`ruhsal yapısının yaşamöyküsü `nü yazıyor

CUMHURİYET
3 HAZİRAN 2000 CUMARTESİ
• •
__
__ •
SAYFA
•
KULTUR
‘Nâzım’ı duyumsuyorum’
M emet Fuat, çok iyi tanıdığı büyük şairin ‘ruhsal yapısının yaşamöyküsü ’nü yazıyor
HANDAN ŞENKÖKEN
Dünyaya Piraye ile Nâzun’ın pencere­
sinden bakan, Nâzım’dan pek çok şeyi iz­
leyerek, dinleyerek öğrenen Memet Fu­
at, bu kez ‘çokiyi tanıdığı’ ünlü şairin ‘ruh­
sal yapısının yaşam öyküsü’nü yazıyor.
Bu kapsamlı kitapla, Nâzım’ın ‘yapıt­
larının ardındakiler’ ilk kez en yakının­
daki kişi, oğlu aracılığıyla açığa kavuşa­
cak. Böylece Nâzım Hikmet’in kişiliğiy­
le örtüşen şiirlerindeki duyarlığım, öfke­
sini, heyecanını, korkusunu; yaşamını,
başından geçen olayların ardındaki her şe­
yi bilen oğlu olarak Memet Fuat’ın de­
ğerlendirmesiyle öğrenme olanağı bula­
cağız.
Bugüne dek Nâzım’ın şiirlerini, mek_____
tuplannı, yazdığı tüm yazılan
inanılmaz araştırma ve titizlik­
le yayımlayan Memet Fuat, ço­
cukluğunu, gençliğini anlattığı
NÂZIM’A BİR GÜZ ÇELENGİ
‘Gölgede Kalan Yıllar’dan son­
Neden öldün Nâzım? Senin türkülerinden yoksun
ra, Nâzım’m Piraye’ye yazdığı
ne yapacağız şimdi?
mektupların tümünü ilk kez sun­
Senin bizi karşılarkenki gülümseyişin gibi bir pınar
muştu bize. Bu kez ünlü şair için
bulabilecek miyiz bir daha?
yazdığı denemeleri, incelemeleri,
Senin gururundan, sert sevecenliğinden yoksun
değinmeleri bir araya toplamakla
yetinmeyip, Nâzım’m yapıtlannı
ne yapacağız?
yazarken neler hissettiğini, neler
Bakışın gibi bir bakışı nereden bulmalı,
yaşadığını anlatıyor, Nazım’ın ka­
ateşle suyun birleştiği
fasıyla ve yüreğiyle...
Gerçeğe çağıran, acıyla ve gözüpek bir sevinçle dolu?
Eylül ayında yayımlanacak olan ve
Kardeşim benim, nice yeni duygular, düşünceler
Nâzım’ın gerçeğini anlatan ‘Nâzım
kazandırdın bana
Hikmet' adlı bu kitap, günümüzde de
Denizden esen acı rüzgâr katsaydı önüne onları
süregelen pek çok dedikoduya yanıt
Bulutlar gibi, yaprak gibi uçarlar
niteliği de taşıyor.
Düşerlerdi orada, uzakta.
- Böyle bir şeyden hiç söz etmemiş­
Yaşarken kendine seçtiğin
tiniz. Şimdi birdenbire 600 sayfayı
Ve ölüm sonrasında seni kucaklayan toprağa
geçtiğinizi, kitabın herhalde 700 say­
fa kadar olacağım söylüyorsunuz. Ne
Sana Şili’nin kış krizantemlerinden bir demet
zaman karar verdiniz? Ne zaman
yazdınız 600 sayfayı?
sunuyorum
MEMET FUAT - Epeyce oldu.
Ve soğuk ay ışığını güney denizleri üstünde parıldayan
Aylardır çalışıyorum. Biliyorsunuz,
Halkların kavgasını ve kavgamı benim
ben denemelerimi yeni bir anlayış­
Ve boğuk uğultusunu acılı davulların, kendi
la yayımlamaya başladım. Adam
yurdundan...
Yayınlan’nda basılan, Din üe Felse­
Kardeşim benim, adanmış asker, dünyada nasıl da
fe,
İkinci Yeni Tartışması, Demok­
yalnızım sensiz.
rasi Kültürü gibi kitaplanmı görSenin çiçek açmış bir kiraz ağacına benzeyen
dünüzse, ne yapmak istediğimi an­
yüzünden yoksun
lamışsınızdır.
dostluğumuzdan, bana ekmek olan,
Nâzım Hikmet için yazdığım, on
rahmet gibi susuzluğumu gideren ve kanıma
altı kitapta dağınık olarak yer alan
güç katan
denemeleri, incelemeleri, değin­
meleri bir araya toplarken başa bir
Zindanlardan kopup geldiğinde karşılaşmıştık seninle
de yaşamöyküsü koymayı düşün­
Kuyu gibi kapkara zindanlardan
düm. Daha önce ansiklopediler
Canavarlıkların, zorbalıklann, acıların kuyuları
için yazdığım maddeler vardı elim­
de. Onları derleyip toparlayayım,
Ellerinde izi vardı eziyetlerin
biraz genişleteyim derken iş zıva­
Hınç oklarını aradım gözlerinde
nadan çıktı.
