uluslararası satım hukukunda kanunlar ihtilafı

Doç. Dr. Yusuf ÇALIŞKAN
İstanbul Şehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Öğretim Üyesi
ULUSLARARASI
SATIM HUKUKUNDA
KANUNLAR İHTİLAFI
MESELELERİ
•
•
•
•
Uluslararası Ticarette Riskler ve Lex Mercatoria
Satım Sözleşmesine Uygulanacak Hukuk
CISG ve Kanunlar İhtilafı Kuralları
Hasara Uygulanacak Hukuk ve Incoterms 2010
Kuralları
• Mülkiyete Uygulanacak Hukuk
• İmalatçının Sorumluluğuna Uygulanacak Hukuk
Beta
Yayın No
: 3025
Hukuk Dizisi: 1481
1. Baskı - Ocak 2014 - İSTANBUL
ISBN 978 - 605 - 333 - 052 - 3
Copyright© Bu kitabın Türkiye’deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş.’ye aittir. Her hakkı
saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya
başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal
ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.
Dizgi
:Beta Basım A.Ş.
Baskı -Cilt
: Net Kırtasiye Tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. Şti. (Sertifika No: 13723)
Taksim Cad. Yoğurtçu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyoğlu / İSTANBUL
Tel: (0212) 249 40 60
Kapak Tasarım
: Gülgonca Çarpık
Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No: 16136)
Narlıbahçe Sok. Damga Binası No. 11
Cağaloğlu -İSTANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50
www.betayayincilik.com
16.1.2013 günü aramızdan ayrılan
Canım Annem, merhume
Süheyla ÇALIŞKAN’ın
aziz hatırasına
ve
tüm ANNELERE
ÖNSÖZ
Uluslararası ticaretin en önemli sözleşmelerinden biri, uluslararası satım sözleşmesi
olup, bu sözleşmeyi yapanların karşılaşacakları riskler ve bu riskleri bertaraf etme yöntemleri
bağlamında uluslararası satım hukukunun kanunlar ihtilafı kuralları ile olan ilişkisi çalışma
konumuzu oluşturmaktadır. Özellikle 2010 sonrası uluslararası satım hukukuna ilişkin
hem uluslararası hem de milli hukuk kaynaklarında önemli değişikler ve yenilikler olmuştur. Bu gelişmelerden en önemlisi, 1 Ağustos 2011 tarihinde Türkiye bakımından da yürürlüğe giren Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler
Anlaşmasıdır (CISG). Ayrıca, uluslararası ticari terimlere ilişkin ICC tarafından hazırlanan
yeknesak kurallar olan Incoterms 2010 kuralları da önemli değişiklikler içermektedir. Buna
ilaveten, UNIDROIT tarafından yayımlanan 2010 tarihli Uluslararası Ticari Sözleşmelere
İlişkin UNIDROIT ilkeleri de, uluslararası satım hukukunun önemli bir kaynağıdır. Bu
düzenlemeler dışında, yeni lex mercatoria olarak nitelendirilebilecek, Avrupa Birliği tarafından hazırlanan, Avrupa Ortak Satım Hukuku Taslağı (CESL) da bulunmaktadır. Uluslararası alandaki bu gelişmeler yanında, Türk hukukunda da yeni Türk Borçlar Kanunu ve Türk
Ticaret Kanunu 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Uluslararası satım hukukunu etkileyen bu yenilikler, uluslararası satım hukukuna ilişkin maddi hukuk hükümlerini yeknesaklaştırma adına yapılan yoğun çalışmalar sonrası
ortaya çıkmıştır. Hatta 2012 yılında İsviçre tarafından UNCITRAL nezdinde uluslararası
satım hukukuna ilişkin bağlayıcı olan yeni bir uluslararası anlaşmanın yapılması önerisi de
göz önünde bulundurulduğunda, uluslararası satım hukukuna ilişkin maddi hukuk kurallarının yeknesaklaştırılması adına yapılan çalışmaların hala devam ettiğini de belirtmek
gerekir. Ancak, uluslararası satım hukukuna ilişkin hem kanunlar ihtilafı hem de maddi
hukuk kurallarının yeknesaklaştırma çalışmaları, CISG gibi önemli bir hukuk kaynağını
ortaya çıkarsa da, bu düzenlemelere rağmen, forum devletinin kanunlar ihtilafı kurallarınında uygulanması gerektiği durumlar söz konusu olduğundan, çalışmamızda, uluslararası
satım hukukundaki temel kanunlar ihtilafı meseleleri değerlendirilmiştir. Çalışmamızda,
mukayeseli hukuktaki düzenlemeler yanında, uygulama açısından özellikle hakem kararları
ve milli mahkeme kararlarına yer verilmiştir. Ayrıca belirtmek gerekir ki çalışmamızda,
uluslararası satım hukukuna ilişkin tüm kanunlar ihtilafı kuralları incelenmemiştir. Örneğin, fikri mülkiyet haklarına ilişkin kanunlar ihtilafı kuralları, ödeme yöntemlerine ilişkin
uluslararası düzenlemeler ve özellikle milletlerarası usul hukukuna ilişkin konular çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır.
