Untitled - Gazi Üniversitesi Açık Arşiv

advertisement
MİMARİ TASARIMDA BİÇİM-TEKNOLOJİ İLİŞKİSİNİN
İNCELENMESİ: ‘’TÜNEL KALIP İLE MİMARİ BİÇİM
OLUŞTURMA OLANAKLARI’’
Mürüvvet Tamer AÇIKGÖZ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
MİMARLIK ANABİLİM DALI
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FENBİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Nisan 2015
ETİK BEYAN
Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tez Yazım Kurallarına uygun olarak
hazırladığım bu tez çalışmasında;

Tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dokümanları akademik ve etik kurallar
çerçevesinde elde ettiğimi,

Tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun
olarak sunduğumu,

Tez çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak
gösterdiğimi,

Kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı,

Bu tezde sunduğum çalışmanın özgün olduğunu,
bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan
ederim.
Mürüvvet Tamer AÇIKGÖZ
12/05/2015
iv
MİMARİ TASARIMDA BİÇİM-TEKNOLOJİ İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ: ‘’TÜNEL
KALIP İLE MİMARİ BİÇİM OLUŞTURMA OLANAKLARI’’
(Yüksek Lisans Tezi)
Mürüvvet Tamer AÇIKGÖZ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Nisan 2015
ÖZET
Türkiye’de Başbakanlık Toplu Konut İdaresinin (Toki) kurulması ile birlikte toplu konut
üretiminde büyük artışların olduğu gözlenmektedir. Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde
üretilen toplu konutlarda yapı üretim teknolojisi olarak tünel kalıbın seçildiği
görülmektedir. Geleneksel kalıp teknolojilerine nazaran çok daha rasyonel olan tünel kalıp
teknolojisi hız, maliyet, kalıp, kullanım ömrü, depreme dayanıklılık gibi konularda büyük
konut açığı olan ülkeler için doğru bir tercih olarak değerlendirilmektedir. Kullanılan bu
teknoloji ile Türkiye’de ki konut açığı büyük oranda kapatılmıştır, ancak; tünel kalıp
teknolojisi ile üretilen konutlarda bölgesel iklim faktörleri, topografyaya uyum, benzer
tiplerin kullanılmasıyla oluşan monotonluk, farklı mimari form arayışına gidilmemesi bu
teknolojinin olumsuz tarafları olarak görülmektedir. Bu tez çalışmasında öncelikle tünel
kalıp teknolojisi tanıtılmış ve bu teknoloji ile üretilen konutlara farklı coğrafi, iklimsel
bölgelerden örnekler verilmiştir. Diğer bölümde ise konut tipolojisinden ve mimarlıktaki
biçim yaklaşımlarından bahsedilmiştir. Tezin özgün savı ise tünel kalıbın hızlı üretim
özelliğini değiştirmeden ve farklı teknolojiler bir arada kullanılmadan,
mimari
biçimlendirme farklı biçimlerin üretilebileceği önerilmektedir. Bu amaçla mimari biçim
yaklaşımları ve konut tipolojisi matrisi yapılmıştır. Bu matriste konut tipleri tünel kalıplar
kullanılarak, mimari biçimlendirme yaklaşımlarına uygun farklı şemalar üretilmiştir.
Mimari biçimlerin üretilmesi tünel kalıp teknolojisinin hızından vazgeçmeden topografya,
yönlenme, farklı coğrafi bölgeler ve iklim bölgelerine uygun farklı ve özgün konut
biçimlerinin üretilebileceğini göstermektedir. Kavramsal olan bu şemalar tasarım alanına
uygun biçimde mimari tasarımcılar tarafından geliştirilebilir. Tez çalışmasının sonucunda
birden fazla tünel kalıp çeşidinin kullanılması ile yerine özel özgün konut tasarımlarının
olabilirliği, gerek mimari tasarımda gerekse kentsel yapılaşmada olumlu sonuçlar
getireceği sonucuna varılmıştır.
Bilim Kodu
Anahtar Kelimeler
Sayfa Adedi
Danışman
: 801.1.099
: Mimari Tasarım , Mimarlıkta Biçim , Tünel Kalıp Yapı
Teknolojiler
: 159
: Doç. Dr. M. Tayfun YILDIRIM
v
EXAMINATION OF RELATION BETWEEN FORM AND TECHNOLOGY IN
ARCHITECTURAL DESIGN: “POSSIBILITIES OF OBTAINING FORM WITH
TUNNEL FORMWORK.”
(M.sc. Thesis)
Mürüvvet Tamer AÇIKGÖZ
GAZİ UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES
April 2015
ABSTRACT
In conjunction with the establishment of the Republic of Turkey Prime Ministry Housing
Development Administration (TOKİ), anenormous increase has been observed in housing
production. Tunnel formwork system has been witnessed to be preferred in Turkey as mass
housing production technology. When compared to the traditional formwork technologies,
tunnel formwork technology, which is specifically efficient, has been evaluated as the
accurate choice for the countries with huge housing deficit, on such subjects as costeffectiveness, formwork lifecycle, speed, earthquake resistance. The housing deficit in
Turkey has been closed with this technology used, however; in the houses constructed
through formwork systems, regional climatic factors, compatibleness with topography,
stereotypicality arising from the utilization of identical models, and not setting off on a
quest for dissimilar architectural forms have been considered as the negative sides of this
technology. In this thesis study, the tunnel framework systems have been
principallyintroduced, and the different examples for the houses built through this
technology have been given from various geographical and climatic regions. In the other
part, housing typologies and the morphological approaches in architecture have been
discoursed. The sole argument of this thesis is to recommend that the diverse morphologies
can be produced in architectural morphology without changing the rapid production
property of tunnel formwork and using the various technologies together. For this purpose,
the architectural morphological approaches and the housing typology matrix have been
completed. In this matrix, housing types have been produced by using tunnel formworks
with different schemes in accordance with the architectural morphology. The production of
the architectural morphology shows that the distinctive housing in conformity with
topography, orientation, and different geographical and climatic areas can be achieved
without giving up tunnel formwork. These conceptual schemes can be improved by
architectural designers in a way pursuant to design area. As a result of the thesis, it has
been concluded that the use of multiple types of formworks allows for the possibility of
exceptional and specific constructions and the positive results both in architectural design
and urban construction.
Science Code
Key Words
Page Number
Supervisor
: 801.1.099
: Architectural Design, Form in Architecture , Tunnel Formwork,
Building Technolocies
: 159
: Assoc. Prof. Dr. M. Tayfun YILDIRIM
vi
TEŞEKKÜR
Çalışmam boyunca bana destek olup yol gösteren ,engin bilgilerini ve yardımlarını
esirgemeyen değerli hocam DOÇ. DR. M. TAYFUN YILDIRIM’A sonsuz teşekkürlerimi
sunarım.
Çalışmam boyunca konuyla ilgili her türlü desteklerini esirgemeyen Tamer Kalıp firması
çalışanlarına teşekkür ederim.
