Pediatrik Nefroloji ve Ürpgenital Sistem Semiyolojisi

Pediyatrik Nefroloji ve
Ürogenital Sistem Semiyolojisi
Prof. Dr. Emin Ünüvar
Genel Pediatri Bilim Dalı
eminu@istanbul.edu.tr
9/24/2014
1
Ana başlıklar
Gelişim basamakları
Temel fizyolojisi
Öykünün özellikleri
Fizik muayene esasları
Laboratuvar testler
Sorular
9/24/2014
2
Üriner sistem
Böbrekler
Üreterler
Mesane
Üretra
9/24/2014
(R: T12-L2, L: L1-L3)
3
Böbrekler
Lokalizasyonu
Arterleri
Kapsülü
Hilusu
Medulla
Piramid
Kalisksler
Toplayıcı kanallar
Fetal dönem:
Pronefroz, Mezonefroz, Metanefroz
9/24/2014
4
9/24/2014
5
Fizyolojisi
Kanın artık maddelerden temizlenmesi
Vücudun sıvı ve elektrolit dengesinin korunması
Kan basıncının dengede tutulması
Bazı hormonların sentezlenmesi
(Eritopoietin, D vitamini, vb)
Üreter, mesane ve üretra > idrarın boşaltılması
9/24/2014
6
KREATİNİN KLİRENSİ
3 YAŞTA ERİŞKİN DEĞERİNE ULAŞIR
9/24/2014
7
Önemi
 Kronik sorunlarında tanı genelde geç konulabilmekte,
iki böbreğimiz olduğu için biri diğerini maskeler.
 Dünyada sorun olan en sık kronik hastalık diabet iken,
bunu kronik böbrek yetersizliği izler
 Antenatal USG giderek yaygınlaşması bazı konjenital
anomalileri erken tanımamızı sağlamakta
9/24/2014
8
Öykü
Antenatal dönemde diürez başlar 18.hafta
Oligohidramnios önemli
Doğumda veya doğumdan sonraki ilk 48 saat
içinde ilk idrar yapılır
Anne sütü alan bir bebek günde en az 6-8 kez
idrarlı bez yapar
İdrarın rengi ( kırmızı idrar, ürat kristalleri)
9/24/2014
9
Öykü
Yakınması nedir? Ne zamandan beridir?
Üriner sistem enfeksiyonu öyküsü?
Ailede böbrek hastalığı? Sağırlık? (Alport send)
İdrar miktarı? Sıklığı?
Günde alınan sıvı, su miktarı?
Doğum öyküsü
Alınan ilaçlar?
Kronik bir hastalık olup olmadığı?
9/24/2014
10
Öykü
Böbrek taşı öyküsü?
İşeme paterni nasıl?
Ağrı olup olmadığı? varsa karakteri
Böbrek taşlarında kolik tarzında
İdrar kontrolü olup olmaması
Hemoptizi ? (Goodpasture sendromu)
9/24/2014
11
Öykü
Bebeğin yeterince tartı alıp almadığı
Kusma
Ateş
İştahsızlık
Karın ağrısı
Solukluk
9/24/2014
12
Fizik muayene
Tartı, boy ( B.Ç.)
Kan basıncı ölçümü
İnspeksiyon
Palpasyon
Perküsyon
Oskültasyon
9/24/2014
13
Kan basıncı persantilleri
<90p :
90-95p:
9/24/2014
Normal
Yüksek-normal
95-99p: Evre-1 Hipertansiyon
>99p : Evre-2 Hipertansiyon
14
İnspeksiyon
 Yüz yapısı (potter yüzü)
 Batının gözlenmesi, asimetri olup olmaması,
 Assit ? Bufissür var mı?
 Dehidrate olup olmadığı
 Deri rengi, soluk mu? Üremi rengi, anemi
 Vaskülitik döküntüler
 Koku ? Üremik koku
 İdrarın rengi nasıl?
 Tırnakların değerlendirilmesi
9/24/2014
15
POTTER YÜZÜ
RENAL AGENEZİ
9/24/2014
16
PRUNE-BELLY SENDROMU
9/24/2014
17
Assit
9/24/2014
18
Bufissur ödem
9/24/2014
19
Dehidrate çocuk
9/24/2014
20
Vaskülitik döküntüler
9/24/2014
21
İdrar renkleri
9/24/2014
22
Palpasyon
Böbrekler retroperitoneal organlar
Solunumla hareket etmezler
Ele gelip gelmediği ?
Hassas olan noktalar
Kostovertebral açı bölgesi
Suprapubik alan
Üreter noktaları
Mesanenin dolu olup olmaması, Glop vezikal?
9/24/2014
23
Böbreğin palpasyonu
9/24/2014
24
Oskültasyon
Karın mutlaka oskülte edilmelidir
Böbrekte renal arter stenozları
Kan basıncı ölçümü
Çocuklarda sekonder hipertansiyon daha sıktır
Renal kaynaklıdır
9/24/2014
25
Dış genital yapı
Özellikle erkeklerde önemli
Sünnet derisinin değerlendirilmesi
Fimosis var mı?
