SİNCAN 100.YIL ORTAOKULU BİLİŞİM TEK. VE YAZILIM DERSİ 5. VE 6. SINIFLAR ÇALIŞMA KİTABI AD SOYAD : SINIF : OKUL NO : İbrahim TURGAZ Ankara 2013 1 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni 2 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni İÇİNDEKİLER 1.BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ Günümüz Teknolojisine Bakış Teknolojinin Gündelik Kullanıldığı Alanlar Gelecekteki Teknolojiye Bakış Teknolojinin Hayatımıza Olumlu ve Olumsuz Etkileri 2. BİLGİSAYARIN BİLEŞENLERİ A.Donanım Donanım Nedir? Donanımın Çeşitleri Nelerdir? Temel Donanımları Tanıyalım B.Yazılım Yazılım Nedir? Yazılımın Kullanıldığı Alanlar Güncel ve Sık Kullandığımız Yazılımlar Yazılım Kurma ve Kaldırma 3.İŞLETİM SİSTEMLERİ İşletim Sistemi Nedir? İşletim Sistemi Çeşitleri Windows İşletim Sistemine Giriş Masaüstü Kavramı ve Kullanımı Pencere İşlemleri Menülerin Kullanımı Klasör ve Dosya Sistemi Dosya Silme,Taşıma ve Kopyalama İşlemleri CD/DVD , USB Disk Kullanımı 4.İNTERNET KULLANIMI İnternet Nedir? Ne Değildir? Tarayıcı Kavramı Tarayıcı Nasıl Kullanılır Tarayıcı Çeşitleri Arama Motoru Nedir? Arama Motoru Çeşitleri ve Kullanımı E-Okul Kullanımı Sosyal Ağlar 3 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ Bilişim kelime anlamı olarak; insanoğlunun teknik,ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı bilginin özellikle elektronik makineler aracılığıyla düzenli ve akla uygun bir biçimde işlenmesi demektir. Bilişim teknolojisi ise;bilişimde kullanılan bütün araç ve gereçlerin oluşturduğu sistemdir. Bilişim teknolojisi deyince aklımıza günümüzde kullanılan veya gelecekte kullanılacak olan teknolojiler gelebilir.Bunlar en basit teknolojiden hayal edemeyeceğimiz teknolojiye kadar hepsini kapsar. Günümüz Teknolojisine Bakış Teknoloji alanında çok hızlı ilerleyen ülkemiz,genç nüfus olmasının etkisiyle teknoloji alanında dünyanın lider ülkeler arasına girmeyi hedeflemektedir. hayatımızın vazgeçilmezi olan teknolojiyi yakından takip etmek gerekmektedir. Teknolojiye uzak durmak, teknolojiden korkmak veya teknolojiye olumsuz bakmak hayatımızı zorlaştıracaktır. Teknoloji bazen günümüzün 1 bazen yeri geliyor 6-7 saatini alıyor. bunların en basit örneği olan cep telefonlarıdır.Cep telefonu istediğimiz zaman iletişim sağladığımız ve aradığımız kişiyi rahatlıkla bulmamıza yarayan bir ürün olarak bilinmektedir. Cep telefonlarının bir çok çeşidini bulmak artık günümüzde oldukça kolaydır. Artık insanımız eski yıllardaki bir çok bilinen cep telefonlarının yanı sıra, kendilerine kolaylık sağlayan ve eğlence dolu bir zaman geçirmelerine amaç olması için akıllı telefonları tercih etmektedirler. Bunun yanı sıra tablet bilgisayarlar günümüzdeki güncel teknolojik aletler arasındadır. Robot teknolojisinden tutun uzay teknolojisine kadar birçok alanda çalışmalar yapılmaktadır. Bilim adamları çağa damgasını vuracak buluşlar yapmaktadırlar. Robot teknolojisine baktığımızda, bugün birçok alanda kullanılmaktadır. Ameliyathanelerde kullanılan robotlar, mayın aramada kullanılan robotlar, deniz altında maden arayan robotlar, savaş robotları, insan görünümlü robotlar vs.. robot teknolojisine örnektir. İnsansız hava araçları, insansız arabalar, üç boyutlu televizyonlar, insan gözü netliğinde fotoğraf çekebilen kameralar günümüzdeki teknolojik aletlere örnek verilebilir... 4 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Teknolojinin Gündelik Kullanıldığı Alanlar İnsanoğlunun ihtiyaçlarına uygun yardımcı alet ve araçların yapılması yada üretilmesi için gerekli bilgi ve yeteneğe teknoloji denir. Teknoloji ayrıca, bir sanayi dalıyla ilgili üretim yöntemlerini, kullanılan araç, gereç ve aletleri kapsayan bilgidir. İnsanların içindeki merak ve yaşamı kolaylaştırma isteği buluşlar yapmasını sağlamıştır. Her buluş teknolojinin ilerlemesine neden olmuştur ve teknoloji ilerledikçe bilgisi artan insanlar, daha fazla buluş yapmışlardır. Buluşların ve teknolojinin temelini bilim oluşturur. Bilim geliştikçe teknoloji de gelişir. Teknolojinin gelişmesi, insanlar var oldukça sürecektir. Teknolojinin Kullanıldığı Alanlar Eğitim alanında ; akıllı tahtalar, uzaktan eğitim sistemi, mikroskop vs.. , Ticari alanda; müşteri ve stok takibi ile muhasebe işlemlerinde, Ekonomi Alanda; para takibi ve transferi , Tıpta; teşhisi kolaylaştırmak için araştırmalarda, ameliyatlarda,ilaç