mali piyasalarda gelişmeler

T.C.
BAŞBAKANLIK
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI
MÜSTEŞARLIĞI
MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER
YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KASIM 2005
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
İÇİNDEKİLER
ÖZET
..............................................................................................................iii
I.
PARA VE KUR PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER............................................1
II.
a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri .....................................1
b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler ...........................................3
c. Merkez Bankasının Döviz Alımları .........................................................4
BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.............................................6
III. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER ......................................................11
IV.
a. İMKB Hisse Senedi Piyasası.................................................................11
b. Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarı ................................14
c. Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı..................................16
d. Takasbank Borsa Para Piyasası ...........................................................17
e. Altın Borsası .........................................................................................17
f. Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası .....................................................17
BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER..................................................19
V.
a. Mevduatlar ...........................................................................................19
b. Krediler ................................................................................................20
c. Menkul Kıymetler.................................................................................24
d. Yabancı Para Pozisyonu.......................................................................25
ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK) ..............................................................26
VI.
PORTFÖY TERCİHLERİ ...............................................................................27
VII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER ...........................................30
VIII. HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER ..................................................31
EKLER
1. Merkez Bankası Analitik Bilançosu
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11/tcmb.xls
2. İç Borçlanma Faiz Oranları
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11/icborc.xls
3. Mali Tasarruf Araçları Faiz Oranları ve Menkul
Kıymetler Borsasında Çeşitli Göstergeler
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11/maliarac.xls
4. Bankacılık Sektörü Mevduat Hacmi
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11/mevduat.xls
5. Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11/kredi.xls
6. Bankacılık Sektörü Menkul Kıymetler Portföyü
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11/menkulde.xls
Rapor hakkındaki görüş, önerileri ve değerlendirmelerinizi abakdur@dpt.gov.tr,
Hadincer@dpt.gov.trH, Hcavdaroglu@dpt.gov.trH, bgumrah@dpt.gov.tr e-posta adreslerine
DPT-YPKDGM
i
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
TABLOLAR
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu............................................................................ 1
2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu................................................................................ 2
3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler ................................................................. 3
4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler .............................................................................. 4
5. TCMB Döviz Alımları ................................................................................................... 5
6. Hazine İç Borç İhaleleri .............................................................................................. 6
7. İç Borç Stokunun Vade Yapısı...................................................................................... 8
8. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı.................................................................................... 8
9. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı....................................................................... 9
10. Konsolide Bütçe Dış Borç Stoku ............................................................................... 10
11. İMKB 100 Endeksinin Getirisi................................................................................... 11
12. İMKB’de Çeşitli Göstergeler ..................................................................................... 12
13. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler.................................................................... 13
14. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı ........ 14
15. Kamu Menkul Kıymetleri Kesin Alım-Satım ve Repo-Ters Repo Pazarı .......................... 15
16. Takasbank Borsa Para Piyasası O/N İşlem Hacmi ve Faiz Oranı................................... 17
17. Vadeli İşlemler Piyasası........................................................................................... 18
18. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi ................................................ 19
19. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı .................................... 21
20. Tüketici Kredisi Faiz Oranları ................................................................................... 22
21. Yabancı Para Pozisyonları........................................................................................ 25
22. Özel Finans Kurumları Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri................................................... 26
23. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı ...................................................... 27
24. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku ............................................................... 29
25. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler ......................................................................... 30
GRAFİKLER
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi ...................................... 1
2. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları............................. 3
3. Parasal Büyüklüklerdeki Reel Gelişmeler (1998=100 Bazlı Endeks) ................................. 4
4. Para Çarpanları ......................................................................................................... 4
5. Döviz Alım İhalelerindeki Teklif, Alım Miktarları ve Ortalama Fiyat .................................. 5
6. Borçlanma / İtfa Rasyosu ........................................................................................... 7
7. Faiz Oranlarında Gelişmeler ........................................................................................ 7
8. İç Borç Stokunun Yapısı ............................................................................................. 9
9. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2Y, Nakit İç Borç Stoku/M2Y) ....................................... 10
10. İMKB 100 Bileşik Endeksi........................................................................................ 13
11. Aylık Vade-Getiri Yapısı ve Trend Eğrileri.................................................................. 16
12. Vade-Getiri Yapısı ve İşlem Hacmi (Ekim 2005) ........................................................ 16
13. YP Mevduat/Toplam Mevduat ................................................................................. 19
14. 3 Ay ve Daha Kısa Vadeli YTL Mevduat/Toplam YTL Mevduat ................................... 20
15. YTL ve YP Mevduatların Ortalama Vadesi ................................................................. 20
16. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler........................................................ 21
17. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (2002 yılı Fiyatlarıyla) ...................... 22
18. Mevduat Bankaları Kredileri/Toplam Mevduatlar ....................................................... 23
19. TGA/Krediler ......................................................................................................... 23
20. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü ................................................... 24
21. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar ................................................ 25
22. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca YTL Portföy Tercihleri ..................................................... 28
23. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri .................................................................. 28
24. Gelişmekte Olan Ülkelerin Eurobond Spreadlerinin Gelişimi ........................................ 31
DPT-YPKDGM
ii
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Mali Piyasalarda Gelişmeler
YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ÖZET
•
Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu Ekim ayında 4,6 milyar dolar artmıştır.
•
Net İç Varlıklar 0,3 milyar YTL artmıştır.
•
Merkez Bankası Parası 6,5 milyar YTL artmıştır.
•
Ekim ayında Merkez Bankası kısa vadeli faiz oranlarını 0,25 puan düşürmüştür.
•
M1, M2 ve M2Y parasal büyüklükleri reel olarak artmıştır.
•
Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, Ekim ayında yüzde
15,2 düzeyinde gerçekleşmiştir.
•
Ekim ayında Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre 0,4 milyar YTL azalarak
242,8 milyar YTL’ye gerilemiştir.
•
İç borç stoku/M2Y oranı, 1,9 puan gerileyerek 110,9 puana düşmüştür.
•
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi Ekim ayında Nisan ayından sonra ilk defa değer
kaybetmiştir.
•
İMKB günlük işlem hacmi ortalama 1.135 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmişken,
ay içinde haftalık işlem hacmi sürekli gerilemiştir.
•
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksinde, risk göstergeleri olarak kullanılabilecek aylık
ve yıllık standart sapma değerlerinde Ekim ayında Eylül ayına göre artış
görülmüştür.
•
Borsa piyasa değeri Ekim ayında bir önceki ay sonuna göre gerilerken, Borsada
işlem gören hisselerde yabancıların payı yüzde 64,7 seviyesine inmiştir.
•
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi Ekim
ayında kısmi oranda gerileyerek 1.826 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir.
Gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 82 baz puan azalarak
yüzde 14,94 seviyesine gerilemiştir.
•
Kamu menkul kıymetlerinde vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde Eylül
ve Ekim aylarında oluşan getiri eğrileri arasındaki farkın vade uzadıkça açıldığı
görülmektedir. Ekim ayında işlem hacmi ise 555-582 gün vadeli kamu menkul
kıymetlerinde yoğunlaşmıştır.
•
Repo-Ters
Repo
Pazarında
Ekim
ayında
156,9
milyar YTL işlem hacmi
gerçekleşmiştir. Ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 61 baz puan
gerileyerek yüzde 14,11 düzeyine inmiştir.
DPT-YPKDGM
iii
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
•
Kasım 2005
Takasbank Borsa Para Piyasasında Ekim ayında gecelik işlemlerde 4,6 milyar YTL
işlem hacmi gerçekleşmiş ve faiz oranı yüzde 13,39 düzeyine inmiştir. Piyasada
Ekim ayında gecelik işlemler tüm işlemlerin yüzde 62’sini oluşturmuştur.
•
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası işlem seviyesi dövize dayalı sözleşmelerde
yoğunlaşarak artış göstermiş ve 550,9 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir.
•
Ay sonu açık pozisyon sözleşme sayısı bir önceki ay sonuna göre Ekim ayı sonu
sözleşmelerinin vadesinin gelmesi nedeniyle önemli oranda gerilemiştir. Ekim ayı
sonunda 111.949 olan açık pozisyon adetinin 108.976’sı döviz sözleşmelerine ait
bulunmaktadır.
•
Ekim ayında YTL mevduatlardaki artış trendi sürerken, YP mevduatlar önceki aya
göre gerilemiştir.
•
YTL ve YP mevduatların ortalama vadesinde bir önceki aya göre artış görülmüştür.
•
Bankacılık sektörünün kredi hacmi özellikle konut kredileri ve ticari kredilerdeki
artışın etkisiyle önceki aya göre yüzde 1,9 oranında artarak 109,4 milyar YTL’ye
yükselmiştir.
•
Kredilerin mevduatlara oranındaki artış trendi Ekim ayında da sürmüştür.
•
Ekim ayında mevduat bankalarının tahsili gecikmiş alacaklarının (TGA) kredilere
oranı değişmemiştir. 2005 yılı başından itibaren artış trendi görülen tasfiye
olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartlarına oranı ise artarak yüzde 7,9’a
yükselmiştir.
•
Mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü önceki aya göre artarken, menkul
kıymetler portföyünün mevduatlara oranı azalmıştır.
•
Ekim ayında bankacılık sektörünün yabancı para pozisyon açığı azalmıştır.
•
Ekim ayında bir önceki aya göre yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihleri içinde en
büyük artış YTL mevduatlarda olmuştur. Aynı dönemde yabancı yatırımcıların
ülkemize yönelik portföy yatırım stoku, hisse senedi portföyündeki azalışın etkisiyle
gerilemiştir.
•
1 Kasım tarihinde ABD Merkez Bankası faiz oranlarını çeyrek puan daha artırarak
yüzde 4 seviyesine yükseltmiştir. Avrupa Merkez Bankası Ekim ayında faiz
oranlarını değiştirmezken, önümüzdeki dönemde faiz artırımına gidebileceğine
ilişkin beklentiler güçlenmiştir.
•
Eylül ayı sonunda 1,20 seviyesinde bulunan euro/dolar paritesi, Ekim ayında
sonunda 1,21 seviyesine yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
iv
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
I.
Kasım 2005
PARA VE KUR PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER
a.
Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri
Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu Ekim ayında 4,6 milyar dolar artmıştır.
Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi
45
(Milyar Dolar)
16
38
14
12
30
10
23
8
15
6
8
4
2
9
10
8
7
6
5
4
3
2
12
2005
-1
11
9
10
8
7
6
5
4
3
12
2004
-1
2
11
8
7
6
5
4
3
2
9
10
-8
-15
2002
-12
2003
-1
0
-2
-4
Net Rezervler (Sol Eksen)
Ekim
0
ayında
Net
Dış
Net Döviz Pozisyonu (Sağ Eksen)
Varlıkların
2,1
milyar
dolar
artması
ve
İç
Döviz
Yükümlülüklerinin 2,4 milyar dolar azalmasıyla, Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 4,6
milyar dolar artmıştır. Ay içerisinde Merkez Bankası tarafından doğrudan müdahale ve
düzenli ihaleler yoluyla piyasadan gerçekleştirilen 3,8 milyar dolarlık döviz alımı Net Döviz
Pozisyonu artışında rol oynamıştır. Bu dönemde piyasadan yapılan yüklü döviz alımına
rağmen, Hazinenin döviz cinsi borç ödemelerinin bir kısmını nakit kasasından karşılaması
ve bankaların döviz mevduatlarındaki azalma Net Rezervlerdeki artışı sınırlamış ve bu
kalem Ekim ayında bir önceki aya göre
2,5 milyar dolar artarak, 43,4 milyar dolara
yükselmiştir.
Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu
(Milyon Dolar)
Net Döviz Pozisyonu
(NDP)
- Net Dış Varlıklar
2003
2004
Aralık
Aralık
Temmuz
Ağustos
Eylül
2.736,4
12.573,0
10.636,5
8.892,2
13.461,4
12.149,4 17.173,1
54,3
2005
Ekim
28.613,5
26.811,0
28.227,0
30.350,1
Net Rezervler
33.054,9
35.189,7
42.098,8
40.391,4
40.915,8
43.392,6
KMDTH ve SDMH(-)
17.216,3
18.602,5
16.315,4
16.501,2
16.060,1
16.013,4
Diğer
-3.781,2
586,0
2.830,1
2.920,8
3.371,3
2.970,9
12.095,1 14.436,6
16.040,5
16.174,5
19.334,8
16.888,7
- İç Döv. Yük.
Döv. Olarak T.Mev.
5.035,2
4.544,7
6.665,5
7.089,0
8.738,1
7.510,3
Hazine Mevduatı
3.612,1
3.837,5
5.473,2
6.350,1
7.944,6
6.644,5
Bankaların Döviz Mev.
7.059,9
9.891,9
9.374,9
9.085,5
10.596,7
9.378,4
Kaynak: Merkez Bankası
DPT-YPKDGM
1
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Ekim ayında Net İç Varlıklar 0,3 milyar YTL artmıştır.
Ekim ayında Diğer hesabında görülen artış sonucu Net İç Varlıklar kalemi 0,3 milyar
YTL artmıştır. Bu dönemde Hazinenin Borçları kalemindeki artışın, Değerleme Hesabındaki
gerilemeyle dengelenmesi sonucu Toplam İç Krediler hesabında önemli bir değişim
yaşanmamıştır.
Ekim ayında Merkez Bankası Parası 6,5 milyar YTL artmıştır.
Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde, Ekim ayında Merkez Bankası Parasının
6,5 milyar YTL artarak 36,3 milyar YTL’ye yükseldiği görülmektedir. Eylül ayı sonu
itibariyle negatif gerçekleşen APİ’den Borçlar hesabı, Ekim ayında Merkez Bankası
tarafından gerçekleştirilen yüksek miktardaki döviz alımı ve Hazinenin YTL cinsi net borç
ödeyicisi olmasının etkisiyle 8,7 milyar YTL artarak, 7,1 milyar YTL düzeyinde
gerçekleşmiştir. Bu dönemde bankaların YTL mevduatındaki 0,2 milyar YTL’lik azalmaya
karşın, emisyondaki 0,9 milyar YTL artış Rezerv Para 0,7 milyar YTL yükselmesini
sağlamıştır. Ekim ayında Kamu Mevduatı Hazinenin borçlanma stratejisinin yansıması
olarak 2,8 milyar YTL azalmıştır.
Tablo 2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu
(Milyon YTL)
2003
2004
Aralık
Aralık
2005
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Net Döviz Pozisyonu+Net İç Varlıklar = 24.067,0 24.743,1
MBP
35.263,1
Net Döviz Pozisyonu(NDP)
- Net Dış Varlıklar
- İç Döviz Yükümlülükleri
Net İç Varlıklar (I+II)
I- Top. İç Kred. (1+2+3+4+5)
1- Hazinenin Borçları
a. DİBS
b. Dövize Endeksli DİBS
c. Diğer
2- Değerleme Hesabı
3- IMF Acil Yardımı
4 - Bankalara Açılan Krd.
5- TMSF'na Kullan. Krd.
II- Diğer
76,7
17.161,5
17.084,7
23.990,2
29.059,6
28.049,3
19.511,7
8.580,9
-43,3
1.003,6
0,0
6,8
0,0
-5.069,4
3.672,6
23.048,0
19.375,4
21.070,6
25.581,9
23.239,4
19.577,2
3.715,3
-53,0
2.032,4
0,0
7,7
302,3
-4.511,3
16.730,9
38.076,0
21.345,0
18.532,2
22.155,0
19.786,0
18.787,9
1.047,9
-49,8
2.361,3
0,0
7,7
0,0
-3.622,8
14.513,5
36.583,6
22070,1
18.181,0
21.557,1
19.631,1
18.772,3
919,0
-60,2
1.916,5
0,0
9,5
0,0
-3.376,1
11.920,9
37.841,2
11.714,3
17.826,0
21.262,5
19.178,6
18.776,8
450,1
-48,2
2.078,4
0,0
5,5
0,0
-3.436,5
18.144,7
40.909,0
22.764,3
18.126,7
21.254,8
19.236,5
18.822,0
451,8
-37,3
2.012,3
0,0
6,0
0,0
-3.128,1
REZERV PARA
Emisyon
Bankalar Zor. Karş.
Bankalar Serbest Mevduat
Diğer
PARASAL TABAN
APİ’den Borçlar
MERKEZ BANKASI PARASI (MBP)
Kamu Mevduatı
15.442,7
10.844,5
2.288,6
2.196,7
112,8
23.345,1
7.902,5
24.067,0
721,8
20.327,7
13.465,2
3.115,3
3.608,0
139,2
23.949,7
3.622,1
24.743,1
793,4
26.203,9
17.396,6
3.986,7
4.683,8
136,8
31.647,9
5.444,0
35.263,1
3.615,2
26.972,6
17.961,0
4.201,2
4.684,4
125,9
30.195,2
3.222,6
32.694,5
2.499,3
27.815,1
18.601,3
4.268,9
4.854,0
90,9
26.288,5
-1.526,6
29.746,9
3.458,4
28.488,7
19.489,0
4.446,3
4.448,1
105,4
35.623,1
7.134,4
36.271,4
648,3
32.694,5
29.746,9
36.271,4
Kaynak: TCMB günlük vaziyet
(1) Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir.
Ekim ayında Merkez Bankası kısa vadeli faiz oranlarını 0,25 puan düşürmüştür.
DPT-YPKDGM
2
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Merkez
Kasım 2005
Bankası,
Avrupa
Birliğine
üyelik
müzakerelerin
başlamış
olmasının
ekonominin dışsal şoklara karşı dayanıklılığını artırması ve özellikle son dönemde
sergilenen özelleştirme performansından hareketle, Ekim ayında İMKB ve kendi
bünyesinde uygulamış olduğu kısa vadeli faiz oranlarını 0,25 puan düşürmüştür.
Tablo 3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler
(Yüzde, Basit)
2005
Gecelik Borç Alma
Ocak
17
Şubat
16,5
Mart
15,5
Nisan
15
Mayıs
14,5
Haziran
14,25
Ekim
14
Gecelik Borç Verme
21
20,5
19,5
19
18,5
18,25
18
17
16,5
15,5
15
14,5
14,25
14
Piyasa Yapıcısı Bankalar
Haftalık REPO
19
18,5
17,5
17
16,5
16,25
16
Geç Lik. Pen. Borç Verme
25
24,5
23,5
23
22,5
22,25
22
Geç Lik. Pen. Borç Alma
5
5
5
5
5
5
5
Haftalık Borç Alma
Kaynak: TCMB
Grafik 2. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları
34,0
31,0
28,0
25,0
22,0
19,0
16,0
2. El Bileşik
b.
10
9
8
7
6
5
4
3
2
12
20
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
13,0
MB Gecelik Bileşik
Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler
Ekim ayında M1, M2 ve M2Y parasal büyüklükleri reel olarak artmıştır.
Ekim ayında M1 para arzı önceki aya göre yüzde 3,9 oranında artarak 36,9 milyar
YTL’den 38,3 milyar YTL’ye, M2 para arzı yüzde 3,8 oranında artarak 138,7 milyar YTL’den
144 milyar YTL’ye, M2Y para arzı ise yüzde 2,2 oranında artarak 210,9 milyar YTL’den
215,6 milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde ÜFE’nin yüzde 0,7 oranında arttığı göz
önüne alındığında M1, M2 ve M2Y parasal büyüklüklerinin Ekim ayında reel olarak arttığı
görülmektedir. Ekim ayı itibarıyla, yıl sonuna göre karşılaştırıldığında M2 para arzının
yüzde 31,7 oranında arttığı, M2Y para arzının ise
döviz tevdiat hesaplarında gerileme
nedeniyle daha sınırlı düzeyde kalarak yüzde 18,1 oranında gerçekleştiği görülmektedir.
DPT-YPKDGM
3
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Tablo 4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler
(Milyon YTL)
2004
2005
Aralık
Temmuz
Yüzde Değişme
Ağustos
Eylül
Ekim
2005 Eki./Eyl.
Dolaşımdaki Para
12.446
16.368
16.976
17.310
19.073
10,19
TL Vadesiz Mevd.
17.023
18.043
18.482
19.569
19.254
-1,61
M1
29.469
34.411
35.458
36.879
38.326
3,93
3,72
TL Vadeli Mevd.
79.875
96.855
99.959
101.847
105.637
109.344
131.266
135.416
138.726
143.963
3,78
76.074
73.166
75.524
76.830
75.010
-2,37
M2Y
185.419
204.432
210.941
215.555
218.973
1,59
ÜFE
119,1
120,5
121,7
122,7
123,5
0,68
M2
Yurtiçi Yer. DTH
Kaynak: Merkez Bankası, DPT, DİE
Grafik 3. Parasal Büyüklüklerdeki Reel Gelişmeler (1998=100 Bazlı Endeks)
230
210
190
170
150
130
110
90
Emisyon
Rezerv Para
M2
9
10
8
7
6
5
4
3
2
20 12
05
-1
9
10
11
8
7
6
5
4
3
2
9
10
20 1
03 1
20 -12
04
-1
8
7
6
5
4
3
2
20 0102 1
20 -12
03
-1
70
M2Y
2005 yılında para çarpanlarının seyri incelendiğinde, Ekim ayı itibariyle M2 ve M2Y,
2004 yılı sonuna göre sırasıyla yüzde 31,7 ve yüzde 18,1 oranlarında artarken, Rezerv
Paranın aynı dönemde yüzde 40,1 oranında artmasıyla; M2/RP çarpanı 0,3 puan azalarak
5,1 puana, M2Y/RP çarpanı ise 1,4 puan azalarak 7,7 puana gerilemiştir.
Grafik 4. Para Çarpanları
10
8
6
4
M2/RP
c.
10
9
8
7
6
5
4
3
2
-1
2005
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
2004
-1
2
M2Y/RP
Merkez Bankasının Döviz Alımları
Merkez Bankası, 3 Ekim tarihinde döviz piyasasına doğrudan müdahale ederek
yaklaşık 3,3 milyar dolar tutarında döviz alımı gerçekleştirmiştir. Böylelikle , 2005 yılında
DPT-YPKDGM
4
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
döviz piyasasına 5 kez alım yönünde doğrudan müdahalede bulunan Merkez Bankası
toplamda 11,4 milyar dolarlık döviz alımı gerçekleştirmiştir.
2004 yılı Nisan ayında ara verilen günlük döviz alım ihalelerine, Merkez Bankası
tarafından 22 Aralık 2004 tarihinde yeniden başlanmış ve 2005 yılında Eylül ayı sonuna
kadar toplamda 5.815 milyon dolarlık alım yapılmıştır. Ekim ayında ise düzenlenen 21 adet
ihaleye, 1.355 milyon dolarlık teklif gelmiş ve 285 milyon doları ihale, 228 milyon doları ise
opsiyon olmak üzere toplam 513 milyon dolarlık alım yapılmıştır.