– ilk 6 ay fizyolojik, idrar yaparken sorun yoksa izlenir
Hipospadias, epispadias değişik düzeylerde
saptanabilir
Dış genital anomaliler böbrek anomalileri ile de
beraber olabilir
9/24/2014
26
FİMOZİS
9/24/2014
27
HİDROSEL
9/24/2014
28
HİPOSPADİAS
9/24/2014
29
VAGİNAL
ADHEZYON
(YAPIŞIKLIK)
9/24/2014
30
SAKRAL BÖLGE ÖNEMLİ
SAKRAL ANOMALİLER
9/24/2014
31
ÖDEM
Vücutta su birikimi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
9/24/2014
Böbreklerden
Kardiyojenik
Sindirim sistemi, malnutrisyon
Karaciğer hastalıkları
Allerjik
Endokrin (hipotiroidi)
32
Ödem
Böbrek hastalıklarında proteinüriye veya sıvı
tutulmasına bağlı
Onkotik basınç düşer ve ödem gelişir
Gode bırakan bir ödemdir
Nefrotik sendromda pretibial gode bırakan ödem
Asit oluşması
Bufissür olması
9/24/2014
33
Bufissur ödem
9/24/2014
34
Pretibial ödem
9/24/2014
35
Ödem
Hasta tartı ile takip edilir
Böbrek hastası diürez, tartı ile izlenir.
Aldığı ve çıkardığı günlük takip edilir
24 saatlik idrar:
Sabah ilk idrar atılır, diğerleri toplanır, ertesi sabah ilk
idrar eklenir.
Bazen porsiyone idrar izlenmelidir
9/24/2014
36
İDRAR
Oligüri (< 0,5 ml/kg/saat, <300 ml/m²/gün)
Anüri
Poliüri (>2 ml/kg/saat, > 2 L/m²/gün)
Pollakiüri
Dizüri
Hematüri
Proteinüri
9/24/2014
37
Kırmızı idrar
Yiyeceklere bağlı olabilir (pancar, kırmızı turp vb)
İlaçlara bağlı olabilir (azo boyaları, rifampin vb)
Miyoglobinüri (HEM e bağlı olarak)
Rabdomiyoliz, Crush sendromu
Hemoglobinüri (HEM e bağlı olarak)
Intravasküler hemolitik anemiler
HEMATÜRİ
9/24/2014
38
Kırmızı idrar
9/24/2014
39
HEMATÜRİ
İdrarda büyük büyütme alanında >5 eritrosit
Makroskopik, mikroskopik
Ağrılı hematüri > ÜSE, nefrolitiasis
Proteinüri eşlik ediyorsa > glomerulopati
Bazen hematüri tek başına Willms tm bulgusu
olabilir !
Mikroskopik hematüri yüksek protein diyeti, ağır
ekzersiz, vb.
9/24/2014
40
Hematüri
9/24/2014
41
PROTEİNÜRİ
 Proteinüri idrarda renk değişimi yapmaz
 Normalde 24 saatlik idrarda protein <150 mg’dır
• Daha spesifik olarak
– 4mg/m2/saat= normal protein atılımı
– 4-10 mg/m2/saat= yüksek protein atılımı
– 40 mg/m2/saat= nefrotik protein atılımı
 Masif proteinüri 1 gr/m²/gün
Nefrotik sendrom > Minimal hastalık
 Akut glomerulonefrit, masif olmayan proteinüri
(nefritik sendrom)
9/24/2014
42
Ultrasonografi
Günümüzde tıbbın en önemli yardımcı tanı
yöntemi
Böbrekler antenatal dönemden itibaren
değerlendirilebilir
Birçok konjenital anomali tanısı erken
konulabilmekte
Doppler ile kan akımı da değerlendirilebilmekte
9/24/2014
43
AGENEZİ
9/24/2014
APLAZİ
HİPOPLAZİ
44
KONJENİTAL POLİKİSTİK BÖBREK
9/24/2014
45
Üriner sistem enfeksiyonları
Bu sistemin çocuklarda en sık görülen hastalığıdır
Ateşli çocukların %20 nedenidir.
Kız çocuklarında alt temizliği yöntemi önemli
Tekrarlayan ÜSE kronik böbrek yetersizliğine
neden olabilir (kronik piyelonefrit)
Tekrarlayan ÜSE > VUR araştırılmalıdır
9/24/2014
46
VEZİKOÜRETERAL REFLÜ
9/24/2014
47
AĞIR VEZİKO
ÜRETERAL
REFLÜ
9/24/2014
48
BÖBREK SİNTİGRAFİSİ
GLOMERULER YAPININ
DEĞERLENDİRİLMESİ
9/24/2014
49