Bana her zaman cesaret verip güvenen sevgili eşime sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
vii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET .............................................................................................................................
iv
ABSTRACT ....................................................................................................................
v
TEŞEKKÜR ....................................................................................................................
vi
İÇİNDEKİLER ..............................................................................................................
vii
ÇİZELGELERİN LİSTESİ.............................................................................................
xii
ŞEKİLLERİN LİSTESİ ..................................................................................................
xiii
RESİMLERİN LİSTESİ .................................................................................................
xxi
1. GİRİŞ........................................................................................................................
1
2. BÖLÜM MİMARLIKTA BİÇİMLENDİRME YAKLAŞIMLARI .......
3
2.1. Mimari Akımlar ve Üsluplar ...............................................................................
4
2.2. Tipolojik Sınıflama Yaklaşımları .......................................................................
4
2.3. Tasarım Psikolojisi Bağlamında Yaklaşımlar ....................................................
4
2.3.1. Tasarım stratejileri yaklaşımı ...................................................................
5
2.3.2. Tasarım strüktürü yaklaşımı .....................................................................
10
2.4. Tasarımın Girdileri ve Ürün Nitelikleri Bağlamında Yaklaşımlar .....................
14
2.5. Estetik Bilimleri Tabanlı Yaklaşımlar ................................................................
17
2.6. Matematiksel ve Geometrik Dönüşümler Bağlamında Analizler ........................
17
3. BÖLÜM KONUT TİPOLOJİLERİ VE TÜRKİYE’DE TOPLU
KONUT İDARESİ (TOKİ) TARAFINDAN ÜRETİLEN
KONUTLARIN ÖRNEKLERİ .........................................................................
19
3.1. Konut Tipleri .......................................................................................................
19
3.1.1. Tipoloji Kavramı .......................................................................................
19
3.1.2. Ayrık Evler ................................................................................................
20
3.1.3. İkiz Ev .......................................................................................................
21
3.1.4. Avlulu Konut Tipi .....................................................................................
21
viii
Sayfa
3.1.5. Apartman ...................................................................................................
23
3.1.6. Sıra Ev .......................................................................................................
26
3.1.7. Teras Ev ....................................................................................................
28
3.2. Türkide’de Toplu Konut İdaresi (Toki) Tarafından Üretilen Konutların
Örnekleri .............................................................................................................
29
4. YAPIDA ENDÜSTRİLEŞME VE TÜNEL KALIP TEKNOLOJİSİ ….55
Yapıda endüstrileşme .........................................................................................
55
4.1. Geleneksel Yapım Teknikleri .............................................................................
57
4.2. Rasyonalize Edilmiş Geleneksel Yapım Teknikleri (Preendüstriyel Yapım
Teknikleri) ...........................................................................................................
58
4.2.1. Seri Kalıplar ...............................................................................................
58
4.2.2. Şişirme kalıplar ..........................................................................................
66
4.3. Endüstrileşmiş Yapım Teknikleri( Prefabrikasyon) ...........................................
67
4.4. Tünel Kalıp Sistemi ............................................................................................
71
4.4.1. Türkiye’de tünel kalıp sistemi ..................................................................
71
4.4.2. Tünel kalıbın avantajları ...........................................................................
73
4.4.3. Tünel kalıp sisteminin dezavantajları .......................................................
74
4.4.4. Tünel kalıp sistemi elemanları ..................................................................
75
4.4.5. Tünel kalıp boyutları .................................................................................
77
4.4.6. Tünel kalıp tasarım ilkeleri .......................................................................
79
4.4.7. Tünel kalıp boyutlandırma olanakları .......................................................
83
4.4.8. Tünel Kalıp Sisteminde Özel Kalıp Önerisi………………………………
86
4.4.9. Şantiyede hazırlık süreci ve beton dökümü ..............................................
88
4.4.10. Yarım kat tünel kalıp uygulaması günlük döküm ...................................
92
4.4.11. Tünel kalıp montaj aşamaları ..................................................................
98
ix
Sayfa
4.4.12. Tünel söküm aşamaları ........................................................................... 102
4.4.13. Tünel kalıpların bakımı ........................................................................... 102
5. BİÇİMLENDİRME YAKLAŞIMLARI VE TÜNEL KALIP İLİŞKİSİ 103
5.1. Bağımsız Ev .......................................................................................................... 103
5.1.1 Bağımsız Ayrık Ev- Geometrik Yaklaşım .................................................. 103
5.1.2. Bağımsız Ev - organik yaklaşım .............................................................. 104
5.1.3. Bağımsız Ev - Kaotik Yaklaşım ............................................................. 105
5.1.4. Bağımsız Konut – Tümdengelimci Yaklaşım…………………………… 106
5.1.5. Bağımsız Konut – tümevarımcı yaklaşım ................................................ 108
5.2. İkiz Konut ............................................................................................................ 108
5.2.1. İkiz Konut- geometrik yaklaşım ............................................................... 108
5.2.2. İkiz Ev- organik yaklaşım ......................................................................... 109
5.2.3. İkiz konut – kaotik yaklaşım ..................................................................... 110
5.2.4. İkiz ev –tümdengelimci yaklaşım ............................................................. 111
5.2.5. İkiz konut -tümevarımcı yaklaşım ............................................................ 111
5.3. Avlulu Konut ...................................................................................................... 112
5.3.1. Avlulu konut – geometrik yaklaşım .......................................................... 112
5.3.2. Avlulu konut -organik yaklaşım ............................................................... 114
5.3.3. Avlulu konut- kaotik yaklaşım ................................................................. 115
5.3.4. Avlulu konut-tümdengelimci yaklaşım ..................................................... 116
5.3.5. Avlulu konut – tümevarımcı yaklaşım ...................................................... 117
5.4. Sıra Evler ............................................................................................................ 118
5.4.1. Sıra evler- geometrik yaklaşım ................................................................. 118
5.4.2. Sıra evler-organik yaklaşım ...................................................................... 119
x
Sayfa
5.4.3. Sıra evler- kaotik yaklaşım ....................................................................... 120
5.4.4. Sıra evler- tümdengelimci yaklaşım ......................................................... 121
5.4.5. Sıra evler- tümevarımcı yaklaşım ............................................................. 122
5.5. Teras Evler .......................................................................................................... 123
5.5.1. Teras evler- geometrik yaklaşım ............................................................... 123
5.5.2. Teras ev- organik yaklaşım ....................................................................... 125
5.5.3. Teras ev- kaotik yaklaşım ......................................................................... 126
5.5.4. Teras evler- tümdengelimci yaklaşım ....................................................... 127
5.5.5. Teras evler- tümevarımcı yaklaşım ........................................................... 128
5.6. Nokta Bloklar ...................................................................................................... 129
5.6.1. Nokta bloklar- geometrik yaklaşım .......................................................... 129
5.6.2. Nokta blok- organik yaklaşım ................................................................... 130
5.6.3. Nokta blok- kaotik yaklaşım ..................................................................... 131
5.6.4. Nokta blok- tümdengelimci yaklaşım ....................................................... 133
5.6.5. Nokta blok- tümevarımcı yaklaşım ........................................................... 134
5.7. Duvar Blok .......................................................................................................... 135
5.7.1. Duvar blok- geometrik yaklaşım .............................................................. 135
5.7.2. Duvar blok- organik yaklaşım .................................................................. 136
5.7.3. Duvar blok- kaotik yaklaşım ..................................................................... 137
5.7.4. Duvar blok- tümdengelimci yaklaşım ....................................................... 138
5.7.5. Duvar blok- tümevarımcı yaklaşım ......................................................... 139
5.8. Işınsal Bloklar ..................................................................................................... 140
5.8.1. Işınsal blok- geometrik yaklaşım .............................................................. 140
5.8.2. Işınsal blok- organik yaklaşım .................................................................. 142
5.8.3. Işınsal blok- kaotik yaklaşım .................................................................... 143
xi
Sayfa
5.8.4. Işınsal blok- tümdengelimci yaklaşım ...................................................... 144
5.8.5. Işınsal blok- tümevarımcı yaklaşım .......................................................... 145
6. SONUÇLAR VE DEĞERLENİRME ............................................................. 151
KAYNAKLAR .............................................................................................................. 155
ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................... 159
xii
ÇİZELGELERİN LİSTESİ
Çizelge
Sayfa
Çizelge 3.1. Bolu –Mengen Toki konutları vaziyet planını incelediğimizde ................