Bu çalışmanın hazırlanmasında bir çok kişinin kelimelerle tarif edilemeyecek katkıları
bulunmaktadır.
VI
ÖNSÖZ
Çalışma konusunun oluşumuna, “Uluslararası Satımlarda Ödeme Yöntemleri ve Kullanılan Terimlere” ilişkin vermiş olduğum seminerlerde TRT Genel Müdürlüğü çalışanlarının soruları ve katkıları yanında, uluslararası özel hukuk ve uluslararası ticaret hukuku derslerimi alan lisans ve yüksek lisans öğrencilerimin soruları ve teşvikleri neden olduğundan,
bu vesile ile katılımcılara ve öğrencilerime çok teşekkür ederim.
Çalışma sırasında, 2013 yılında sırasıyla kaybettiğim, canım Annem Süheyla Çalışkan,
Teyzeciğim Fatma Yitgin ve Amerika’da eğitim almam için koşulsuz kefil olan ablam Ferda
Doğanay’a, teşekkürlerimi ve dualarımı gönderiyorum.
Tüm çalışmalarımda olduğu gibi, beni yetiştiren ve hakkını hiçbir zaman ödeyemeyeceğim sevgili Teyzem, Leyla Akın’a sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.
Tüm işlerimde olduğu gibi, bu çalışmada da en büyük desteği ve yardımı, sabırlı ve
hoşgörülü eşim Yrd. Doç. Dr. Zeynep Çalışkan’dan gördüm; kendisine ve ailesine ne kadar
teşekkür etsem azdır. Tabii canım kızım, hayatım, Azra’ya şükranlarımı sunarım. Özellikle,
yararlandığım kaynaklara çizmiş olduğu resimler ve karalamalar için ve akşamları, tüm yorgunluğumu alan tiyatro ve evcilik oyunları için sonsuz teşekkürler, iyi ki varsın.
Değerli arkadaşım, meslektaşım, Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi,
Yrd. Doç. Dr. Sezer Çabri’ye zamanını ayırarak kitabı okuyup tashihleri için çok teşekkür
ederim. Ayrıca, kitabın kısa sürede yayınlanmasını sağlayan Beta Yayınevinin değerli yöneticisi Sayın Seyhan Satar başta olmak üzere tüm çalışanlarına ve özellikle kitabı basıya
hazırlayan Sayın Gülgonca Çarpık’a, en içten teşekkürlerimi sunarım.
İsmini burada andığım veya anmayı unuttuğum ancak bu çalışmada ve benim üzerimde emeği geçen herkese en içten sevgi ve saygılarımı sunuyorum.
