genelmuhasebe

G E N E L
M U H A S E B E
MUHASEBE KAVRAMI
İşletmeler, ekonomik anlamda ayrı bir kişiliğe sahiptirler. Bu kişilik, onları ilişkide bulunduğu tüm kişi
ve kuruluşlardan ayırır. Farklı kişi ve kuruluşlar işletme ile ilişki içindedirler. Bu kişi ve kuruluşlar
işletme hakkında sürekli bilgi sahibi olmak isterler. Muhasebe, bu kişi ve kuruluşların ihtiyaç
duydukları malî nitelikteki bilgileri sağlar.
1. MUHASEBE İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ TANIMLAMALAR
Muhasebe, işletmenin dilidir. Muhasebeyi böylesine önemli yapan özellik, işletme hakkında sağladığı
bilgilerdir;
a) Bir bilgi sistemi olan muhasebe; işletmenin varlıkları, kaynakları ve yaptığı faaliyetlerinin sonucu
hakkında bilgi üretir.
b) Bu bilgileri işletmeyle ilgili olan kişi ve kuruluşların kullanımına sunar.
c) Muhasebe tarafından üretilen bilgiler malî nitelikteki durum ve işlemlere ilişkindir.
Bir başka ifadeyle muhasebe, para ya da para ile ifade edilebilen durum ve işlemler hakkında bilgi üretir.
Para ile ifade edilemeyen durum ve işlemler, muhasebeye konu edilemez.
Örneğin, işletme yöneticilerinin yönetim konusundaki bilgi ve becerileri, işletme ile ilgili kişi ve
kuruluşlar açısından önemli bir bilgidir. Ancak bu bilginin para ile ifade edilmesi söz konusu olmadığı
için muhasebeye konu edilemez.
Bu açıklamalardan sonra muhasebeyi şu şekilde tanımlayabiliriz: Muhasebe; malî nitelikteki işlem ve
olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, özetleme, analiz etme ve sonuçları
yorumlama bilim ve sanatıdır.
Muhasebenin daha kapsamlı bir tanımı ise şöyledir:
Muhasebe; bir işletmenin varlıklarını ve kaynaklarını tespit ederek bunlarda meydana gelen değişmeleri
kayıt ve sınıflandırma yoluyla izleyen, sonuçları özetleyerek üzerinde analiz ve yorumlar yapan ve ulaştığı
bilgileri işletme ile ilgili olan kişi ve kuruluşlara raporlayan bir bilgi sistemidir.
2. MUHASEBENİN FONKSİYONLARI
Muhasebenin temel görevi bilgi sağlamaktır. Muhasebe bu temel görevini aşağıda verilen BEŞ
fonksiyonla yerine getirmektedir.
 Tespit etme fonksiyonu
Muhasebenin tespit etme fonksiyonu, işletmenin sahip olduğu varlıklar ve kaynaklar ile bunlarda
değişiklik meydana getiren işlem ve olaylar hakkında bilgi ve belgelerin derlenmesini ifade eder.
Muhasebenin bu fonksiyonu, işe başlama veya herhangi bir tarihte işletmenin varlıklarının neler olduğu,
bunların değerleri ile bu varlıkların hangi kaynaklardan sağladığını belirler.
 İzleme (kayıt ve tasnif) fonksiyonu
Muhasebenin izleme fonksiyonu, varlık ve kaynaklarda meydana gelen değişmelerin kayıt ve
sınıflandırılma yoluyla takibini ifade eder. Kayıt işlemi, varlık ya da kaynaklarda değişmeye neden olan
işlem ve olayların ortaya çıkma tarihlerine göre sıralanarak “yevmiye defteri” ne kaydedilmesi ile
gerçekleştirilir.
Sınıflandırma ise yevmiye defterine kaydedilen işlem ve olayların özelliklerine göre sınıflara ayrılmasını
ifade eder. Sınıflandırma işlemi, yevmiye defterine kaydedilen bilgilerin defterikebire aktarılması ile
gerçekleştirilir.
 Özetleme fonksiyonu
Muhasebenin özetleme fonksiyonu, kaydedilmiş ve sınıflandırılmış olan muhasebe bilgilerinin anlamlı
bir biçimde kısaltılmasını ifade eder. Özetleme fonksiyonu, periyodik olarak hazırlanan malî tablolar
aracılığıyla yapılır. Böylece, kaydedilmiş ve sınıflandırılmış olan çok sayıdaki muhasebe bilgisi malî tablo
ve raporlar aracılığıyla özet hale getirilmiş olur.
 Analiz ve yorumlama fonksiyonu
Kaydedilen, sınıflandırılan ve özetlenen muhasebe bilgilerinin daha anlamlı ve kullanılabilir hâle
getirebilmesi muhasebenin analiz ve yorumlama fonksiyonu ile mümkündür.
Analiz işlemi, mâli
tablolarla özet hâle getirilen muhasebe bilgileri üzerinde matematik ya da istatistiksel teknik ve
yöntemleri uygulayarak yeni bilgilerin üretilmesi işlemidir.
Yorumlama ise tablo ya da rapor şeklinde özetlenen ve analiz yoluyla elde edilen bilgilerin ne anlama
geldiğinin ifade edilmesidir. Yorumlama fonksiyonuyla olaylar ile sonuçları arasındaki ilişkiler ortaya
konur.
 Bilgi verme fonksiyonu
Muhasebe; kaydetme, sınıflandırma, özetleme, analiz ve yorum yoluyla ürettiği bilgileri, bu bilgilere
ihtiyaç duyan kişi ve kuruluşlara iletir. Muhasebe bilgi verme fonksiyonunu, malî tablo ya da özel
nitelikli olarak hazırlanmış raporlar aracılığıyla yerine getirir.
3. MUHASEBENİN BİLGİ ÜRETME ÖZELLİĞİ
Muhasebenin işletme hakkında malî nitelikli bilgiler ürettiği ve bunları işletme ile ilgili olan kişi ve
kuruluşlara sunduğu daha önce ifade edilmişti. Muhasebe bilgilerine ihtiyaç duyan kişi ve kuruluşlar çok
çeşitli olmakla birlikte aşağıdaki biçimde gruplanabilir:







İşletme yöneticileri,
İşletme sahibi ya da sahipleri (ortaklar ),
İşletme ile ticarî ilişkide bulunan kişi ve kuruluşlar,
Devlet kurumları ( Vergi Dairesi ve SSK gibi ),
Kredi kurumları,
Sendikalar ve işletme çalışanları,
Diğer kişi ve kuruluşlar.
MUHASEBEDE KULLANILAN BELGELER (KALINAN YER-Yeni Slayt İçin)
(VERGİ USUL KANUNU KAYNAKLI BELGELER)
FATURA
Tanımı (VUK Md. 229 ): Fatura satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı
meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari
vesikadır. Faturanın Şekli (VUK. Md. 230 ): Faturada en az bulunması gereken bilgiler.
a)Faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası,
b)Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi, hesap no
c)Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi hesap numarası,
d)Malın veya işin türü, miktarı, fiyatı ve tutarı,
e)Satılan malları teslim tarihi ve irsaliye numarası.
Faturanın Nizamı (VUK. Md. 231 ): Faturanın düzenlenmesinde uyulacak esaslar.
a) Faturalar sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. Aynı müessesenin muhtelif şube ve
kısımlarında ayrı ayrı fatura kullanıldığı takdirde bu faturalara şube ve kısımlara göre
şube veya kısmın isimlerinin yazılması ve özel işaretle seri tefriki yapılması mecburidir.
b) Faturalar mürekkeple, makine ile veya kopya kurşun kalemi ile doldurulur.
c) Faturalar en az bir asıl ve bir örnek olarak düzenlenir. Birden fazla örnek düzenlendiği
takdirde birbirine kaçıncı örnek olduğu işaret edilir.
d) Faturaların baş tarafında iş sahibinin veya namına imzaya mezun olanların imzası
bulunur.
Ticari örf ve teamüllere göre, müşterilerin borçlarını faturanın düzenlendiği anda ödemeleri halinde
şirket veya işletme kaşesi faturanın alt tarafına basılarak düzenleyen tarafından imzalanır (Kapalı
fatura ).
Faturanın düzenlendiği anda ödeme yapılmamış ise işletme kaşesi ve imza faturanın sağ üst kısmına
konur (Açık fatura )
e) Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami on gün içersinde
düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.
f) Fatura düzenlemek zorunda olanlar, müşterinin adı ve soyadı ile bağlı olduğu vergi
dairesi ve hesap numarasının doğruluğundan sorumludur. Fatura düzenleyenin
istemesi halinde müşteri ve vergi dairesi hesap numarasını gösterir, belgeyi ibraz etmek
zorundadır. Nihai tüketicinin böyle bir sorumluluğu yoktur.
Fatura Kullanmak Zorunda Olanlar (VUK. Md. 232 )
Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilerek defter tutmak zorunda olan çiftçiler;
a) Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara,
b) Serbest meslek erbabına,
c) Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara,
d) Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere,
e) Vergiden muaf esnafa,
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak
zorundadırlar. Nihai tüketicilerin birinci ve ikinci sınıf tüccarlardan satın aldıkları emtia veya onlara
yaptırdıkları iş bedelinin 480,00 YTL’ yi geçmesi veya bedeli 480,00 YTL’ den az olsa dahi istemeleri
halinde emtiayı satanın veya işi yapanın fatura vermesi mecburidir.
SEVK İRSALİYESİ
Tanımı (VUK. Md. 320/5): Mal hareketlerini kontrol etmek amacıyla getirilen, malın sevki anında
mal ile birlikte bulunan bir belgedir. Şekil Şartlar:
Sevk irsaliyesi, fiyat ve bedel hariç olmak üzere faturada yazılı olan bilgileri taşır, faturanın sekil ve
nizamına ilişkin esaslara göre düzenlenir. Sevk irsaliyesi üç nüsha olarak düzenlenir ve malın nereye ve
kime gönderildiği ayrıca belirtilir. Sevk irsaliyesinde tanzim tarihinden başka fiili sevk tarihine yer
verilir. (VUK. GT. 253 ).
Sevk İrsaliyesi Düzenlemek Zorunda Olanlar
a) Satıcının sattığı malı, alıcıya teslim etmek üzere taşıdığı veya taşıttırdığı hallerde sevk
irsaliyesi satıcı tarafından düzenlenir. Satıcı faturayı malla birlikte gönderse dahi, malla
birlikte sevk irsaliyesini de bulundurmak zorundadır.
b) Satıcının teslim ettiği malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde sevk irsaliyesi
alıcı tarafından düzenlenir. Ancak, alıcı ve satıcının mutabık kalmaları halinde sevk irsaliyesi
satıcı tarafından da düzenlenebilir. Buna göre, satıcının sevk irsaliyesi düzenlemesi halinde
alıcı tarafından ayrıca sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmez.
c) Malın faturası olsa bile sevk irsaliyesinin sevk sırasında malla birlikte olması mecburidir.
Ancak, alıcının nihai tüketici olması halinde ve malı bizzat veya nakliyeciye taşıttırması halinde sevk
irsaliyesi düzenlenmez. Bu takdirde de malın üzerinde fatura veya perakende satış fişinin olması gerekir.
İRSALİYELİ FATURA
Vergi Usul Kanunu’ nun mükerrer 257.nci maddesinin Maliye ve Gümrük Bakanlığı’ na verdiği yetkiye
dayanarak fatura ve sevk irsaliyesinin ayrı belgeler olarak değil, isteyen mükellefler açısından “ irsaliyeli
fatura” adı altında tek belge olarak düzenlenmesi ve kullanılması esası getirilmiştir.
Sattıkları mallar dolayısıyla VUK. 231.nci maddesinin 5 numaralı bendinin mükelleflere tanıdığı, malın
tesliminden itibaren faturanın on gün içinde düzenlenmesi imkânında vazgeçerek, bu yükümlülüğü
derhal yerine getirmek fatura ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı düzenlemeksizin, diledikleri takdirde
“irsaliyeli fatura” düzenleyebileceklerdir.
İrsaliyeli fatura “uygulamasını seçen mükelleflerden mal satın alan mükelleflerin, bu malları taşımaları
veya taşıttırmaları esnasında, “irsaliyeli fatura” bulunması halinde, bulunması halinde, bunların “sevk
irsaliyesi” düzenleme yükümlülükleri yoktur.