yapımında, Matematik, fizik, kimya ve biyolojide; her türlü araştırma çalışmalarında, Haritacılık ve mimarlıkta; yüksek kaliteli çizimlerde,anlık adres takibinde, TV alanında; animasyon (çizgi film) çalışmalarında, 3D filmlerde, Yazılı ve görsel medyada; online gazeteler, sosyal ağlar gibi birçok alanda teknoloji kullanılmaktadır. Gelecekteki Teknolojiye Bakış Teknolojinin her geçen gün hızla ilerlediği günümüzde ,bilim kurgu filmlerinden gördüğümüz teknolojileri gelecekte görecek gibiyiz. Yüzyıllar önceki insanlar belki de bizim şuan sahip olduğumuz teknolojiyi hayal bile edememişlerdi.Bizde aynen yüzyıl sonra gelecek olan teknolojiyi hayal etmekte zorlanıyor olabiliriz. Ama bugün teknolojiye hakim olanlar ( yani sizin gibi teknolojiye meraklı öğrencilerimiz ) gelecekteki teknoloji kullanmada ve hayata uyum sağlamada hiç zorluk yaşamayacaktır. 5 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Mesela şuan kablolu kullandığımız elektriği belkide gelecekte kablosuz olarak kullanabileceğiz.Günümüzde bilim adamlarının bu konuda çalışmaları devam etmektedir. Vücudumuzda yeni organlar geliştirebileceğiz. Önümüzdeki 50 yıl içinde insanlar kaybettiği bir organı yeniden kazanabilecek. Şuanda bazı hayvanlar da vücutlarında kaybettikleri parçaları yeniden geliştirebiliyorlar. Bilim adamları organların,kol ve bacakların gelişmesini sağlayan genetik kodların hücrelerin içinde bulunduğunu söylüyor. Bazı bilim adamları ise bu temel büyüme kodunun insanların anne karnındaki gelişmesinden sonra hiç kaybolmadığını savunuyorlar. Biyometri, insanları belirli fiziksel ya da davranışsal özelliklere göre tanımlamak için kullanılan bir teknoloji. Bu teknoloji gelecekte akıllı yazılımın, bir sınıfta eğitim alan çocukların fiziksel ve duygusal durumunu tamamen anlayabilmesini sağlayacak. Öğrencilere sunulan ders malzemeleri, bir iş üzerinde çalışırken değiştirilebilir olacak ve öğrencilerden alınan biyometrik sinyallere göre kişisel olarak düzenlenebilecek. Yüz ifadesi, kalp atış hızı, cildin nemi ve hatta ten kokusu gibi fiziksel özelliklerle öğrencilerin algı ve performansına dair detaylı raporlar çıkarılabilecek. Yazı yazma hızı, yürüyüş tarzı ve ses tonu gibi davranışsal özellikler de öğretmenlerin, hangi öğrencinin ekstra yardıma ihtiyacı olduğunu anlamasını sağlayacak ve her bir öğrencide hangi eğitim tekniklerinin en iyi sonuç verdiğini tayin etmesine yarayacak. Görmüş olduğunuz gibi bir çoğumuzun hayal bile etmediği veya edemediği teknolojileri yakın zamanda göreceğiz. Bilişim teknolojilerinin bu anlamda ne kadar önemli olduğunu anlamak lazım!.. Bilişim teknolojilerine verilen önem sizlerin gelecekteki iş hayatınızda olsun , özel hayatınızda olsun her alanda hayatınızı kolaylaştıracaktır. Teknolojinin Hayatımıza Olumlu ve Olumsuz Etkileri Teknolojinin her geçen gün biraz daha gelişmesi ile birlikte olumlu ve olumsuz yönden insanların hayatını etkilemeye devam ediyor. Her zaman için teknolojinin güzel nimetleri gözümüzün önüne gelir ancak teknolojinin yarattığı olumsuz etkilerde azımsanmayacak kadar çoktur.Şimdi başlıklar halinde teknolojinin olumlu ve olumsuz etkilerine göz atalım; 6 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Teknolojinin Olumlu Etkileri Teknolojik gelişmeler hem üretilen malların miktarını hem de insanlar için yapılan hizmetleriyle kalitesini artırır.Örnek olarak el tezgahlarından atölyeye modern fabrikalara geçiş teknolojik makinalar üretimi destekler. Yeni iş sahaları oluşur.Teknolojik gelişmeler beraberinde yeni iş sahalarını oluşturur. Örnek cep telefonu ve bilgisayar alanında meydana gelen gelişmeler beraberinde yedek parça tamir vb. sektörlerin gelişmesini tetiklemiştir. İnternet yeni bir sektör olarak karşımıza çıkar. Daha yüksek bir hayat standardı ortaya çıkar. Teknolojik gelişmeler insanlar için büyümek ve dünyaya açılmak gibi imkanlar sunar. insanların pazar kapasitesi büyür mevcut teknolojik gelişmeler ve hizmetler yeni iş sahaları yeni kazançlar demektir.Bütün bu gelişmeler tüketimi artırır bu da insanların gelir yapılarına yansıyarak yaşam standartlarını yükseltir. Teknolojinin Olumsuz Etkileri Teknolojik gelişmeler beraberinde yeni çevre sorunlarına yol açar. Hızlı üretim eğer ki mevcut kalite ortamını oluşturamazsa beraberinde çevre kirliliği doğal dengenin bozulması gibi sonuçlar doğurur. Ülke nüfus yapısı düşünüldüğünde nüfus