Yusuf ÇALIŞKAN
İstanbul, Aralık 2013
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ......................................................................................................................... 1
BİRİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI TİCARETTE
RİSKLER VE LEX MERCATORIA
I. ULUSLARARASI TİCARETTE RİSKLER VE RİSKLERİ
BERTARAF ETME YÖNTEMLERİ..................................................................... 5
A. Uluslararası Satım İlişkisinde Riskler................................................................... 5
1. Fiziksel Riskler............................................................................................... 6
2. Ticari Riskler................................................................................................. 6
3. Politik Riskler................................................................................................ 7
4. Hukuki Riskler.............................................................................................. 8
B. Riskleri Bertaraf Etme Yöntemleri: Uluslararası Satım Hukuku......................... 10
1. Uluslararası Satım Sözleşmesi....................................................................... 10
2. Milli Hukuk Kaynakları............................................................................... 11
3. Uluslararası Kaynaklar: Uluslararası Kuruluşların Çalışmaları...................... 12
II. ULUSLARARASI SATIM İLİŞKİSİNİ DÜZENLEYEN
TEMEL KURALLAR: LEX MERCATORIA....................................................... 15
A. Lex Mercatoria Kavramı ve Kapsamı................................................................. 15
1. Tarihsel Açıdan Lex Mercatoria.................................................................... 16
2. Modern Lex Mercatoria Teorisi.................................................................... 17
B. Lex Mercatoria’nın Uluslararası Satım Sözleşmelerine Uygulanması.................. 19
1. Milli Mahkemeler Önünde Görülen Uyuşmazlıklarda
Lex Mercatoria’nın Uygulanması.................................................................. 19
2. Hakem Heyeti Önünde Görülen Uyuşmazlıklarda
Lex Mercatoria’nın Uygulanması.................................................................. 21
C. Lex Mercatoria’nın Uluslararası Satım Hukukuna İlişkin Kaynakları................ 26
VIII
İÇİNDEKİLER
1. Uluslararası Sözleşmeler Hukukunun Genel İlkeleri..................................... 26
2. Standart Sözleşmeler.................................................................................... 28
3. Yeknesak Kurallar......................................................................................... 29
4. Ticari Adet ve Teamüller.............................................................................. 29
5. Model Kanunlar ve Uluslararası Anlaşmalar................................................. 31
6.
Davranış Kodları.......................................................................................... 33
7.
Hakem Kararları.......................................................................................... 33
8. Uluslararası Restatement (Derleme) Metoduyla Hazırlanan Metinler........... 34
D. Uluslararası Satım Hukukuna İlişkin Yeni Lex Mercatoria Kaynakları............... 34
1. 2010 Tarihli Uluslararası Ticari Sözleşmelere İlişkin UNIDROIT İlkeleri.... 34
a.
Genel Bilgi.............................................................................................. 34
b. UNIDROIT İlkelerinin Uluslararası Satım Hukukundaki Rolleri........... 37
aa. Ulusal ve Uluslararası Kodifikasyonlarda Model Olarak
Kullanılma........................................................................................ 37
bb. Özel Hukuk Sözleşmesi Hazırlanırken Örnek Olarak Kullanılma..... 38
cc. İlkelerin, Uluslararası Satım Sözleşmesinin Esasına Uygulanacak
Hukuk Olarak Uygulanması............................................................. 38
dd.Uluslararası Yeknesak Hukuk Araçlarının Yorumlanması ve
Tamamlanması Amacıyla Kullanılma................................................ 41
ee. Sözleşme Statüsü olan Milli Hukuk Kurallarının
Yorumlanması ve Tamamlanması Amacıyla Kullanılma..................... 42
2. Avrupa Ortak Satım Hukuku Taslağı
(Common Europen Sales Law, CESL)......................................................... 42
a.
Genel Bilgi.............................................................................................. 42
b. CESL ile CISG Arasındaki İlişki............................................................. 45
c. CESL ile Kanunlar İhtilafı Kuralları Arasındaki İlişki.............................. 47
3. Uluslararası Sözleşmelerde Hukuk Seçimine İlişkin Lahey Prensipleri.......... 49
a.