31
Çizelge 3.2. Trabzon Akçaabat Toki konutlarına baktığımızda ....................................
32
Çizelge 3.3. Sinop Merkez toki konutlarının vaziyet planı incelendiğinde ...................
33
Çizelge 3.4. Bursa-Nilüfer Toki konutları yerleşim planı ............................................
34
Çizelge 3.5. İstanbul-Gebze-C Tipi Toki konutları vaziyet planı .................................
35
Çizelge 3.6. İstanbul farklı bölgesindeki Toki Konutlarında .......................................
36
Çizelge 3.7. İstanbul-D Tipi Toki konutları ...................................................................
37
Çizelge 3.8. İstanbul-Hadımköy Toki konutları ............................................................
38
Çizelge 3.9. Kocaeli-Bekir Başa Toki konutları ............................................................
39
Çizelge 3.10. Edirne merkez toki ...................................................................................
40
Çizelge 3.11. Ankara-Sincan-Yenikent Toki konutları .................................................
41
Çizelge 3.12. Ankara-Yenimahalle Toki konutları ........................................................
42
Çizelge 3.13. Kuzey Ankara kent girişi .........................................................................
43
Çizelge 3.14. Eskişehir merkez Toki .............................................................................
44
Çizelge 3.15. Kayseri –Merkez Toki konutları ..............................................................
45
Çizelge 3.16. Sivas Toki konutları .................................................................................
46
Çizelge 3.17. Uşak-Uyucak Toki konutları ...................................................................
47
Çizelge 3.18. Uşak-Tabakhane Toki konutları ..............................................................
48
Çizelge 3.19. Denizli-Kurudere Toki konutları .............................................................
49
Çizelge 3.20. Isparta-Keçiborlu Toki konutları .............................................................
50
Çizelge 3.21. Diyarbakır- Ergani Toki konutları ...........................................................
51
Çizelge 3.22. Batman –toki konutları ............................................................................
51
Çizelge 3.23. Erzincan-Merkez Toki konutları ..............................................................
52
Çizelge 3.24. Erzurum –Narman Toki Konutları ...........................................................
53
xiii
Çizelge
Sayfa
Çizelge 5.1. Konut Tipi -Biçimlendirme yaklaşımı Konut Planları ............................... 147
Çizelge 5.2. Konut Tipi -Biçimlendirme yaklaşımı Tünel Kalıp Yerleşim Planları ..... 148
Çizelge 5.3. Konut Tipi -Biçimlendirme yaklaşımı Konut Üç Boyutları ...................... 149
xiv
ŞEKİLLERİN LİSTESİ
Şekil
Sayfa
Şekil 2.1. Konut, Howard Barnstone .............................................................................
6
Şekil 2.2. Konut, Hugh Jacobsen, Baltimore, ABD .......................................................
6
Şekil 2.3. Tümevarımcı mimari biçimlendirme .............................................................
7
Şekil 2.4. Organik strüktür yaklaşımları, Kütüphane binası ..........................................
11
Şekil 2.5. Mafsallı geometrik strüktür yaklaşımı - Kongre Binası ................................
12
Şekil 2.6. Kanonik yaklaşım örnekleri ...........................................................................
15
Şekil 2.7. Kanonik yaklaşım örnekleri ...........................................................................
16
Şekil 2.8. Analojik yaklaşım örnekleri ..........................................................................
16
Şekil 3.1. Dördüncü Levend K Tipi Evler .....................................................................
20
Şekil 3.2. Ayrık Ev – İkiz Ev Karşılaştırması ................................................................
21
Şekil 3.3. Çok Katlı Blokların Avluları .........................................................................
22
Şekil 3.4. Sirkülasyon Şeması ........................................................................................
22
Şekil 3.5. Konut Birimi Cephesi Serbestlik Alternatifleri .............................................
23
Şekil 3.6. Çok Katlı Konut Tipolojisi ............................................................................
24
Şekil 3.7. Noktalı blok örneği ........................................................................................
25
Şekil 3.8. Duvar blok örneği ..........................................................................................
25
Şekil 3.9. Parçalı blok örneği .........................................................................................
26
Şekil 3.10. Sıra ev yönlendirme biçimleri .....................................................................
27
Şekil 3.11. Yola göre sıra ev dizilişleri ..........................................................................
27
Şekil 3.12. Sıra evlerin birbirlerine göre dizilişleri ........................................................
28
Şekil 3.13. Planda teras ev morfolojisi ..........................................................................
28
Şekil 3.14. Kesitte teras ev gruplaması morfolojisi .......................................................
29
Şekil 3.15. Anadolu’nun iklim bölgeleri ........................................................................
30
Şekil 3.16. Bolu- mengen toki konutları vaziyet planı ..................................................
31
xv
Şekil
Şekil 3.17. Trabzon-Akçaabat Toki konutları –vaiyet planı
Sayfa
....................................
32
Şekil 3.18. Sinop –merkez toki vaziyet planı ................................................................
33
Şekil 3.19. Bursa-Nilüfer Toki konutları yerleşim planı ..............................................
34
Şekil 3.20. İstanbul-Gebze-C Tipi Toki konutları vaziyet planı ...................................
35
Şekil 3.21. İstanbul-Gebze-C Tipi Toki konutları ........................................................
36
Şekil 3.22. İstanbul farklı bölgesindeki Toki Konutlarının vaziyet planı ....................
36
Şekil 3.23. İstanbul-C Tipi Toki konutları-vaziyet planı ...............................................
37
Şekil 3.24. İstanbul-D Tipi Toki konutları vaziyet planı ...............................................
37
Şekil 3.25. İstanbul-D Tipi Toki konutları planı ............................................................
38
Şekil 3.26. İstanbul-Hadımköy Toki konutları vaziyet planı .........................................
38
Şekil 3.27. Kocaeli-Bekir Başa Toki konutları-vaziyet planı .......................................
39
Şekil 3.28. Edirne merkez toki vaziyet planı .................................................................
40
Şekil 3.29. Ankara-Sincan-Yenikent Toki konutları vaziyet planı ................................
41
Şekil 3.30. Ankara-Yenimahalle Toki konutları vaziyet planı ......................................