“İrsaliyeli fatura” mükellefler tarafından anlaşmalı matbaalarda fatura ölçülerinde bastırılacaktır.
Malı satan mükellefler “irsaliyeli fatura”yı en az üç örnek olarak düzenleyeceklerdir. En az üç nüsha
düzenlenmeyen “İrsaliyeli Fatura”lar hiç düzenlenmemiş sayılır.
“İrsaliyeli fatura”nın iki nüshası mutlaka malı taşıyan taşıtta bulundurulacak, yoklama ve denetimlerde
“irsaliyeli fatura”nın iki nüshası da ibraz edilecektir.
“Mükellefler, faaliyetleriyle ilgili olarak irsaliyeli fatura kullanmalarının yanı sıra, fatura ve sevk
irsaliyesini ayrı ayrı da kullanabilir. (VUK. GT. 211-232)
PERAKENDE SATIŞ VESİKALARI
Tanımı (VUK. Md. 233 ) Birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla defter tutmak mecburiyetinde olan
çiftçilerin fatura vermek zorunda olmayan satışları için, başka bir ifade ile 480,00 TL’lik haddi aşmayan
perakende satışlarını ve yaptıkları işlerin bedellerini belgelendirmek için düzenlenen bir belgedir.
Perakende satış vesikaları Çeşitleri;
a) Perakende satış fişleri
b) Makineli kasaların kayıt ruloları
c) Giriş ve yolcu taşıma biletleri
d) Ödeme kaydedici cihazlarla verilen belgeler
Perakende satış vesikalarının Şekil Şartları
a) Perakende satış fişleri: Perakende satış fişlerinde, işletme veya mükellefin adı, soyadı, vergi
dairesi adı ve hesap numarası ile seri ve müteselsil sıra numarası yazılır. Fişin düzenlenme
tarihi ve alınan paranın miktarına ilişkin bilgilere ait yerler bulunur.
b) Giriş ve yolcu taşıma biletlerinde, işletmenin ticaret unvanı veya mükellefin adı ve hesap
numarası yazılacaktır. Seri ve sıra numarası, düzenleme tarihi ve alınan paranın miktarına
ilişkin bilgiler yer alır.
c) Ödeme kaydedici cihaz fişleri: 3100 Sayılı Katma Değer Vergisi mükelleflerin ödeme
kaydedici cihazları kullanmaları mecburiyeti hakkında kanun gereğince kullanılan ödeme
kaydedici cihazlardan verilen satış fişleridir.
GİDER PUSULASI
Tanımı (VUK. 234 ): Fatura düzenlemek, vermek ve istemek, almak zorunda olanların bu
yükümlülükleri bulunmayanlarla yaptıkları iş ilişkilerini belgelendirmeleri amacıyla kullanılan bir
belgedir.
Gider Pusulasını Düzenlemek Zorunda Olanlar
Gider pusulaları, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilenlerde dahil defter
tutmak zorunda olan serbest meslek erbabı ve çiftçiler tarafından düzenlenir.
Vergiden muaf esnafa, yaptıkları işler veya onlardan satın aldıkları mallar için gider pusulası
düzenleyerek, bu malı satana ya da işi yapana imza ettirirler. Bu belge, malı satan veya işi yapan
tarafından verilmiş fatura yerine geçer.
Birinci ve ikinci sınıf tüccarların şahsi eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi
kıymetli eşya için gider pusulası düzenlenir.
Gider Pusulasının Şekli (VUK. Md. 234) Şartları
Gider pusulasının şekline ilişkin yasal hüküm Vergi Usul Kanununun 234’ ncü maddesinde yer
almaktadır. Bundan başka şekle ilişkin hüküm, Vergi Usul Kanunu uyarınca vergi mükellefleri
tarafından kullanılan belgelerin basım ve dağıtımı hakkında yönetmelikte bulunmaktadır.
Maliye bakanlığı, Vergi Usul Kanununun 227’ nci fıkrasının 225 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliğinde gider pusulası ile ilgili düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenlemeler aşağıdadır.
 Gider pusulalarında, işin mahiyeti, cinsi, adedi, fiyatı, tutar toplamı, tevkif edilen vergi oranı
ve net tutarı, işi yaptıran ile işi yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadları
(unvanları) adresleri, varsa vergi dairesi ve hesap numarası seri ve müteselsil sıra numarası
ve düzenleme tarihine ilişkin bilgilere yer verilecektir.


Örneği bu tebliğ ekinde yer alan gider pusulası, mükellefler tarafından anlaşmalı matbaalara
bastırılacak veya notere tasdik ettirilecektir. Gider pusulasının anlaşmalı matbaalarda
bastırılması ve kullanılmasında “Vergi Usul Kanunu Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından
Kullanılan Belgelerin Basım ve Dağıtımı Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.
Gider pusulası en az iki örnek olarak düzenlenecektir. En az iki örnek düzenlenmeyen ve
yukarıdaki bilgileri eksik olan gider pusulası hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.
Düzenlenen gider pusulalarının ilk örneği işi yapana veya malı satana verilecek, ikinci örneği
ise düzenleyen tarafından saklanacaktır.
MÜSTAHSİL MAKBUZU
Tanımı (VUK. Md. 235 ) : Küçük çiftçi ve vergiden muaf olan çiftçilerden satın alınan zirai
ürünler için düzenlenen ve fatura yerine geçen bir belgedir. Şekil Şartları.
Müstahsil makbuzunda düzenleme tarihi, malı satın alan tüccar veya çiftçinin adı, soyadı, unvanı, adresi,
vergi dairesi ve hesap numarası, satın alınan malın cinsi, miktarı ve bedeli, tevkif edilen vergi miktarı,
malı satan çiftçinin adı soyadı ve ikametgâh adresi, makbuzun seri ve müteselsil sıra numarası bulunur.
Müstahsil Makbuzunu Düzenlemek Zorunda Olanlar
Müstahsil makbuzunu, birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla defter tutmak zorunda olan çiftçiler düzenler.
Bu mükellefler, vergiden muaf çiftçilerden, satın aldıkları mahsullerin bedelini ödedikleri sırada,
müstahsil makbuzunu düzenlemek zorundadırlar.
Mahsulü satın alanın bir adamı veya mutavassıt biri tarafından satın alınması halinde, alınan makbuz
bunlar tarafından düzenlenir ve imza olunur.
Mahsulün çiftçiden avans üzerine alınması halinde ise, makbuz malın teslimi sırasında düzenlenir.
Müstahsil makbuzu, bedelin ödenmesi sırasında (avans suretiyle alınanlar hariç) seri ve sıra numarası
dahilinde teselsül ettirilerek 2 nüsha düzenlenir. Makbuzun ikinci örneği, imzalanarak mahsulü satan
çiftçiye verilir. Birinci nüshası ise, mahsulü satan çiftçiye imzalatılarak geriye alınır. Bu nüsha fatura
yerine geçer.
SERBEST MESLEK MAKBUZU
Tanımı (VUK. 236 ): Serbest meslek erbabının, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için
düzenlendiği bir belgedir. Şekli Şartlar:
Makbuzu verenin adı soyadı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası ile makbuzun seri ve
müteselsil sıra numarası yazılı olacaktır. Müşterinin adı, soyadı veya unvanı, adresi ve makbuz tarihi ile
alınan paranın miktarını yazılabileceği yeterli aralıklarda boş yerler bulunacaktır.
Serbest Meslek Makbuzunu Düzenlemek Zorunda Olanlar
Serbest meslek erbabının, serbest meslek faaliyetlerinden dolayı tahsilatı için iki nüsha serbest meslek
makbuzu düzenlemek ve bir nüshasını müşterisine vermek ve müşteri de bu makbuzu istemek ve almak
zorundadır.
ÜCRET BORDROSU
Tanımı (VUK. 238) : İşverenlerin her ay ödedikleri ücretleri gösterdikleri bordrodur.
Bordronun Şekli Şartları:
Ücret bordrosunda, hizmet erbabının soyadı, adı, ücretin alındığına dair imzası veya mührü (ücretin
ödenmesinde makbuz alınıyorsa imza veya mühür konulmaz ), vergi karnesinin tarih ve numarası, birim
ücreti, çalışma süreci veya ücretin ilgili olduğu süre, ücret üzerinden hesaplanan vergiler yer alır.
Bordronun hangi aya ait olduğu baş tarafında gösterilir. İşverenler ücret bordrolarını bu esaslara
uymak şartıyla diledikleri gibi tanzim edebilirler.
Ücret Bordrosu Düzenlemek Zorunda Olanlar
İşverenler, her ay ödedikleri ücretler için ücret bordrosu düzenlemek zorundadırlar. Vergide muaf
ücretler ile götürü usulde vergiye tabi ücret erbabına ödenen ücretler için bordro düzenlenmez. Genel,
katma, özel bütçeli daire ve müesseselerle belediyelerin ücret ödemelerinde kullandıkları vesikalar ücret
bordrosu yerine geçer.
TAŞIMA İRSALİYESİ
Tanımı (VUK. 240): Ücret karşılığında eşya nakleden gerçek ve tüzel kişilerin düzenlediği bir belgedir.
Taşıma İrsaliyesi Şekli Şartları:
İrsaliyeyi düzenleyenin adı soyadı, irsaliyenin seri ve müteselsil sıra numarası yazılır. Malın ambara giriş
tarihi, malın cinsi, malın miktarı, alınan nakliye ücreti tutarına ilişkin sütunlar ile malın kimin
tarafından tevdi edildiği, tevdi edenin vergi dairesi ve hesap numarası, malın nereye ve kime
gönderildiği, sürücünün adı ve soyadı, vergi dairesi ve hesap numarası, aracın plaka numarasının
yazılacağı boş yerler bulunacaktır.
Taşıma İrsaliyesi Düzenlemek Zorunda Olanlar
Taşıma irsaliyesini, kara, hava ve denizyoluyla ücret karşılığında eşya nakleden gerçek ve tüzel kişiler
düzenlemek zorundadır.
Taşıma irsaliyesi üç nüsha halinde düzenlenir. Bir nüshası eşyayı taşıttırana, bir nüshası eşyayı taşıyan
taşıtın sürücüsüne verilir. Diğer nüshası da taşımayı yapan tarafından saklanır.
YOLCU LİSTELERİ
Tanımı (VUK. 240 ) : Şehirlerarasında yapılan yolcu taşımalarında yolcu bileti kesmeye mecbur
olan mükelleflerde düzenlendiği bir belgedir.
GÜNLÜK MÜŞTERİ LİSTESİ
Tanımı ( VUK. 240 ): Otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yerlerinin odalar, bölmeler ve yatak
planlarına uygun olarak düzenledikleri bir belgedir.
Düzenlemek Zorunda Olanlar
Otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yeri işleten gerçek ve tüzel kişiler günlük müşteri listesini
düzenlemek zorundadır.
DİĞER BELGELER
a) Muhabere evrakı (VUK. 241 )
Tüccarların her nevi ticari muamelelerini dolayısıyla yazdıkları ve aldıkları mektuplar (telgraflar ve
hesap hülasaları dâhil ) muhabere evrakını teşkil eder.
b) Diğer belgeler (VUK. 242)
Tüccarlar belirtilenlerin dışında kalan ve bir hüküm ifade eden veya icabında bir hakkın ispatına delil
olarak kullanılabilen, mukavelename, taahhütname, kefaletname, mahkeme ilamları gibi hukuki
vesikalarla ihbarname, karar örnekleri vergi makbuzları gibi vergi evrakıdır.
TÜRK TİCARET KANUNUNDAN KAYNAKLANAN BELGELER
KAMBİYO SENETLERİ
ÇEK: Tanımı: Çek, bir bankaya hitaben yazılan ve üzerine belirtilen paranın ödenmesini gerektiren
kambiyo senettir. Çek emre yazılı bir senettir. Çek hamiline yazılı olarak da düzenlenebilir. Normalde
Çeklerde vade yoktur. Fakat uygulamada vadeli çekler kullanılmaktadır. Bunun için keşide tarihi yerine
ödenecek tarih yazılır. Örneğin, çeki 11.09.2005 tarihinde düzenliyorsak ve çeki 20.10.2005 tarihinde
ödemek istiyorsak, çekin keşide tarihini 20.10.2005 yazmalıyız. Bu çeke vadeli çek denmektedir.