Oysa sen panldayan bir yürekle geldin
Türkiye’de yayımlanmış kitap­
Yaralar ve ışıklar içinde
larda Nâzım’la ilgili çok bilgi var,
ama bazı lan çok kanşık, bazılanŞimdi ben ne yapayım? Nasıl tanımlanır
nm yorumlan yanlış, bazılan da
Senin her yerden derlediğin çiçekler olmaksızın
belli konular üzerine. Diyelim yal­
bu dünya
nızca davaları ele alınmış, ya da
Nasıl dövüşülür senden örnek almaksızın,
Peyami Safa ile tartışması incelen­
Senin halksal bilgeliğinden ve yüce şair onurundan
miş.
yoksun?
- Onlan mı derleyip toparlamayı dü­
Teşekkürler, böyle olduğun için! Teşekkürler o ateş için
şündünüz?
Türkülerinle tutuşturduğun, sonsuzca.
FUAT - Hayır, ben onlardan bol
bol yararlandım gerçi, ama yapmak
istediğim derleyip toparlamanın öte­
PABLO NERUDA
sinde
bir şey. Ben anlatılanlann arka­
Türkçesi: ATAOL BEHRAMOĞLU
sına ulaşmaya çalıştım. O derleyip
15
kultur@cumhuriyet.com.tr
Nâzım Hikmet anılıyor
■ Kültür Servisi - Ölümünün 37. yılında Nâzım
Hikmet’i Moskova’daki mezan başında bugün
düzenlenecek törenle anacak olan Nâzım Hikmet
Vakfı, İstanbul’daki Vakıf Kültür Merkezi’nde de
bir film gösterisi sunacak. Bugün saat 19.00’da
Nâzım Hikmet Vakfı’nda, Başkanvekili Cevat
ÇapanTn açılış konuşmasının ardından Nâzım
Hikmet’in yaşamına ilişkin Alman WDR
televizyonu tarafından hazırlanan belgesel film
gösterilecek. (252 63 14)
'u kapsamlı
kitapla
Nâzım’m
yapıtlarım
yazarken neler
hissettiğini,
neler yaşadığmı
anlatıyor
Memet Fuat,
Nâzım’ın
kafasıyla ve
yüreğiyle...
;
toparlama işini bilimsel yeterliği olan ki­
şiler yapacak. Nâzım Hikmet’in, 2000
ya da 3000 sayfalık yaşamöyküsünü, doğ­
ruyu yanlışı ayıklayarak bilileri bir gün
yazacaklardır. Bakın Ingiltere’de yayım­
lanan Romande Communist adlı kitapta
Saime Göksu ile Edward Timmsbu işi bir
oranda başardılar. Bilimsel bir yaklaşım­
la 10 yıl çalışarak 360 sayfalık çok güzel
bir yaşamöyküsü yazdılar.
- O kitabı beğendiğinizi daha önce de
söylemiştiniz bana.
FUAT-Evet, çok ciddi, derli toplu, tu­
tarlı bir çalışma yapmışlar. Yakında Türk­
çe’ye de çevrilip yayımlanacak.
‘Daha derinlerde dolaştım’_____
- Peki, siz niye bir kitap yazma gereği­
ni duydunuz öyleyse?
FUAT - Benim yaptığım iş biraz deği­
şik. Ben daha ayrıntılara girdim, daha de­
rinlerde dolaştım. Nâzım’ı çok iyi tanı­
yorum. Onu duyumsuyorum diyebilirim.
Nasıl anlatayım! Anlatabilmem için bi­
raz saçmalamam gerek herhalde. Ruhsal
yapısının yaşamöyküsünü yazdım de­
sem...
- Saçmalama sayılmaz...
FUAT - Nâzım neyi söyler neyi söyle­
mez, niye susar niye konuşur, başkaları­
nı üzdüğü zaman nasıl üzülür çok iyi bi­
liyorum. Piraye’den ayrıldığında, kendi
isteğiyle ayrıldığında nasıl kahrolduğu-
nun belgeleri var. Bütün mektuplarını ya­
yımladım. Münevver’le Memet’i Varşo­
va’da bırakıp Moskova’ya Vera’ya dö­
nerken neler düşünmüştür, onun belge­
leri yok.
-Evet?
FUAT - Ama ben biliyorum neler dü­
şündüğünü.
- Nerden biliyorsunuz?
FUAT-Bunun yanıtı yok. Sadece bili­
yorum. “Stalin benim için çok büyük!”
derken neler düşündüğünü de biliyorum.
Bakın, size bir şey anlatayım: Nâzım
cezaevinden çıktıktan sonra İstanbul’da
kaldığı günlerde, inkılap Kitabevi’nin
yayımlayacağı, Kuvâyi Milliye’yi yeni­
den düzenlemek durumunda kalmıştı. İs­
teği üzerine Melih Cevdet, kitaplığa gi­
dip bazı konularda ona bilgi toplamış.
Nâzım gelen bilgileri olduğu gibi kul­
lanmış şiirinde.
Melih Cevdet nerden biliyordu Nâzım ’ın ne istediğini?
- Nerden biliyordu?
FUAT - Benden öyküyü anlatmak. Cin
gibi anladınız ya, gene de soruyorsunuz,
“nerden biliyordu” diye. İşte benim ki­
tabım böyle bir kitap olacak, Nâzım Hikm et’in ruhsal yapısının yaşamöyküsü.
Nerden biliyor bunları diye sora sora oku­
yacaksınız.
Şimdilik bu kadar yeter... Gene konu­
şuruz...
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği
Taha Toros Arşivi