42
Şekil 3.31. Kuzey Ankara kent girişi vaziyet planı .......................................................
43
Şekil 3.32. Ankara-Kuzeykent-Tip 2 Toki konutları plan ve görünüşü ........................
44
Şekil 3.33 Eskişehir merkez toki vaziyet planı ..............................................................
44
Şekil 3.34. Kayseri –Merkez Toki konutları-vaziyet planı ............................................
45
Şekil 3.35. Sivas konutlarınının yerleşim vaziyet planları ............................................
46
Şekil 3.36. Uşak-Uyucak Toki konutları-Vaziyet planı .................................................
47
Şekil 3.37. Uşak-Tabakhane Toki konutları-vaziyet planı ............................................
48
Şekil 3.38. Denizli-Kurudere Toki konutları Vaziyet planı ...........................................
49
Şekil 3.39. Isparta-Keçiborlu Toki konutları- Vaziyet planı .........................................
49
Şekil 3.40. Diyarbakır- Ergani Toki konutları vaziyet planı .........................................
50
Şekil 3.41. Batman –toki konutları vaziyet planı ...........................................................
51
xvi
Şekil
Sayfa
Şekil 3.42. Erzincan-Merkez Toki konutları vaziyet planı ............................................
52
Şekil 3.42. Erzurum –Narman Toki Konutları Vaziyet Planı ........................................
53
Şekil 4.1. Tırmanır kalıbın kurulumu ............................................................................
59
Şekil 4.2. Kalıbın vinç ile taşınması ..............................................................................
59
Şekil 4.3. Tırmanır kalıbın bir üst seviyedeki ankraj elemanına bağlanması ...............
59
Şekil 4.4. Kalıbın alt seviyesinde de çalışma konsolu oluşturulması ............................
59
Şekil 4.5. Ahşap ve çelik yüzeyli tırmanır kalıp örneği .................................................
60
Şekil 4.6. Kayar kalıp uygulaması .................................................................................
61
Şekil 4.7. Modüler perde kalıp sistemi,çelik çerçeveli ahşap yüzeyli kalıp uygulaması
62
Şekil 4.8. Ayarlı panolar ile farklı ölçüde kolonlar için kalıp kurulması ......................
63
Şekil 4.9. Ahşap kirişli, plywood yüzeyli perde kalıbı ve uygulama örneği .................
63
Şekil 4.10. Ahşap kirişli kolon kalıbı ve uygulama örneği ............................................
64
Şekil 4.11. Döşeme altında plywood kalıp uygulaması .................................................
64
Şekil 4.12. Döşeme altında masa tipi, kalıp altı taşıyıcı sistem uygulaması .................
65
Şekil 4.13. Temek kalıbı uygulaması .............................................................................
66
Şekil 4.14. Dante Bini tarafından geliştirilen kabuk sistemi uygulaması ......................
67
Şekil 4.15. Kapalı hücre sistemler;Habitat örneği,Montreal .........................................
70
Şekil 4.16. Tünel kalıp sistemi elemanları .....................................................................
77
Şekil 4.17. Tam tünel kalıp ve yarım tünel kalıp ...........................................................
78
Şekil 2.18. Döşeme hizalarında geri çekme ile cephede hareket elde edilmesi .............
80
Şekil 4.19. Eğrisel döşeme alın kalıbı ile eğrisel hatlı cephe oluşturma olanağı ...........
80
Şekil 4.20. Perde geri çekmeleri ile cephede hareket elde etme olanakları ...................
81
Şekil 4.21. (Mirkon inşaat tünel kalıp planı) .................................................................
81
Şekil 4.22. Tam tünel kalıp açıklığında masa tipi kalıp yerleşimi .................................
82
Şekil 4.23. Özel tünel kalıp elemanları ile oluşturulabilecek mekan örnekleri .............
82
xvii
Şekil
Sayfa
Şekil 4.24. Bodrum katta tünel kalıp yerleşim olanağı ..................................................
82
Şekil 4.25. Tünel kalıp boyutlandırma olanakları ..........................................................
83
Şekil 4.26. Tünel kalıplarda ek elemanların sağladığı olanaklar ...................................
84
Şekil 4.27. Tünel kalıplarda ek elemanların sağladığı boyutsal olanaklar ....................
85
Şekil 4.28. Dairesel plan üzerinde ilave özel açılı yatay kalıp yerleşimi ....................
86
Şekil 4.29. Özel kalıpların yarım tünellere bağlantı detayı ...........................................
87
Şekil 4.30. Tünel kalıp sisteminde ,özel kalıplara masa tipi taşıyıcı sistem uygulaması
87
Şekil 4.31. Aks betonu kalıbı kurularak betonun dökülmesi .........................................
93
Şekil 4.32. Aks betonu kalıbı kurularak betonun dökülmesi .........................................
93
Şekil 4.33. Donatı demirlerinin yerleştirilmesi ..............................................................
94
Şekil 4.34. Kalıpların yerleştirilerek kapı rezervasyonlarının kalıp üzerine bağlanması
94
Şekil 4.35. Tüm kalıplar yerleştirildikten sonra döşeme boşluk rezervasyonlarının
yerleştrilmesi ...............................................................................................
95
Şekil 4.36. Döşeme ve perde alın kalıpları ve aks kalıpları bağlanır .............................
95
Şekil 4.37. Tünel önündeki brandaların kapatılarak tünel ocakların açılması ...............
95
Şekil 4.38. Kalıpların sökülmeye başlanması ................................................................
96
Şekil 4.39. Kalıpların simetri eksenine göre projenin ikinci yarısına yerleştirilmesi ....
96
Şekil 4.40. Kalıpların yerleşiminin tamamlanarak döşeme kalıpları ve donatılarının ...
yerleşimi .......................................................................................................
97
Şekil 4.41. Beton dökülmesi ve kürleme yapılması .......................................................
97
Şekil 4.42. Tünel çıkarma iskelelerinin kurulması ........................................................
97
Şekil 4.43. Sökülen kalıbın üst kota taşınması ..............................................................
98
Şekil 4.44. İç dik panolar ve yatay panoların birleştirilmesi .........................................
98
Şekil 4.45. Birleştirilen panolar arana konturfiş elemanları bağlanır ............................
98
Şekil 4.46. Dikme tekeri ve çatal sehpa yerleşimi .........................................................
99
Şekil 4.47. Yarım tünelin parçalarının bir araya getirilmesi ..........................................
99
xviii
Şekil
Sayfa
Şekil 4.48. Yarım tünelin vinç ile kaldırılması ..............................................................