yapısına sahip ülkelerde teknolojik gelişmeler beraberinde işgücü açığını kapatarak işsizliğe yol açar.Yine bölgelerdeki teknolojik gelişmeler ve göç sonrası mevcut bölge göç eden nüfusu kaldıramaz. sonuç yine işsizliktir. Hızlı gerçekleşen teknolojik gelişmeler toplumun bu teknolojik gelişmelere ayak uyduramaması çeşitli psikolojik sorunları beraberinde getirir. Örnek internet kullanıcıların bunu saplantılı haline getirip gününün büyük kısmını bilgisayar başında geçirmesi. BİLGİSAYARIN BİLEŞENLERİ Bilgisayara giriş Bilgisayarlar, donanım ve yazılım etkileşimiyle çalışırlar. Donanım, kasa ve onun içindeki her şey dahil görüp dokunabileceğiniz bilgisayar parçalarını ifade eder. Donanımın en önemli parçası, bilgisayarınızın içinde bulunan merkezi işlem birimi (işlemci) veya mikroişlemci olarak adlandırılan çok küçük bir dikdörtgen alettir. Bilgisayarınızın "beyni"dir.Monitör, klavye, fare, yazıcı ve diğer bileşenler gibi donanım öğeleri genellikle donanım aygıtları olarak adlandırılır. Masaüstü bilgisayarlar, masada kullanmak için tasarlanmışlardır. Normalde, diğer kişisel bilgisayar türlerinden daha büyük ve daha güçlüdürler. Masaüstü bilgisayarlar ayrı parçalardan oluşur. Sistem birimi olarak adlandırılan ana bileşen, genellikle masanın üstünde veya altında duran dikdörtgen kasadır. Monitör, fare ve klavye gibi diğer bileşenler sistem birimine bağlanır. 7 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Dizüstü bilgisayarlar, ince ekranlı, hafif ve taşınabilir PC'lerdir. Küçük boyutlarından dolayı defter bilgisayarlar olarak da adlandırılırlar. Dizüstüler pille çalışabildiklerinden, bunları her yere taşıyabilirsiniz. Masaüstü bilgisayarlardan farklı olarak, dizüstü bilgisayarlarda işlemci, ekran ve klavye tek bir kasada birleştirilmiştir. Kullanılmadığı zaman ekran klavyenin üstüne katlanır. El bilgisayarları, hemen hemen her yere taşınabilecek kadar küçük, pille beslenen bilgisayarlardır. Masaüstü veya dizüstü bilgisayarlar kadar güçlü olmasalar da, el bilgisayarları randevuları zamanlamak, adres ve telefon numaralarını depolamak ve oyun oynamak için kullanışlıdırlar. Bazılarının, telefon aramaları yapma veya Internet'e erişme gibi gelişmiş özellikleri vardır. El bilgisayarlarında klavyeler yerine parmağınızla veya kalem (kalem şeklinde işaretleme aracı) ile kullanılan dokunmatik ekranlar vardır. Tablet PC'ler, dizüstü bilgisayarların ve el bilgisayarlarının özelliklerinin birleştirildiği taşınabilir PC'lerdir. Dizüstü bilgisayarlara benzer şekilde, güçlüdürler ve birleşik ekranları vardır. El bilgisayarlarına benzer şekilde, genellikle kalem yerine bir tablet kalemiyle ekrana not yazmanızı veya resim çizmenizi sağlar. Ayrıca, el yazınızı yazılı metne dönüştürürler. Bazı Tablet PC'leri, altındaki klavyeyi ortaya çıkarmak için etrafında dönen ve açılan bir ekran sayesinde "çevrilebilir"dir. 8 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Donanım Nedir? Bir bilgisayar, her elektronik cihaz gibi, elle tutulur, gözle görülür fiziksel parçalardan oluşmuştur. Bilgisayarı oluşturan her türlü fiziksel parçaya donanım adı verilmektedir. Bu parçalar bilgisayara birleşmiş bir vaziyette görülebileceği gibi, fiziksel olarak bilgisayardan ayrı bir vaziyette de görülebilir Donanım Çeşitleri Nelerdir? Klavye: Üzerindeki tuşlar yardımıyla bilgisayara harf, rakam, sembol veya komut girmemize yarayan donanımdır. Dil ve standart seçenekleri vardır ve klavye temin ederken bu seçenekler göz önüne alınmalıdır. Kendi dilinize uygun ve elinizin alışmış olduğu klavye türü seçilmelidir. Elinizin alışmış olduğu klavye türünden kasıt F veya Q klavye olmasıdır. Bu ifadeler dünya üzerindeki klavye standartlarıdır ve klavye üzerindeki harf tuşlarının yerleri değişiktir. Mouse (Fare): Fare, bilgisayar ekranınızda öğeleri işaretlemek ve seçmek için kullanılan küçük bir aygıttır. Fareler çeşitli şekillerde olabilseler de, normal fare biraz gerçek fareye benzer. Küçük ve uzunca olup, kuyruğa benzeyen uzun bir kabloyla sistem birimine bağlanır. Bazı yeni fareler kablosuzdur. Sistem birimi (Kasa) :Bilgisayar sisteminin en önemli parçasıdır. Genellikle, masanızın üstünde veya altında bulunan dikdörtgen şeklinde bir kutudur. Bu kutunun içinde, bilgileri işleyen birçok elektronik parça vardır. Bu parçaların en önemlisi, bilgisayarınızın beyni olarak görev yapan merkezi işlem birimi (işlemci) veya mikroişlemcidir. Hemen hemen bilgisayarınızın her parçası kablolarla sistem birimine bağlanır. Kablolar, normalde sistem biriminin arkasından bulunan özel bağlantı noktalarına (delikler) takılır. 