Tablo 5. TCMB Döviz Alımları
(Milyon Dolar)
Döviz Alım İhaleleri
Günlük
Ortalama
Teklif
-
Teklifin Karşılanma
Oranı (%)
Döviz Alım
Miktarı
Doğrudan
Döviz Alımları
TOPLAM
2003 TOP.
5.653
4.808
10.461
2004
Ocak
101,7
46,9
286
0
286
Şubat
97,6
51,7
805
1.283
2.088
Mart
117,2
52,6
1.418
0
1.418
Nisan
128,9
61,8
1.354
0
1.354
Aralık
108,3
27,9
242
0
242
TOPLAM
4.104
1.283
5.387
2005
Ocak
88,4
35,1
526
1.347
1.873
Şubat
68,2
43,9
569
0
569
Mart
64,9
45,4
706
2.361
3.067
Nisan
59,0
48,8
605
0
605
Mayıs
48,8
47,9
468
0
468
Haziran
57,8
60,1
764
2.056
2.820
Temmuz
62,5
62,2
777
2.366
3.177
Ağustos
55,9
50,9
626
0
626
Eylül
85,2
43,3
774
0
774
Ekim
71,3
37,8
513
3.300*
3.813
Kaynak: TCMB
* Doğrudan döviz alım miktarı Merkez Bankası günlük vaziyetlerinden türetilen net döviz pozisyonu verileri
kullanılarak ve bu büyüklüğü etkileyebilecek diğer döviz işlemleri de göz önüne alınarak hesaplanmıştır.
Grafik 5. Döviz Alım İhalelerindeki Teklif, Alım Miktarları ve Ortalama Fiyat
1,4000
140
120
100
80
60
40
20
0
1
yl
-E
DPT-YPKDGM
1,3750
1,3500
1,3250
1,3000
9
yl
-E
l
Ey
6
1
Teklif
2
l
Ey
3
l
Ey
0
3
Döviz Alım Miktarı
5
7-
i
Ek
ki
-E
7
1
ki
-E
4
2
Ortalama Fiyat
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
II.
Kasım 2005
BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER
Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, Ekim ayında yüzde
15,2 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Tablo 6. Hazine İç Borç İhaleleri
Net
Bileşik
12 Aylık
Vade
Borç.(1)
İtfa(2)
Borç/İtfa
Faiz
TÜFE
Reel Faiz
(Gün)
(Mil. YTL)
(Mil. YTL)
Oranı
(Yüzde)
Beklentisi(3)
(Yüzde)
2004 Ocak
438
11.941
11.612
102,8
27,1
12,4
13,1
Şubat
393
8.708
8.968
97,1
26,1
11,7
12,9
Mart
433
10.403
11.234
92,6
25,6
11,0
13,2
Nisan
375
11.136
13.538
82,3
24,0
10,5
12,2
Mayıs
319
8.997
10.820
83,2
29,5
11,1
16,6
Haziran
316
5.919
5.607
105,6
28,6
10,4
16,5
Temmuz
378
10.050
12.292
81,8
28,1
10,1
16,3
Ağustos
292
9.992
14.320
69,8
24,8
9,7
13,8
Eylül
419
8.716
9.705
89,8
26,1
9,5
15,2
Ekim
354
10.352
11.678
88,6
22,3
8,8
12,4
Kasım
358
11.751
13.636
86,2
22,7
9,0
12,6
Aralık
375
6.876
8.077
85,1
22,9
8,7
13,1
Ocak-Aralık
372
114.941
131.487
87,4
25,7
2005 Ocak
428
13.119
13.131
99,9
20,9
8,1
11,8
Şubat
654
10.954
9.283
118,0
17,8
7,7
9,4
Mart
720
5.353
7.773
68,9
18,0
7,2
10,1
Nisan
560
14.085
13.970
100,8
17,6
7,1
9,8
Mayıs
625
9.092
11.622
78,2
17,8
7,1
10,0
Haziran
663
7.354
7.383
99,5
17,2
6,9
9,6
Temmuz
318
10.281
12.447
82,6
15,8
6,7
8,6
Ağustos
688
9.220
12.912
71,4
16,8
6,5
9,7
Eylül
613
7.702
6.214
123,9
15,3
6,4
8,4
Ekim
582
8.283
12.293
67,4
15,2
6,2
8,5
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, DPT
(1) Net borçlanma piyasadan yapılan YTL cinsi borçlanmayı göstermekte olup, rakamlarına dövize endeksli ve
döviz cinsinden ihale tutarları dahil edilmemiştir.
(2) İtfa rakamları piyasaya yapılan YTL cinsi ödemeleri göstermektedir. Piyasaya yapılan itfa, Hazinenin aylık
olarak yayınlanan İç Borçlanma Stratejisinden ihale + halka arz + doğrudan satışın YTL rakamlarından
türetilmektedir.
(3) Merkez Bankası tarafından ayda iki defa yayınlanan ve ekonomik birimlerin ekonomik değişkenlere yönelik
tahminlerini içeren geniş katılımlı “Beklenti Anketi”nden alınmıştır. 12 aylık TÜFE beklentisi, söz konusu ayın
üçüncü haftası itibariyle piyasa katılımcıları tarafından tahmin edilen değerlerin uygun ortalamasıdır.
Ekim ayında, Hazine ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama bileşik faiz oranı, bir
önceki aya göre 0,1 puan azalarak yüzde 15,2 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde
ihalelerde oluşan ortalama vade, Eylül ayına göre 31 gün kısalarak 582 gün olarak
gerçekleşmiştir. Bu dönemde piyasaya YTL bazında 12,3 milyar YTL itfası bulunan Hazine,
piyasadan net olarak 8,3 milyar YTL borçlanma gerçekleştirmiştir. Böylece Ekim ayında
borçlanma/itfa rasyosu, 67,4 puan düzeyinde gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
6
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Grafik 6. Borçlanma / İtfa Rasyosu
14.500
120,0
100,0
10.500
80,0
8.500
İTFA
BORÇLANMA
8
9
10
6
7
5
3
4
2
9
10
11
1
20 2
05
-1
20,0
7
8
2.500
6
40,0
4
5
4.500
2
3
60,0
20
04
-1
6.500
Yüzde
Milyon YTL
12.500
BORÇLANMA/İTFA
Merkez Bankası Ekim ayı ikinci dönem beklenti anketi sonuçlarına göre, Eylül
ayında yüzde 6,4 olan 12 aylık enflasyon beklentisi, Ekim ayında yüzde 6,2’ye gerilemiştir.
Diğer yandan, Hazine ihalelerinde oluşan aylık bileşik faiz oranının önceki aya göre 0,1
puan azalarak yüzde 15,2 oranında gerçekleşmesiyle, Hazine ihalelerinde oluşan reel faiz
oranı aynı dönemde yüzde 8,4’den yüzde 8,5’e yükselmiştir.
Grafik 7. Faiz Oranlarında Gelişmeler
(Bileşik, Yüzde)
40
30
20
10
10
09
08
07
06
05
04
03
01
1
20
05
-
12
11
10
09
08
07
06
05
04
03
02
1
04
-
20
20
03
-
12
0
ihale DIBS
interbank
TÜFE Beklentisi
Ekim ayında Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre 0,4 milyar YTL azalarak
242,8 milyar YTL’ye gerilemiştir.
Ekim ayında iç borç stoku, Eylül ayı sonuna göre 0,4 milyar YTL azalarak 242,8
milyar YTL’ye gerilemiştir. Bu dönemde, nakit dışı borç stokunun vadesi kısalırken, nakit
borç stokunun vadesinin uzaması sonucunda, stokun ortalama vadesi 22,5 aydan 23,2 aya
yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
7
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Tablo 7. İç Borç Stokunun Vade Yapısı
Miktar
(Milyon YTL)
Yüzde
Dağılım
Ort. Vadeye
Kalan Süre (Ay)
224.483
165.579
135.307
30.272
58.903
100,0
73,8
60,3
13,5
26,2
20,6
11,8
13,4
4,5
45,5
243.207
188.643
166.655
21.988
54.564
100,0
77,6
68,5
9,0
22,4
22,5
17,7
19,6
3,3
39,0
242.779
188.761
167.223
21.537
54.018
100,0
77,8
68,9
8,9
22,2
23,2
18,9
21,0
2,6
38,4
2004 Aralık
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
2005 Eylül
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
2005 Ekim
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Ekim ayında, 2004 yılı sonuyla karşılaştırıldığında iç borç stokunun içinde sabit
getirili menkul kıymetlerin payı yüzde 42,3’den yüzde 40,1’e, döviz cinsi ve dövize endeksli
menkul kıymetlerin payı 17,6’dan 16,1’e gerilerken, değişken faizli menkul kıymetlerin payı
ise yüzde 40,1’den yüzde 43,8’e yükselmiştir.
Tablo 8. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı
(Milyon YTL)
Aralık 2004
Nakit
Yüzde
Eylül 2005
Yüzde
Ekim 2005
Yüzde
165.579
73,8
188.643
77,6
188.761
77,8
Sabit getirili
94.930
42,3
97.820
40,2
97.245
40,1
Değişken faizli
36.309
16,2
56.912
23,4
56.708
23,4
Döviz cinsinden
26.608
11,9
29.425
12,1
30.319
12,5
Dövize endeksli
7.732
3,4
4.485
1,8
4.488
1,8
-IMF kredisi
3.692
1,6
446
0,2
448
0,2
-Takas
4.041
1,8
4.040
1,7
4.040
1,7
-Diğer
-
0,0
-
0,0
-
0,0
58.904
26,2
54.564
22,4
54.018
22,2
Nakit Dışı
-
0,0
-
0,0
-
0,0
Değişken faizli
Sabit getirili
53.781
24,0
49.713
20,4
49.713
20,5
Döviz cinsinden
3.413
1,5
3.300
1,4
2.739
1,1
Dövize endeksli
1.709
0,8
1.551
0,6
1.566
0,6
100,0
243.207
100,0
242.779
100,0
Toplam Stok
224.483
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
DPT-YPKDGM
8
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Grafik 8. İç Borç Stokunun Yapısı
Döviz
Cinsi Dövize
Endeksli
%16,1
Döviz
Aralık 2004
Cinsi Dövize
Endeksli
%17,6
Ekim 2005
Sabit
Faizli
%40,1
Sabit
Faizli
%42,3
Değişken
Faizli
%40,1
Değişken
Faizli
%43,8
İç borç stokunun ilk satıştaki alıcılara göre dağılımına bakıldığında; Eylül ayı
itibariyle yüzde 67,5 düzeyindeki piyasa payının ve 32,5 oranındaki kamu payının Ekim
ayında değişmediği görülmektedir.
Tablo 9. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı
YTL Miktarı
(Milyon YTL)
2004 Aralık
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
2005 Eylül
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
2005 Ekim
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
USD Miktarı
(Milyon Dolar)
224.483
83.335
22.119
27.451
8.317
25.449
141.148
167,3
62,1
16,5
20,5
6,2
19,0
105,2
Yüzde Pay
(Yüzde)
100,0
37,1
9,9
12,2
3,7
11,3
62,9
243.207
78.972
18.873
27.197
6.423
26.479
164.235
181,4
58,9
14,1
20,3
4,8
19,8
122,5
100,0
32,5
7,8
11,2
2,6
10,9
67,5
242.779
78.924
18.875
27.209
5.866
26.975
163.854
180,2
58,6
14,0
20,2
4,4
20,0
121,6
100,0
32,5
7,8
11,2
2,4
11,1
67,5
İç borç stoku/M2Y oranı, Ekim ayında 1,9 puan gerileyerek 110,9 puana düşmüştür.