99
Şekil 4.49. Perde alın kalıbı ve döşeme alın kalıbı yerleşimi ........................................ 100
Şekil 4.50. Kapı rezervasyonu yerleşimi ...................................................................... 100
Şekil 4.51. Dış dik pano kurulup bağlantısının sağlanması ........................................... 101
Şekil 4.52. Aks betonu kalıbının yerleşimi .................................................................... 101
Şekil 4.53. Tünel söküm üçgenlerinin montajı .............................................................. 101
Şekil 5.1. Bağımsız ayrık ev- geometrik yaklaşım,tünel kalıp sistemi yerleşimi .......... 104
Şekil 5.2. Bağımsız ayrık ev- geometrik yaklaşım ile farklı kompozisyonlar elde
edilmesi .......................................................................................................... 104
Şekil 5.3. Bağımsız konut - organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ....... 105
Şekil 5.4. Bağımsız konut -organik yaklaşımla elde dilebilecek bir form örneği ......... 105
Şekil 5.5. Bağımsız ev - kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı .............. 106
Şekil 5.6. Bağımsız ev - kaotik yaklaşım kompozisyon örnekleri ............................... 106
Şekil 6.6. Bağımsız konut – tümdengelimci yaklaşım,tünel kalıp sistemi yerleşim
planı ................................................................................................................ 107
Şekil 5.8. Planda tümdengelimci kompozisyon ............................................................. 107
Şekil 5.9. Planda tümdengelimci, üçüncü boyutta tümevarımcı kompozisyon ............. 107
Şekil 5.10. Bağımsız konut – tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim
planı .............................................................................................................. 108
Şekil 5.11. Bağımsız konut – tümevarımcı yaklaşım kütle kompozisyonları ............... 108
Şekil 5.12. İkiz konut- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ............ 109
Şekil 5.13. İkiz konut- geometrik yaklaşım kütle kompozisyonları .............................. 109
Şekil 5.14. İkiz ev- organik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı .................... 109
Şekil 5.15. İkiz ev- organik yaklaşım , kütle kompozisyonu ......................................... 110
Şekil 5.16. İkiz ev- kaotik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı ...................... 110
Şekil 5.17. İkiz ev- kaotik yaklaşım , kütle kompozisyonu ........................................... 110
xix
Şekil
Sayfa
Şekil 5.18. İkiz ev –tümdengelimci yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı ........ 111
Şekil 5.19. İkiz ev –tümdengelimci yaklaşım , kütle kompozisyonu ............................ 111
Şekil 5.20. İkiz konut -tümevarımcı yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı ....... 112
Şekil 5.21. İkiz konut -tümevarımcı yaklaşım , kütle kompozisyonu ........................... 112
Şekil 5.22. Avlulu konut – geometrik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı ... 113
Şekil 5.23. Avlulu konut – geometrik yaklaşım , az katlı kütle kompozisyonu ........... 113
Şekil 5.24. Avlulu konut – geometrik yaklaşım çok katlı kütle kompozisyonu ........... 113
Şekil 5.25. Avlulu konut -organik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı .......... 114
Şekil 5.26. Avlulu konut -organik yaklaşım ,az katlı konut kompozisyonu .................. 114
Şekil 5.27. Avlulu konut -organik yaklaşım , çok katlı konut kompozisyonu ............... 115
Şekil 5.28. Avlulu konut- kaotik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı ........... 115
Şekil 5.29. Avlulu konut- kaotik yaklaşım , kütle kompozisyonu .............................. 116
Şekil 5.30. Avlulu konut-tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
116
Şekil 5.31. Avlulu konut-tümdengelimci yaklaşım, az katlı konut kompozisyonu ...... 117
Şekil 5.32. Avlulu konut-tümdengelimci yaklaşım, çok katlı konut kompozisyonu ..... 117
Şekil 5.33. Avlulu konut – tümevarımcı yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
117
Şekil 5.34. Avlulu konut – tümevarımcı yaklaşım , geometrik kompozisyon ............. 118
Şekil 5.35. Avlulu konut – tümevarımcı yaklaşım , kaotik kompozisyon ..................... 118
Şekil 5.36. Sıra evler- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ............. 119
Şekil 5.37. Sıra evler- geometrik yaklaşım,kütle kompozisyonu .................................. 119
Şekil 5.38. Sıra evler- geometrik yaklaşım, kütle kaydırmaları ile oluşan kompozisyon 119
Şekil 5.39. Sıra ev-organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ...................... 120
Şekil 5.40. Sıra ev-organik yaklaşım ,tek katlı konut kompozisyonu ........................... 120
Şekil 5.41. Sıra ev-organik yaklaşım ,iki katlı konut kompozisyonu ............................ 120
Şekil 5.42. Sıra evler- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı .................... 121
xx
Şekil
Sayfa
Şekil 5.43. Sıra evler- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu ........................................ 121
Şekil 5.44. Sıra evler- kaotik yaklaşım, alternatif kütle kompozisyonu ........................ 121
Şekil 5.45. Sıra evler- tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ..... 122
Şekil 5.46. Sıra evler- tümdengelimci yaklaşım, kütle kompozisyonu .......................... 122
Şekil 5.47. Sıra evler- tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ......... 122
Şekil 5.48. Sıra evler- tümevarımcı yaklaşım, geometrik kütle kompozisyonu ............ 123
Şekil 5.49. Sıra evler- tümevarımcı yaklaşım, organik-kaotik düzende kütle
kompozisyonu .............................................................................................. 123
Şekil 5.50. Teras evler- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı .......... 124
Şekil 5.51. Teras evler- geometrik yaklaşım, kütle kompozisyonu ............................... 124
Şekil 5.52. Teras ev tünel kalıp sistemi yerleşim planı .................................................. 124
Şekil 5.53. Teras ev görünüş ve kesiti ........................................................................... 125
Şekil 5.54.Teras evler- organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ............... 126
Şekil 5.55. Teras evler- organik yaklaşım, kütle kompozisyonu ................................... 126
Şekil 5.56. Teras ev- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ..................... 127
Şekil 5.57. Teras ev- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu ......................................... 127
Şekil 5.58. Teras evler- tümdengelimci yaklaşım ,tünel kalıp sistemi yerleşim planı
127
Şekil 5.59. Teras evler- tümdengelimci yaklaşım ,kütle kompozisyonu ....................... 128
Şekil 5.60. Teras evler- tümevarımcı yaklaşım,tünel kalıp sistemi yerleşim planı ....... 128
Şekil 5.61. Teras evler- tümevarımcı yaklaşım,kütle kompozisyonu ............................ 129
Şekil 5.62. Nokta bloklar- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ...... 129
Şekil 5.63. Nokta blok- geometrik yaklaşım, standart tünel kalıpla üretilen kütle
kompozisyonu ............................................................................................ 130
Şekil 5.64. Nokta blok- geometrik yaklaşım, standart ve masa tipi tünel kalıpla
üretilen kütle kompozisyonu ........................................................................ 130
Şekil 5.65. Nokta blok- organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı .............. 131
xxi
Şekil
Sayfa
Şekil 5.66. Nokta blok- organik yaklaşım, kütle kompozisyonu ................................... 131
Şekil 5.67. Nokta blok- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ................. 132
Şekil 5.68. Nokta blok- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu ..................................... 132