9 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Sabit Disk Sürücüsü (Hard Disk): Sabit diskler büyük miktarda bilgiyi tutabildiklerinden, genelde hemen hemen tüm program ve dosyalarınızı tutarak bilgisayarınızın depolama aracı olarak kullanılırlar. Sabit disk sürücüsü genellikle sistem biriminin(kasanın) içinde bulunur. Monitör : Metin ve grafikleri kullanarak bilgileri görsel biçimde gösterir. Bilgilerin gösterildiği monitör bölümüne ekran denmektedir. Televizyon ekranına benzer şekilde bilgisayar ekranında hareketsiz veya hareketli resimler gösterilebilir. CD/DVD : Günümüzde nerdeyse tüm bilgisayarlar genellikle sistem biriminin önünde bulunan bir CD veya DVD sürücüsüyle donatılmışlardır. CD sürücüleri, CD'den verileri okumak (almak) için lazer kullanır ve ayrıca birçok CD sürücüsü CD'lere veri de yazabilir (kaydedebilir). Kaydedebilir bir disk sürücünüz varsa, dosyalarınızın kopyalarını boş CD'lere depolayabilirsiniz. Ayrıca, CD sürücüsünü bilgisayarınızda müzik CD'leri çalmak için de kullanabilirsiniz. Yazıcı : Verileri bilgisayardan kağıda aktarır. Bilgisayarınızı kullanmak için yazıcıya gerek yoktur, ancak yazıcınız varsa e-postalar, davetiyeler, bildiriler ve diğer malzemeleri yazdırabilirsiniz. Ayrıca, çoğu kişi kendi fotoğraflarını evde yazdırabilmeyi ister. 10 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Hoparlör: Hoparlörler sesleri çalmak için kullanılır. Sistem birimi içine yerleştirilebilir veya kabloyla bağlanabilirler. Hoparlörler, bilgisayarınızda müzik dinlemenizi ve ses efektlerini duymanızı sağlar. Modem: Bilgisayarınızı Internet'e bağlamak için, modem kullanmanız gerekir. Modem, telefon kablosu veya yüksek hızlı kablo üzerinden bilgisayar bilgilerini gönderip alan bir aygıttır. Modemler bazen sistem birimine yerleştirilirler, ancak yüksek hızlı modemler genellikle ayrı bileşenlerdir. Anakart: Bir çok iç donanım parçasını üzerinde barındırır. Bu parçalar arasındaki iletişimi sağlar. İşlemci: Tüm mantıksal ve matematiksel işlemlerin yapıldığı yerdir. Kısacası bilgisayarımızın beynidir diyebiliriz. RAM: Bilgisayarımızda yaptığımız işlemlerin geçici olarak saklandığı yerdir. Güç kaynağı: Kasa içerisindeki diğer donanımlara elektrik gitmesini sağlar. 11 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni CD/DVD Okuyucu(CD/DVD Sürücü): bunlara veri kaydetmek için kullanılan CD/DVD leri çalıştırmak ve donanımdır. Ekran Kartı: Bilgisayardaki verileri bizim görebilmemiz için ekrana aktaran donanımdır. Ses Kartı: Bilgisayardaki seslerin dışarıya verilmesini sağlar. Fan(Soğutucu): Bilgisayarın içinin aşırı derece ısınmasını engeller. Temel Donanımları Tanıyalım Yukarıdaki resimde bilgisayarın temel donanım parçaları numaralandırılmıştır. Bu numaraların karşılarına donanım parçalarının adlarını yazınız.. 12 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni YAZILIM Yazılım Nedir? Yazılım, bilgisayarda istediğimiz işlemleri yapmamızı sağlayan komutlardır. Yazılımı olmayan bir bilgisayarı çalıştırdığımızda ekranda sadece boş bir görüntü oluşur. aslında yazılımı görmemiz dokunmamız mümkün değildir, çünkü yazılımlar bilgisayarın belleğine yüklenen komutlardır. Nasıl bir arkadaşımızın belleğindeki bilgileri göremez ancak o söylediği zaman öğrenebilirsek, bilgisayara yüklü yazılımı da ancak bilgisayarı kullandığımız zaman fark ederiz. Kısacası, içi boş sayfalarla dolu bir kitabı kullanamadığımız gibi yazılımı olmayan bir bilgisayarda da hiçbir işlem yapamayız. Yazılımları iki bölümde inceleriz. 1-Uygulama Yazılımları: Bilgisayarda işlediğimiz işleri yapmamızı sağlar.Yazı yazmak,resim yapmak ,oyun oynamak gibi. Örneği Word,Excel , Powerpoint programları gibi yazılımlar farklı amaçlar için kullanılır. 