Emre yazılı çekin devri ciro ve teslim ile gerçekleşir. Ciro (devir ) iki şekilde olur.
1) Tam ciro: Lehine ciro yapılan kişinin belirtildiği ciro şeklidir.
2) Beyaz ciro: Çekin hamiline yazılı çek gibi dolaşmasını sağlar.
Ciro çekin arka yüzüne yapılır.
Çekte ibraz aynı yerde 10 gün, başka yerde 1 ay, bir kıtadan başka bir kıtada ödenecekse 3 ay içinde çek
bankaya ibraz edilmelidir ve banka tarafından ödenmelidir.
Çekte şekil şartları ( TTK. Md. 692)
1) Çek kelimesi
2) Kayıtsız şartsız belli bir meblağın ödeme emri
3) Ödeyecek kimsenin adı, soyadı
4) Ödeme yeri
5) Keşide tarihi ve yeri
6) Keşidecinin imzası
Çekte üç taraf vardır.
1) Muhatap (Borçlu)=Banka
2) Lehdar= Alacaklı
3) Keşideci= Çeki düzenleyen kişi
BONO (Emre Muharrer Senet ):
Bono, Muhatap (Borçlu) tarafından düzenlenip Lehdara (alacaklıya) verilen belli bir miktardaki bir
paranın belli bir süre sonunda kayıtsız ve şartsız ödeneceğini gösteren bir kambiyo senettir. Bonoda ciro
çeklerde olduğu gibi yapılır. Ciro bononun arka yüzüne yapılır.
Bono’ da Şekil Şartları (TTK. Md. 688)
1) Bono veya emre muharrer senet kelimesi
2) Kayıtsız ve şartsız bir ödeme vaadi
3) Vade
4) Ödeme yeri
5) Kime ve kimin emrine ödenecek ise onun ad ve soyadı
6) Senedin düzenlendiği gün ve yer
7) Bonoyu düzenleyenin imzası
Bonoda iki taraf var;
1) Borçlu (Muhatap)
2) Alacaklı (Lehdar )
Bonolar %07,5 Damga vergisine tabidir.
POLİÇE: Poliçe, alacaklı tarafın alacağını ödeyecek borçlu (alıcı) üzerine düzenlenen belli bir paranın
ödenmesini emreden bir kambiyo senettir. Poliçede şekil şartları (TTK. MD. 583)
1)
2)
3)
4)
5)
Poliçe kelimesi
Belirli bir meblağın kayıtsız şartsız ödenmesi emri
Ödeyecek olan kimsenin adı ve soyadı
Vade
Ödeme yeri
6) Lehdar
7) Keşide tarihi ve yeri
8) Keşidecinin imzası
Poliçe ciro edilmiş bonolara benzer. Poliçede üç taraf vardır.
1) Muhatap (Borçlu )
2) Lehdar (Alacaklı )
3) Keşideci (Senedi düzenleyen kişi )
Poliçe % 07, 5 Damga vergisine tabidir.
DİĞER BELGELER: Bu kapsamdaki diğer belgeler ise TTK’dan kaynaklanan hisse senetleri, tahviller,
emtia senetleri gibi belgelerdir.
TÜRK MEDENİ KANUNUNDAN KAYNAKLANAN BELGELER
Türk Medeni Kanunu’ndan kaynaklanan ipotekli borç senedi, irad senedi ve rehinli tahviller gibi
belgelerdir.
İŞLETME İÇİ İŞLEMLERİ KANITLAYICI BELGELER:
İşletmenin özelliğine göre zorunlu olmayıp isteğe bağlı olarak düzenlenen belgelerdir.
Muhasebe fişleri
a) Kasa tahsil fişi: Kasaya giren paralar bu fişe kaydedilir. Amaç paranın nereden geldiğini
izlemektir.
b) Kasa Tediye (Ödeme) Fişi: Kasadan çıkan paralar bu fişe kaydedilir. Amaç paranın ne amaçla
çıktığını izlemektir.
c) Mahsup fişi: Kasa ile ilgili olmayan işlemler bu fişe kaydedilir. Amaç kasa ile ilgili olmayan
işlemlerin giriş ve çıkışını izlemektir.
d) “Açılış Fişi” Sadece açılış kaydında kullanılır.
e) “Kapanış Fişi” Sadece kapanış kaydında kullanılır.
TAHSİL FİŞİ
TARİH: 25.10.2005
HESAP KODU
600
391
İZAHAT
FİŞ NO:
ALACAKLI HESAP İSMİ
36
YEVMİYE NO:
ALACAK
YURT İÇİ SATIŞLAR
HESAPLANAN KDV
TOPLAM
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
150,00
22,50
126
AÇIKLAMA
15 NOLU FATURA İLE
15 NOLU FATURA İLE
YETKİLİ
İMZALAR
TEDİYE FİŞİ
TARİH: 15.10.2005
HS KODU
153
191
İZAHAT
FİŞ NO:
BORÇLU HESAP İSMİ
TİCARİ MALLAR
İNDİRİLECEK KDV
TOPLAM
HAZIRLAYAN
35
TUTAR
200,00
30,00
YEVMİYE NO:
256
AÇIKLAMA
66 NOLU FATURA İLE
66 NOLU FATURA İLE
YETKİLİ İMZALAR
KONTROL EDEN
MAHSUP FİŞİ
TARİH: 20.10.2005
HESAP KODU
153
191
320
İZAHAT
FİŞ NO:
HESAP İSMİ
TİCARİ MALLAR
İNDİRİLECEK KDV
SATICILAR
(Ahmet DEMİR )
TOPLAM
HAZIRLAYAN
25
YEVMİYE NO:
AÇIKLAMA
25 NOLU FATURA İLE
25NOLU FATURA İLE
25 NOLU FATURA İLE
KONTROL EDEN
65
BORÇ
200,00
30,00
ALACAK
230,00
YETKİLİ İMZALAR
İŞLETMELERİN TÜRLERİNE GÖRE TUTMALARI GEREKEN YASAL DEFTERLER
1) Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler
Birinci sınıf tüccarlar bilanço esasına göre defter tutarlar. Bunlar (VUK. Md. 182 )
1) Yevmiye Defteri (Günlük defter)
2) Defter-i Kebir (Büyük defter)
3) Envanter ve Bilanço defteri
2) İşletme Hesabı Esasına Göre Tutulacak Defterler
İkinci sınıf tüccarlar işletme hesabı esasına göre defter tutarlar. Bunlar (VUK. Md. 193 )
1) İşleme Hesabı Defteri
2) Serbest Meslek Erbabı Defteri
3) Envanter Defteri
Serbest meslek erbabı (bağımsız çalışan doktor, avukat, mühendis, muhasebeci vb. ) Serbest meslek
kazanç defteri tutar. (VUK. Md. 210) Defterin bir tarafına giderler, diğer tarafına da hasılat kaydolunur.
Kayıt Nizamı ( Defter Tutma Kuralları ) VUK. 215, 216, 217, 218 maddelerinde defterlerin;
1) Türkçe tutulması mecburidir.
2) Mürekkeple veya makine ile yazılır. Kopya kâğıdı kullanılması ve ıstampa damga aletleri ile
kopya konulması uygundur. Ancak defterler kapatılıncaya kadar, sadece toplamlar geçici
kurşun kalemle yazılabilir.
3) Yevmiye defterinde maddelerde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre
düzeltilebilir.
Diğer defterler ve kayıtlara rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler ancak rakam ve yazı
okunacak şekilde çizilmek, üst veya yan tarafına ve yahut ilgili bulunduğu hesaba doğru yazılmak
suretiyle yapılabilir.
4) Defterlere geçirilen bir kaydı, çizmek veya silmek suretiyle okunmaz bir hale getirmek
yasaktır.
5) Defterlerde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş
bırakılamaz ve atlanamaz.
6) Ciltli defterlerde defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli görülen yapraklarda ve bu
yaprakların sırası bozulmaz ve bunlar yırtılamaz.
Kayıt Zamanı: VUK. MD. 219 işlemler defterlere zamanında kaydedilir. Şöyle ki;
1) İşlemlerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin düzen ve açıklığını bozmayacak
bir zaman zarfında kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtların on günden fazla geciktirilmesi
uygun değildir.
2) Kayıtları devamlı olarak muhasebe fişleri ve bordro gibi yetkili kişilerin imza parafını taşıyan
belgelere dayanarak yürüten işletmelerde, işlemlerin bunlara işlemesi hükmündedir. Ancak
bu kayıtlar esas defterlere 43 günden daha geç işlenmesine imkan vermez.
3) Serbest meslek kazanç defteri günü gününe kaydedilir.
Defterlerin Tasdik Zamanı ve Makamı : VUK. Md. 221, 222,223
Defterlerin aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirilmesi mecburdur.
1) Öteden beri işi devam etmekte olanlar defterlerin kullanacağı yıldan önce gelen son ayda;
(Aralık ayı )
2) Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap
döneminden önce gelen son ayda;
3) Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf
değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan
çıkma tarihinden başlayarak 10 gün içinde;
4) Tasdike tabi defterlerin dolmasıyla ve diğer sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya
başlamadan önce;
5) Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye
Bakanlığına tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde;
Defterler, İş yerinin; iş yeri olmayanlar için ikametgâhın bulunduğu yerdeki notere tasdik ettirilir.
Tasdike Tabi Defterler Aşağıda yazılı olan defterlerin tasdik ettirilmesi mecburidir.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
Yevmiye defteri
Envanter defteri
İşletme defteri
Çiftçi işletme defteri
İmalat ve istihsal vergisi defteri
Nakliyat vergisi defteri
Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri
Serbest meslek kazanç defteri
Defter ve belgelerin saklanma süresi:
a) V.U.K’na göre İşletmeler defterlerini ve bu defterlere ait belgelerin izleyen yıldan başlayarak 5 yıl,
b) T.T. Kanunu’na göre 10 yıl saklanması zorunludur.
c) Sosyal Güvenlik ile ilgili belgelerin ise 10 yıl saklanma zorunluluğu vardır.
TEMEL MALİ TABLOLAR
Muhasebe tarafından üretilen bilgiler, öncelikle iki mali tablo ile sunulur. Temel mali tablo olarak ifade
edilen bu tablolardan birisi bilanço; diğeri ise gelir tablosu (kar- zarar tablosu) dur.
1. BİLANÇO: Bilânço, temel mali tabloların ilki olarak ifade edilebilir. Bilançonun farklı
açılardan ve değişik biçimlerde tanımını yapmak mümkündür.
Bilanço Tanımı; bir işletmenin belli bir tarihteki varlıklarını ve bu varlıkların sağlandığı kaynakları net
olarak gösteren mali tablodur. Bir başka tanımda bilanço; bir işletmenin belli bir tarihteki kaynaklarını
ve bu kaynakların kullanıldığı yerleri (varlıkları) gösteren mali tablodur.
Bu tanımlardan hareketle bilançonun; belli bir işletmeye ait olduğu, işletmenin belli bir tarihteki
varlık ve kaynaklarını gösterdiği anlaşılmaktadır.
Bu nedenle bir bilânço düzenlendiğinde, hangi işletmeye ait olduğu (işletmenin adı) ve
düzenlendiği tarih mutlaka belirtilmelidir.
a. Bilânçonun Yapısı
Bilançonun yapısı üç bölümde incelenir. Bunlar;
 Bilânço başlığı,
 Aktif taraf,
 Pasif taraf.
Bilânço başlığında; bilançonun ait olduğu işletmenin adı ve bilançonun düzenlendiği tarih ile “bilânço”
ibaresi yer alır.
Aktif taraf; bilânçonun sol tarafı olup işletmenin bilanço tarihindeki sahip olduğu varlıkları gösterir.
Pasif taraf; bilânçonun sağ tarafı olup işletmenin bilânço tarihindeki kaynaklarını gösterir.
Bilânço Başlığı
KAYA TİCARET İŞLETMESİ’NİN
31.12.20… BİLÂNÇOSU
AKTİF
VARLIKLAR
.......................