DPT-YPKDGM
9
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Grafik 9. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2Y, Nakit İç Borç Stoku/M2Y)
(Yüzde)
140
130
120
110
100
90
80
70
1
2
-1 302 200
20
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12 4- 1
0
20
2
3
4
5
6
İç Borç/M2Y
7
8
9
10
11
12 5-1
0
20
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Nakit İç Borç/M2Y
Ekim ayında, M2Y para arzı yüzde 1,6 oranında artarken, iç borç stokunun yüzde 0,2
oranında gerilemesiyle mali baskınlık oranı azalmıştır. Nitekim; kamunun mali piyasalardaki
ağırlığının bir göstergesi olan iç borç stokunun M2Y’ye oranı, Ağustos ayında 1,9 puan
gerileyerek 110,9 puana düşmüştür. 2001 Şubat krizinden sonra kamu bankaları, Merkez
Bankası ve TMSF’ye uzun vadeli olarak verilen nakit dışı borç stokunun hesaplamaya
katılmadığı, Nakit İç Borç Stokunun M2Y’ye oranı ise, aynı dönemde 87,5 puandan 86,2
puana gerilemiştir.
Tablo 10. Konsolide Bütçe Dış Borç Stoku
(Milyon Dolar)
Toplam
2003
2004
Aralık
Aralık
63.408
2005
Haziran
68.473
Temmuz
66.140
Ağustos
66.696
65.443
Eylül
Ekim
64.469
64.058
Vade Yapısı
Kısa Vade
0
0
0
0
0
0
0
Orta Vade
6.687
6.123
4.784
4.813
4.909
4.840
4.705
Uzun Vade
56.721
62.350
61.356
61.883
60.534
59.629
59.353
Kredi
36.565
38.781
35.942
35.691
34.735
34.000
33.522
Uluslararası Kuruluşlar
23.525
26.211
24.506
24.275
23.189
22.795
22.435
(IMF Sağlanan Krediler)
16.732
18.445
16.857
16.620
15.469
15.114
14.969
Hükümet Kuruluşları
6.924
6.534
5.727
5.676
5.675
5.493
5.422
Ticari Bankalar
6.116
6.036
5.709
5.739
5.870
5.712
5.665
26.843
29.692
30.198
31.005
30.708
30.469
30.536
Alacaklıya Göre
Tahvil
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Eylül ayı sonunda 64,5 milyar dolar düzeyinde bulunan konsolide bütçe dış borç
stoku, Ekim ayında 64,1 milyar dolara gerilemiştir. Söz konusu dönemde, konsolide bütçe
dış borç stokunun vade kompozisyonunda, uzun vadeli borçların oranı yüzde 93, orta
vadeli borçların oranı ise yüzde 7’lik seviyesini korumuştur.
DPT-YPKDGM
10
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
III. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER
a.
İMKB Hisse Senedi Piyasası
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi Ekim ayında Nisan ayından sonra ilk defa değer
kaybetmiştir.
Ekim ayında İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi bir önceki aya göre yüzde 4,1 oranında
değer kaybetmiştir. Endeksin yıllık getirisi ise yüzde 39,6 oranında gerçekleşmiştir.
Endeksin reel getirisine bakıldığında ise yıllık bazda ÜFE’ye göre yüzde 36,1, TÜFE’ye göre
yüzde 29,8 oranında getiri sağladığı görülmektedir. İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi Dolar
bazında aylık yüzde 4,1 düzeyinde değer kaybetmişken, yıllık yüzde 52,9 düzeyinde getiri
sağlamıştır.
Tablo 11. İMKB 100 Endeksinin Getirisi
(Yüzde)
Aylık Bazda
2003- Aralık
2004- Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Nominal
Getiri
26,8
-6,9
9,4
6,9
-10,7
-5,2
5,2
7,9
4,3
8,6
4,3
Reel Getiri
ÜFE
TÜFE
26,2
26,2
-10,3
-7,5
9,2
8,9
6,3
5,9
-12,7
-11,2
-9,3
-5,6
4,4
5,3
8,7
7,4
3,3
3,5
7,8
7,6
1,8
2,0
Yıllık Bazda
Nominal
Getiri
78,7
56,4
63,2
113,1
56,6
50,1
65,1
83,3
74,1
68,1
45,4
Dolar Bazında
Reel Getiri
ÜFE
TÜFE
41,6
41,5
50,6
49,1
98,9
96,6
41,7
45,2
28,7
39,9
40,1
54,2
57,3
70,1
48,8
60,6
42,5
55,7
21,5
32,8
Kasım
-1,8
-1,8
-3,1
53,8
31,3
40,5
Aralık
11,1
12,3
10,7
34,7
16,8
23,2
2005- Ocak
9,4
9,9
8,8
58,4
43,0
45,0
Şubat
3,9
3,8
3,9
50,3
35,9
38,3
Mart
-10,0
-11,1
-10,2
26,6
13,7
17,3
Nisan
-7,7
-8,8
-8,3
30,9
18,8
21,0
Mayıs
7,0
6,8
6,0
47,7
39,9
35,9
Haziran
6,8
7,3
6,7
50,0
43,9
37,7
Temmuz
9,9
10,7
10,5
52,8
46,6
41,7
Ağustos
4,4
3,3
3,5
52,9
46,5
41,7
Eylül
7,8
7,0
6,8
51,8
45,5
40,6
Ekim
-4,1
-4,8
-5,8
39,6
36,1
29,8
Kaynak: DİE, İMKB
(*) Getiri, dönem sonu itibarıyla bir önceki dönem sonuna göre hesaplanmaktadır.
Nominal Getiri
Aylık
Yıllık
34,4
110,8
-4,5
89,3
12,0
96,2
7,8
143,9
-17,5
73,2
-10,0
42,8
6,0
56,9
9,2
76,9
1,6
61,4
8,9
55,5
6,2
46,3
1,2
17,1
11,3
8,0
-14,5
-10,2
9,3
8,5
10,9
2,3
8,3
-4,1
58,6
38,1
61,0
55,4
23,2
34,0
62,7
66,6
69,2
70,4
69,4
52,9
İMKB günlük işlem hacmi ortalama 1.135 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmişken, ay
içinde haftalık işlem hacmi sürekli gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
11
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Ekim ayında İMKB ortalama günlük işlem hacmi bir önceki ay ortalamasına göre
yüzde 16,7 oranında gerileyerek 1.135 milyon YTL seviyesine inmiştir. Bu dönemde hafta
bazında günlük ortalama işlem hacmi sürekli gerilemiştir. Bu gelişmeler sonucunda, Ekim
ayı aylık işlem hacmi 23,8 milyar YTL düzeyinde gerçekleşmiştir.
Tablo 12. İMKB’de Çeşitli Göstergeler
İMKB 100
İMKB 100
İMKB
İş günü
Günlük Ort.
sayısı
İşlem Hacmi
Dönemler
Dönem Sonu 30 Günlük HO. İşlem Hacmi (1)
2003 Aralık
18.533
16.915
24.411.936
23
1.061.389
2004 Ocak
17.259
18.509
19.837.396
20
991.870
Şubat
18.889
18.380
15.037.596
17
884.564
Mart
20.191
19.476
24.998.286
23
1.086.882
Nisan
18.023
19.583
17.308.238
21
824.202
Mayıs
17.081
17.635
13.187.201
20
659.360
Haziran
17.968
17.203
10.467.211
22
475.782
Temmuz
19.381
18.297
12.978.447
22
589.929
Ağustos
20.218
19.208
12.426.798
21
591.752
Eylül
21.954
20.916
23.682.169
22
1.076.462
Ekim
22.900
22.120
18.274.056
20
913.703
Kasım
22.486
22.740
17.754.815
20
887.741
Aralık
24.972
23.546
20.706.001
21
986.000
2005 Ocak
27.330
25.542
23.499.205
19
1.236.800
Şubat
28.396
27.387
24.995.845
20
1.249.792
Mart
25.558
26.435
23.957.636
23
1.041.636
Nisan
23.592
24.808
15.485.854
21
737.422
Mayıs
25.236
24.573
15.062.779
21
717.275
Haziran
26.957
25.817
17.403.868
22
791.085
Temmuz
29.615
27.946
20.768.694
21
988.985
Ağustos
30.908
29.257
20.614.430
22
937.020
Eylül
33.333
31.915
29.976.881
22
1.362.585
Ekim
31.964
32.757
23.844.036
21
1.135.430
7 Ekim
33.414
32.776
8.585.070
5
1.717.014
14 Ekim
31.440
33.095
5.596.481
5
1.119.296
21 Ekim
31.429
33.037
4.784.982
5
956.996
28 Ekim
31.039
32.798
4.069.243
5
813.849
Kaynak: İMKB Aylık Bülten
(1) Borsaya kote olan şirketlere ait hisselerde tüm piyasalarda gerçekleştirilen işlem hacmidir. Böylece bu
değer; Ulusal, İkinci Ulusal, Yeni Ekonomi ve Gözaltı Pazarlarına ait işlemleri kapsamaktadır.
(*) İMKB 100 Endeks Değerleri, 30 günlük Hareketli Ortalama; İşlem Hacimleri, Bin YTL
(**) HO: Hareketli Ortalama
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksinde, risk göstergeleri olarak kullanılabilecek aylık ve
yıllık standart sapma değerlerinde Ekim ayında Eylül ayına göre artış görülmüştür.
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık (20 günlük) getirisi Eylül ayında yüzde –6,8
oranında gerçekleşirken, yıllık (250 günlük) getirisi yüzde 36,4 oranında gerçekleşmiştir.
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık ve yıllık standart sapma değerlerinde Ekim ayında bir
önceki aya göre artış görülmüştür. Nitekim, Ekim ayı sonu itibarıyla aylık standart sapma
değeri 9,3’e yükselmiş ve 2005 yılı içinde Mart ayından sonraki en yüksek seviyesine
DPT-YPKDGM
12
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
ulaşmıştır. Yıllık standart sapma ise 24,8 düzeyine çıkarak Mart ayından bu yana devam
eden gerileme trendini sona erdirmiştir. Ekim ayında İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi ile
uluslar arası korelasyon katsayıları incelendiğinde, FTSE-100 endeksiyle 0,93, Nikkei-225
endeksiyle
0,63
ve
Dow
Jones
Industrial
endeksiyle
0,14
olarak
gerçekleştiği
görülmektedir.
1.800
1.600
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
Dolar
40.000
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
20
04
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
20 12
05
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
YTL
Grafik 10. İMKB 100 Bileşik Endeksi
İMKB-100 Endeks (YTL)
30 Günlük Har. Ort. (YTL)
İMKB-100 Endeks (Dolar)
Tablo 13. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler
Nominal Getiri
Standart Sapma (2)
Korelasyon Katsayıları
Aylık (1) Yıllık (1)
Aylık
Yıllık
FTSE 100 Nikkei 225 Dow Jones Ind.
2003-Aralık
14,54
70,28
8,11
40,54
2004- Ocak
-6,87
58,61
11,81
40,51
0,44
-0,05
-0,25
Şubat
5,53
65,80
10,42
40,76
0,48
0,42
0,63
Mart
5,31
110,94
6,56
34,06
-0,74
0,58
-0,56
Nisan
-11,32
59,34
8,82
33,82
-0,45
-0,23
0,60
Mayıs
-5,22
54,04
10,09
34,64
0,79
0,87
0,88
Haziran
6,52
64,42
7,45
34,68
0,29
0,24
0,19
Temmuz
5,24
82,87
4,77
34,45
-0,16
-0,48
-0,51
Ağustos
2,64
72,29
6,21
34,13
0,79
0,53
0,70
Eylül
6,96
57,53
8,75
34,46
0,28
-0,53
-0,59
Ekim
4,31
54,42
6,72
32,01
0,13
0,08
-0,10
Kasım
-1,81
40,47
6,69
28,63
-0,23
-0,12
-0,20
Aralık
10,69
36,51
6,16
28,10
0,79
0,88
0,88
2005- Ocak
9,60
52,67
6,13
26,49
0,12
-0,59
-0,65
Şubat
3,90
51,15
6,76
25,31
-0,30
-0,03
0,26
Mart
-7,26
25,76
10,67
26,72
0,90
0,68
0,92
Nisan
-8,35
33,45
7,58
26,21
0,82
0,87
0,90
Mayıs
4,06
49,62
7,07
25,33
-0,08
-0,04
-0,30
Haziran
4,49
46,38
4,44
24,67
0,86
0,93
-0,35
Temmuz
7,24
50,35
4,03
24,61
0,72
0,87
0,82
Ağustos
4,62
50,58
6,20
24,60
-0,21
-0,24
-0,25
Eylül
5,15
51,60
5,15
23,78
0,64
0,82
-0,34
Ekim
-6,81
36,38
9,26
24,82
0,93
0,63
0,14
Kaynak: İMKB Aylık Bülten
(1) Aylık ve yıllık getiri, sırasıyla dönem sonu itibarıyla 20 ve 250 işgünü öncesine göre nominal getiridir.