2-İşletim Sistemi Yazılımları:Bilgisayarın tüm işlevlerini yöneten yazılımlardır. Örneğin Windows 7 , Android, Pardus, IOS 7 gibi.. Not: işletim sistemi yazılımları diğer ünitede ayrıntılı olarak işlenecektir. Yazılımın Kullanıldığı Alanlar Yazılımlar artık hayatımızda neredeyse hemen hemen tüm alanlarda kullanılmaktadır. Okulda , evde ,sanayide, ticarette hatta evlerimizde kullanılmaktadır. Yazılımlar sadece bilgisayarlarda kullanılmamaktadır. en basitinden herkesin akıllı telefon olarak bildiği Android bir telefon değil o telefonu kullanabilmemiz için yapılmış olan bir yazılımdır. Okullardaki öğretmenlerin ders programlarını hazırlamak için bile yazılımlar kullanılmaktadır. Yeni nesil arabalarda da yazılımlar kullanılmaktadır. O an aracın ortalama yakıt miktarını, öndeki aracın mesafesini hesaplayıp öndeki araca çok yaklaştığı zaman otomatik olarak aracı yavaşlatmak için yazılımlar kullanılmaktadır. Savaş uçaklarında; düşman uçağın koordinatlarını hesaplayıp füzeyi otomatik olarak fırlatmak için, veya düşman uçağından kaçmak için uçağın yapacağı manevraları hesaplamada hep yazılımlar kullanılmaktadır. Televizyonlar;artık günümüzdeki televizyonlarda internete girebilmektedir, onlarda da birçok oyun oynanabilmektedir. Bunlar hep yazılım sayesinde olmaktadır. Oyunlar; hepimizin ilgisini çeken bilgisayar oyunları da birer yazılımdır. 13 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Güncel ve Sık Kullandığımız Yazılımlar Android : Cep telefonlarında veya tablet PC'lerde kullandığımız bir işletim sistemi yazılımıdır. Microsoft Office Programları : Bunlar Word, Excel , PowerPoint gibi birçok işimizi halledebileceğimiz yazılımlardır. MSN veya Skype : İkiside online olarak karşılıklı iletişimin sağlandığı yazılımlardır. MSN çok eski bir yazılımdır. Şuan MSN yerine Skype programı kullanılmaktadır. Bu program ile birçok kişiyle anlık mesajlaşabilirsiniz, sesinizi kaydedip karşı tarafa gönderebilirsiniz veya görüntülü olarak konuşabilirsiniz. Line: Televizyonlarda da reklamını gördüğümüz bu yazılım MSN ve Skype gibi bir yazılımdır. Genellikle Cep telefonlarında veya tablet PC'lerde kullanılan en güncel yazılımlardan biridir. Facebook ve Twitter : Her ikiside sosyal paylaşım web sitesidir. Aynı zamanda bunlarda birer yazılımdır. Buradan şunu çıkarabiliriz ; demekki web siteleride birer yazılımmış.. KasperSky, NOD32,AntiVir: Hepsi birer güvenlik yazılımıdır.(Virüs Programı) Flash Player: Flash tabanlı uygulamarın,oyunların çalışması için gerekli olan bir yazılımdır. Google Chrome, Internet Explorer, Mozilla Firefox: Bir Web tarayıcısıdır. (Web tarayıcılarını 4. Ünitemizde daha ayrıntılı olarak inceleyeceğiz) Photoshop : Dünyanın en önde gelen resim düzenleme programlarından biridir. Photoshop ile sıfırdan bir resim,fotoğraf yapabileceğiniz gibi;herhangi bir resim üzerinde de istediğiniz değişiklikleri yapabilirsiniz. Bu program birçok alanda kullanılmaktadır. Nero : CD veya DVD'lere herhangi bir döküman eklemek için veya CD/DVD kopyalamak için kullanılan yazılımdır. Windows Media Player : Bilgisayarımızda herhangi bir video izlememiz için kullandığımız yazılımdır. Yazılım Kurma ve Kaldırma Bir bilgisayara yazılım kurmak için o yazılımın kurulum dosyası olması gerekmektedir. Yazılımlar bilgisayarınızın genellikle "C" sürücüsüne kurulur. Bu isteğe bağlı olarak diğer sürücülere de kurulabilir. Hemen hemen her yazılımın kurulumu aynıdır. Bu konumuzda uygulamalı olarak bilgisayara bir yazılım kurup onu tekrar bilgisayardan nasıl kaldırabiliriz onu öğreneceğiz... 14 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni İŞLETİM SİSTEMLERİ İşletim Sistemi Nedir? Bilgisayarın çalışmasını düzenleyen tüm programlara İşletim sistemi denir.İşletim sistemleri sadece bilgisayarlarda değil cep telefonlarında, tablet PC'lerde de kullanılır. İşletim sistemleri Windows 8 , Android, Linux gibi isimler alır. Bir bilgisayarın işleyişi ve özelliklede verimliliği, işletim sistemi ile ilgilidir. İşletim sisteminin ana görevi bir orkestra şefi gibi bilgisayarın çalışması için gerekli komutları vermek ve işlevleri sağlamaktır. İşletim sistemi , donanım ile yazılım arasındaki bağlantıyı sağlar. Eğer işletim sistemi çalışmazsa bilgisayarı kullanamayız,programları yükleyemeyiz. İşletim Sistemi Çeşitleri En çok kullanılan ve en çok bilinen işletim sistemleri aşağıda örneklendirilmiştir. Unix - Unix Çeşitleri System V, BSD, Solaris, AIX.. Linux - Linux Dağıtımları Pardus, Ubuntu, Fedora, Debian.. Windows – Windows Sürümleri Windows 7, Windows 8, Windows Server 2012 MacOS – MacOS/IOS Sürümleri OS X, IOS Android 2.3 Gingerbread, 4.0 Ice Cream Sandwich, 4.1 Jelly Bean Windows : Microsoft şirketinin geliştirdiği Windows (pencereler) kullanıcıya grafiklerle ve görsel iletilerle yaklaşarak, yazılımları