Aktif toplamı
KAYNAKLAR
xxxxxxxxxx Pasif toplamı
Aktif taraf
PASİF
...................
xxxxxxxxxxx
Pasif taraf
1. Varlık Kavramı ve Unsurları
Varlıklar, işletmenin sahip olduğu ekonomik değerleri ifade eder. Bir işletmenin varlıkları; sahip olduğu
mevcutlar ile alacaklardan oluşur. Mevcutlar; para, mal, makine, taşıt, bina gibi ekonomik değerleri;
alacaklar ise işletmenin çeşitli kişi ve kuruluşlardan olan alacak haklarını ifade eder.
VARLIKLAR = MECUTLAR + ALACAKLAR
2. Kaynak Kavramı ve Unsurları
İşletmeler faaliyetlerini sahip oldukları varlıklarla sürdürebilirler. Varlıkları iki kaynaktan sağlarlar.
Bunlardan birincisi Öz kaynak (sermaye), ikincisi ise Yabancı Kaynak (borçlar) dır. Sermaye; işletme
sahibi veya sahiplerinin işletmenin varlıkları üzerindeki haklarını gösterir. Borçlar ise işletme dışındaki
kişi ve kuruluşların işletme varlıkları üzerindeki haklarını göstermektedir. İşletmenin
Kaynaklarını
şu şekilde formüle edebiliriz:
KAYNAKLAR= BORÇLAR + SERMAYE
b. Temel Bilânço Eşitliği
Bilânço bir işletmenin varlıklarını ve bu varlıkların sağlandığı kaynakları belirttiğine göre; bilânçoda
yer alan varlık ve kaynakların doğal olarak birbirine eşit olması gerekir. Bu da bilânçonun sağ ve sol
tarafının birbirine eşit olduğu anlamına gelir. Bu eşitlik “bilânço temel eşitliği” veya “ bilanço temel
denkliği” olarak ifade edilir.
Buna göre bilanço temel eşitliğini, aşağıdaki biçimde yazabiliriz:
VARLIKLAR ( AKTİFLER )= KAYNAKLAR (PASİFLER )
VEYA
MEVCUTLAR+ ALACAKLAR= BORÇLAR + SERMAYE
KAYA TİCARET İŞLETMESİ’NİN
31.12.20... BİLÂNÇOSU
AKTİF
MEVCUTLAR
ALACAKLAR
........................ BORÇLAR
......................... SERMAYE
Aktif toplamı xxxxxxxxx
PASİF
.........................
.........................
Pasif toplamı
xxxxxxxxxx
İşletmenin sahibi veya sahipleri tarafından konan ekonomik değerleri temsil eden sermayeyi yukarıdaki
eşitlikten yararlanarak aşağıdaki biçimde formüle edebiliriz:
SERMAYE= VARLIKLAR - BORÇLAR
c. Varlık ve Kaynaklardaki Değişmelerin Bilançoda İzlenmesi
İşletmeler, faaliyetlerini sürdürürken varlık ve kaynaklarındaki değişmelere sebep olan işlemler
yaparlar. Varlık ve kaynaklar üzerinde değişmelere sebep olan bu işlemlere malî ve finansal nitelikli
işlemler adı verilir. Mali nitelikteki işlemlere “ muhasebe işlemleri” de denilmektedir.
Mali nitelikteki işlemlerin yapılması sonucu işletmenin sahip olduğu varlık ve kaynaklarda değişmeler
meydana gelir. Ancak bu değişmeler hiçbir zaman bilânçonun temel eşitliğini bozamaz. Bir başka
ifadeyle bilânçonun aktif, pasif eşitliği sürekli olarak korunur. Çünkü sahip olunan her varlığın mutlaka
bir kaynağının olması gerekir.
Malî nitelikteki işlemlerin varlık ve kaynaklarda meydana getirdiği değişmelerin bilanço üzerinde
örneklerle izlenmesi, konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.
Örnek: 1 Aralık 20.… tarihinde 545,00 TL nakit değerle kurulan Bayraktar Ticaret İşletmesinin aralık
ayında yapmış olduğu malî nitelikteki işlemlere ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir: İşletmenin kuruluş
tarihindeki bilançosu aşağıdaki biçimde düzenlenecektir.
BAYRAKTAR TİCARET İŞLETMESİ’NİN
01.12.20… BİLANÇOSU
AKTİF
100 KASA
545,00
Aktif Toplamı
545,00
500 SERMAYE
Pasif Toplamı
PASİF
545,00
545,00
Yukarıdaki bilanço şu anlamı ifade etmektedir: İşletmenin, tamamı kasada nakit olan 545,00 TL varlığı
vardır. Bu varlığın tamamı işletme sahibi ya da sahipleri tarafından sermaye olarak karşılanmıştır. Adı
geçen Bayraktar Ticaret İşletmesinin 2016 yılı aralık ayında yapmış olduğu mali nitelikteki işlemlere
ilişkin bilgiler şu şekildedir:
İşlem 1: İşletme 03.12.20… tarihinde, 245,00 TL’ lik malı peşin olarak satın alıyor. İşletmenin 3 Aralık
20… tarihli bilançosu ise aşağıdaki biçimde olacaktır.
AKTİF
BAYRAKTAR TİCARET İŞLETMESİ’NİN
03.12.20.… BİLÂNÇOSU
100 KASA
153 TİCARİ MALLAR
Aktif Toplamı
300,00 500 SERMAYE
245,00
545,00
Pasif Toplamı
PASİF
545,00
545,00
Yukarıdaki bilânço şu anlamı ifade etmektedir. İşletmenin toplam 545,00 TL varlığı mevcuttur. Bu
varlığın 300,00 TL’ si nakit, 245,00 TL’ si işletmedeki mevcut maldır. Varlıkların tamamı işletme sahibi
ya da sahipleri tarafından sermaye olarak karşılanmıştır.
İşlem 2: İşletme, 6 Aralık 20… tarihinde 200,00 TL’ lik malı borçlanarak satın alıyor. İşletmenin 6
Aralık 20… tarihli bilançosu ise aşağıdaki biçimde olacaktır.
AKTİF
BAYRAKTAR TİCARET İŞLETMESİ’NİN
06.12.200… BİLANÇOSU
PASİF
100 KASA
153 TİCARİ MALLAR
300,00
445,00
320 SATICILAR (BORÇLAR) 200,00
500 SERMAYE
545,00
Aktif Toplamı
745,00
Pasif Toplamı
745,00
Yukarıdaki bilanço şu anlamı ifade etmektedir. İşletmenin toplam 745,00 TL varlığı mevcuttur. Bu
varlığın 300,00 TL’ si kasada nakit, 445,00 TL’ si maldır. Varlıkların 545,00 TL’ lik kısmı sermaye ile
200,00 TL’ lik kısmı satıcılara yapılan borçlanma ile karşılanmıştır.
İşlem 3: İşletme 10 Aralık 20… tarihinde alış (maliyet) değeri 100,00 TL olan malı aynı değerden peşin
satıyor. Bu durumda, işletmenin 10 Aralık 20… tarihli bilançosu ise aşağıdaki biçimde olacaktır.
AKTİF
BAYRAKTAR TİCARET İŞLETMESİ’NİN
10.12.20… BİLANÇOSU
100 KASA
153 TİCARİ MALLAR
Aktif Toplamı
400,00
345,00
745,00
320 SATICILAR (BORÇLAR)
500 SERMAYE
Pasif Toplamı
PASİF
200,00
545,00
745,00
Yukarıdaki bilanço şu anlamı ifade etmektedir: İşletmenin toplam 745,00 TL varlığı mevcuttur. Bu
varlığın 400,00 TL’ si kasada nakit, 345,00 TL’ si mevcut maldır. Varlıkların 545,00 TL’ lik kısmı
işletme sahibi ya da sahipleri tarafından konan sermaye, 200,00 TL’ lik kısmı ise satıcılara yapılan
borçlanma ile karşılanmıştır.
İşlem 4: İşletme, 20 Aralık 20… tarihinde satıcılara olan borcunun 150,00 TL’ lik kısmını ödüyor. Bu
durumda, işletmenin 20 Aralık 20… tarihli bilançosu ise aşağıdaki biçimde olacaktır.
AKTİF
BAYRAKTAR TİCARET İŞLETMESİ’NİN
20.12.20... BİLANÇOSU
100 KASA
153 TİCARİ MALLAR
Aktif Toplamı
250,00
345,00
595,00
320 SATICILAR (BORÇLAR)
500 SERMAYE
PASİF
50,00
545,00
Pasif Toplamı 595,00
Yukarıdaki bilanço şu anlamı ifade etmektedir: İşletmenin toplam 595,00 TL değerinde varlığı
mevcuttur. Bu varlığın 250,00 TL’ si kasada nakit, 345,00 TL’ si maldır. Varlıkların 545,00 TL’ lik kısmı
sermaye ile 50,00 TL’ lik kısmı satıcılara yapılan borçlanma ile karşılanmıştır.
İşlem 5: İşletme 31 Aralık 20… tarihinde alış (maliyet) değeri 150,00 TL olan malı 170,00 TL’ ye veresiye
satıyor. Bu durumda, işletmenin 31 Aralık 20... tarihli bilançosu ise aşağıdaki biçimde olacaktır.
BAYRAKTAR TİCARET İŞLETMESİ’NİN
AKTİF
06.12.20… BİLANÇOSU
100 KASA
250,00 320 SATICILAR (BORÇLAR)
153 TİCARİ MALLAR
195,00 500 SERMAYE
121 ALICILAR (ALACAKLAR) 170,00
Aktif Toplamı
615,00
Pasif Toplamı
PASİF
50,00
565,00
615,00
AKTİF
(Varlıklar)
……….…… TİCARET / SANAYİ / HİZMET İŞLETMESİNİN
…/…/….. TARİHLİ ………. ………. BİLANÇOSU
I. DÖNEN VARLIKLAR
“
“
“
“
“
“
“
“
“
II. DURAN VARLIKLAR
“
“
“
“
“
“
“
“
“
Aktif Toplam
TUTAR
-------------------------------------------------------
III. KISA VAD. YABANCI KAY.
“
“
“
“
“
“
IV. UZUN VAD. YABANCI KAY.
“
“
“
V. ÖZ KAYNAKLAR
“
“
“
“
“
“
Pasif Toplam
PASİF
(Kaynaklar)
TUTAR
-------------------------------------------------------
3. GELİR TABLOSU VE YAPISI
Gelir tablosu, temel mali tabloların ikincisidir. Bu tablonun adı “gelir tablosu” olmakla birlikte
işletmenin giderlerini de kapsar. Bu sebeple, söz konusu tabloya “gelir- gider tablosu” veya “kâr- zarar
tablosu” gibi isimlerde verilmektedir.
Gelir Tablosu Tanımı, bir işletmenin belli bir faaliyet döneminde elde ettiği gelirler ve yaptığı giderler ile
sonuçta ulaştığı kâr ya da zararı gösteren tablodur.
Bilânço, işletmenin belli bir andaki varlık ve kaynaklarını gösterirken; gelir tablosu, belli bir zaman
aralığındaki gelir ve giderlerini göstermektedir.
Belli bir dönemde elde edilen gelirler ile yine o döneme ait giderler arasındaki fark da işletmenin kâr ya
da zararını gösterecektir. Gelir tablosu, bilânçodaki kâr ya da zararın oluşumunu gösteren bir tablo
konumundadır.
Gelir tablosu, hesap tipi ve rapor tipi gelir tablosu olmak üzere iki biçimde düzenlenebilir.
a. Hesap tipi gelir tablosu: Hesap tipi gelir tablosunu üç bölümde inceleyebiliriz.
1) Gelir tablosu başlığı,
2) Gelir tarafı,
3) Gider tarafı.
Gelir tablosu başlığında; ait olduğu işletmenin adı, gelir tablosunun ait olduğu dönemin başlangıç ve bitiş
tarihi ile “Gelir Tablosu” ibaresi yer alır.
Gelir Tarafı; gelir tablosunu sağ tarafı olup işletmenin gelir tablosu başlığında verilen tarihler
arasındaki gelirlerini gösterir.
Gider tarafı; gelir tablosunun sol tarafı olup işletmenin gelir tablosu başlığında verilen tarihler
arasındaki giderlerini gösterir.