Şekil 5.69. Nokta blok- tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim
planı ............................................................................................................. 133
Şekil 5.70. Nokta blok- tümdengelimci yaklaşım,standart panolarla üretilmiş konut
kompozisyonu .............................................................................................. 133
Şekil 5.71. Nokta blok- tümdengelimci yaklaşım,standart ve masa tipi tünel kalıp
panolarıyla üretilmiş konut kompozisyonu .................................................. 134
Şekil 5.72. Nokta blok- tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ...... 134
Şekil 5.73. Nokta blok- tümevarımcı yaklaşım, katlarda yer yer boşaltmalar ile oluşan
kütle kompozisyonu ..................................................................................... 135
Şekil 5.74. Nokta blok- tümevarımcı yaklaşım, katlarda teraslamalar ile oluşan kütle
kompozisyonu .............................................................................................. 135
Şekil 5.75. Duvar blok- geometrik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı ......... 136
Şekil 5.76. Duvar blok- geometrik yaklaşım , kütle kompozisyonu .............................. 136
Şekil 5.77. Duvar blok- organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı .............. 136
Şekil 5.79. Duvar blok- organik yaklaşım, kütle kompozisyonu ................................... 137
Şekil 5.80. Duvar blok- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ................ 137
Şekil 5.81. Duvar blok- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu ..................................... 137
Şekil 5.82. Duvar blok- tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı .. 138
Şekil 5.83. Duvar blok- tümdengelimci yaklaşım, geometrik kütle kompozisyonu ...... 138
Şekil 5.84. Duvar blok- tümdengelimci yaklaşım, organik kütle kompozisyonu .......... 139
Şekil 5.85. Duvar blok- tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ...... 139
Şekil 5.86. Duvar blok- tümevarımcı yaklaşım, geometrik kütle kompozisyonu ........ 139
Şekil 5.87. Duvar blok- tümevarımcı yaklaşım, organik kütle kompozisyonu ............. 140
Şekil 5.88. Işınsal blok- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı .......... 140
xxii
Şekil
Sayfa
Şekil 5.89. Işınsal blok- geometrik yaklaşım, kütle kompozisyonu .............................. 141
Şekil 5.90. Işınsal blok- geometrik yaklaşım, haçvari kütle kompozisyonu ................. 141
Şekil 5.91. Işınsal blok- geometrik yaklaşım, kütle kompozisyonu .............................. 141
Şekil 5.92. Işınsal blok- organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı .............. 142
Şekil 5.93. Işınsal blok- organik yaklaşım, kütle kompozisyonu .................................. 142
Şekil 5.94. Işınsal blok- organik yaklaşım, alternatif kütle kompozisyonu ................... 143
Şekil 5.95. Işınsal blok- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ................ 143
Şekil 5.96. Işınsal blok- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu .................................... 144
Şekil 5.97. Işınsal blok- tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı .. 144
Şekil 5.98. Işınsal blok- tümdengelimci yaklaşım, kütle kompozisyonu ...................... 145
Şekil 5.99. Işınsal blok- tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı ...... 145
Şekil 5.100. Işınsal blok- tümevarımcı yaklaşım, kütle kompozisyonu ........................ 146
xxiii
RESİMLERİN LİSTESİ
Resim
Sayfa
Resim 2.1. Tümdengelimci stratejide yapılmış bina örnekleri ......................................
7
Resim 2.2. Tümdengelimci olarak başlayıp tümevarımcı tasarım stratejisinde
tamamlanan örnekler ..................................................................................
7
Resim 2.3. Tümevarımcı stratejide yapılmış bina örnekleri ..........................................
9
Resim 2.4. Her iki örnekte de tüm demgelimci olarak bir prizma asal formundan
biçimlendirmeye başlanmış daha sonra tümevarımcı stratejide asal form
üzerinde geometrik değişimler uygulanmıştır .............................................
10
Resim 2.5. Organik strüktür yaklaşımı ile tasarlanmış bina örnekleri ...........................
11
Resim 2.6. Geometrik strüktür yaklaşımıyla yapılmış bina örnekleri ...........................
13
Resim 2.7. Geometrik ve organiğin birlikte kullanıldığı kaotik örnekler ......................
14
Resim 2.8. Safranbolu konut örneği ve ikonik olarak Sedat hakkı eldem konut örneği
14
Resim 2.9. Kanonik yaklaşım örnekleri .........................................................................
15
Resim 2.10. Kanonik yaklaşım örnekleri .......................................................................
15
Resim 3.1. Bolu-MengenToki konutları .......................................................................
32
Resim 3.2. Trabzon-Akçaabat Toki konutları .............................................................
33
Resim 3.3. Bursa-Nilüfer Toki konutları ......................................................................
35
Resim 3.4. İstanbul-Hadımköy Toki konutları ..............................................................
39
Resim 3.5. Kocaeli-Bekir Başa Toki konutları ..............................................................
40
Resim 3.6. Ankara-Kuzeykent Toki konutları ...............................................................
43
Resim 3.7. Eskişehir-Odunpazarı Toki konutları ..........................................................
45
Resim 3.8. Kayseri –Merkez Toki konutları ..................................................................
46
Resim 3.9. Sivas-Merkez Toki konutları-vaziyet planı .................................................
47
Resim 3.10. Uşak-Uyucak Toki konutları .....................................................................
48
Resim 4.1. Şantiye sahasında tünel kalıpların bir araya getirilmesi ..............................
88
Resim 4.2. Temel betonunun dökülmesi ........................................................................
89
xxiv
Resim
Sayfa
Resim 4.3. Aks betonunun dökülmesi ...........................................................................
89
Resim 4.4. Perde boşluk rezervasyonu ve elektrik tesisatı yerleşimi ...........................
90
Resim 4.5. Yarım tünellerin aks betonu üzerine yerleştirilmesi ....................................
90
Resim 4.6. Isıtıcı ocakların yerleştirilmesi ve beton kürleme işlemi için hazırlık
yapılması ......................................................................................................
91
Resim 4.7. Kalıbın sökülmesi ile betonun teleskobik direkler ile desteklenmesi ..........
91
1
1. GİRİŞ
Çalışmanın amacı
Mimari Tasarımda, bina biçimlenişi ile binanın ait olduğu ülkedeki yapım teknolojileri
arasında bağlar bulunmaktadır. Yapı teknolojileri, bina biçimini doğrudan etkilemekte ve
teknolojinin olanak-kısıtları ile mimari biçim oluşmaktadır. Yapı üretiminde teknoloji
olarak en hızlı, maliyeti düşük ve depreme dayanıklılık açısından en rasyonel çözüm
olarak, tünel kalıp kullanılmaktadır.
Ülkemizde son yıllarda konut açığını kapatmak amacı ile çok sayıda konut üretilmektedir.
Kısa sürede çok sayıda konut üretilebilmesi için en hızlı teknoloji olarak “Tünel Kalıp”
sisteminin seçildiği görülmektedir. Ancak tünel kalıp ile tüm coğrafi yörelerde birbirinin
aynı biçiminde konut tipleri üretilmektedir.
Bu konularda coğrafi yöre, iklim, topografya, kullanıcı davranış biçimleri göz ardı
edilmekte ve tip konutlarda yaşanmaya zorlanılmaktadır. Bu tez çalışmasında bu rasyonel
teknolojinin olanakları ile farklı mimari biçimlendirmelerin olabilirliği araştırılacaktır.
Kapsam
Yukarıda belirtilen amaç doğrultusunda öncelikle tünel kalıp teknolojisi tanıtılacaktır.
İkinci aşamada sayı olarak en çok konut üreten kuruluş olan Toki uygulamaları ve Toki
dışında üretilen tünel kalıp uygulamaları ele alınacaktır.