çalıştırmak, komut vermek gibi klavyeden yazma zorunluluğunu ortadan kaldıran, dünyada en çok kullanılan işletim sistemidir. günümüzde en çok kullanılan sürümü Windows 7 olmuştur. Özellikle tablet PC'ler için Windows 8 geliştirilmiştir. Windows 7 15 Windows 8 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Apple iOS : iOS eski adıyla (IPhone OS) Apple'ın orjinal olarak iPhone için geliştirdiği ancak daha sonra iPod Touch ve iPad'de kullanılan mobil işletim sistemidir. Android : Android, cep telefonlarında ve tabletlerde en çok kullanılan mobil işletim sistemidir. En yaygın sürümleri 2.3 Gingerbread, 4.0 Ice Cream Sandwich , 4.1 Jelly Bean. Windows İşletim Sistemine Giriş Windows işletim sistemi dünyada en çok kullanılan işletim sistemidir. Adını pencerelerden alan windows işletim sistemi 1981 yılından beri kullanılmaktadır. Hepimizin evlerindeki bilgisayarlarda kullandığı işletim sistemidir. Bilgisayarınızı kapatmak için, Kilit düğmesinin yanındaki oku tıklatarak Kapat'ı seçin. 16 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Masaüstü Kavramı ve Kullanımı Masaüstü, bilgisayarınızı açıp Windows'da oturum açtıktan sonra gördüğünüz ana ekran alanıdır. Gerçek bir masa üstü gibi çalışmanız için bir yüzey sunar. Programları ve klasörleri açtığınızda masaüstünde gösterilirler. Dosyalar ve klasörler gibi öğeleri de masaüstüne yerleştirebilir ve istediğiniz gibi düzenleyebilirsiniz. Masaüstü bazen görev çubuğu ve Windows Kenar Çubuğunu içerecek şekilde daha geniş ölçüde tanımlanır. Görev çubuğu ekranınızın altında bulunur. Size çalışmakta olan programları gösterir ve aralarında geçiş yapmanızı sağlar. Ayrıca, programlara, klasörlere ve bilgisayar ayarlarına erişmek için kullanabileceğiniz Başlat düğmesini içerir. Ekranın kenarındaki Kenar Çubuğu,araçlar olarak adlandırılan küçük programlar içerir. Masaüstü Simgeleri Simgeler, dosyaları, klasörleri, programları ve diğer öğeleri gösteren küçük resimlerdir. Windows'u ilk başlattığınızda, masaüstünüzde en az bir tane simge görürsünüz.Örneğin Geri Dönüşüm Kutusu. Bilgisayar üreticiniz, masaüstüne başka simgeler eklemiş olabilir. Bazı masaüstü simgeleri örnekleri aşağıdadır. 17 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Pencere İşlemleri Bir program, dosya ya da klasör açtığınızda, ekranınızda pencere olarak adlandırılan bir çerçeve kutusunun içinde gösterilir (Windows işletim sistemi adını bundan alır ). Windows'da her yerde pencereler olduğundan, pencerelerin nasıl taşınacağını, boyutlarının nasıl değiştirileceğini ya da yalnızca çalıştırmayı anlamak çok önemlidir. Menü çubuğu. Programda seçim yapmak için tıklatabileceğiniz öğeler içerir. Başlık çubuğu. Belge ve programın adı gösterilir (veya bir klasörde çalışıyorsanız klasör adını gösterir). Simge Durumuna Küçült, Ekranı Kapla ve Kapat düğmeleri. Bu düğmeler, sırasıyla, pencereyi gizler, tüm ekrana sığacak şekilde büyütür ve kapatır . Kaydırma çubuğu. O anda göremediğiniz bilgileri görmek için pencere içeriğini kaydırmanızı sağlar. Kenarlıklar ve köşeler. Pencerenin boyutunu değiştirmek için fare işaretçinizle bunları sürükleyebilirsiniz. Menülerin Kullanımı Programların çoğunda, programla çalışmak için kullandığınız düzinelerce, hatta yüzlerce komut (eylem) bulunur. Bu komutların çoğu menüler altında düzenlenir. Program menüsü bir restoran menüsüne benzer şekilde size bir seçenekler listesi gösterir. Ekranda karışıklığı önlemek için, başlık çubuğunun hemen altında bulunan menü çubuğu'ndaki başlıklarına tıklatıncaya kadar menüler gizli kalır. Örneğin, Paint'in menü çubuğundaki "Görüntü" tıklatıldığında Görüntü menüsü gösterilir. 18 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Menüde listelenen komutlardan birini seçmek için tıklatın. Bazen, daha fazla seçenek belirleyebileceğiniz bir iletişim kutusu görünür. Resimdeki Kırp komutunda olduğu gibi, bir komut kullanılamıyor ve tıklatılamıyorsa gri renkte gösterilir. Bazı menü öğeleri komut değildir. Diğer menüleri açarlar. Aşağıdaki resimde, "Yakınlaştır" üzerine gelindiğinde bir alt menü açılır. Alt menüdeki "Özel" öğesinin üzerine gelindiğinde başka bir alt menü açılır. Dosya ve Klasör Sistemi Dosya, daha çok birisinin masasında veya dosya dolabında bulabileceğiniz yazılı bir belgeye benzer; ilgili bilgiler koleksiyonunu içeren bir öğedir. Bilgisayardaki dosya örneklerine metin belgeleri, elektronik