Hesap tipi gelir tablosunda gelir tarafı gider tarafından fazla ise fark, kâr olarak tablonun sol tarafına;
şayet gider tarafı gelir tarafından fazla ise fark, zarar olarak tablonun sağ tarafına yazılarak tablo
denkleştirilir.
Gelir tablosu başlığı
KAYA TİCRET İŞLETMESİ’NİN
01.01.20…-31.12.20… DÖNEMİ GELİR TABLOSU
GİDERLER
 Satılan Malın Maliyet
 Faaliyet giderleri
 Diğer faaliyetlerden
Olağan gider ve zararlar
 Finansman giderleri
 Diğer faaliyetlerden
Olağan dışı gider ve zararlar
…………..
...................
...................
..................
GELİRLER
......................
 Satışlar
 Diğer faaliyetlerden
Olağan gelir ve kârlar
 Diğer faaliyetlerden
Olağan dışı gelir ve karlar
......................
.....................
..................
Gider toplamı
Kâr
xxxxxxx
xxxx
Gelir toplamı
Zarar
Genel Toplam
xxxxxxx
Genel Toplam
Gider tarafı
xxxxxxxx
xxx
xxxxxxxxx
Gelir tarafı
b. Rapor Tipi Gelir Tablosu: Rapor tipi gelir tablosunda satış gelirlerinden başlanarak
gelirler toplanıp, giderler çıkartılarak elde edilir.
Gelir Tablosu Başlığı
KAYA TİCARET İŞLETMESİ
01.01.200… - 31.12.200… DÖNEMİ
GELİR TABLOSU








BRÜT SATIŞLAR
SATIŞLARIN MALİYETİ (-)
BRÜT SATIŞ KÂRI VEYA ZARARI
FAALİYET GİDERLERİ (-)
FAALİYET KÂRI VEYA ZARARI
DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR
DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZAR. (-)
FİNANSMAN GİDERLERİ (-)
OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR
OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR
OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)
DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI
...........................
(........................)
..........................
(..........................)
............................
...........................
(..........................)
(..........................)
.......................
(............................)
(..........................)
.............................
………………….
(..........................)
............................
Gelir Tablosu ve Bilanço İlişkisi
Bilânço, işletmenin belli bir dönemine ait varlık ve kaynaklarının yanında elde edilen kâr ya da zararını
da gösterir.
Ancak kâr ya da zararın oluşumunu bilançoda görmek mümkün değildir.
Kâr veya zararın oluşumu, ayrıntılı bir biçimde ancak gelir tablosunda görülebilir.
a. Gelir kavramı ve unsurları
İşletmenin yaptığı mali nitelikteki işlemlerden bazıları sermayeyi artırır. Faaliyet sonucu sermayede artış
meydana getiren unsurlar, “gelir” dir. Bir başka ifade ile mal ve hizmet satışından, faiz, kira ve benzeri
konu ve olaylardan elde edilen nakit veya diğer tüm varlıkların brüt tutarı işletmenin geliridir. Buna
göre aşağıdaki işlemler, gelir tablosunda gelir unsurlarını oluşturmaktadır:



Mal ve hizmet satışından elde edilen hasılat,
Kira, komisyon, faiz gibi diğer faaliyetlerden elde edilen gelirler,
Arızî ( olağan dışı) olarak elde edilen gelirler.
b. Gider kavramı ve unsurları
İşletmenin yaptığı mali nitelikteki işlemlerden bazıları sermayeyi azaltır. Sermayede meydana gelen
azalma, ortakların işletmeden sermaye çekmeleri biçiminde olmayıp; yaptığı faaliyet sonucu
gerçekleşmiş ise sermayeyi azaltan unsurlar “gider” dir.
İşletme, faaliyetlerini yürütmek ve gelir elde edebilmek için bir kısım varlıklarını kullanmak ya da
tüketmek zorundadır. Varlıkların gerek kullanılması gerekse tüketilmesi, işletmenin aktifinde bir
azalma meydana getirecektir. Aktifte meydana gelen azalmalar ise işletmenin sermayesini azaltacaktır.
İşletme giderlerinin bir kısmını borçlanma yoluyla gerçekleştirebilir. Ancak sonuçta borcun ödenmesi,
yine işletme varlıklarında bir azalmaya neden olacaktır.
Buna göre aşağıdaki işlemler, gelir tablosunda gider unsurlarını oluşturmaktadır:




Satılan mal ve/veya hizmetin maliyet değeri,
İşletmenin genel yönetimi, pazarlama ve satış gibi faaliyetlerini gerçekleştirmek için yapılan
(malzeme tüketimi, kira, işçilik, elektrik, su vb. )giderleri,
Komisyon gibi diğer olağan faaliyetler ile ilgili giderler,
Arızî olarak yapılan giderler.
MUHASEBEDE HESAP KAVRAMI VE HESAPLARA İLİŞKİN KURALLAR
İşletmede meydana gelen her mali nitelikteki işlemden sonra; varlık, kaynak, gelir ve giderlerdeki
değişmelerin bilanço ve gelir tablosu üzerinde izlenmesi güçleşir hatta işlem sayısı arttıkça imkânsız hâle
gelir.
Muhasebede bu zor duruma çözüm olarak HESAP KAVRAMI geliştirilmiştir.
Bilançodaki varlık ve kaynak kalemleri ile gelir tablosundaki gelir ve gider kalemleri ayrı ayrı izlenerek
yukarıda belirtilen sakınca ve zorluklar ortadan kaldırılabilir.
Bunun için varlık, kaynak, gelir ve gider unsurlarının her birinde meydana gelen artış ve azalışların ayrı
çizelgelerde toplanması gerekmektedir.
Aynı nitelikteki işlemlerin artış ve azalış olarak üzerinde izlendiği bu çizelgelere hesap adı verilir.
1. HESABIN ŞEKLİ
Bir hesabın sol kısmına borç, sağ kısmına ise alacak tarafı denmektedir. Hesabın her iki yanında kaydın
yapıldığı tarih, işlemle ilgili açıklama ve parasal tutar için ayrılmış sütunlar bulunur.
Her hesabın bir adı vardır. Örneğin; para hareketleri kasa hesabında, senetsiz ticari alacaklar ise alıcılar
hesabında izlenir.
......................HESABI
BORÇ
Yev.
Mad
NO
ALACAK
TARİH
AÇIKLAMA
TUTAR
Yev.
Mad
NO
TARİH
BORÇLU TARAF
AÇIKLAMA
TUTAR
ALACAKLI TARAF
2. HESAPLARA İLİŞKİN TERİMLER
Hesap açma:
Bir hesabın borç ya da alacak tarafına ilk kez bir işlemin yazılması suretiyle kullanılmaya başlanmasına
“ hesap açma” denir.
Hesabın borçlandırılması:
Bir işlemin, hesabın borç tarafına yazılmasına “hesabın borçlandırılması” denir.
Hesabın alacaklandırılması:
Bir işlemin, hesabın alacak tarafına yazılmasına “hesabın alacaklandırılması” denir.
Hesabın kalan (bakiye) vermesi:
Hesabın borç ve alacak taraflarında rakamların altının çizilmesi rakamların toplandığını ifade eder. Bir
hesabın borç ve alacak taraflarının toplamları arasındaki farka “kalan” ya da “bakiye” denir.
Bir hesabın; Borç tarafı toplamı, alacak tarafı toplamından büyükse hesap, borç kalanı verir.
Borç tarafı toplamı, alacak tarafı toplamından küçükse hesap, alacak kalanı verir.
Örnek: Bir işletmenin belli bir tarihteki kasa hesabının durumu aşağıdaki gibidir.
BORÇ
TARİH
03.09.200…
12.09.200…
25.09.200…
AÇIKLAMA
Peşin mal satışı
Alıcılardan tahsilat
Bankadan çekilen
KASA HESABI
TUTAR
TARİH
500,00 04.09.200...
800,00 15.09.200…
200,00
AÇIKLAMA
Satıcılara ödenen
Kira ödemesi
ALACAK
TUTAR
400,00
500,00
900,00
1.500,00
Kasa hesabının borç toplamı ( 1.500,00 TL), alacak toplamından (900,00 TL) büyük olduğu için hesap,
borç kalanı ( 1.500,00- 900,00= 600,00 TL ) vermektedir.
Aktif karakterli hesap: Açılışı borç tarafından yapılan ve borç kalanı veren hesaba “aktif karakterli
hesap” denir. Aktif karakterli hesapların kalanları bilançonun aktifinde yer alır. Bu hesaplar, varlık
hesapları olarak da ifade edilir.
Pasif karakterli hesap: Açılışı alacak tarafından yapılan ve alacak kalanı veren hesaba “pasif karakterli
hesap” denir. Pasif karakterli hesapların kalanları bilançonun pasifinde yer alır. Bu hesaplar kaynak
hesapları olarak da ifade edilir.
Hesabın kapanması: Bir hesabın borç ve alacak tarafı toplamlarının birbirine eşit olduğunda altının çift
çizgi ile çizilmesine, hesabın kapanması denir. Bir başka deyişle hesabın kapanması, hesabın kalan
vermemesini ifade eder.
Örnek: Bir işletmenin belli bir tarihteki kasa hesabının durumu aşağıdaki gibidir.
BORÇ
TARİH
04.09.20..
20.09.20..
AÇIKLAMA
Mal satışı
Mal satışı
KASA HESABI
TUTAR
TARİH
AÇIKLAMA
1.800,00
05.09.20.. Satıcıya ödenen
1.200,00
25.09.20.. Bankaya yatırılan
3.00.000
ALACAK
TUTAR
800,00
2.200,00
3.00.000
Kasa hesabını borç toplamı ( 3.00.000 YTL ) ile alacak toplamı ( 3.00.000 YTL) birbirine eşit olduğu için
hesap, kalan ( 3.00.000 – 3.00.000= 0,00 TL) vermemektedir.
Muhasebe öğretimi sırasında kolaylık sağlamak amacıyla hesaplar, (T) sembolü ile gösterilebilir.
Borç
............. Hesabı
Alacak
3. HESAPLARIN TÜRLERİ VE İŞLEYİŞ KURALLARI
Hesapların işleyişine ilişkin kuralları belirlemek için hesapları önce bilanço ve gelir tablosu (gelir- gider)
hesapları şeklinde ayırmak gerekir.
A. BİLANÇO HESAPLARININ İŞLEYİŞİ
Bilanço hesapları, bilançonun aktif ve pasif tarafında yer alan varlık ve kaynak hesaplarından oluşur.
1. AKTİF HESAPLAR - Varlık hesapları (Dönen ve Duran Varlık Hesapları
Varlık hesapları, işletmenin sahip olduğu mevcutlar ile alacakların izlendiği hesaplardır. Bu hesaplarda
ilk kayıt, ilgili aktif hesabın borcuna yazılır.
Bir başka ifadeyle varlık hesaplarının açılışı ve değerlerini arttıran işlemler, aktif hesaplar
borçlandırılarak yapılır. Varlıklardaki artışlar ilgili aktif hesabın borcuna, azalışlar ise alacağına yazılır.
Örneğin; peşin para ile mal satışından sağlanan nakit girişi, işletmenin nakit mevcudunu artırdığından
kasa hesabının borcuna yazılır. İşletmeden yapılan nakit çıkışları ise nakit mevcudunu azalttığından
kasa hesabının alacağına yazılır.
Aktif hesaplar herhangi bir tarihte kontrol edildiklerinde; YA borç kalanı verirler, YA kalan vermezler.
Ancak hiçbir aktif hesap alacak kalanı vermez.
Borç
........Aktif (Varlık) Hesabı
Alacak
İlk kayıt (hesabın açılması) Azalış yaratan işlemler
ve Artış yaratan işlemler
(+)
(-)
2. PASİF HESAPLAR [Kaynak Hesapları (Yabancı ve Öz Kaynaklar)]
Kaynak (pasif) hesapları, işletmenin sahip olduğu varlıkların sağlandığı sermaye ve borçların izlendiği
hesaplardır. Sermaye ve sermaye niteliğindeki hesaplar öz kaynak, borçlar ise yabancı kaynak hesapları
olarak ifade edilir.
Kaynak (pasif) hesaplarında ilk kayıt, hesabın alacağına yazılır. Bir başka ifadeyle kaynak hesaplarının
açılışı, hesaplar alacaklandırılarak yapılır. Kaynaklardaki (pasif hesaplardaki) artışlar ilgili hesabın
alacağına, azalışlar ise borcuna yazılır.
