
c.Hiperenflasyon ....................................................................................................78
2.2.Nedenlerine Göre Enflasyon Türleri .....................................................78
a.Talep Enflasyonu.................................................................................................79
b.Arz Enflasyonu ...................................................................................................79
3.Enflasyonun Tesirleri ................................................................................................79
3.1.Enflasyonun Gelir Dağılımına Tesirleri .................................................79
3.2.Enflasyonun Tasarruf ve Yatırımlara Tesirleri......................................80
3.3.Enflasyonun Ödemeler Dengesi ve Kaynak Dağılımına Tesirleri .....81
3.4.Enflasyonun Borçluya ve Alacaklıya Tesirleri .......................................81
4.Enflasyonun Mikro ve Makro Sonuçları .................................................................82
4.1.Enflasyonun Mikro Sonuçları..................................................................82
a.Fiyattaki Değişmeler ...........................................................................................82
b.Gelirdeki Değişmeler ..........................................................................................83
c.Servetteki Değişmeler .........................................................................................84
4.2.Enflasyonun Makro Sonuçları.................................................................85
a.Belirsizlik ve Beklentiler.....................................................................................85
b.Spekülasyon ........................................................................................................86
c.Zaman Boyutunun Kısalması ve İleriyi Görememe ............................................86
5.Beklenen Enflasyon ...................................................................................................87
6.Enflasyon Oranının Hesaplanması ..........................................................................88
6.1.Enflasyon Oranının Yıllık Olarak Hesaplanması..................................88
a.Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ile Enflasyon Oranının Yıllık Olarak Hesaplanması .......................................................................................88
b.GSMH Deflatörü İle Enflasyon Oranının Yıllık Olarak
Hesaplanması.................................................................................................89
c.TÜFE İle GSMH Deflatörü Arasındaki Farklar ...................................90
d.TÜFE, Enflasyon Oranını Abartıyor mu? .............................................92
6.2.Enflasyon Oranının Aylık Olarak Hesaplanması..................................93
XVI
MAKRO İKTİSAT
BİLGİ KUTUSU: Çekirdek Enflasyon ................................................... 95
7.Talep Enflasyonu İle Mücadele: Anti-enflasyonist Politikalar..............................95
7.1.Toplam Arzı Arttırmaya Yönelik Anti-enflasyonist Politikalar ..........96
7.2.Toplam Talebi Azaltmaya Yönelik Anti-enflasyonist Politikalar .......97
8.Talep Enflasyonu İle Mücadelenin Özeti...............................................................101
SORULAR ..................................................................................................................103
BEŞİNCİ BÖLÜM
BASİT KEYNESYEN MODELLER
1.Makro İktisat Sisteminin Oyuncuları ....................................................................105
2.Basit Keynesyen Modelleri İncelemede İzlenen Yöntem......................................108
3.Keynesyen Makro İktisat Teorisi'nin Bazı Özellikleri ve Klasik Makro İktisat
Teorisi İle Karşılaştırılması .......................................................................................109
4.Keynesyen Makro İktisat Teorisi Nasıl İşler?.......................................................114
BİLGİ KUTUSU: John Maynard Keynes’in Hayatı...............................................118
SORULAR ..................................................................................................................121
ALTINCI BÖLÜM
BASİT KEYNESYEN MODEL I
1.Modelin Varsayımları .............................................................................................123
2.Modelin Fonksiyonları ............................................................................................125
2.1.Milli Gelir Özdeşliği (Fonksiyonu) .......................................................126
2.2.Tüketim Fonksiyonu...............................................................................126
BİLGİ KUTUSU: Doğruların Eğimleri....................................................................134
2.3. Tasarruf Fonksiyonu..............................................................................135
2.4. Toplam Talep Fonksiyonu....................................................................141
3.Basit Keynesyen Model I de Milli Gelirin Dengesi ...............................................143
3.1.Milli Gelirin Denge Seviyesinin Matematiksel Olarak Gösterilmesi143
3.2.Milli Gelirin Denge Seviyesinin Geometrik Olarak Gösterilmesi....144
BİLGİ KUTUSU: Stok Değişmeleri ve Milli Gelirin Dengesi.................................146