tablolar, dijital resimler ve hatta şarkılar bile dahildir. Örneğin, dijital fotoğraf makinesiyle çektiğiniz her resim ayrı bir dosyadır ve müzik CD'si bir düzine tek tek şarkı dosyası içerir. Bilgisayarınız dosyaları simgelerle gösterir. Dosyanın simgesine bakarak bir bakışta dosya türünü söyleyebilirsiniz. İşte, yaygın olarak kullanılan bazı dosya simgeleri: 19 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Klasör, dosyalarınızı depoladığınız bir taşıyıcıdan biraz daha fazlasıdır. Binlerce dosya kağıdını birisinin masasına koyarsanız, belirli bir dosyaya gerek duyduğunuzda bulmanız neredeyse olanaksızdır. Bu nedenle, kişiler genellikle dosya kağıtlarını dosya dolabındaki klasörlere depolarlar. Dosyaları mantıksal gruplar halinde düzenlediğinizde belirli bir dosyayı bulmanız kolay olur. Bilgisayarınızdaki klasörler de tamamen aynı şekilde çalışır. Normal bir klasör simgesi aşağıdaki gibi görünür: Klasörler yalnızca dosyaları tutmaz, ayrıca başka klasörleri de tutabilir. Klasör içindeki bulunan bir klasör genelde alt klasör olarak adlandırılır. İstediğiniz kadar alt klasör oluşturabilirsiniz ve klasörlerin her biri istediğiniz kadar dosya ve ek klasör tutabilir. Dosya Silme,Taşıma ve Kopyalama İşlemleri Silme İşlemi: Var olan bir dosyanın silinmesi için birçok yöntem kullanılabilir. Bazı yöntemlerde sildiğimiz dosya kalıcı olarak silinirken bazı yöntemlerde sildiğimiz dosya “Geri Dönüşüm Kutusunda” saklanmaktadır. Bu yöntemler şunlardır. İlk seçeneğiniz, klavyedeki "Del" tuşunu kullanmaktır. Windows, bu tuşu kullandığınızda bir hata olmasını önlemek için sizden onay isteyecektir. Açılan diyalog penceresinden "Evet" düğmesini tıklarsanız silme işlemi gerçekleşir. Emin değilseniz "Hayır" düğmesini kullanabilirsiniz. Ayrıca diyalog penceresinin üzerindeki kırmızı çarpı işaretini kullanarak bu onay penceresini kapatma şansına da sahipsiniz. Bu durum "Hayır" düğmesine tıklamakla eş anlamlıdır. Silmeye karar verdiğiniz ve bu amaçla seçtiğiniz dosyalar ve klasörler, silme işlemi iptal edildikten sonra yine seçili olarak kalacaktır. İkinci seçenek ise "Dosya" menusunun yardımıyla dosyaları silmektir. Önce silmek istediğiniz dosyaları seçmeli, hemen ardından "Dosya" menusunu açmalısınız. Karşınızd a yeni bir menü göreceksiniz. Bu menüden "Sil" satırını tıkladığınızda, yine az önce 20 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni bahsettiğimiz onay penceresi açılacaktır. Burada "Evet" ya da "Hayır" düğmelerini kullanarak silme işlemini tamamlayabilir ya da iptal edebilirsiniz. Silme işlemi için kullanabileceğini diğer bir yöntem ise fareyi kullanmaktır. Bunun için yine sileceğiniz dosya ve klasörleri seçmelisiniz. Daha sonra işaretçiyi seçtiğiniz öğelerin herhangi birisinin üzerine getirip farenin sağ tuşuna bir kez basın. Açılacak menüden "Sil" seçeneğini tıkladığınızda silme işlemi gerçekleşir. NOT: Zaman zaman belgelerin dışında ",EXE" uzantılı "uygulamalar"ıda silmeniz gerekebilir. Bu durumda Windows sizi bir kez daha uyaracaktır. Çünkü uygulama dosyalarını silerken çok daha dikkatli olmak gerekir. Özellikle Windows işletim sisteminin kullandığı bir uygulama dosyasını silmekten kesinlikle kaçınmalısınız. Bir uygulama dosyasını silmek istediğinizden eminseniz, Windows'un size yol göstermesine izin verin. Her dosya için bir onay penceresi açılır ve "Evet" ya da "Hayır" düğmelerini kullanarak silme işlemini onaylamanız istenir. Eğer birden fazla dosyayı silmek istiyorsanız, karşınıza "Tümüne Evet" şeklinde farklı bir düğme de çıkabilir. Bu düğme, her defasında kararınızı tek tek onaylamak istemediğiniz durumlarda son derece kullanışlıdır. Ama kullanımının çok riskli olduğunu da bilmeniz gerekir. bilgisayar Konusunda ciddi bir tecrübeye sahip olmadan bu seçeneği kullanmaktan kaçınmalısınız. Kopyalama İşlemi Bütün programlarda en çok kullanılan konulardan bir tanesi de kopyalama ve taşımadır. Bir dosyanın fotokopisini alıp başka bir ortama (klasöre) yerleştirilmesi işlemine kopyalama adı verilir. Kopyalama sonunda dosyalar iki tarafta da mevcuttur. Kopyası çıkarılacak olan dosya ilk olarak fotokopisi alınarak hafızaya yerleştirilir. Bu işlem birkaç farklı yöntemle yapılabilmektedir. 1. 2. 3. 