Pasif (kaynak) hesapları herhangi bir tarihte kontrol edildiklerinde; YA alacak kalanı verirler, YA kalan
vermezler. Ancak hiçbir pasif hesap borç kalanı vermez.
Örneğin; kredili(veresiye) olarak bir malın satın alınmasında, satıcılara olan borç tutarı artacağından,
bu işlem satıcılar hesabının alacağına yazılır. Satıcılara yapılan bir borç ödemesi ise satıcılara olan borç
tutarını azaltacağından, satıcılar hesabının borcuna yazılır.
Borç
..........Pasif (Kaynak) Hesabı
Alacak
Azalış yaratan işlemler İlk kayıt (hesabın açılması)
ve Artış yaratan işlemler
(-)
(+)
B. GELİR TABLOSU ( GELİR- GİDER veya SONUÇ ) HESAPLARININ İŞLEYİŞİ
Mali nitelikteki işlemlerden bazıları öz kaynağı artırır, bazıları ise azaltır. Öz kaynağı artıran işlemlere
gelir, azaltan işlemlere ise gider denir. Öz kaynaktaki artışları izlemek üzere gelir, azalışları izlemek
üzerede gider hesapları kullanılır. Bu hesaplara sonuç hesapları ya da gelir tablosu hesapları da
denilmektedir.
1. Gelir hesapları
Gelir ortaya çıktığında, işletmenin öz sermayesinde artış yaratır. Bu nedenle bir gelir doğduğu zaman
ilgili gelir hesabının alacağına yazılır. Daha önceden kaydedilmiş bir gelirde azalma olursa ilgili gelir
hesabı borçlandırılır.
Gelir hesapları herhangi bir tarihte kontrol edildiklerinde; YA alacak kalanı verirler, YA kalan
vermezler. Ancak hiçbir aktif hesap borç kalanı vermez.
Borç
...........(Gelir) Hesabı
Azalış yaratan işlemler
(-)
Alacak
İlk kayıt (hesabın açılması)
Artış yaratan işlemler
(+)
2.Gider Hesapları
Gider, ortaya çıktığında işletmenin öz sermayesinde azalış yaratır. Bu nedenle bir gider doğduğu zaman
ilgili gider hesabının borcuna yazılır. Daha önceden kaydedilmiş bir giderde azalma olursa ilgili gider
hesabı alacaklandırılır.
Gider hesapları herhangi bir tarihte kontrol edildiklerinde; YA borç kalanı verirler, YA kalan
vermezler. Ancak hiçbir aktif hesap alacak kalanı vermez.
Borç
.........( Gider ) Hesabı
Alacak
İlk kayıt( hesabın açılması)
Artış yaratan işlemler
Azalış yaratan işlemler
(+)
(-)
MALİYET (7/A ve 7/B) HESAPLARININ İŞLEYİŞİ
Maliyet hesapları; işletmelerin yapısal durumlarına göre departman veya çeşit esaslı olarak yaptıkları
harcamaların kaydedildiği hesaplardır. Bu hesaplar özü itibariyle işletme giderlerini oluştururlar.
GİDER hesapları olduğundan çalışma esasları da aynen GİDER hesaplarında olduğu gibidir.
HESAPLARLA BİLANÇO VE GELİR TABLOSU ARASINDAKİ BAĞLANTI
Dönem boyunca hesaplarda izlenen mali nitelikteki işlemler, dönem sonunda bilânço ve gelir tablosunda
özetlenir.
a. Hesapların Bilânço ile Bağıntısı
Dönem sonunda varlık hesaplarının borç kalanları bilânçonun aktifine, kaynak hesaplarının alacak
kalanları da bilânçonun pasifine yazılır. Gelir tablosu hesapları yardımıyla hesaplanan döneme ilişkin
kâr, pasife kaydedilir. Dönem zararla sonuçlanmış ise hesaplanan zarar yine pasife (-) değerli olarak
yazılır. Yani bilanço denkliğinin bozulmaması için (-) eksi olarak gösterilir.
b. Hesapların Gelir Tablosu ile Bağıntısı
Gelir hesaplarının kalanları (+) artı, gider hesaplarının kalanları da (-) eksi olarak gelir tablosuna
yazılır. Gelir ve gider toplamları arasındaki fark, kâr ya da zarar olarak belirlenir ve bilançoya aktarılır.
MUHASEBE SÜRECİ
İşletmelerin malî nitelikli işlemlerine ilişkin bilgiler, muhasebe tarafından belirlenmekte, izlenmekte ve
raporlanmaktadır. Muhasebenin bu fonksiyonlarını yerine getirebilmesi belli bir süreci gerektirir. Buna
muhasebe süreci denilmektedir. Bu sürecin bir başlangıcı bir de sonu vardır.
Muhasebe sürecinin başlaması ile tamamlanması arasında geçen süreye muhasebe dönemi denir.
Muhasebe dönemi bir yıl olabileceği gibi bir yıldan daha kısa da olabilir. Ülkemizde Vergi Kanunları’na
göre muhasebe dönemi genel olarak bir takvim yılı olarak belirlenmiştir. Buna göre muhasebe dönemi 1
Ocakta başlar, 31 Aralıkta sona erer. Yeni işe başlayan işletmelerde muhasebe dönemi işe başlama tarihi
ile yılsonu arasında kalan süredir.
Muhasebe sürecinin aşamalarını aşağıdaki biçimde sıralayabiliriz:
1. Açılış bilançosunun düzenlenmesi,
2. Yevmiye defterine kayıt,
3. Defteri kebire kayıt,
4. Aylık mizanların düzenlenmesi,
5. Dönem sonu envanter işlemlerinin yapılması
6. Dönemin gelir tablosunun düzenlenmesi,
7. Sonuç (gelir- gider) hesaplarının kapatılması,
8. Kesin mizanın düzenlenmesi,
9. Dönem sonu bilançosunun düzenlenmesi,
10. Bilânço hesaplarının kapatılması
Muhasebe sürecinin aşamalarına aynı zamanda çift taraflı kayıt sisteminin aşamaları da denir.
1. AÇILIŞ BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİ
Muhasebe süreci, açılış bilançosu ile başlar. Yeni işe başlayan işletmelerde açılış bilançosu aynı zamanda
işe başlama bilançosu olarak da ifade edilebilir. Bunun için işletmenin kuruluşunda mevcut olan
varlıkları ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları bilanço çizelgesine yazılır.
Öteden beri işe devam eden işletmelerde ise açılış bilançosu, bir önceki dönemin sonunda düzenlenmiş
olan bilançodur. Örneğin; 31.12.20… tarihinde düzenlenen dönem sonu bilânçosu 01.01.2005 tarihinde
yeni başlayan dönemin açılış bilânçosu olacaktır. Açılış bilânçosu, dönem başı bilançosu olarak da ifade
edilebilir.
2) YEVMİYE DEFTERİNE KAYIT
İşlemlerin tarih sırasında ve maddeler halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir. Günlük defter olarak
da ifade edilen bu defterde sayfa numaraları birbirini takip eder. Yevmiye defteri ciltli olabileceği gibi
bilgisayarda kullanılacak şekilde müteharrik yapraklı (sürekli formlar) biçiminde olabilir.
Yevmiye defterinin tutulmasındaki amaç; büyük deftere kaydedilecek işlemlerin doğru ve bütünlük
içerisinde kayıtlara geçirilmesini sağlamaktır. İşlemlerin ilk defa kaydedildiği defter yevmiye defteridir.
İşleme esas belgeler en geç 10 gün içerisinde kayıtlara geçirilir.
Yevmiye defterinde işlemler sadece tarihlerine göre sıralanmakta olduğundan herhangi bir zamanda
kasada mevcut para miktarını, bir şahsın alacağının veya borcunun neden ibaret olduğunu yevmiye
defterinden anlamak güçtür. Bu sebeple işlemlerin sadece tarihlerine göre sıralanması yeterli
gelmemekte, bir de konularına göre sınıflandırılması icap etmektedir.
Aşağıda yevmiye defterinin şekli verilmiştir.
Alacaklı hesabın büyük defter bağlantı numarası
Borçlu hesabın büyük defter bağlantı numarası
Sayfa No: 001
YMN
1
2
3
4
YEVMİYE DEFTERİ
HESAPLAR VE AÇIKLAMA
BORÇ
Tarih
BORÇLU HESAP
ALACAKLI HESAP
İlgili belge ve açıklamalar
Tarih
BORÇLU HESAP
ALACAKLI HESAP
İlgili belge ve açıklamalar
Tarih
BORÇLU HESAP
ALACAKLI HESAP
İlgili belge ve açıklamalar
Tarih
BORÇLU HESAP
ALACAKLI HESAP
İlgili belge ve açıklamalar
SAYFA TOPLAMI
ALACAK
XXX
XXX
XXXX
XXXX
XXXXX
XXXXX
XXX
XXX
XXXXXX
XXXXXX
İşlemler yevmiye defterine yevmiye maddesi halinde kaydedilir. Yevmiye defterinde iki tarih çizgisi
arasında terimlerin tümü bir yevmiye maddesini oluşturur. Bir yevmiye maddesinde aşağıdaki bilgilerin
bulunması gerekmektedir. (TTK mad. 70)
Madde sıra numarası: Her madde bir sıra numarası taşır. Madde sıra numarası yevmiye defterine
yapılan ilk kayıtla “1” den başlar ve dönem sonuna kadar sıra takip ederek devam eder.
Tarih: İşlemin yevmiye defterine kaydedildiği tarihi belirtir. Tarih, çizilen iki çizgi arasına yazılır. Bu
çizgiler bir yevmiye maddesinin bitip diğerinin başladığını gösterir.
Borçlu ve alacaklı hesaplar: Yevmiye maddesinde borç ve alacak kaydı yapılan hesaplardır. Borç kaydı
yapılan hesaba “borçlu hesap”, alacak kaydı yapılan hesaba “alacaklı hesap” ifadesi kullanılır.
Tutar: Borçlu ve alacaklı hesapların parasal değerlerini gösterir. Her hesabın karşısına tutarı yazılır. Bir
yevmiye maddesine yazılan borç ve alacak tutarları toplamı birbirine eşittir.
Açıklama: Kaydedilen yevmiye maddesine esas teşkil eden işleme ilişkin kısa ve öz bilgileri içerir.
Defteri kebir sayfa numarası: Yevmiye defterindeki tutarı işlendiği defteri kebir sayfasının numarası,
yevmiye maddesindeki hesabın karşısına (sol tarafına) yazılır. Defterlerin bilgisayar ortamında tutulması
halinde, bu sütun kullanılmaz. Bunun yerine uygulamada her hesabın hesap kodu yazılır.
Örnek: 15.08.200… tarihinde, satıcı Kadriye GÜL’E olan 500,00 YTL borca karşılık 300,00 YTL nakit
verilmiş, kalanı ise bankadaki hesaptan ödenmiştir.
25
5
BORÇ
05.08.20…
320 SATICILAR HESABI
100 KASA HESABI
102 BANKALAR HESABI
Satıcı Kadriye Gül’e yapılan ödeme
ALACAK
500,00
300,00
200,00
3.BÜYÜK DEFTER (DEFTER-İ KEBİR):
Defteri kebir, yevmiye defterine işlem sırasına göre kaydedilen işlemlerin, bir düzen içerisinde tasnif
edildiği defterdir (TTK mad. 71).
Defteri kebirde bir hesap, defterin karşılıklı iki sayfasında yer alır. Defterin sol sayfası hesabın borç; sağ
sayfası ise alacak tarafı olarak kullanılır. Borç ve alacak sayfaları için aynı sayfa numaraları verilir. Bir
başka ifadeyle, sayfa numaraları yevmiye defterinde olduğu gibi 1,2,3,... Şeklinde değil, karşılıklı iki
sayfasına 1-1, 2-2, 3-3, ... Şeklinde numara verilir.
Yevmiye defterinde borçlu ve alacaklı olarak yazılan hesapların tutarları defteri kebirde açılmış olan
aynı hesabın borcuna ya da alacağına yazılır. Yevmiye defterinde bir hesap borçlu ise defteri kebirde de
borç tarafa, alacaklı ise alacak tarafa kayıt yapılır.