(2) Aylık standart sapma, dönem sonu itibarıyla son 20 işgününe ait günlük getirinin 20 işgünü üzerinden
aylıklandırılmasıyla hesaplanmıştır. Yıllık hesaplamalar 250 işgünü üzerinden yapılmıştır.
DPT-YPKDGM
13
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Borsa piyasa değeri Ekim ayında bir önceki ay sonuna göre gerilerken, Borsada işlem
gören hisselerde yabancıların payı yüzde 64,7 seviyesine inmiştir.
6 Ekim 2005 tarihinde Hedef Yatırım Ortaklığının Ulusal Pazarda işlem görmeye
başlamasıyla İMKB’de işlem gören şirket sayısı 301’e yükselmiştir. Borsa piyasa değeri,
Ekim ayında bir önceki ay sonuna göre 3,2 milyar YTL gerileyerek 50,8 milyar YTL
seviyesinde gerçekleşmiştir. Buna paralel olarak, Borsada işlem gören şirketlerin toplam
piyasa kapitalizasyonu da 6,6 milyar YTL gerileyerek 167,7 milyar YTL seviyesine inmiştir.
Borsada işlem görmekte olan hisselerden Takasbank nezdinde saklaması yapılan hisselerin
yabancı sahiplik oranı Ekim ayında, Mayıs ayından bu yana ilk defa gerileyerek yüzde 64,7
seviyesinde gerçekleşmiştir.
Tablo 14. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı
Portföy Oranı
Takasbankta Saklı
İşlem Gören Şirketlerin Toplam Piyasa
Hisseler (1)
Kapitalizasyonu
Şirket
Piyasa
Yabancı
Toplam/GSMH
Sayısı
değeri
Payı
Oranı
Tarih
(Milyon YTL) (Yüzde) (Milyon YTL) (Milyon Dolar)
(Yüzde)
2003 Aralık
285
23.563
51,5
96.073
68.828
26,9
2004 Ocak
285
22.901
50,8
89.264
66.955
Şubat
286
24.306
51,4
98.049
74.060
Mart
287
26.717
51,8
104.719
79.860
28,3
Nisan
287
24.010
50,0
94.332
65.503
Mayıs
289
23.648
49,6
89.463
60.003
Haziran
292
24.351
50,6
95.225
64.347
24,6
Temmuz
293
26.673
50,9
101.953
69.753
Ağustos
294
28.175
50,2
105.285
70.140
Eylül
294
31.894
50,9
115.964
77.500
28,5
Ekim
297
33.060
50,6
124.787
84.940
Kasım
297
33.955
51,6
120.668
84.679
Aralık
297
37.641
54,9
132.556
98.073
30,9
2005 Ocak
297
40.970
56,9
144.116
108.472
Şubat
297
42.275
58,0
148.600
116.312
Mart
297
38.239
57,8
134.350
99.866
30,4
Nisan
299
36.980
59,6
123.820
89.504
Mayıs
300
39.178
59,1
133.120
98.309
Haziran
298
43.000
60,8
141.328
106.038
31,1
Temmuz
300
46.888
62,8
156.257
118.349
Ağustos
299
48.262
63,9
163.230
121.234
Eylül
300
53.950
65,8
174.322
129.965
Ekim
301
50.810
64,7
167.685
125.063
Kaynak: İMKB Aylık Bülteni, Takasbank, DPT
(1) Takasbank saklama bakiyelerine ait verileri göstermektedir.
b.
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarı
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi Ekim ayında
kısmi oranda gerileyerek 1.826 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Gerçekleşen
DPT-YPKDGM
14
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 82 baz puan azalarak yüzde 14,94 seviyesine
gerilemiştir.
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi Ekim ayında
bir önceki aya göre kısmi oranda azalarak 1.826 milyon YTL’ye gerilemiştir. Buna paralel
olarak ve Ekim ayında Eylül ayına göre 1 işgünü az olması nedeniyle aylık işlem hacmi de
bir önceki aya göre 3,1 milyar YTL azalarak 38,3 milyar YTL’ye inmiştir. Pazarda
gerçekleşen ortalama basit faiz oranları bir önceki aya göre 82 baz puan gerileyerek yüzde
14,94 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Tablo 15. Kamu Menkul Kıymetleri Kesin Alım-Satım ve Repo-Ters Repo Pazarı
Kamu Men. Kıy. Kesin Alım-Satım Pazarı
İşlem Hacmi
Günlük Ort.
İşl. Hacmi
Faiz Oranı
Dönemler
(Milyon YTL)
2003-Aralık
24.972
2004-Ocak
26.572
Şubat
23.509
Mart
30.057
Nisan
35.024
Mayıs
33.184
Haziran
26.029
Temmuz
31.082
Ağustos
29.141
Eylül
33.268
Ekim
31.715
Kasım
31.635
Aralık
41.453
2005-Ocak
39.953
Şubat
46.155
Mart
56.204
Nisan
40.380
Mayıs
45.054
Haziran
40.608
Temmuz
31.316
Ağustos
34.159
Eylül
41.411
Ekim
38.346
Kaynak: İMKB Aylık Bülteni
(Milyon YTL)
1.086
1.329
1.383
1.307
1.668
1.659
1.183
1.413
1.388
1.512
1.586
1.582
1.974
2.103
2.308
2.444
1.923
2.145
1.846
(Yüzde)
26,33
24,27
23,91
23,61
22,90
27,70
26,80
26,00
25,17
24,74
23,30
22,90
22,53
20,07
18,14
17,20
17,60
17,47
16,45
16,26
16,41
15,76
14,94
1.491
1.553
1.882
1.826
Repo-Ters Repo Pazarı
İşlem Hacmi
Günlük Ort.
İşl. Hacmi
(Milyon YTL) (Milyon YTL)
121.301
5.274
98.925
4.946
95.058
5.592
129.283
5.621
121.592
5.790
136.555
6.828
133.675
6.076
128.180
5.826
137.557
6.550
147.376
6.699
121.082
6.054
147.644
7.382
154.463
7.355
110.894
5.837
128.323
6.416
155.026
6.740
149.411
7.115
176.546
8.407
171.866
7.812
156.513
160.310
163.699
156.904
7.453
7.287
7.441
7.472
Faiz Oranı
(Yüzde)
26,07
26,34
24,06
23,07
22,00
22,00
22,10
22,10
22,15
20,47
20,10
20,10
19,68
17,77
17,12
16,00
15,20
14,91
14,63
14,49
14,40
14,72
14,11
Kamu menkul kıymetlerinde vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde Eylül
ve Ekim aylarında oluşan getiri eğrileri arasındaki farkın vade uzadıkça açıldığı
görülmektedir. Ekim ayında işlem hacmi ise 555-582 gün vadeli kamu menkul
kıymetlerinde yoğunlaşmıştır.
Kamu menkul kıymetlerinde vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde, Eylül
ve Ekim aylarında oluşan getiri eğrileri arasındaki farkın vade uzadıkça açıldığı
görülmektedir. Ekim ayında gerçekleşen faiz oranlarının elde edildiği işlem hacmi
DPT-YPKDGM
15
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
düzeylerine bakıldığında, 555-582 gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde yoğunlaşmanın
olduğu görülmektedir.
Grafik 11. Aylık Vade-Getiri Yapısı ve Trend Eğrileri
Bileşik Faiz (Yüzde)
17,00
16,50
16,00
15,50
15,00
14,50
14,00
13,50
13,00
1
51
101
151
201
251
301
351
401
451
501
551
Vadeye Kalan Gün
EYLÜL 2005
EKİM 2005
Poly. (EYLÜL 2005)
Poly. (EKİM 2005)
Grafik 12. Vade-Getiri Yapısı ve İşlem Hacmi (Ekim 2005)
İşlem Hacmi (Milyon YTL)
1.600
18,00
1.400
17,00
1.200
1.000
16,00
800
600
15,00
400
14,00
200
0
Bileşik Faiz (Yüzde)
19,00
1.800
13,00
1
41 81 121 161 201 241 281 321 361 401 441 481 521 561
Vadeye Kalan Gün
İŞLEM HACMİ
c.
BİLEŞİK FAİZ
Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı
Repo-Ters
Repo
Pazarında
Ekim
ayında
156,9
milyar
YTL
işlem
hacmi
gerçekleşmiştir. Ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 61 baz puan gerileyerek
yüzde 14,11 düzeyine inmiştir.
Ekim ayında Repo – Ters Repo pazarında işlem hacmi, bir önceki ay sonuna göre 6,8
milyar YTL azalarak 156,9 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişme, Ekim
ayında Eylül ayına göre 1 iş günü az olmasından kaynaklanmıştır. Nitekim, Ekim ayında
ortalama işlem hacmi bir önceki ay değerine göre 0,1 milyar YTL artarak 7,5 milyar YTL’ye
DPT-YPKDGM
16
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
çıkmıştır. Söz konusu dönemde ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 61 baz puan
gerileyerek yüzde 14,11 seviyesinde gerçekleşmiştir.
d.
Takasbank Borsa Para Piyasası
Takasbank Borsa Para Piyasasında Ekim ayında gecelik işlemlerde 4,6 milyar YTL
işlem hacmi gerçekleşmiş ve faiz oranı yüzde 13,39 düzeyine inmiştir. Piyasada Ekim
ayında gecelik işlemler tüm işlemlerin yüzde 62’sini oluşturmuştur.
Takasbank Borsa Para Piyasasında (TBPP) gecelik işlemlerin tüm işlemlere oranı
Ekim ayında yüzde 62 seviyesinde gerçekleşmiştir. Ekim ayında aylık işlem hacmi 4,4
milyar YTL ile 2005 yılı içindeki en düşük seviyesine inmiştir. Bu dönemde, gecelik faiz
oranı yüzde 13,39 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Tablo 16. Takasbank Borsa Para Piyasası O/N İşlem Hacmi ve Faiz Oranı
İşlem Hacmi
Dönemler
2004 Tüm Yıl
2005-Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kaynak: Takasbank
e.
( YTL)
84.172.239.000
5.174.803.000
6.549.073.000
5.415.869.000
4.673.999.000
5.154.879.000
5.244.118.000
4.417.076.000
6.912.974.000
4.634.556.000
4.404.811.000
Günlük Ortalama O/N İşlemlerin Toplam
İşlem Hacmi
İşlemlere Oranı
( YTL)
334.016.821
272.358.053
327.453.650
235.472.565
222.571.381
245.470.429
238.369.000
210.336.952
314.226.091
210.661.636
209.752.905
(Yüzde)
89,13
71,06
72,98
67,41
65,55
66,62
66,22
62,34
55,77
58,07
62,03
Faiz Oranı
(Yüzde)
21,45
16,91
16,29
15,32
14,42
14,23
13,94
13,70
13,64
13,91
13,39
Altın Borsası
Londra Borsasında oluşan altının ons fiyatı, Ekim ayında bir önceki ay ağırlıklı
ortalama değerine göre 11,1 dolar artarak 457 dolar seviyesinden 468,1 dolar seviyesine
çıkmıştır. İstanbul Altın Borsasındaki Ekim ayı altın işlem hacmine bakıldığında YTL bazında
bir işlem gerçekleşmediği görülürken, dolar ile yapılan işlemlerde gerileme gözlenmiştir. Bu
gelişmeler neticesinde, dolar işlem hacmi 455,1 milyon dolardan 298,4 milyon dolara
inmiştir. Miktar bazında işlem hacmi ise 32,3 tondan 19,9 tona gerilemiştir.
f.