Genel Bilgi.............................................................................................. 49
b. Prensiplerin Uluslararası Satım Hukukundaki Rolleri.............................. 51
aa. Ulusal ve Uluslararası Kodifikasyonlarda Model
Olarak Kullanılma............................................................................ 51
bb. Milletlerarası Özel Hukuk Kurallarının Yorumlanması ve
Tamamlanması Amacıyla Kullanılma................................................ 51
cc. Mahkemelerce ve Hakem Heyetlerince Uygulanma.......................... 52
IX
İÇİNDEKİLER
İKİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI SATIM SÖZLEŞMESİNDEN
DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİNE UYGULANACAK
HUKUK SORUNU
I. GENEL BİLGİ................................................................................................... 53
II. ULUSLARARASI SATIM SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK HUKUK ........ 56
A. Sübjektif Metot (Taraflarca Hukuk Seçiminin Yapılmış Olması)....................... 57
1. Açık Hukuk Seçimi...................................................................................... 59
2. Yapılan Hukuk Seçiminin Sözleşme ile Bağlantı Zorunluluğunun
Bulunmaması............................................................................................... 61
3. Kısmi Hukuk Seçimi.................................................................................... 62
4. Zımni Hukuk Seçimi................................................................................... 63
5. Seçilen Hukukun Belli Bir Devlet Hukuku Olmaması Durumu
(Lex Mercatoria).......................................................................................... 66
6. Seçilen Hukukta Sonradan Meydana Gelen Değişikliklerin
Uygulanacak Hukuka Etkisi......................................................................... 68
7. Hukuk Seçimi Anlaşmasının Geçerliliği Sorunu........................................... 69
B. Objektif Metot (Taraflarca Hukuk Seçiminin Yapılmamış Olması)................... 71
1. Sözleşmenin Ticari veya Mesleki Faaliyetler Gereği Kurulmasının Tespiti..... 72
2. Karakteristik Edim Borçlusu........................................................................ 73
3.
İşyeri ......................................................................................................... 75
4.
Yerleşim Yeri................................................................................................ 76
5.
Mutad Mesken............................................................................................. 77
C. Daha Sıkı ilişkili Hukuk Metodu ..................................................................... 78
III.ULUSLARARASI SATIM SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK
HUKUKUN KAPSAMI..................................................................................... 79
A. Sözleşme Statüsünün Uygulama Alanı Kapsamında Bulunan Durumlar........... 79
1.
Genel Bilgi................................................................................................... 79
2. Sözleşmenin Kuruluşu ve Maddi Geçerliliğine Uygulanacak Hukuk............ 80
3.
Zamanaşımı................................................................................................. 81
B. Sözleşme Statüsünün Uygulanmadığı Haller..................................................... 82
1.
Uluslararası Anlaşmalar................................................................................ 82
2. Satım Sözleşmesinin Kuruluşuna Yönelik İrade Beyanlarının
Varlığı ve Geçerliliği..................................................................................... 83
3. İfanın Gerçekleştirme Biçimi ve Koruma Tedbirleri..................................... 85
4.
Ehliyet
......................................................................................................... 86
X
İÇİNDEKİLER
a.
Gerçek Kişiler......................................................................................... 86
b.
Tüzel Kişiler............................................................................................ 88
5.
Şekil............................................................................................................. 89
6.
Kamu Düzeni.............................................................................................. 90
7. Doğrudan Uygulanan Kurallar..................................................................... 93
a. Lex Fori’nin Doğrudan Uygulanan Kuralları........................................... 95
b. Lex Causae’nın Doğrudan Uygulanan Kuralları...................................... 97
c. Üçüncü Ülkenin Doğrudan Uygulanan Kuralları.................................... 97
8. Özelliği Olan Sözleşmeler............................................................................ 99
a. Taşınmaz Mal Satımı Sözleşmesi........................................................... 100
b. Tüketici Satım Sözleşmesi..................................................................... 100
c. Resmi Artırma ile Yapılan Satışlar.......................................................... 102
IV. ULUSLARARASI SATIM SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK OLAN
HUKUKUN YABANCI HUKUK OLMASI DURUMUNDA BU
HUKUKUN MUHTEVASININ TESPİTİ........................................................ 103
V. AVRUPA BİRLİĞİ (AB) MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNDA
SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİNE UYGULANACAK
HUKUK ......................................................................................................... 107
A. Genel Bilgi..................................................................................................... 107
B. Roma I Tüzüğü............................................................................................... 110
1. Sübjektif Metot: Hukuk Seçimi................................................................. 110
2. Objektif Metot: Hukuk Seçiminin Yapılmamış Olması
Durumunda Uygulanacak Hukuk.............................................................. 114
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CISG VE KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI
I. CISG’A TARİHSEL BAKIŞ VE CISG’IN KONUSU........................................ 119
II. CISG’IN UYGULANMA ŞARTLARI VE KANUNLAR
İHTİLAFI KURALLARI.................................................................................. 124
A. Genel Olarak.................................................................................................. 124
B. Uluslararası Taşınır Mal Satımına İlişkin Bir Sözleşme Olmalıdır.................... 126
1. Bir Satım Sözleşmesi Olmalıdır.................................................................. 126
2. Satım Sözleşmesi Uluslararası nitelik arz etmelidir..................................... 129
3. Satım Sözleşmesinin Konusu Taşınır Mallara İlişkin Olmalıdır.................. 133
a. CISG’ın Konusu olan Mallar................................................................ 133
İÇİNDEKİLER
XI
b. CISG’ın Uygulama Alanı Bakımından Satım Sözleşmesinin
Konusu Olmayan Mallar....................................................................... 134
C. CISG’a Taraf bir Devlet ile Bağlantının Bulunması Gerekir............................ 136
1. Tarafların İşyerlerinin CISG’a Taraf Farklı Devletlerde Bulunması,
Doğrudan Uygulama................................................................................. 136
2. Forum Devletinin Kanunlar İhtilafı Kurallarının CISG’a Taraf
Bir Devletin Hukukunu Yetkili Kılması, Dolaylı Uygulama....................... 142
a. Anlaşmanın 95. Maddesine Göre Çekince Koymayan Taraf
Devletin Mahkemesinde Davanın Açılmış olması.................................. 145
b. Anlaşmanın 95. Maddesine Göre Çekince Koyan Taraf
Devletin Mahkemesinde Davanın Açılmış olması.................................. 146
c. CISG’a Taraf Olmayan Bir Devletin Mahkemesinde Davanın
Açılmış Olması...................................................................................... 147
III. İRADE MUHTARİYETİ VE CISG................................................................... 148
A. Tarafların CISG’ı Uygulama Alanı Dışı Bırakması (Opting Out).................... 149
B. Tarafların CISG’ın Uygulanacağını Kararlaştırmaları (Opting in)................... 153
IV. TAHKİM YARGILAMASINDA CISG’IN UYGULANMASI............................ 155
V. CISG’DA YORUM VE BOŞLUK SORUNLARININ
ÇÖZÜMLENMESİNDE KANUNLAR İHTİLAFI
KURALLARININ ROLÜ................................................................................. 160
A. CISG’da Yorum Sorunu ve Çözümü............................................................... 160
1. Anlaşmanın Uluslararası Niteliği ............................................................... 162
2. Anlaşmanın Yeknesak Uygulanmasının Sağlanması.................................... 164
3. Uluslararası Ticarette Dürüstlük Kuralının Gözetilmesi............................. 165
B. CISG’da Boşluk Sorunu ve Çözümü............................................................... 166
1. Harici Boşlukların Kanunlar İhtilafı Kurallarına Göre Doldurulması......... 167
a. Sözleşmenin Geçerliliği Sorunu............................................................. 168
b. Sözleşmenin Mülkiyet Üzerindeki Etkileri............................................. 171
c. Sözleşme Konusu Malın Sebep Olduğu Cismani Zarar veya
Ölümden Dolayı Sorumluluk............................................................... 172
d. Anlaşma Kapsamında Olmayan Diğer Konular..................................... 173
2. Dahili Boşlukların Doldurulması............................................................... 174
a. Anlaşmanın Genel İlkelerine Göre Boşluk Doldurma............................ 174
b. Devletler Özel Hukuku Kurallarına Göre Boşluk Doldurma................. 176
XII
İÇİNDEKİLER
C. CISG’ın Yorumlanmasında ve Boşluk Doldurmada Homeward
Trend ve Lex Forism....................................................................................... 179
VI.DEĞERLENDİRME........................................................................................ 186
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI SATIM SÖZLEŞMELERİNDE
HASARIN İNTİKALİNE UYGULANACAK
HUKUK SORUNU
I. TÜRK HUKUKUNDA SATIM SÖZLEŞMESİNDE HASAR VE
YARARIN GEÇİŞİ........................................................................................... 191
A. Genel Olarak.................................................................................................. 191
B. Satım Sözleşmesinde Hasar ve Yararın Geçmesine İlişkin Esaslar..................... 192
C. Koşula Bağlı Satım Sözleşmelerinde Hasar ve Yararın Geçmesi........................ 196
II. TÜRK KANUNLAR İHTİLAFI HUKUKUNA GÖRE HASARIN
İNTİKALİNE UYGULANACAK HUKUK...................................................... 197
III. CISG BAĞLAMINDA HASARIN GEÇİŞİ....................................................... 199
A. Genel Bilgi..................................................................................................... 199
B. CISG Kapsamında Hasarın Tanımı ve Semen Hasarının İntikal
Etmesinin Genel Sonucu................................................................................ 201
C. Mesafeli Satışlarda Hasarın Geçişi (Satım Sözleşmesi Bağlamında
Malların Taşınması Gerekiyorsa)..................................................................... 205
D. Taşınmakta olan Malların Satışında Hasarın İntikali....................................... 209
E. Aranacak veya Götürülecek Borç Doğuran Satım Sözleşmelerinde
Hasarın Geçişi................................................................................................ 210
F. Esaslı Sözleşme İhlali halinde Hasarın Geçişi.................................................. 212
IV. INCOTERMS KURALLARI VE HASARIN GEÇİŞİ......................................... 213
A. Genel Bilgi..................................................................................................... 213
B. INCOTERMS Kurallarının Kapsamı ve Hukuki Niteliği............................... 215
C. INCOTERMS 2010 Kurallarının Getirilme Sebepleri.................................... 220
D. INCOTERMS 2010 Kurallarının Getirdiği Değişiklikler............................... 221
E. INCOTERMS Kuralları ve Hasarın Geçişi..................................................... 225
1.