 Defteri kebirde bazı hesaplar için birer sayfa ayırmak yeterli olmaz. Bazı hesaplar için birden fazla
sayfa ayırmak gerekmektedir. Her bir hesaba ayrılacak sayfa miktarının tayininde işletmenin bünyesi
ve iş hacminin nazarı dikkate alınması gerekmektedir.
DEFTER-İ KEBİR ÖRNEĞİ
BORÇ
Yev.
Mad
No.
TARİH
......................... HESABI
AÇIKLAMA
TUTAR
Yev.
Mad
No.
TARİH
ALACAK
AÇIKLAMA
TUTAR
 ENVANTER VE BİLANÇO DEFTERİ:
Envanter bir işletmenin bütün mevcutlarını mal, demirbaş, makine, tesisat, kasa v.s. sayması, ölçmesi,
tartması ve değerlendirmesidir.
Envanter neticeleri envanter defterine kaydedilir. Envanterin çıkarıldığı tarihe “Bilanço Günü” denir.
Her tacir envanter defterine işe başlama tarihinde ve müteakiben de her hesap döneminin sonunda
çıkardığı envanter ve bilançoları kaydeder.
Envanter defteri ilk işe başlayışta ve onu izleyen her hesap devresi sonunda çıkarılan bilanço ve
envanterlerin kaydına mahsustur.
Envanter defterinin ilk çift sayfasına, aktif sol tarafa, pasif sağ tarafa gelmek üzere bilanço kaydedilir.
Bilanço ile envanterin, envanter defterine ne şekilde kaydedildiğini göstermek üzere aşağıda bir örnek
verilmiştir.
AKTİF
ABC LTD. ŞTİ.’NİN 31.12.200… BİLANÇOS
KASA
BANKALAR
ALICILAR
TİCARİ MALLAR
TAŞITLAR
500,00
150,00
200,00
650,00
800,00
AKTİF TOPLAM:
2.300,00-
PASİF
SATICILAR
BORÇ SENETLERİ
SERMAYE
KÂR
400,00600,001.000,00300,00-
PASİF TOPLAM:
2.300,00-
ÖRNEK OLAY ( MONOGRAFİ)
Bir Ticari İşletmenin Muhasebe sürecine ilişkin toplu uygulama örneği aşağıda verilmiştir.
Kaya Ticaret İşletmesi 10 Aralık 200… tarihinde aşağıdaki varlık ve borçlarla işe başlamıştır.
Nakit Para
Ticari mallar
40,00 TL
100,00 TL
Banka mevduatı
Satıcılara Senetsiz Borçlar
80,00 TL
40,00 TL
Aralık ayında yapılan işlemler
1. 12 Aralık 20… tarihinde 20,00 TL değerindeki mal, peşin olarak satın alınıyor.
2. 15 Aralık 20… tarihinde 40,00 TL maliyet değeri olan mal, 50,00 TL’ ye peşin satılıyor.
3. 18 Aralık 20… tarihinde satıcı A. Can’ dan 30,00 YTL’lik, B. Kaya’dan 25,00 TL’lik mal veresiye
(kredili ) olarak satın alınıyor.
4. 24 Aralık 20… tarihinde 60,00 TL maliyet değeri olan mal, 80,00 TL’ ye TUTİBAY Ltd. Şirketine
veresiye (kredili) olarak satılıyor.
5. 25 Aralık 20… tarihinde satıcı A. Can’a olan borcun 20,00 TL’lik kısmı, B. Kaya’ ya olan borcun
30,00 TL’lik kısmı işletmenin bankadaki hesabından ödeniyor.
6. 26 Aralık 20… tarihinde kasadaki paradan 15,00 TL’lik kısmı bankaya yatırılıyor.
7. 28 Aralık 20… tarihinde TUTİBAY Ltd. Şirketi borcunun 40,00 TL’lik kısmı işletmenin
bankadaki hesabına yatırıyor. Banka dekontu aynı gün işletmeye geliyor.
8. 29 Aralık 20… tarihinde satıcı A. Can’a olan borcun 10,00 TL’lik kısmı için bir senet (bono)
imzalanıp veriliyor.
9. 30 Aralık 20… de iş yerinin Aralık ayı kirası olan 8,00 TL, iş yeri sahibine nakit olarak ödeniyor.
10. 31 Aralık 20… tarihinde iş yeri çalışanlarının aralık ayı ücreti (genel yönetim ile ilgili ) olan
20,00 TL, bordro karşılığında nakden ödeniyor.
Dönem sonu envanter bilgileri
1. 31.12.2005 tarihi itibarıyla bankadan alınan hesap özetinde işletmenin banka mevduatının
87,00 YTL olduğu gibi görülmüştür. İşletmenin kayıtları ile bankadan alınan hesap özeti
arasındaki 2,00 YTL tutarındaki farkın, banka tarafından kayıtlara alınan ancak işletme
tarafından henüz kaydedilmemiş dönem faizinden ileri geldiği anlaşılmıştır.
2. Diğer varlık ve kaynak kalemleri işletme kayıtlarında görüldüğü gibidir.
AKTİF
KAYA TİCARET İŞLETMESİ’NİN 10.12.200.. BİLANÇO
PASİF
I.DÖNEN VARLIKLAR
III. K.V.YABANCI KAYNAKLAR
100 KASA HS.
40,00 320 SATICILAR HS.
40,00
102 BANKALARHS.
80,00
153 TİCARİ MALLARHS.
100,00 IV. UV. YABANCI KAYNAKLAR ___
II.DURAN VARLIKLAR
Aktif toplamı
____
220,00
V. ÖZKAYNAKLAR
500 SERMAYE HS.
180,00
Pasif toplamı
220,00
Yevmiye Defter Kayıtları
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10.12.20…
100 KASA HESABI
102 BANKALAR HESABI
153 TİCARİ MALLAR HESABI
320 SATICILAR HESABI
A. Can
15,00
B. Kaya
25,00
500 SERMAYE HESABI
Açılış bilançosu
12.12.20…
153 TİCARİ MALLAR HESABI
100 KASA HESABI
Peşin bedelle mal alışı
15.12.20…
100 KASA HESABI
600 YURT İÇİ SATIŞLAR
Peşin mal satışı
15.12.20…
621 SATILAN TİC. MALLAR MALİYETİ HS.
153 TİCARİ MALLAR HESABI
Satılan malın maliyetinin ilgili hesaba aktarılması
18.12.20…
153 TİCARİ MALLAR HESABI
320 SATICILAR HESABI
Veresiye mal alışı
24.12.200…
120 ALICILAR HESABI
600 YURT İÇİ SATIŞLAR HESABI
Kredili Mal satışı
24.12.20…
621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ HS
153 TİCARİ MALLAR HESABI
Satılan malın maliyetinin ilgili hesaba aktarılması
25.12.20…
320 SATICILAR HESABI
102 BANKALAR HESABI
Satıcılara olan borcun bankadan ödenmesi
26.12.20…
102 BANKALAR HESABI
100 KASA HESABI
Kasadan bankaya para yatırılması
40,00
80,00
100,00
40,00
180,00
20,00
20,00
50,00
50,00
40,00
40,00
55,00
55,00
80,00
80,00
60,00
60,00
50,00
50,00
15,00
15,00
10
28.12.20…
102 BANKALAR HESABI
120 ALICILAR HESABI
Bankaya müşterinin para yatırması
11
29.12.20…
320 SATICILAR HESABI
321 BORÇ SENETLERİ HESABI
Satıcıya olan borca karşılık senet verilmesi
30.12.20…
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI
100 KASA HESABI
İşyeri kirasının ödenmesi
12
31.12.20…
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI
100 KASA HESABI
İşçi ücretlerinin ödenmesi
SAYFA TOPLAMI
40,00
40,00
10,00
10,00
8,00
8,00
20,00
20,00
668,00
668,00
4. AYLIK (GEÇİCİ) MİZANLARIN DÜZENLENMESİ
Muhasebe süreci, dönem başı bilançosunun çıkartılıp yevmiye defterine ilk kaydın yapılması ile başlar.
Yevmiye defterine yapılan her bir kayıt defteri kebire aktarılır. Defteri kebir hesabının yardımcı
hesapları varsa yardımcı defter kayıtları da yapılır. Bu işlemler muhasebe dönemi boyunca sürekli
devam eder.
Belirli aralıklarla ( ayda bir, üç ayda bir gibi ), yapılan kayıtlarda ve aktarmalarda matematiksel açıdan
bir hata olup olmadığını kontrol etmek için bir çizelge düzenlenir. Düzenlenen bu çizelgeye mizan denir.
Mizanın kontrol fonksiyonu yanında, tüm hesapların toplam ve kalanlarının toplu olarak bir arada
sunmasından dolayı, özetleme ve bilgi sunma fonksiyonu da vardır.
1. Geçici mizan
Mizanlar genellikle her ayın sonunda düzenlenir. Bu, defteri kebir ya da yardımcı defter mizanı olabilir.
Aylık mizanlar, ilgili bulundukları ayın ismi ile ifade edilirler. Örneğin, ocak ayının sonunda düzenlenen
mizana ocak ayı mizanı, kasım ayı sonunda düzenlenen mizana kasım ayı mizanı denir.
Aylık mizanlar genellikle dönem başından itibaren mizanı çıkarılan ayın sonuna kadar yapılan
işlemlerin tamamını kapsar. Bu nedenle aylık mizanlar, “genel mizan” olarak da ifade edilmektedir.
Örneğin şubat ayı sonunda düzenlenen mizan, ocak ayı işlemlerini de kapsadığından şubat ayı genel
mizanı olarak da ifade edilebilir.
2. Genel geçici mizan
Genel mizan, dönem başından mizanın çıkarıldığı tarihe kadar olan işlemlerin toplam tutarını
göstermekteydi. Bu durumda aralık ayı sonunda düzenlenen aralık ayı genel mizanı, dönem başından
dönem sonuna kadar yapılan tüm kayıtların toplamını gösterecektir. Bu nedenle muhasebe döneminin
sonunda, yani aralık ayının sonunda düzenlenen bu mizana genel geçici mizan adı verilir.
3. Genel Kesin mizan
Genel geçici mizan düzenlendikten sonra dönem sonu işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Dönem sonu
işlemlerine ilişkin kayıtların yapılmasından sonra çıkarılan mizana da kesin mizan adı verilir. Kesin
mizan, dönem sonu bilançosu ve döneme ait gelir tablosunun düzenlenmesini sağlayacak olan kesinleşmiş
hesap durumunu gösterir. Kesin mizan ve genel geçici mizanın tarihleri ( 31.12.2005) aynıdır. Ancak biri
(genel geçici mizan) dönem sonu işlemlerinden önce, diğeri (Genel Kesin Mizan ) dönem sonu
işlemlerinden sonra düzenlenmektedir.
KAYA TİCARET İŞLETMESİ’NİN 31.12.20… TARİHLİ GENEL GEÇİCİ MİZANI
TUTARLAR (TL)
KALANLAR (TL)
HESAPLAR
BORÇ
ALACAK
BORÇ
ALACAK
100 KASA
90,00
63,00
27,00
-------------102 BANKALAR
135,00
50,00
85,00
-------------153 TİCARİ MALLAR
175,00
100,00
75,00
-------------120 ALICILAR
80,00
40,00
40,00
-------------320 SATICILAR
60,00
95,00
-------------35,00
321 BORÇ SENETLERİ
-------------10,00 --------------10,00
500 SERMAYE
-------------180,00 ---------------180,00
600 YURT İÇİ SATIŞLAR
-------------130,00 --------------130,00
621 SAT. TİC. MAL. MALİYETİ
100,00
------------100,00
-------------770 GENEL YÖN. GİDERLERİ
28,00 --------------28,00
-------------TOPLAMLAR
668,00
668,00
355,00
355,00
5. DÖNEM SONU ENVANTER İŞLEMLERİ
İşletmenin bir dönemlik günlük işlemlerinin kaydından sonra dönem sonu itibarıyla “genel geçici mizan”
çıkarılır. Dönem genellikle bir takvim yılı olduğundan, genel geçici mizan 31 Aralık tarihini taşır.
Genel geçici mizanda, yer alan hesapların kalanları işletmenin o dönem içindeki faaliyetlerinin sonucunu
vermekten uzaktır. Bunun için dönem sonunda ayrıca fiili durumu belirlemek gerekir.