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası işlem seviyesi dövize dayalı sözleşmelerde
yoğunlaşarak artış göstermiş ve 550,9 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
17
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası (VOB) işlem seviyesi dövize dayalı sözleşmelerde
yoğunlaşarak artış göstermiştir. En yüksek işlem hacmi 447,7 milyon YTL ile dövize dayalı
vadeli işlem sözleşmelerinde gerçekleşmiştir. Emtia ve faize dayalı vadeli işlem
sözleşmelerinde ise çok düşük seviyede işlem görülmüştür. Dövize dayalı vadeli işlem
sözleşmelerinden dolar bazlı sözleşmelerin işlem hacmi 441,2 milyon YTL olurken, bu
işlem hacmi Ekim 2005, Aralık 2005 ve Şubat 2006 vadeli dolar sözleşmeleri arasında
dengeli dağılmıştır.
Ay sonu açık pozisyon sözleşme sayısı bir önceki ay sonuna göre Ekim ayı sonu
sözleşmelerinin vadesinin gelmesi nedeniyle önemli oranda gerilemiştir. Ekim ayı sonunda
111.949 olan açık pozisyon adetinin 108.976’sı döviz sözleşmelerine ait bulunmaktadır.
Ekim ayı sonu itibarıyla açık pozisyon değerlerine bakıldığında piyasa katılımcılarının
açık pozisyon sözleşme sayılarını Ekim vadeli sözleşmelerinin vadesinin dolmasıyla önemli
oranda azalttığı görülmektedir. 105.702 adeti dolar bazlı sözleşmelerde olmak üzere
piyasada toplam açık pozisyon adeti 111.949 seviyesinde bulunmaktadır.
Tablo 17. Vadeli İşlemler Piyasası
Hacim-Miktar
(Adet)
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
7.088
21.774
32.991
56.953
143.088
176.743
253.097
16.038.406
40.901.166
58.813.365
94.245.919
215.257.257
273.217.824
380.258.495
Eylül
Endeks
Faiz
Döviz
Emtia
TOPLAM
17.862
10
238.167
1
256.040
73.324.345
86.350
331.376.038
2.000
404.788.733
24.966
41
321.341
13
346.361
102.847.158
366.365
447.702.561
25.540
550.941.624
Ekim
Endeks
Faiz
Döviz
Emtia
TOPLAM
Kaynak: VOB
DPT-YPKDGM
İş Günü
(Gün)
Hacim (YTL)
17
23
21
21
22
21
22
943.436
1.778.312
2.800.636
4.487.901
9.784.421
13.010.373
17.284.477
Dönem Sonu
Mevcut Açık
Pozisyon (Adet)
2.438
6.468
12.106
16.268
22.242
74.335
89.377
224
40
6.917
0
18.399.488
4.927
885
152.179
6
157.997
120
21
5.189
1
26.235.315
2.517
440
108.976
16
111.949
Günlük Hacim
(YTL)
22
21
18
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
IV.
Kasım 2005
BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER
a.
Mevduatlar
Ekim ayında YTL mevduatlardaki artış trendi sürerken, YP mevduatlar önceki aya
göre gerilemiştir.
Ekim ayında yurtiçi yerleşiklere ait YTL mevduatlar önceki aya göre yüzde 2,2
oranında artarak 129,9 milyar YTL’den 132,7 milyar YTL’ye yükselirken, yurtiçi
yerleşiklerin YP mevduatları yüzde 2,9 oranında azalarak 57,3 milyar dolardan 55,7 milyar
dolara gerilemiştir. Bunun sonucunda, YP mevduatın toplam mevduat içindeki payı
gerilemeye devam ederek Eylül ayındaki yüzde 37,9 seviyesinden, Ekim ayında yüzde
36,8’e gerilemiştir.
Tablo 18. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi
Toplam Mevduat (Bankalar arası Hariç)
Yurtiçi Yerleşikler Toplam YTL Mevduat
Yurtiçi Yerleşikler Toplam YP Mevduat ($)
Ekim 05/
Eylül 05
0,6
2,2
-2,9
Ekim 05/
Aralık 04
15,8
28,5
-1,8
1,9
1,9
1,8
2,2
2,2
36,1
39,8
48,8
8,8
10,9
Toplam Krediler
Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri
Mevduat Bankaları Yurtiçi YTL Kredileri
Mevduat Bankaları Yurtiçi YP Kredileri
Kalkınma Yatırım Bankaları Kredileri
Kaynak: TCMB Haftalık Bültenleri
(Yüzde Değişim)
Ekim 05/
Ekim 04
19,0
35,2
7,8
44,1
48,7
64,4
2,5
9,7
Grafik 13. YP Mevduat/Toplam Mevduat
Milyon YTL
180.000
50
150.000
40
120.000
30
90.000
Yüzde
60
210.000
20
60.000
10
30.000
YP Mevduat
9
10
8
7
6
5
3
4
2
12
5-1
11
200
9
10
8
6
7
5
3
4
4-2
12
4-1
200
200
11
9
10
8
7
6
5
3
4
200
2
0
2-1
2
200
3-1
0
Toplam Mevduat
YP Mevduat/Toplam Mevduat
YTL ve YP mevduatların ortalama vadesinde bir önceki aya göre artış görülmüştür.
Ekim ayında 3 ay ve daha kısa vadeli YTL mevduatın toplam YTL mevduat içindeki
payı
bir
önceki
aya
göre
azalırken,
YTL
mevduatın
ortalama
vadesinde
artış
gerçekleşmiştir. Nitekim, 3 ay ve daha kısa vadeli YTL mevduatın toplam mevduat içindeki
DPT-YPKDGM
19
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
payı Ekim ayında yüzde 84,1’den yüzde 83,3’e gerilerken, YTL mevduatın ortalama vadesi
2,9 aydan 3 aya yükselmiştir.
Grafik 14. 3 Ay ve Daha Kısa Vadeli YTL Mevduat/Toplam YTL Mevduat
88
86
Yüzde
84
82
80
10
9
8
7
6
5
4
3
2
12
20
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
20
04
-1
2
78
YP mevduatın ortalama vadesi de Ekim ayında önceki aya göre artış göstererek 2,7
aydan 2,9 aya çıkmıştır.
Grafik 15. YTL ve YP Mevduatların Ortalama Vadesi
3 ,4
Ay
3 ,2
3 ,0
2 ,8
2 ,6
YTL Mevduatın Ortalama Vadesi
10
9
8
7
6
5
4
3
2
12
20
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-
1
2 ,4
YP Mevduatın Ortalama Vadesi
* 1 yıldan uzun vadeli olan mevduatların vadesi 1 yıl kabul edilmiştir.
b.
Krediler
Ekim ayında bankacılık sektörünün kredi hacmi özellikle konut kredileri ve ticari
kredilerdeki artışın etkisiyle önceki aya göre yüzde 1,9 oranında artarak 109,4 milyar
YTL’ye yükselmiştir.
Ekim ayında bankacılık sektörü yurtiçi şubelerinin toplam kredi hacmi önceki aya
göre yüzde 1,9 oranında artarak 114,1 milyar YTL’den 116,3 milyar YTL’ye yükselmiştir.
Bu dönemde hem YTL hem de YP cinsi kredilerde artış görülmüştür. Mevduat bankalarının
yurtiçi YTL kredileri bir önceki aya göre yüzde 1,8 oranında artarak 88,6 milyar YTL’den
90,2 milyar YTL’ye, yurtiçi YP kredileri ise yüzde 2,2 oranında artarak 18,8 milyar YTL’den
19,2 milyar YTL’ye ulaşmıştır. Mevduat bankalarının yurtiçi kredileri içinde YP kredilerin
payı ise Ekim ayında yüzde 17,5’ten yüzde 17,6’ya yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
20
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Grafik 16. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler
40
120.000
35
30
80.000
25
20
60.000
15
40.000
10
20.000
5
Toplam Krediler
9
10
7
8
6
5
3
4
2
12
2005
-1
11
10
9
7
YP Krediler
8
6
5
3
4
0
2
0
2003
-12
2004
-1
Yüzde
Milyon YTL
100.000
YP Krediler/Toplam Krediler
Ekim ayında bankaların yurtdışı şubeleri tarafından yurtiçi yerleşiklere kullandırılan
YP krediler ise 17,2 milyar YTL’den 17,5 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu krediler de hesaba
dahil edildiğinde; bankacılık sektörü tarafından kullandırılan YP kredilerin toplam kredilere
oranının Eylül ayı itibariyle yüzde 28,6 seviyesinde olduğu görülmektedir.
Tablo 19. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı
Aralık 2004
Eylül 2005
Ekim 2005
Önceki
Önceki Aralık
Önceki
Milyon yıla
aya 2004’e Yüzde
Yüzde Milyon aya Yüzde Milyon
YTL
Pay
YTL
göre
göre
Pay
YTL
göre
göre
Pay
değ.
değ.
değ.
değ.
MEVD. B. YURTİÇİ KR.
78.248
63,0
100,0 107.361
3,9
Ticari Krediler
Tüketici Kre. ve Kre. K.
44.133
47,0
56,4 58.250
2,7
54,3
26.678
111,3
34,1 40.082
6,2
37,3
-Tüketici Kredileri
12.925
113,7
16,5 24.013
7,2
22,4
25.342
-Konut Kredileri
2.641
203,0
3,4
8.944
14,1
8,3
9.998
-Taşıt Kredileri
4.322
100,7
5,5
5.543
3,2
5,2
5.615
1,3
29,9
5,1
-Diğer Tüketici Kredileri
5.962
97,2
7,6
9.526
3,7
8,9
9.729
2,1
63,2
8,9
13.753
109,1
17,6 16.068
4,6
15,0
15.851
-1,3
15,3
14,5
-Kredi Kartları
İhtisas Kredileri
100,0 109.398
1,9
39,8
100,0
59.040
1,4
33,8
54,0
41.194
2,8
54,4
37,7
5,5
96,1
23,2
11,8
278,5
9,1
7.437
38,6
9,5
9.030
1,7
8,4
9.164
1,5
23,2
8,4
-Tarımsal Kredi
3.739
23,4
4,8
4.578
2,4
4,3
4.704
2,7
25,8
4,3
-Küçük Esn. Sanat. Kredi.
2.777
69,6
3,5
3.059
0,0
2,8
3.070
0,3
10,5
2,8
922
18,2
1,2
1.073
-20,4
1,0
1.390
29,6
50,8
1,3
-Diğer
Kaynak: TCMB
Mevduat bankaları kredilerinin türlerine göre dağılımına bakıldığında; Ekim ayında
kredi türleri içinde en büyük artışın tüketici kredilerinde ve ticari kredilerde gerçekleştiği
görülmektedir. Nitekim; bu dönemde bir önceki aya göre konut kredileri yüzde 11,8
oranında artarak 8,9 milyar YTL’den 10 milyar YTL’ye, ticari krediler ise yüzde 1,4
oranında artarak 58,3 milyar YTL’den 59 milyar YTL’ye yükselmiştir. 2004 yılı sonuna göre
DPT-YPKDGM
21
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
konut kredilerindeki artış hızı yüzde 278,5’e ulaşmıştır. Öte yandan, bankalar arasında
konut kredisinde yaşanan rekabet sonucunda, konut kredisi faiz oranlarında Eylül ve Ekim
aylarında gerileme olmuştur.