Yöntem
Tünel kalıp teknolojisinin ve yapılan örneklerin toplanmasından sonra mimarlıktaki
biçimlendirme yaklaşımlarına değinilecektir. Genel olarak geometrik, organik olarak
ayrılan biçimlendirme yaklaşımları daha detaylı olarak organik, geometrik, kaotik,
tümdengelim, tümevarım gibi alt gruplar olarak ele alınacaktır. Tezin son aşamasında ise
tünel kalıp sistemlerinin bu biçimlendirme yaklaşımlarına uyarlanabilirliği örneklenerek
sonuçlar elde edilecektir.
2
3
2. MİMARLIKTA BİÇİMLENDİRME YAKLAŞIMLARI
Mimari tasarlamada “biçim” kavramı mekanın algılanan dış nitelikleri ve mekansal
kurguya bağlı plan nitelikleri olarak anlaşılmaktadır.
Morfoloji Türkçede “Biçimbilim” olarak kullanılmaktadır.
Bilimsel köken olarak, zooloji, botanik, tıp ve biyoloji bilimlerinde, bir hayvan veya
bitkinin yaşadığı ekosistem ile “biçimi" arasındaki ilişkisini inceleyen bilim dalıdır. Bu
yaklaşımda canlı organizmaların biçimsel yapıları yaşadıkları ortamın coğrafi, iklimsel,
topografik yapıları ile karşı etkileşimli olarak kabul edilmekte ve biçimsel gruplamalara
gidilmektedir.
Morfoloji, mimarlığında içinde olduğu sanatsal, endüstriyel ürünler gibi yapay objelerde de
kullanılan bir bilim dalıdır. Bu bağlamda morfoloji biçimsel benzerliklerin saptanması ve
ortak özellikleri olan elemanların sınıflandırılmasını amaçlamaktadır.
Mimarlıkta morfolojik yaklaşımlar ise binaların plan geometrileri, kütle biçimlenişleri ve
cephe düzenleri bağlamında benzerlikleri açısından gruplanması biçiminde olmaktadır. Bu
yaklaşım eşbiçimli oluşumlarda “mimari tip” ve tiplerin sınıflanması çalışması olan
“mimari tipoloji” kavramlarını oluşturmuştur.
Mimari tasarım sürecinde ortaya çıkan tasarım olgusu, eylem aralığı zihinsel etkinlikler,
tasarım girdileri, tasarım stratejileri, tasarım strüktürleri, tasarım organizasyonları, sonuç
üründen beklenen nitelikler gibi alt sistemlerden oluşmaktadır. Bunlar mimari tasarımı
inceleme yöntemlerinden bazılarıdır.
Mimarlıkta bina biçimsel özelliklerini değerlendirme ve sınıflandırma amaçlı yaklaşımlar
şu başlıklar altında ele alınabilir :
1. Mimari akımlar ve üsluplar olarak sınıflamalar
2. Tipolojik sınıflama yaklaşımları
3. Tasarım psikolojisi bağlamında yaklaşımlar
4
4. Tasarımın girdileri ve ürün nitelikleri bağlamında yaklaşımlar
5. Estetik bilimleri tabanlı yaklaşımlar.
6. Matematiksel ve geometrik dönüşümler bağlamında analizler
2.1. Mimari Akımlar ve Üsluplar
Bu biçim analizi yaklaşımında mimarlık ve sanat tarihi arakesitinde binaların tarihsel süreç
içinde sahip olduğu akım ve üsluplara bağlı biçimsel nitelikleri irdelenmektedir.
Antik çağdan modern döneme kadar mimari biçimler sınıflanabilmektedir. Rasyonalizim,
kübizim, fonksiyonalizim,brütalizim,postmodernizim,dekonstrüktivizim,modern dönemin
önemli üslupları olarak bilinmektedir.
Bu tez çalışmasında tünel kalıp ile elde edilen konut tipleri bu sınıflandırma yaklaşımları
ile ele alınmamıştır.
2.2. Tipolojik Sınıflama Yaklaşımları
Mimarlık bilimlerinde bina biçimini çözümleme ve sınıflama amaçlı yöntemlerin en sık
kullanılanı tipolojik analizlerdir.
Tipolojik analizlerde öncelikle eş işlevli binaların sınıflanması amaçlanmaktadır. Örneğin
konut, eğitim,sağlık, konaklama yapıları gibi. Bu tez çalışmasında da konut işlevi ele
alındığından dolayı konutların tipolojik analizleri ayrı bir bölüm olarak
3. Bölümde
incelenmiştir
2.3. Tasarım Psikolojisi Bağlamında Yaklaşımlar
“Tasarlamada, süreçle ilgili ilkeler, kararlar ön evre olan girdilerin niteliklerine bağlı
olarak gelişmektedir. Sistem seti içindeki bu etkileşim “süreç strüktürü” ve “süreç
stratejileri” kavramlarını ortaya çıkarmaktadır. Tasarım başlangıç düğümüne göre,
parçadan bütüne veya bütünden detaya biçimlendirme olarak süreç yönü tercihleri
“süreç stratejisi”, stratejiler içerisinde parçaları birleştirme veya bütünü alt parçalara
ayrıştırma organizasyon ilke ve kuralları ise “tasarım strüktürünü” belirlemektedir
(Ünügür,1987).”
5
2.3.1. Tasarım stratejileri yaklaşımı
Mimarın zihninde oluşan düşüncenin, teknik veriler ve girdilerin birleştirilerek organize
edilmesine süreç stratejisi denilmektedir.
Strateji kavramı binayı programlama, tasarlama ve değerlendirme kavramlarının
birleşimiyle önem kazanmaktadır. Bina bu sistemlerin birbiri ile etkileşimi ile
şekillenmektedir. Bu sistemler arasında ilişkilerin kurulması probleminde, bilgi
felsefesinde parçadan bütüne (tümevarım), bütünden parçaya (tümdengelim) stratejiler
bulunmaktadır.
Tasarım stratejilerine göre iki tür biçimlendirme yaklaşımı vardır;
 Tümevarımcı tasarım
 Tümden gelimci tasarım
Tümdengelimci tasarım stratejisi
Latince “deductis” kelimesinden gelen bu kavram “ genel kuramların bilgi ve anlayışına
dayanarak, özel durumlar için sonuçlar çıkartmak” anlamını taşımaktadır.
Burada pragmatik, biçimsel, teknolojik, ekonomik ve doğal çevre yönlerinden
biçimlenmeyi oluşturacak veriler yerleştirilebilir. Bu verilerin tümel değerlendirildiği ve
bina formuna önceden karar verildiği tasarım sürecidir.
Tümdengelimci stratejide, binanın işlevsel ve yapısal bileşenleri için, bu temel karar
çerçevesinde çözüm aranmakta ve gerçekleştirilmektedir.
Tümdengelim tasarım süreci Des Cartes tarafından ilk kez bilimsel bir yargıya
oturtulmuştur (Ünügür,1987). Buna göre izlenecek yol;
 Bina temel formunun genel bir yargı ile belirlenmesi
 Daha önceki tümel form konseptine göre yargının sınanması
 Sistematik çözümlemelerle bina bileşenleri açısından tümel formun test edilmesi
6
 Tümel formun kesinleştirilmesi
 Tüm bina alt sistemlerinin biçimlenmesinin bu tümel formun dominasyonunda
gerçekleştirilmesi
Bina tasarım ilkesi olarak tümden gelimde ana temeli, asal yada yan kısmi fonksiyonlarının
tümel formu etkilememeleridir (Şekil 2.1-2.2).