4. Kopyası alınacak olan dosya üzerinde sağ tıklanarak “Kopyala” seçeneği seçilir. Dosya seçildikten sonra Ctrl + C tuşlarına basılır. Dosya seçildikten sonra Ctrl +Ins tuşlarına basılır. Dosya seçildikten sonra pencerenin Düzen menüsünden “Kopyala” seçeneği seçilir. Bu dört yöntemle hafızaya alınan dosya yada klasör, kopyasının koyulacağı alana gidilerek, hafızadan buraya yerleştirilir. Bu işleme yapıştırma adı verilir. Hafızadaki bir nesneyi belli bir yere yapıştırmak için şu yöntemlerden bir tanesi kullanılabilir. 21 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni 1. 2. 3. 4. Kopyalanacak alanda boş bir yerde sağ tıklanarak yapıştır seçeneği seçilir. Kopyalanacak olan bölüm açıldıktan sonra Ctrl + V tuşlarına basılır. Kopyalanacak olan bölüm açıldıktan sonra Shift + Ins tuşlarına basılır. Kopyalanacak olan bölüm açıldıktan sonra pencerenin düzen menüsünden “Yapıştır” komutu uygulanır. Taşıma İşlemi Dosyaların taşınması ise yerlerinin değiştirilmesi anlamında kullanılabilir. Yani dosyayı bir yerden alıp başka bir yere götürmek olarak düşünebilirsiniz. Bunun için de öncelikle dosyaya Kes komutunu uygulamalısınız. Sonra dosyanın koyulacağı yeni yere giderek Yapıştır komutunu uygulamalısınız. Kes komutunu şu yöntemlerden bir tanesi ile uygulayabilirsiniz; 1. Dosyanın üzerinde sağ tuş Kes komutu 2. Dosyayı seçtikten sonra Ctrl + X tuşu 3. Dosyayı seçtikten sonra Düzen Menüsünden Kes seçeneği Bu seçeneklerden bir tanesini uyguladığınızda dosyanın simgesi silik bir hal alacaktır. Bunun anlamı; bu dosya taşınmak üzere hafızaya alınmıştır. Daha sonra dosyanın yeni yerine giderek Yapıştır komutunu uygulayın. Aşağıdaki işlemleri uygulama olarak deneyebilirsiniz. CD/DVD , USB Disk Kullanımı Veri depolamak için kullanılan yan bellek birimidir. 90’lı yıllarda kalan Disketlere göre kapasiteleri çok yüksektir. CD ve DVD arasında görünüşte pek bir fark yoktur. DVD’ler CD’lere oranla kapasiteleri daha fazladır. CD’lerin kapasitesi 700MB iken DVD’lerin kapasiteleri 4,7-8 ve 17 GB olanları da vardır. CD içindeki bilgiler CD-ROM sürücüler vasıtasıyla okunabilir. DVD içindeki bilgiler için DVD-ROM’lar kullanılır. Günümüzde her ikisini okuyan donanım birimleri kullanılmaktadır. CD-DVD üzerine yazma işlemi CD/DVD-Writer aracılığıyla yapılır. CD/DVD üzerine bilgiler genellikle bir kereye mahsus olmak üzere yazılır ve kullanıcı CD/DVD-ROM sürücü vasıtasıyla bu bilgileri sadece okuyabilir. Bazı CD/DVD’lere birden fazla kez veri yazımı yapılabilir. 22 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni CD-DVD içerisindeki programları kullanmak için BİLGİSAYARIM simgesi içerisinde yerel sürücülerin yanında yer alır. Genellikle E harfi ile adlandırılır. CD-DVD sürücüler “Optik Sürücü” olarak da bilinir. CD/DVD içerisindeki dosyaların bilgisayara kopyalanması normal kopyalama işlemiyle aynıdır. Ancak CD/DVD içerisine veri yazdırmak için farklı programlar kullanılır. Windows 7 ve Windows 8 işletim sistemleri farklı programlar kullanmadan CD/DVD yazmaya uygun tasarlanmıştır. Unutmayınız CD/DVD yazdırabilmeniz için donanım olarak sürücünüzün CD/DVD-RW olması gerekmektedir. RW olup olmadığını alırken sorabileceğiniz gibi genellikle CD-ROM kapağınız üzerinde veya Bilgisayarım içerisindeki sürücü adınızın yanında belirtilir. USB Disk: USB diskler de sabit disk gibi bilgi depolar, ancak flash sürücüyle bu bilgileri bir bilgisayardan diğerine kolayca aktarabilirsiniz. Bilgisayarlara USB bağlantı noktasından bağlandıkları için daha çok USB Bellek ismiyle bilinirler, bundan başka birçok isimle anılabilir; Flash Disk, Flash Bellek, USB Flash, USB Çubuk vb. USB disklerin boyutları ve biçimleri üretici firmaya göre değişiklik gösterebilir ve gigabayt miktarlarında bilgi saklayabilir. Günümüzde 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256 GB kapasiteli bellekler mevcuttur. Flaş sürücüler sadece bilgisayarın USB girişine takılı olduğu sürece çalışır durumdadırlar ve harici güç kaynağı veya pil gücüne ihtiyaç duymazlar ve her türlü bilgi saklanabilir. Optik sürücülerden daha hızlı ve kullanımı daha kolaydır. Bilgiler tekrar tekrar yazılıp silinebilir. Optik sürücülerde veri yazma işlemi uğraş gerektirirken USB Disklerde dosya kopyalama ve yazma işlemi normal dosyalarda olduğu gibi gerçekleştirilir. 23 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni KAYNAKÇA Yeni başlayanlar için Bilgisayar (Osman Gürkan) Tübitak Yayınları www.microsoft.com 24 www.ibrhm.com || İbrahim TURGAZ - Bilişim Teknolojileri Öğretmeni