İngilizcede Özne Nesne Soruları

45. İngilizcede Özne Nesne Soruları (www.konuanlatımı.com)
Merhaba. Bugün sizinle farklı bir ders yapacağız. Kafanıza takıldığını düşündüğüm iki soruya cevap vermeye çalışacağım:
1- Geniş zamanı anlatırken “-s” takısı sadece olumlu cümlede gelir demiştim ama bazen soru cümlesinde de geliyor:
Who lives here? - Burada kim yaşıyor?
2- -Dili geçmiş zamanı anlatırken fiilin 2. hali sadece olumlu cümlede gelir demiştim ama bazen soru cümlesinde de
kullanılıyor:
What happened? - Ne oldu?
Bu iki soru birbiriyle alakalı gibi görünüyor. Yani, iki cümlenin zamanları farklı belki ama iki cümlede de sadece olumlu
cümlede olması gereken bir durum, soru cümlesinde gözlemleniyor. Üstelik bu soru cümlelerin her ikisi de wh- kelimeleriyle
başlayan sorular. Ama wh- kelimeleriyle soru cümlesi kurarken olumlu cümle kuralları izlenir diye bir şey öğrettiğimi de
hatırlamıyorum… O zaman aklıma iki şey geliyor: ya bu durum sadece who ve what sözcüklerine özgü ya da bu soru
cümlelerinde bir farklılık var; ya da her ikisi!
O zaman en başından başlayarak sebebini bulmaya çalışalım. Who ve what sözcükleriyle geniş zamanda soru sorarken
yardımcı fiil kullandığımızı hatırlıyorum ben. Fiili de yalın halde kullanıyorduk:
Who do you meet every day, after school? - Sen her gün okuldan sonra kimle buluşuyorsun?
What does she like the most? - O en çok neyi seviyor?
-Dili geçmiş zamanda da böyleydi:
Who did you see yesterday? - Sen dün kimi gördün?
What did he eat at breakfast? - O, kahvaltıda ne yedi?
Diğer iki örnekte ise yardımcı fiil kullanılmadığı gibi, cümleler sanki olumlu cümleymiş gibi kurulmuş. Şimdi tüm bu cümlelerin
baş şüphelisi olan öznelerini bularak araştırmamıza devam edelim. “Who do you meet every day, after school?” ve “Who did
you see yesterday?” cümlelerinde öznelerimiz you, yani “sen”. “What does she like the most?” ve “What did he eat at
breakfast?” cümlelerinde ise öznemiz she ve he yani “o”. “Who lives here?” ve “What happened?” cümlelerinde ise
öznelerimiz who ve what… Nasıl yani? Soru kelimesi aynı zamanda özne mi olmuş? Türkçesine bakayım bir de: “Burada kim
yaşıyor?” Özneyi bulmak için yükleme kim ve ne sorularını soruyorduk:
- yaşıyor
- kim yaşıyor?
- kim yaşıyor.
Gerçekten de beni “kim” sözcüğüne götürdü. “Ne oldu?” cümlesinde de durum aynı. Peki diğer dört cümlemizde who ve what
sözcükleri bizi neye götürüyor ona bakalım:
Sen her gün okuldan sonra kimle buluşuyorsun? - Ahmet ile buluşuyorum, Mehmet ile buluşuyorum.
O en çok neyi seviyor? - Elmayı seviyor, armudu seviyor.
Sen dün kimi gördün? - Öznur’u gördüm. Özgür’ü gördüm.
O, kahvaltıda ne yedi? - Zeytin yedi, peynir yedi.
Cevaplar hepsinde de bizi nesneye götürdü. O zaman gereği düşünüldü:
- Who ve what sözcükleri ile bir cümlede hem özneyi hem de nesneyi sorabiliyoruz.
- Nesneyi sorduğumuzda cümleyi normal soru yapısıyla kuruyoruz.
- Özneyi sorduğumuzda ise cümleyi olumlu cümle yapısıyla kuruyoruz.
O zaman mesela “Kim pasta istiyor?” diye sormak istediğimizde, özneyi soruyor olduğumuz için “Who wants cake?”
demeliyiz. “Who does want cake?” yanlış oluyor. Aynı şekilde, “Ne yanlış gitti?” derken de “What went wrong?” diyoruz.
“What did go wrong” demiyoruz. “Onu partiye kim davet etti?” sorusunda yine özneyi sorduğumuz için “Who invited him to
the party?” demeliyiz. “Who did invite him to the party?” yanlış bir kullanım. Fakat aynı soruyu biraz değiştirerek, “O, partiye
kimi davet etti?” şeklinde sormak isteseydik, bu sefer nesneyi soruyor olduğumuz için, tipik soru cümlesi yapısını izlerdik ve
“Who(m) did he invite to the party?” derdik. Who kelimesine, parantez içinde yazdığım “m” harfinin eklenmesiyle yapılan
“whom” sözcüğü de “kimi/kime” gibi bir anlam katıyor ancak resmi bir kullanım ve daha çok yazım diline özgü. “Onlar geçen
hafta kimi ziyaret etti?” sorusunda da halihazırda bir öznemiz var ve biz burada da nesneyi soruyoruz. Bu yüzden normal soru
yapısını takip ederek “Who did they visit last week?” demeliyiz.
Örnekler bu şekilde çoğaltılabilir. Ancak bilmemiz gereken bir şey daha var. Tek başına kullanılarak bu şekilde özneyi sorma
özelliği sadece what ve who sözcüklerine özgü. Öte yandan, which, whose, how much ve how many soruları da, yanlarına bir
isim eklendiğinde özneyi sorabilir duruma geliyor. “Kazaya hangi araba sebep oldu?” gibi bir cümlede, “hangi araba”
sorusuyla özne kastedildiği için cümleyi olumlu cümle yapısıyla kuruyoruz:
Which car caused the accident?
“Sen hangi arabayı sürüyordun?” cümlesinde ise, “hangi araba” ile cümlenin nesnesi kastediliyor. Bu yüzden normal soru
cümlesi gibi kuracağız:
Which car were you driving?
Diğer kelimelerle de hem özneyi hem de nesneyi soran örnek cümleler kuralım:
Yarışı kimin atı kazandı? - ÖZNEYİ SORUYOR - Whose horse won the race?
Kimin kalemini ödünç aldın? - NESNEYİ SORUYOR - Whose pen did you borrow?
Hayır kurumuna ne kadar para gidiyor? - ÖZNEYİ SORUYOR - How much money goes to charity?
Bu paranın ne kadarını harcadın? - NESNEYİ SORUYOR - How much of this money did you spend?
Kazada kaç kişi hayatını kaybetti? - ÖZNEYİ SORUYOR - How many people died at the accident?
Yılda kaç kitap okuyorsun? - NESNEYİ SORUYOR - How many books do you read a year?
(www.konuanlatımı.com)