Bir başka ifadeyle, genel geçici mizanda yer alan hesapların kalanları ile o tarihteki (31 Aralık) varlık ve
kaynakların gerçek durumlarının karşılaştırılması gerekir.
Örneğin; bankalar hesabının kalanı, işletmenin bankadaki mevduatını göstermektedir. Bankanın da bu
tutarı doğrulaması gerekir. Bu tür işlemler aşağı yukarı tüm hesaplar için geçerli olabilir. Yukarıdaki
açıklamalardan sonra envanter işlemlerini şu şekilde tanımlayabiliriz: Envanter işlemleri; sayım,
değerleme ve envanter kayıtlarının yapılmasını içeren bir süreçtir.
Örneğin işletmenin bankadaki parasına faiz verilmesi, ancak bankanın bildirmesi ile öğrenilerek
hesaplarda gerekli düzeltmeler yapılabilir.
14
31.12.200…
102 BANKALAR HESABI
642 FAİZ GELİRLERİ HESABI
Mevduata ilişkin faizin kaydı
2,00
2,00
6. MALİYET HESAPLARININ (700’lü) GELİR TABLOSU HESAPLARINA
(600’lü Eşdeğer Hesaplara) DEVREDİLMESİ
Dönem GELİR TABLOSU ve BİLANÇOSUNUN sağlıklı düzenlenebilmesi için ilk yapılacak iş, 700’lü
kaç tane kullanılmış Maliyet Hesabı var ise bunları 600’lü gruptaki eşdeğer hesaplara devretmektir. Bu
işleme GİDER YANSITMASI da denir. (Bu konu ile ilgili daha geniş bili ilerleyen konularda sizlere
verilecektir.) Gider yansıtması iki aşamada gerçekleştirilir.
Birinci AŞAMADA Gider Yansıtmasıyla ilgili hesaplara alacak kaydı, 600’lü eş değer hesaplara ise borç
kaydı yapılır.
İKİNCİ aşamada ise Yansıtma hesaplarına borç kaydı yapılırken 700’lü Maliyet hesaplarına alacak
kaydı yapılarak hesaplar kapatılır.
ŞİMDİ; örneğimizde kullanılan 700’lü tek hesapla ilgili yansıtma işlemlerini yapalım;
31.12.200…
15
632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS.
771 GEN. YÖN. GİD. YANSITMA HS.
Maliyet hesaplarının devri (Gider Yansıtması)
31.12.200…
16
771 GEN. YÖN. GİD. YANSITMA HS.
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS.
Maliyet ve yansıtma hesaplarının kapatılması
28,00
28,00
28,00
28,00
7. DÖNEMİN GELİR TABLOSUNUN DÜZENLENMESİ
Dönemin gelir tablosunun düzenlenmesi dönem sonu envanter işlemleri yapıldıktan sonra, gelir ve gider
hesapları kapatılmadan önce yapılmalıdır. Bu özellikle bilgisayar uygulamalarında önemlidir.
Gelir ve gider hesaplarından yararlanılarak işletmenin o döneme ait gelir tablosu düzenlenir.
Gelir ve gider hesaplarının kapatılmadan önceki en son kalanları uygun gelir tablosu çizelgesine (rapor
şeklindeki veya hesap şeklindeki) aktarılır.
KAYA TİCARET İŞLETMESİ’NİN
01.12.200…- 31.12.200…
GELİR TABLOSU (ÖZET TİP)


BRÜT SATIŞLAR
SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-)
BRÜT SATIŞ KÂRI

FAALİYET GİDERLERİ (-)
Genel Yönetim Giderleri
28,00
FAALİYET KÂRI

DİĞER FAAL. OLAĞAN GELİR VE KARLAR
Faiz gelirleri


2,00
DİĞER FAAL. OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-)
FİNANSMAN GİDERLERİ (-)
OLAĞAN KAR


OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR
OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)
DÖNEM KÂRI
130,00
(100,00)
30,00
(28,00)
2,00
2,00
…….….
(.............)
(.............)
4,00
………...
(.............)
4,00
7. SONUÇ (GELİR- GİDER) HESAPLARININ KAPATILMASI
Dönem sonu envanter işlemleri tamamlandıktan ve gelir tablosu düzenlendikten sonra, gelir ve gider
hesapları 690 Dönem Kâr- Zarar Hesabına devredilerek kapatılır. Bunun sebebi bir faaliyet dönemi
sonunda işletmenin elde ettiği sonucu yani KAR / ZARARI görmektir. SONUÇ hesaplarının (600’lü
hesaplar) 690 Dönem K/Z hesabına devri iki aşamalıdır. Aşamalardan birinde GELİR diğerinde ise
GİDER hesapları 690 DÖNEM K/Z hesabına devredilerek kapatılır.
17
18
31.12.200.
600 YURT İÇİ SATIŞLAR
642 FAİZ GELİRLERİ HESABI
690 DÖNEM K/Z HESABI
Gelir hesaplarının Kâr- Zarar hesabına devri
130,00
2,00
132,00
31.12.200.
690 DÖNEM K/Z HESABI
621 SAT. TİC. MAL. MALİYETİ HS.
632 GENEL YÖNETİM GİD. HS.
Gider hesaplarının kâr- zarar hesabına devri
128,00
100,00
28,00
8. DÖNEM SONUCUNUN (KAR / ZARAR) BİLANÇO HESAPLARINA DEVRİ
Gelir ve giderlerin 690 Kodlu Dönem K/Z hesabında toplanmasının nedeni, işletmenin bir faaliyet
dönemi sonunda elde ettiği KAR / ZARAR’ın bulunmasıdır. Bu hesapta faaliyet sonucu KAR / ZARAR
elde edildikten sonra; dönemim sonuçları bilanço hesapları içinde yer alan eşdeğer hesaplara
devredilmesi gerekir. Eğer dönem sonucuna ilişkin hesaplar eşdeğer bilanço hesaplarına devredilerek
kapatılmaz ise KAPANIŞ (Dönem Sonu) BİLANÇOSU düzenlenemez.
18
19
31.12.200.
600 YURT İÇİ SATIŞLAR
642 FAİZ GELİRLERİ HESABI
690 DÖNEM K/Z HESABI
Gelir hesaplarının Kâr- Zarar hesabına devri
130,00
2,00
132,00
31.12.200.
690 DÖNEM K/Z HESABI
621 SAT. TİC. MAL. MALİYETİ HS.
632 GENEL YÖNETİM GİD. HS.
Gider hesaplarının kâr- zarar hesabına devri
128,00
100,00
28,00
9. GENEL KESİN MİZANIN DÜZENLENMESİ
Dönem sonu envanter işlemleri yapıldıktan ve gelir gider (sonuç) hesapları Dönem Kârı veya Zararı
hesabına devredilerek kapatılır.
Hesapların son durumuna göre çıkarılan mizan kesin mizandır.
Kesin mizanda yalnızca bilanço hesapları kalan verir.
Gelir gider hesapları kesin mizanda yer almakla birlikte kalan vermezler.
Maliyet hesapları da Genel Kesin Mizanda yer almalarına rağmen kalan vermezler.
NOT:
Genel Kesin Mizanın kalanlar bölümündeki değerler yardımıyla; dönem sonu (Kapanış) bilançosu
düzenlenir.
Yani Genel Kesin Mizanın KALANLAR bölümü, işletmenin KAPANIŞ BİLANÇOSU verilerini sağlayan
bölümdür.
KAYA TİCARET İŞLETMESİ’NİN 31.12.200… TARİHLİ GENEL KESİN MİZANI
TUTARLAR
BORÇ
ALACAK
HESAP KODU VE ADI
100 KASA HESABI
102 BANKALAR HS.
120 ALICILAR HESABI
153 TİCARİ MALLARHS.
320 SATICILAR HESABI
321 BORÇ SENETLERİ HS.
500 SERMAYE HESABI
590 DÖNEM NET KARI HS
600 YURT İÇİ SATIŞLAR HS.
621 SAT. TİC. MAL. MALİYETİ HS.
632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS.
642 FAİZ GELİRLERİ HS.
690 DÖNEM KAR ZARARI HS.
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
771 GEN. YÖN. GİD. YANSITMA HS.
TOPLAMLAR
90,00
137,00
80,00
175,00
60,00
-------------------130,00
100,00
28,00
2,00
132,00
28,00
28,00
990,00
KALANLAR
BORÇ
ALACAK
63,00
50,00
40,00
100,00
95,00
10,00
180,00
4,00
130,00
100,00
28,00
2,00
132,00
28,00
28,00
990,00
27,00
87,00
40,00
75,00
-----------------------------------------------------------------------229,00
--------------------35,00
10,00
180,00
4,00
-----------------------------------229,00
9. DÖNEM SONU BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİ
Kesin mizan düzenlendikten sonra, mizandaki borç ve alacak kalanları, düzenlenecek bilançonun
yapısına uygun olarak bilanço çizelgesine aktarılarak dönem sonu bilançosu elde edilir.
Kesin mizandaki borç kalanları bilânçonun aktifini, alacak kalanları ise pasifini oluşturur.
KAYA TİCARET İŞLETMESİ’NİN
AKTİF
31.12.2005 BİLANÇOSU
PASİF
I.DÖNEN VARLIKLAR
III.K.V.YABANCI KAYNAKLAR
100 KASA HS.
27,00 320 SATICILAR HS.
35,00
102 BANKALAR HS.
87,00 321 BORÇ SENETLERİ HS.
10,00
123 ALICILAR HS.
40,00 IV.U.V.YABANCI KAYNAKLAR -----153TİCARİ MALLAR HS.
75,00
V.ÖZKAYNAKLAR
II:DURA VARLIKLAR
------- 500 SERMAYE HS.
180,00
590 DÖNEM KÂRI HS.
4,00
Aktif toplamı
229,00
Pasif toplamı
229,00
10. BİLANÇO HESAPLARININ KAPATILMASI
Dönem sonunda genel kesin mizan düzenlenip, kapanış bilançosu çıkarıldıktan sonra, o döneme ait tüm
hesaplarının kapatılması gerekmektedir.
Hesapların kapatılması, borç kalanı veren hesapların alacaklandırılması, alacak kalanı veren
hesaplarında borçlandırılması şeklinde yapılır.
Hesabın iki yanının toplamının birbirine eşit hale getirilmesi ile hesaplar kapatılmış ve o hesap dönemi
sona erdirilmiş olur.
20
31.12.200…
320 SATICILAR HESABI
321 BORÇ SENETLERİ HESABI
500 SERMAYE HESABI
590 DÖNEM K/Z HESABI
100 KASA HESABI
102 BANKALAR HESABI
120 ALICILAR HESABI
153 TİCARİ MALLAR HESABI
Bilanço hesaplarının kapatılması
35,00
10,00
180,00
4,00
27,00
87,00
40,00
75,00
11. YENİ DÖNEM HESAPLARIN AÇILMASI (Ertesi Yılın Başı)
Buraya kadar anlatılan işlemlerle muhasebe süreci tamamlanmıştır. Dönem sonu bilançosu aynı
zamanda yeni döneme başlama bilançosu olduğu için yeni dönemde yevmiye defterine yapılacak ilk
kayıt, bu bilançonun kaydı olacaktır.
Yeni muhasebe döneminin açılması; dönem sonu kapanış kaydının tersi biçimindedir.
Yani kapanış kaydında borç yazılan hesaplara alacak, alacak yazılan hesaplara da borç yazılarak yeni
dönem hesapları açılır.
Hesapların açılış kaydının yapıldığı yevmiye maddesine, açılış maddesi denir.
Yeni dönemin işlemleri bu açılış maddesi ile başlar.
1
01.01.200…
100. KASA HESABI
102. BANKALAR HESABI
120. ALICILAR HESABI
153. TİCARİ MALLAR HESABI
320 SATICILAR HESABI
321 BORÇ SENETLERİ HESABI
500 SERMAYE HESABI
590 DÖNEM KARI HESABI
Bilanço hesaplarının açılışı
27,00
87,00
40,00
75,00
35,00
10,00
180,00
4,00
NOT: BURADAN İTBAREN (SLAYTLARA) HAZIR DEĞERLERE GEÇİLECEK