EXW (İşyerinde Teslim)............................................................................. 225
2. FCA (Taşıcıya Masrafsız Teslim)................................................................ 226
3. CPT (Taşıma Ödenmiş Olarak)................................................................. 228
4. CIP (Taşıma ve Sigorta Ödenmiş Olarak).................................................. 229
5.
DAT (Terminalde Teslim).......................................................................... 230
XIII
İÇİNDEKİLER
6.
DAP (Belirlenen Yerde Teslim)............................................................ 231
7. DDP (Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim).................................. 232
8. FAS (Gemi Doğrultusunda Masrafsız)................................................. 233
9. FOB (Gemide Masrafsız)..................................................................... 234
10.CFR (Masraflar ve Navlun)................................................................. 237
11.CIF (Masraflar, Sigorta ve Navlun)...................................................... 238
V. HASARIN İNTİKALİ AÇISINDAN CISG VE INCOTERMS
KURALLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ............................................................... 240
BEŞİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI SATIM HUKUKUNDA
SATIM KONUSU MAL ÜZERİNDEKİ MÜLKİYET
HAKKINA UYGULANACAK HUKUK SORUNU
I. GENEL OLARAK............................................................................................ 245
II. MUKAYESELİ HUKUKTA TAŞINIRLAR ÜZERİNDEKİ
MÜLKİYET HAKKINA UYGULANACAK HUKUK...................................... 246
III.TÜRK KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARINA GÖRE
TAŞINIRLAR ÜZERİNDEKİ MÜLKİYET HAKKINA
UYGULANACAK HUKUK ............................................................................ 251
A. Lex Rei Sitae Kuralı........................................................................................ 251
B. Lex Rei Sitae Kuralının Uygulanmasındaki Temel Problem:
Statü Değişikliği (Conflict Mobile)................................................................. 254
1.
Tamamlanmış İşlemlerde........................................................................... 255
2.
Tamamlanmamış İşlemlerde....................................................................... 256
C. Lex Rei Sitae Kuralının Uygulanmadığı Durumlar.......................................... 257
1. Taşınmakta Olan Mallar (Res in Transitu) Hakkında
Uygulanacak Hukuk.................................................................................. 257
2. Taşıma Araçları Üzerindeki Ayni Haklara Uygulanacak Hukuk................. 259
3. Ayni Haklara İlişkin İşlemlerde Ehliyete Uygulanacak Hukuk................... 260
4. Ayni Haklara İlişkin İşlemlerin Şekline Uygulanacak Hukuk..................... 261
IV.
EMTİAYI TEMSİL EDEN SENETLERDEN OLAN
KONİŞMENTO İLE MALIN DEVREDİLMESİ
DURUMUNDA AYNİ HAKLARA UYGULANACAK
HUKUK SORUNU.......................................................................................... 261
A. Genel Olarak.................................................................................................. 261
B. Konişmentonun Eşyayı Temsil İşlevinin Varlığı ve Niteliğinin
Tespitine Uygulanacak Hukuk........................................................................ 266
XIV
İÇİNDEKİLER
1. Konişmentonun Devir Yeri Hukuku.......................................................... 267
2. Konişmentonun Düzenlenmesi Anında Eşyanın Bulunduğu Yer Hukuku.. 267
C. Konişmentonun Devrinin Ayni Sonuçlarına Uygulanacak Hukuk.................. 268
1. Eşyanın Bulunma Yeri Hukuku.................................................................. 269
2. Malikin İkametgâhı Hukuku..................................................................... 269
3.