BİLGİ KUTUSU: Tasarruf Paradoksu ....................................................................158
3.3.Çarpan Mekanizması...............................................................................161
a.Çarpan Mekanizmasının Matematiksel İşleyişi.................................................161
BİLGİ KUTUSU: Sayısal Bir Örnekle Çarpan Mekanizmasının İşleyişi .............164
b.Çarpan Mekanizmasının Geometrik İşleyişi .....................................................167
BİLGİ KUTUSU: Çarpan Mekanizmasının Özeti ..................................................171
SORULAR ..................................................................................................................173
BOCUTOĞLU
XVII
YEDİNCİ BÖLÜM
BASİT KEYNESYEN MODEL II
1.Modelin Varsayımları .............................................................................................177
2.Modelin Fonksiyonları ............................................................................................179
2.1.Milli Gelir Özdeşliği (Fonksiyonu) .......................................................179
2.2.Tüketim Fonksiyonu...............................................................................179
2.3.Tasarruf Fonksiyonu...............................................................................183
2.4.Toplam Talep Fonksiyonu.....................................................................184
3.Basit Keynesyen Model II de Milli Gelirin Dengesi..............................................186
3.1.Milli Gelirin Denge Seviyesinin Matematiksel Olarak Gösterilmesi186
3.2.Milli Gelirin Denge Seviyesinin Geometrik Olarak Gösterilmesi....188
3.3.Çarpan Mekanizması...............................................................................190
BİLGİ KUTUSU: Vergi Çarpanı Mekanizması.................................... 195
4.Otomatik Stabilizatör Olarak Vergi Oranı ...........................................................196
5.Vergi Oranındaki değişmelerin Milli Gelirin Denge Seviyesine Etkileri............199
6.Maliye Politikası ......................................................................................................203
SORULAR ..................................................................................................................210
SEKİZİNCİ BÖLÜM
BASİT KEYNESYEN MODEL III
1.Modelin Varsayımları .............................................................................................213
2.Modelin Fonksiyonları ............................................................................................214
2.1.Milli Gelir Özdeşliği (Fonksiyonu) .......................................................214
2.2.Tüketim Fonksiyonu...............................................................................214
2.3.Tasarruf Fonksiyonu...............................................................................215
2.4.İthalat Fonksiyonu ..................................................................................215
2.5.Toplam Talep Fonksiyonu.....................................................................217
3.Basit Keynesyen Model III te Milli Gelirin Denge Seviyesi .................................221
3.1.Milli Gelirin Denge Seviyesinin Matematiksel Olarak Gösterilmesi...... 221
3.2.Milli Gelirin Denge Seviyesinin Geometrik Olarak Gösterilmesi ...223
3.3.Çarpan Mekanizması...............................................................................225
3.4.Marjinal İthal Eğilimindeki Değişmelerin Toplam Talep Fonksiyonu
Doğrusuna Etkileri ................................................................................230
SORULAR ..................................................................................................................234
XVIII
MAKRO İKTİSAT
DOKUZUNCU BÖLÜM
EKONOMİNİN GENEL DENGESİ VE BASİT KEYNESYEN MODELLER
1.Ekonominin Genel Dengesi.....................................................................................237
2.Tam İstihdam Milli Gelir Denge Seviyesi..............................................................239
2.1.Tam İstihdam Üretim Fonksiyonu .......................................................239
2.2.Reel Alan ve Nominal Alan ...................................................................242
2.3.Reel ve Nominal Alanda Değişkenlerin Değişmesi............................244
3.Basit Keynesyen Modeller ve Milli Gelirin Denge Seviyeleri...............................245
3.1.Tam İstihdam Milli Gelir Denge Seviyesi (İdeal Denge)...................245
3.2.Eksik İstihdam Milli Gelir Denge Seviyesi .........................................248
a.Deflasyonist Açık..............................................................................................250
b.Anti-deflasyonist Maliye Politikası...................................................................252
3.3.Milli Gelirin Nominal Denge Seviyesi..................................................256
a.Enflasyonist Açık ..............................................................................................258
b.Anti-enflasyonist Maliye Politikası...................................................................259
4.Milli Gelirin Denge Seviyeleri ve Çarpan Mekanizması ......................................262
BİLGİ KUTUSU: Hızlandıran Mekanizması ..........................................................264
SORULAR ..................................................................................................................269