Konut Kredileri
Taşıt Kredileri
9
10
8
6
7
5
4
2
3
12
200
5-1
11
9
10
7
8
6
5
3
4
2
20.000
18.000
16.000
14.000
12.000
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
200
2-1
2
200
3-1
2
200
4-1
Milyon YTL
Grafik 17. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (2002 yılı Fiyatlarıyla)
Diğer Tüketici Kredileri
Tablo 20. Tüketici Kredisi Faiz Oranları
(Yüzde)
İhtiyaç
Min.
2004 Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2005 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
2,35
2,35
2,35
2,35
2,35
2,35
2,35
2,20
2,20
2,00
2,00
1,90
Max.
3,00
2,75
2,80
2,75
2,50
2,50
2,40
2,40
2,30
2,30
2,30
2,30
Taşıt
Ort.
2,72
2,57
2,62
2,56
2,43
2,43
2,35
2,26
2,22
2,10
2,06
2,02
Min.
2,10
2,10
2,10
2,10
2,10
2,10
1,95
1,85
1,75
1,65
1,55
1,50
Max.
3,00
2,65
2,65
2,65
2,25
2,25
2,15
1,90
1,90
1,85
1,75
1,65
Konut
Ort.
Min.
2,63
2,38
2,40
2,38
2,16
2,17
2,04
1,87
1,80
1,69
1,66
1,58
Haziran
1,85
2,10
1,91
1,44
1,60
1,50
Temmuz
1,85
2,10
1,91
1,44
1,50
1,46
Ağustos
1,85
2,10
1,90
1,44
1,50
1,46
Eylül
1,85
2,10
1,90
1,39
1,50
1,43
Ekim
1,70
1,85
1,83
1,39
1,44
1,40
Kaynak: Reuters, bankaların web siteleri
(*) Faiz oranlarının minimum, maksimum ve ortalama değerleri bulunurken,
büyük beş bankanın oranları esas alınmıştır.
Max.
Ort.
2,10
2,10
2,10
2,10
2,05
2,05
1,80
1,70
1,60
1,49
1,49
1,45
3,00
2,55
2,50
2,50
2,20
2,20
2,10
1,90
1,70
1,75
1,60
1,50
2,57
2,35
2,36
2,36
2,13
2,11
1,93
1,74
1,67
1,56
1,51
1,48
1,30
1,30
1,30
1,24
1,19
1,49
1,39
1,39
1,39
1,25
1,37
1,35
1,35
1,29
1,22
aktif büyüklüğü itibariyle en
Kredilerin mevduatlara oranındaki artış trendi Ekim ayında da sürmüştür.
Mevduat bankaları kredilerinin mevduatlara oranı Ekim ayında da bir önceki aya
göre artarak yüzde 51,6’dan yüzde 52,3’e yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
22
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Grafik 18. Mevduat Bankaları Kredileri/Toplam Mevduatlar
250.000
60
50
40
150.000
30
100.000
Yüzde
Milyon YTL
200.000
20
50.000
10
10
8
9
6
7
4
5
2
3
12
05
-1
11
20
9
10
7
8
5
6
3
4
2
12
04
-1
20
11
9
10
7
8
5
6
3
4
2
03
20
20
0
2-1
2
0
-1
0
Yurtiçi Şubelerin Kredileri
Krediler/Mevduatlar
Mevduatlar
Ekim ayında mevduat bankalarının tahsili gecikmiş alacaklarının (TGA) kredilere oranı
değişmemiştir.
Grafik 19. TGA/Krediler
Yüzde
40
20
M e v d u a t b a n k .T G A /k re d i
K a m u m e v d u a t b a n k .T G A /k re d i
Ö z e l m e v d u a t b a n k .T G A /k re d i (T M S F d a h il)
Yabancı bank.TGA/kredi
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
05
-1
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
20
03
-1
2
0
Ekim ayında mevduat bankaları TGA’larının kredilere oranı önceki aya göre
değişmeyerek yüzde 6,3 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, TGA’ların kredilere oranı
özel bankalarda yüzde 5,6, kamu bankalarında yüzde 9,3, yabancı bankalarda ise yüzde
4,2 olmuştur.
2005 yılı başından itibaren artış trendi görülen tasfiye olunacak kredi kartlarının
toplam kredi kartlarına oranı Ekim ayında da artarak yüzde 7,9’a yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
23
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Eylül ayında yüzde 7,4 olan tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartlarına
oranı, Ekim ayında yüzde 7,9 seviyesine yükselmiştir. Tasfiye olunacak tüketici kredilerinin
toplam tüketici kredilerine oranı ise aynı dönemde değişmeyerek yüzde 0,7 olarak
gerçekleşmiştir.
c.
Menkul Kıymetler
Ekim ayında mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü önceki aya göre
artarken, menkul kıymetler portföyünün mevduatlara oranı azalmıştır.
Ekim ayında mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü, alım satım amaçlı ve
satılmaya hazır menkul kıymetler portföyündeki artışın etkisiyle, önceki aya göre yüzde 0,2
oranında artarak 131,2 milyar YTL’den 131,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde,
mevduat bankalarının alım satım amaçlı ve satılamaya hazır menkul kıymetleri yüzde 0,7
oranında artarak 84,6 milyar YTL’ye yükselirken, vadeye kadar elde tutulacak menkul
kıymetler yüzde 0,7 oranında azalarak 47,1 milyar YTL’ye gerilemiştir. Böylece, bankacılık
sektörünün menkul kıymet portföyü içinde daha uzun vadeli vadeye kadar elde tutulacak
menkul kıymetlerin payı yüzde 36,2’den yüzde 35,9’a gerilemiştir.
Grafik 20. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü
70
60
Milyar YTL
50
40
30
20
10
Kamu Mevduat Bankaları
Özel Mevduat Bankaları
9
10
8
7
6
5
4
3
2
1
20 2
05
-1
11
9
10
8
7
6
5
4
3
2
20
02
-1
20 2
03
-1
2
20
04
-1
0
Yabancı Mevduat Bankaları
Mevduat bankalarının menkul kıymetlerindeki artışın mevduatlara göre daha sınırlı
düzeyde kalması sonucunda, menkul kıymet portföyünün mevduatlara oranı bir önceki aya
göre azalarak yüzde 62,4’ten yüzde 62,1’e gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
24
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
Grafik 21. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar
73
250000
71
200000
69
65
63
100000
Yüzde
Milyon YTL
67
150000
61
59
50000
57
9
10
8
7
5
6
4
3
2
-1
12
20
05
11
9
10
7
Menkul Değerler
d.
8
6
5
4
2
2
-1
04
20
2-1
3-1
20
0
20
0
3
55
2
0
M e v d u a t la r
Menkul Değerler/Mevduatlar
Yabancı Para Pozisyonu
Ekim ayında bankacılık sektörünün yabancı para pozisyon açığı azalmıştır.
Ekim ayında bankacılık sektörünün bilanço içi pozisyon açığı 1.893 milyon dolar
olarak gerçekleşirken; bilanço dışı işlemleri de içeren net genel pozisyon açığı, özel
bankaların net genel pozisyon açığındaki azalmanın etkisiyle, 384 milyon dolardan 111
milyon dolara gerilemiştir. Özel bankaların net genel pozisyon açığı aynı dönemde 576
milyon dolardan 319 milyon dolara düşmüştür.
Tablo 21. Yabancı Para Pozisyonları
2002-12
(Milyon Dolar)
9
10
2003-12
2004-12
2005-7
8
Bilanço İçi Yabancı Para Pozisyonu
Kamu Ban. (1)
194
227
382
118
170
154
228
Özel Bank.
-454
-367
-1.758
-2.086
-2.055
-2.259
-2.294
Yabancı B.
42
82
-98
-373
-27
357
305
-367
1
-
-
-
-
-
34
37
88
-120
-63
-149
-133
-551
-20
-1.386
-2.460
-1.975
-1.897
-1.893
252
227
382
108
96
136
169
Özel Bank.
-288
-135
-515
-717
-614
-576
-319
Yabancı B.
58
39
20
-3
-37
22
-5
TMSF Ban. (1)
34
1
-
-
-
-
-
KYB
177
137
75
28
36
34
43
Toplam
173
269
-38
-584
-519
-384
-111
TMSF Ban. (1)
KYB
Toplam
Net Genel Pozisyon
Kamu Ban. (1)
Kaynak: BDDK
(1) 12.11.2004 tarihinden itibaren TMSF bünyesindeki Pamukbank'ın Halkbank ile birleşmesi sonucu TMSF
bünyesinde bir banka kaldığından, TMSF grubundaki bankanın açık pozisyon verileri Kamu Bankaları grubuna
dahil edilmiştir.
DPT-YPKDGM
25
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
V.
Kasım 2005
ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK)
Ekim ayında ÖFK’lar tarafından toplanan fonların kullandırılan fonlara dönüşüm oranı
azalmış, TGA’ların kullandırılan fonlara oranı artmıştır.
Ekim ayında ÖFK’ların topladıkları fonlar yüzde 2,4 oranında artarak 7,8 milyar
YTL’ye, kullandırdıkları fonlar ise yüzde 1 oranında artarak 6 milyar YTL’ye yükselmiştir.
2005 yılı boyunca artış gösteren ÖFK’lar tarafından toplanan fonların kullandırılan fonlara
dönüşüm oranı ise Ekim ayında azalarak yüzde 79’dan yüzde 77,9’a gerilemiştir.
Ekim ayında ÖFK’ların tahsili gecikmiş alacaklarının kullandırılan fonlara oranı ise
önceki aya göre artarak yüzde 1,6’dan yüzde 1,8’e yükselmiştir.
Tablo 22. Özel Finans Kurumları Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri
2002-12
2003-12
2004-12
2005-7
8
9
(Milyon YTL)
10
799
956
1.547
1.631
1.648
1.738
1.659
1.735
2.542
4.255
5.460
5.643
5.987
6.047
374
511
744
683
703
710
718
Sabit Kıymetler (Net)
495
719
568
200
201
202
204
Tahsili Gecikmiş
259
232
91
96
96
95
106
575
872
1.327
1.574
1.574
1.586
1.661
Katılma Hesapları
2.532
3.164
4.707
5.625
5.803
5.991
6.100
Toplanan Fonlar
3.107
4.036
6.034
7.199
7.377
7.577
7.761
Açık Pozisyon
(Milyon $)
Bilanço İçi Pozisyon
-20
-65
21
62
20
84
63
Net Genel Pozisyon
-20
-65
1
-
18
33
11
Kullanımlar
Likit Değerler
Kullandırılan Fonlar
Finansal Kiralama
Alacakları
Alacaklar (Net)
Kaynaklar
Cari Hesaplar
Kaynak: BDDK
DPT-YPKDGM
26
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
VI.
Kasım 2005
PORTFÖY TERCİHLERİ
Ekim ayında yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihleri içinde en büyük artış YTL
mevduatlarda olmuştur.
2005 yılı başından beri artış trendi görülen yurtiçi yerleşiklerin YTL mevduatları, Ekim
ayında da artışını sürdürmüştür. YTL mevduatlar bir önceki aya göre yüzde 2,2 oranında
artarak 129,9 milyar YTL’den 132,7 milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde yatırım fonu
ve ÖFK cari ve katılma hesaplarında da artış görülmüştür. Yurtiçi yerleşiklerin diğer yatırım
araçlarında ise Ekim ayında gerileme olmuştur.
Tablo 23. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı
(Milyon YTL)
Tarih
2003 Aralık
2004 Aralık
2005 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Yurtiçi
Yer.
DTH
68.932
76.074
73.526
71.198
72.320
73.943
73.520
71.599
73.166
75.524
76.830
75.010
Yurtiçi
Yer. YTL
Mevd.