Devir Yeri Hukuku.................................................................................... 270
D. Konişmento Hamili ile Konişmentoya Hamil Olmayan Üçüncü
Kişiler Arasındaki Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk Sorunu................... 271
V. MÜLKİYETİ SAKLI TUTMA SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK
HUKUK SORUNU.......................................................................................... 272
A. Genel Olarak.................................................................................................. 272
B. Mukayeseli Hukukta Mülkiyeti Saklı Tutma Sözleşmesine
Uygulanacak Hukuk ...................................................................................... 273
C. Türk Hukukunda Mülkiyeti Saklı Tutma Sözleşmesine
Uygulanacak Hukuk....................................................................................... 279
ALTINCI BÖLÜM
CISG VE KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI
ÇERÇEVESİNDE İMALATÇININ SORUMLULUĞU
I. GENEL OLARAK............................................................................................ 283
II. CISG KAPSAMINDA İMALATÇININ SORUMLULUĞU VE
KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI............................................................ 283
A. CISG’in 5. Maddesinin Kapsamı.................................................................... 283
B. CISG’in Malvarlığına İlişkin Zararlar Açısından Uygulanabilirliği.................. 287
C. İmalatçının Sorumluluğu Açısından Milli Hukuk Sistemleri ve
CISG Bağlamında Taleplerin Yarışması........................................................... 291
III.KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI ÇERÇEVESİNDE İMALATÇININ
SORUMLULUĞU............................................................................................ 294
A. 1973 Tarihli İmalatçının Sorumluluğuna Uygulanacak Hukuka İlişkin
Lahey Anlaşması............................................................................................. 294
B. Avrupa Birliği Milletlerarası Özel Hukukunda İmalatçının Sorumluluğu........ 298
1. Haksız Fiillere İlişkin Genel Bağlama Kuralı (Madde 4)............................. 299
2. İmalatçının Sorumluluğuna İlişkin Özel Bağlama Kuralı (Madde 5).......... 300
C. Türk Milletlerarası Özel Hukukunda İmalatçının Sorumluluğu...................... 305
KISALTMALAR
:Avrupa Birliği
:Amerika Birleşik Devletleri
:Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
:Bakınız
: United Nations Convention on Contract for the International Sale
of Goods/ Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında
Birleşmiş Milletler Anlaşması
dn.
:Dipnot
E.
: Esas
Eds.
: Editörler
Fak.
: Fakülte
HD. : Hukuk Dairesi
HMK
: Hukuk Muhakemeleri Kanunu
İBD
: İstanbul Barosu Dergisi
ICC
: International Chamber of Commerce
INCOTERMS : International Commercial Terms
J.
: Journal
K.
: Karar
K.T.
: Karar Tarihi
L. J.
: Law Journal
L. Rev.
: Law Review
m.
: Madde
MHB
: Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni
MÖHUK
: Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun
No.
: Numara
OECD
: Organization for Economic Cooperation and Development
Para.
: Paragraf
RG.
: Resmi Gazete
s.
: Sayfa
Sa. : Sayı
TBB
: Türkiye Barolar Birliği
AB
ABD
AÜHFD
Bkz.
CISG
XVI
TBK
TMK
TTK
UCC
ULFC
ULIS
UNCITRAL
UNIDROIT
v. vd.
Vol.
KISALTMALAR
: Türk Borçlar Kanunu
: Türk Medeni Kanunu
: Türk Ticaret Kanunu
: American Uniform Commercial Code
: Uniform Law on the Formation of Contracts for the International Sale
of Goods
: Uniform Law on the International Sale of Goods
: United Nations Commission on International Trade Law/ Birleşmiş
Milletler Uluslararası Ticaret Komisyonu
: Institut International Pour L’Unification du Droit Prive / International
Institute for the Unification of Private Law
: Versus
: Ve devamı
: Volume