ONUNCU BÖLÜM
DIŞA KAPALI IS-LM MODELİ
1.Genel Olarak IS-LM Modelleri..............................................................................271
2.Modelin Varsayımları .............................................................................................272
3.Modelin Fonksiyonları ............................................................................................273
3.1.Tüketim Fonksiyonu...............................................................................273
3.2.Yatırım Fonksiyonu ................................................................................273
3.3.Reel Para Talebi Fonksiyonu .................................................................276
3.4.Milli Gelir Özdeşliği ...............................................................................283
4.Mal Piyasası ve IS Doğrusu ....................................................................................283
4.1.IS Doğrusunu Geometrik Olarak Elde Edilişi....................................284
a.Mal Piyasasının Dengesi ...................................................................................284
b.IS Doğrusunun Geometrik Olarak Elde Edilmesi .............................................288
4.2.IS Doğrusunun Denklemi......................................................................291
4.3.IS Doğrusunun Özellikleri .....................................................................293
5.Para Piyasası ve LM Doğrusu ................................................................................301
5.1.LM Doğrusunun Geometrik Olarak Elde Edilişi..............................302
a.Para Piyasasının Dengesi...................................................................................302
b.LM Doğrusunun Geometrik Olarak Elde Edilmesi...........................................305
BOCUTOĞLU
XIX
5.2.LM Doğrusunun Denklemi ...................................................................306
5.3.LM Doğrusunun Özellikleri ..................................................................308
6.IS ve LM Doğrularının Toplu Olarak İncelenmesi ..............................................312
7.Dışa Kapalı IS-LM Modelinde Milli Gelirin Denge Seviyesi ...............................314
7.1.Milli Gelirin Denge Seviyesinin Geometrik Olarak Gösterilmesi....314
7.2.Milli Gelirin Denge Seviyesinin Matematiksel Olarak Gösterilmesi316
8.Dışa Kapalı IS-LM Modelinde Dengesizlik ve Dengeye Ulaşma Mekanizması .320
BİLGİ KUTUSU: Merkez Bankasının Para Politikası Araçları .... 324
9.Dışa Kapalı IS-LM Modelinde Politikalar ............................................................325
9.1.Para Politikası...........................................................................................325
a. Genel Olarak Para Politikası ...................................................... 325
b. Para Politikasının Piyasaları Etkileme Mekanizması................. 327
c. Para Politikasının Geometrik Analizi......................................... 328
d. Para Politikası İle İlgili Özel Durumlar
330
9.2.Maliye Politikası.......................................................................................333
a. Genel Olarak Maliye Politikası .................................................. 333
b. Maliye Politikasının Piyasaları Etkileme Mekanizması............. 333
c. Maliye Politikasının Geometrik Analizi..................................... 335
d. Özel Sektörü Dışlama Etkisi (Crowding Out)............................ 337
e. Maliye Politikası İle İlgili Özel Durumlar.................................. 337
f. Özel Sektörü Dışlama Etkisi Ne Derecede Geçerlidir? .............. 340
9.3. IS ve LM Doğrularının Eğimleri İle Para ve Maliye Politikalarının
Etkinliği Arasındaki İlişkiler.................................................................342
a. IS ve LM Doğrularının Eğimleri ve Para Politikasının Etkinliği342
b. IS ve LM Doğrularının Eğimleri ve Maliye Politikasının Etkinliği343
10. Para Politikası, Maliye Politikası, Para-fiskal Politikalar ve Tam İstihdam...343
10.1.Para Politikası ve Tam İstihdam .........................................................345
10.2.Maliye Politikası ve Tam İstihdam......................................................347
10.3.Para-fiskal Politikalar ve Tam İstihdam .............................................348
SORULAR ..................................................................................................................350
ONBİRİNCİ BÖLÜM
DIŞA AÇIK IS-LM MODELİ
1.Modelin Varsayımları .............................................................................................354
2.Ödemeler Bilançosu ve Döviz Kuru Sistemleri .....................................................355
2.1.Ödemeler Bilançosu................................................................................355
2.2.Döviz Kuru Sistemleri............................................................................356
3.Reel Döviz Kuru ......................................................................................................358
4.Modelin Fonksiyonları ............................................................................................361
XX
MAKRO İKTİSAT
4.1.Milli Gelir Özdeşliği (Fonksiyonu) .......................................................361
4.2.Tüketim Fonksiyonu...............................................................................361