75.677
103.240
100.407
102.890
106.943
111.426
115.641
116.782
123.009
128.175
129.861
132.712
Repo
3.079
1.651
1.774
1.627
1.702
1.561
1.728
1.688
1.579
1.487
1.498
1.440
YTL
DİBS
(1)
44.841
56.624
58.107
59.153
59.137
58.359
57.198
57.671
55.781
54.102
54.806
54.218
YP
DİBS
(1)
2.285
2.578
2.589
2.689
2.825
2.910
2.825
2.462
2.279
2.349
1.851
1.757
Euro
bond
(1)
4.347
5.503
5.802
5.481
5.718
5.924
5.964
5.840
5.808
5.836
5.659
5.561
Yat.
Fonu
17.299
24.573
26.048
26.214
26.587
27.751
28.246
28.028
28.685
28.874
28.508
28.915
ÖFK
Katılma
ve Cari
Hesabı
4.036
6.034
5.981
5.985
6.234
6.685
6.859
6.981
7.199
7.377
7.577
7.761
Hisse
senedi
(2)
11.433
16.962
17.640
17.761
16.120
14.946
15.275
16.900
17.451
17.284
18.464
17.913
Toplam
231.929
293.239
291.874
292.998
297.586
303.505
307.256
307.951
314.957
321.008
325.054
325.287
(Toplam İçindeki Pay – Yüzde)
Tarih
2003 Aralık
2004 Aralık
2005 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Yurtiçi
Yer.
DTH
29,7
25,9
25,2
24,3
24,3
24,4
23,9
23,3
23,2
23,5
23,6
23,1
Yurtiçi
Yer. YTL
Mevd.
32,6
35,2
34,4
35,1
35,9
36,7
37,6
37,9
39,1
39,9
40,0
40,8
Repo
1,3
0,6
0,6
0,6
0,6
0,5
0,6
0,5
0,5
0,5
0,5
0,4
YTL
DİBS
(1)
19,3
19,3
19,9
20,2
19,9
19,2
18,6
18,7
17,7
16,9
16,9
16,7
YP
DİBS
(1)
1,0
0,9
0,9
0,9
0,9
1,0
0,9
0,8
0,7
0,7
0,6
0,5
Euro
bond
(1)
1,9
1,9
2,0
1,9
1,9
2,0
1,9
1,9
1,8
1,8
1,7
1,7
Yat.
Fonu
7,5
8,4
8,9
8,9
8,9
9,1
9,2
9,1
9,1
9,0
8,8
8,9
ÖFK
Katılma
ve Cari
Hesabı
1,7
2,1
2,0
2,0
2,1
2,2
2,2
2,3
2,3
2,3
2,3
2,4
Hisse
senedi
(2)
4,9
5,8
6,0
6,1
5,4
4,9
5,0
5,5
5,5
5,4
5,7
5,5
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Kaynak: TCMB, BDDK, Takasbank
(1) Bankaların emanetinde yurtiçi yerleşikler adına tutulan kamu menkul kıymetlerinin piyasa değerleri.
(2) Hisse senedi değeri alt kalemler bazında ayrıştırılamadığından, tablodaki değer bankalar ve mali
kuruluşların portföyünde bulunan hisse senetlerinin piyasa değerini de içermektedir.
DPT-YPKDGM
27
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
2005 yılı Ekim ayı itibariyle yurtiçi yerleşiklerin portföyleri içinde en büyük pay, yüzde
40,8 ile YTL mevduatlara aittir. Aynı tarih itibariyle, YP mevduatlar yüzde 23,1, YTL DİBS
yüzde 16,7, yatırım fonu yüzde 8,9 ve hisse senedi yüzde 5,5 ile yurtiçi yerleşiklerin
yatırım araçları içinde önemli paya sahip diğer yatırım araçlarıdır. 2004 yılı sonuna göre
yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihlerindeki değişime bakıldığında, 2005 yılında yurtiçi
yerleşiklerin yatırım araçları içinde YTL mevduat, yatırım fonu ve ÖFK hesaplarının payının
arttığı; diğer yatırım araçlarının payının ise azaldığı görülmektedir.
Grafik 22. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca YTL Portföy Tercihleri
140000
120000
Milyon YTL
100000
80000
60000
40000
20000
YTL Mevduat
10
9
8
7
6
5
4
3
2
5-1
12
20
0
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
2
03
-1
20
0
20
4-1
0
Banka Dışı Kesim YTL DİBS
Yatırım Fonu
Hisse Senedi
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
Milyon Dolar
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
200
3200 12
4-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
200 2
5-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Milyon YTL
Grafik 23. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri
Banka Dışı Kesimin YP DİBS Portföyü (Milyon YTL)
Banka Dışı Kesimin Eurobond Portföyü (Milyon YTL)
Yurtiçi Yerleşiklerin DTH Hesapları (Milyon Dolar)
Ekim ayında yabancı yatırımcıların ülkemize yönelik portföy yatırım stoku, hisse
senedi portföyündeki azalışın etkisiyle önceki aya göre gerilemiştir.
Ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların portföyüne bakıldığında, Ekim ayında
yabancı yatırımcıların portföy yatırım stokunun bir önceki aya göre 0,3 milyar dolar
azalarak 47,2 milyar dolara gerilediği görülmektedir. Bu dönemde yurtdışı yerleşiklerin
DPT-YPKDGM
28
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
eurobond portföyü ve hisse senedi portföyü azalırken, DİBS ve mevduat portföyü
yükselmiştir.
Tablo 24. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku
(Milyon Dolar)
Tarih
Hisse Senedi
DİBS
Eurobond
Mevduat
TOPLAM
2003 Aralık
8.691
3.895
1.293
3.024
15.872
2004 Aralık
15.408
12.570
1.135
3.696
32.407
2005 Ocak
17.559
13.937
1.122
3.347
36.171
Şubat
19.025
16.095
1.074
3.556
39.841
Mart
16.138
14.918
1.122
3.249
35.427
Nisan
14.957
1.006
3.387
35.266
Mayıs
15.916
16.404
15.676
984
3.418
36.498
Haziran
19.402
16.923
821
3.628
40.774
Temmuz
22.281
17.830
891
3.569
44.571
Ağustos
22.473
16.700
870
3.983
44.026
Eylül
25.169
18.051
704
3.589
47.513
Ekim
24.416
18.154
588
4.087
47.245
(Toplam İçindeki Pay – Yüzde)
2003 Aralık
54,8
24,5
8,1
19,1
100,0
2004 Aralık
47,5
38,8
3,5
11,4
100,0
2005 Ocak
48,5
38,5
3,1
9,3
100,0
Şubat
47,8
40,4
2,7
8,9
100,0
Mart
45,6
42,1
3,2
9,2
100,0
Nisan
45,1
42,4
2,9
9,6
100,0
Mayıs
44,9
43,0
2,7
9,4
100,0
Haziran
47,6
41,5
2,0
8,9
100,0
Temmuz
50,0
40,0
2,0
8,0
100,0
Ağustos
51,0
37,9
2,0
9,0
100,0
Eylül
53,0
38,0
1,5
7,6
100,0
Ekim
51,7
38,4
1,2
8,7
100,0
Kaynak: Takasbank, TCMB Basın Bülteni, BDDK Haftalık Bülteni verileri
2005 yılı Ekim ayı itibariyle, yabancı yatırımcıların ülkemize yönelik portföy yatırımları
arasında en büyük payın hisse senedi yatırımlarına ait olduğu görülmektedir. 2004 yılı
sonuna göre karşılaştırıldığında, 2005 yılında yabancıların ülkemize yönelik yatırımları
arasında hisse senedi yatırımlarının payının artarken; DİBS, eurobond ve mevduatın
payının azaldığı görülmektedir.
DPT-YPKDGM
29
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
VII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER
Tablo 25. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler
2003
2004
2005
Aralık
Aralık
1,15
2,56
2,65
2,92
2,12
2,17
2,14
2,14
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haz.
Tem.
Ağus.
Eylül
Ekim
3,12
3,21
3,34
3,52
3,70
3,87
4,07
4,26
2,14
2,13
2,13
2,11
2,13
2,13
2,17
2,27
Faiz
Oranları
3 Ay Vadeli
Dolar Libor
Faiz Oranı
3 Ay Vadeli
Euro Libor
Faiz Oranı
Eurobond
Spread
(1) (bps)
Türkiye
306
217
223
185
254
290
232
203
158
184
120
140
Arjantin
6.978
4.873
5.324
5.406
6.216
6.304
6.398
6.489
6.542
6.684
6.780
5.921
Brezilya
371
270
297
239
359
321
280
270
244
259
182
208
Rusya
140
110
105
69
122
106
108
93
62
88
55
46
Kaynak: BDDK, Reuters
(1) Ülkelerin 2009 veya 2009’a en yakın vadeli tahvillerinin ABD’nin 2009 vadeli Hazine kağıtlarına göre
spreadleri
1 Kasım tarihinde ABD Merkez Bankası faiz oranlarını çeyrek puan daha artırarak
yüzde 4 seviyesine yükseltmiştir. Avrupa Merkez Bankası Ekim ayında faiz oranlarını
değiştirmezken, Aralık ayında faiz artırımına gidebileceğine ilişkin beklentiler güçlenmiştir.
FED, 1 Kasım’daki toplantısında faiz oranlarını çeyrek puan daha artırarak yüzde 4
seviyesine yükseltmiştir. Yapılan açıklamada olabilecek enflasyonist baskılardan endişe
edildiği belirtirken, faiz oranlarındaki artışın devam edeceği sinyali verilmiştir. FED, buna
karşın, uzun dönemli enflasyon beklentilerinin
kontrol altında olduğunu ifade etmiştir.
Avrupa Merkez Bankası ise Ekim ayında yüzde 2 seviyesindeki faiz oranlarını
değiştirmemiştir. Ancak son dönemde enflasyonist baskıların artması, önümüzdeki
dönemde faiz artırımına gidilebileceğine ilişkin beklentilerin artmasına neden olmuştur.
Eylül ayı sonunda 1,20 seviyesinde bulunan euro/dolar paritesi, Ekim ayında
sonunda 1,21 seviyesine yükselmiştir.
Ekim ayında 1,19-1,22 aralığında seyreden euro/dolar paritesinin gelişiminde ABD ve
euro bölgesi faiz artırımına ilişkin beklentiler etkili olmuştur. Eylül ayında sonunda 1,20
seviyesinde
bulunan
euro/dolar
paritesi,
Ekim
ayında
sonunda
1,21
seviyesine
yükselmiştir.
Ekim ayında ABD'deki faiz artırımlarının süreceği beklentileriyle genel olarak
gelişmekte olan piyasaların borsalarında gerileme ve eurobond spreadlerinde artış
DPT-YPKDGM
30
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Kasım 2005
görülmüştür. Rusya’nın eurobond spreadinde gerileme yaşanmasında, bu ülkenin kredi
notunun artırılması etkili olmuştur.
Grafik 24. Gelişmekte Olan Ülkelerin Eurobond Spreadlerinin Gelişimi
1100
900
700
500
300
-300
Brezilya
Türkiye
Rusya
9
8
7
6
5
3
2
20
05
-1
11
12
9
10
8
7
6
5
4
3
20
04
-1
-100
2
100
G. Kore
Kaynak: Reuters
VIII. HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER
•
18 Ekim 2005 tarihli Resmi Gazetede Hazine tarafından verilen geri ödeme ve
yatırım garantilerinin üstleniminden, dış borcun ikrazen kullandırılması ve özel
tertip iç borçlanma senetlerinin ikrazen ihraç edilmesinden kaynaklanan Hazine
alacaklarının yönetimi, takip ve tahsiline ilişkin usul ve esasları belirleyen
yönetmelik yayımlanmıştır.
DPT-YPKDGM
31
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/11.pdf