4.3.İthalat Fonksiyonu ..................................................................................361
4.4.Yatırım Fonksiyonu ................................................................................361
4.5.Reel Para Talebi Fonksiyonu .................................................................362
4.6.Toplam Talep Fonksiyonu.....................................................................362
4.7.Net Dış Ticaret Fazlası Fonksiyonu .....................................................362
5.Dışa Açık IS-LM Modelinde Net Dış Ticaret Fazlası ve Milli Gelirin Denge Seviyesi ...............................................................................................................................366
6.Dışa Açık IS-LM Modelinde Politikalar................................................................368
6.1.Eksik Sermaye Mobilitesi ve Sabit Döviz Kuru Varsayımı Altında
Para Politikası, Maliye Politikası ve Para-fiskal Politikalar...............375
a.İç ve Dış Dengenin Sağlanmasında Para ve Maliye Politikalarının
Kullanılması ...................................................................................................375
b.İşsizlik ve Ödemeler Bilançosu Açığı Bulunan Bir Ekonomide Para
Politikası, Maliye Politikası ve Para-fiskal Politikalar ...................................376
6.2. Mundell-Fleming Modeli-I: Tam Sermaye Mobilitesi ve Sabit Döviz
Kuru Varsayımı Altında Para Politikası ve Maliye Politikası...........381
a.Para Politikası.................................................................................................385
b.Maliye Politikası ............................................................................................387
6.3. Mundell-Fleming Modeli-II: Tam Sermaye Mobilitesi ve Tam Esnek
Döviz Kuru Varsayımı Altında Para Politikası ve Maliye Politikası .. 388
a.Para Politikası.................................................................................................390
b.Maliye Politikası ............................................................................................392
6.4. Dışa Kapalı ve Dışa Açık IS-LM Modellerinde Özel sektörü Dışlama Etkisi (Crowding Out) ...................................................... 393
SORULAR ..................................................................................................................394
ONİKİNCİ BÖLÜM
TOPLAM TALEP-TOPLAM ARZ MODELİ
1.Modelin Varsayımları .............................................................................................398
2.Toplam Talep ...........................................................................................................398
2.1.Toplam Talep Denklemi ........................................................................399
2.2.Toplam Talep Doğrusu ..........................................................................399
2.3.Toplam Talep Doğrusunun Elde Edilmesi .........................................403
2.4.Toplam Talep Doğrusunun Eğimi .......................................................404
2.5.Toplam Talep Doğrusunda Kaymalar..................................................408
a.Toplam Talebi Belirleyen Değişkenler..............................................................408
BOCUTOĞLU
XXI
b.Toplam Talep Doğrusunda Paralel Olan ve Paralel Olmayan Kaymalar ..........412
2.6.Para Politikası, Maliye Politikası ve Toplam Talep.............................416
a.Para Politikası ve Toplam Talep........................................................................416
b.Maliye Politikası ve Toplam Talep ...................................................................418
3.Toplam Arz ..............................................................................................................422
3.1.Toplam Arz Doğruları............................................................................422
a.Uzun Dönem Toplam Arz Doğrusu ..................................................................423
b.Kısa Dönem Toplam Arz Doğrusu....................................................................425
BİLGİ KUTUSU: Fiyatlar Genel Seviyesi Artınca Üretim Neden
Artar? ................................................................................................... 429
3.2.Toplam Arz Doğrularında Paralel Kaymalar.......................................430
a.Kısa ve Uzun Dönem Toplam Arz Doğrularının Birlikte Paralel Kayması ......430
b.Kısa Dönem Toplam Arz Doğrusunun Paralel Kayması...................................435
4.Toplam Talep-Toplam Arz Modelinde Milli Gelirin Denge Seviyesi..................438
5.Eksik İstihdam, Tam İstihdam ve Aşırı İstihdam Milli Gelir Denge Seviyeleri 441
5.1.Eksik İstihdam Milli Gelir Denge Seviyesi ..........................................441
5.2.Tam İstihdam Milli Gelir Denge Seviyesi............................................443
5.3.Aşırı İstihdam Milli Gelir Denge seviyesi ............................................444
6.Toplam Talep Değişmeleri ve Milli Gelirin Denge Seviyesi.................................448
7.Kısa Dönem Toplam Arz Değişmeleri ve Milli Gelirin Denge Seviyesi ..............452
SORULAR ..................................................................................................................456
YARARLANILAN KAYNAKLAR ..........................................................................459
XXII
MAKRO İKTİSAT