Şekil 2.1. Konut, Howard Barnstone (Yıldırım ,2001:46).
Şekil 2.2. Konut, Hugh Jacobsen, Baltimore, ABD (Yıldırım ,2001:46).
7
Resim 2.1. Tümdengelimci stratejide yapılmış bina örnekleri
Resim 2.2. Tümdengelimci olarak başlayıp tümevarımcı tasarım stratejisinde tamamlanan
örnekler
8
Tümevarımcı tasarım stratejisi
Binayı oluşturan elemanlar mekan birimleri, taşıyıcı sistem, sirkülasyon araçları gibi
elemanlar arasında sistemli gözlemler yaparak bu elemanları gruplama, analiz edip
karşılaştırma, bu grupları alternatifli olarak bir araya getirme ve seçilen alternatifle de
tümel forma ulaşma stratejisine tümevarımcı tasarım stratejisi denilmektedir.
Tümevarımcı mimari tasarlama stratejisinde, tasarımcı parçadan bütüne, tekilden tüme
doğru bina elemanlarını biraraya getirerek, eklemlendirerek, ampirik biçimde tümel forma
ulaşmaktadır (Şekil 2.3). Burada binanın yapısal veya mekansal elemanlarının biraraya
gelme biçimi, kompozisyonu tümel formu belirlemektedir.
Tümevarımcı tasarım stratejisi ilk kez bilimsel bir yargıya Bacon tarafından bağlanmıştır
ve genel tasarım prensibi şöyledir (Ünügür,1987);
 Binayı oluşturan tekil elemanlar için sistematik gözlemler yapma
 Tekil elemanları sınıflandırma ,gruplandırma
 Analiz-karşılaştırma
 Grupları bir araya getirerek tümel forma ulaşma
Bina tasarım ilkesi olarak tümevarımda ana etken asal yada kısmi fonksiyon elemanlarının
tümel formu etkilememesidir.
Şekil 2.3. Tümevarımcı mimari biçimlendirme, Konut, Werner Lutz, Hannover, Almanya
(Yıldırım ,2001:48)
9
Resim 2.3. Tümevarımcı stratejide yapılmış bina örnekleri
Bina biçimlendirmelerinde tümdengelimci olarak başlayıp ,asal form üzerinde değişiklikler
yaparak tümevarımcı stratejide devam eden örneklerde bulunmaktadır ( Resim 2.3)
10
Resim 2.4. Her iki örnekte de tümdengelimci olarak bir prizma asal formundan
biçimlendirmeye başlanmış daha sonra tümevarımcı stratejide asal form
üzerinde geometrik değişimler uygulanmıştır.
2.3.2. Tasarım sütrüktürü yaklaşımı
Tasarımı şekillendirmede Ünügür(1987)’ e göre; bina alt sistemlerini, işleve bağlı olarak
oluşan mekan geometrilerini; ana mekan elemanları, sirkülasyon alanları, bağlayıcı
elemanlar, taşıyıcı sistem, konstrüksiyon, tesisat sistemi gibi tanımladığımızda, bunların
bir araya getirilmesi ilkesine tasarım strüktürü denilmektedir. Mimari biçimlendirmede üç
tür biçimlendirme strüktürü bulunmaktadır;
 Organik strüktürler,
 Geometrik strüktürler,
 Kaotik strüktürler,
Organik strüktür
“Mimari tasarımda, organik strüktür, binanın yapısal ve işlevsel elemanlarını bir bütün
organizmanın organları kabul ederek, her işlevsel mekan biriminin veya biribirini
bütünleyen mekan gruplarının gerektirdiği işleve (ergonomik, işitsel, görsel) uygun biçimi
alması olarak tanımlanabilir. Bu yaklaşımda, mekan birimlerinin biçimlenişinde, işleve
uygun asal geometrik formlar ile birlikte serbest ve deforme formların kullanıldığı
görülmektedir” (Yıldırım ,2001:51) ,(Şekil 2.4) .Binanın biçiminin oluşumunda fiziksel
11
çevre verilerinden topografik veriler, zemin oluşumları, bitki örtüsü, organik strüktür
tercihine yönelimi sağlayan önemli faktörler olmaktadır.
Şekil 2.4. Organik strüktür yaklaşımları, Kütüphane binası, İskenderiye, Mısır, Manfredi
G.Nicoletti, Halkevi, Darmstadt, Almanya, Ulrike Kaelberer( Yıldırım,2001:52)
Resim 2.5. Organik strüktür yaklaşımı ile tasarlanmış bina örnekleri
12
Resim 2.5. (devam) Organik strüktür yaklaşımı ile tasarlanmış bina örnekleri
Geometrik strüktürler
“Mimari tasarımda, bina biçimlenişi olarak geometri biliminin kuralları içinde, düzenli
geometrik formları kullanan strüktür yaklaşımıdır” (Yıldırım,2001:53). Bu yaklaşımda
düzlemsel veya üç boyutlu temel geometrik formlar olan üçgen, kare, dikdörtgen, daire,
küp, prizma,
koni, silindir veya küre gibi formlar, çeşitli biçimlerde kullanılmaktadır
(Şekil 5.5).
Şekil 2.5. Mafsallı geometrik strüktür yaklaşımı - Kongre Binası, Kyoto, Japonya, Sachio
Otani(Yıldırım,2001:53)
13
Resim 2.5. Geometrik strüktür yaklaşımıyla yapılmış bina örnekleri
Kaotik strüktür
Mimari tasarımda, bina biçimlenişi olarak geometrik ve organik strüktürlerin birlikte
kullanıldığı biçimlendirme yaklaşımıdır.
14
Resim 2.7. Geometrik ve organiğin birlikte kullanıldığı kaotik örnekler.
2.4. Tasarımın Girdileri ve Ürün Nitelikleri Bağlamında Yaklaşımlar
Mimari biçimlenmede tasarımcının biçimlendirmeye etki eden girdiler içerisinde hangine
ağırlık verdiğine yönelik sınıflamalardır. Bunlar ikonik, kanonik, analojik, olarak
sınıflandırılabilmektedir. İkonik yaklaşım; daha önce kullanılmış plan şemaları, ve kütle
biçimlenmelerini tekrar eden biçimlendirme yaklaşımları olarak kabul edilmektedir.
Resim 2.8. Safranbolu konut örneği ve ikonik olarak Sedat hakkı eldem konut örneği
Kanonik biçimlendirme yaklaşımı ise , düzenli ızgara sistemlerini gerek planda gerekse
üçüncü boyutta kullanan biçimlendirme yaklaşımları olarak tanımlanmaktadır.
Burada kullanılan aks sistemleri 90°
sistemleride kullanılabilmektedir
olabileceği gibi 30°,60° derecelik düzende aks
15
Resim 2.9. Kanonik yaklaşım örnekleri
Şekil 2.6. Kanonik yaklaşım örnekleri
Resim 2.10. Kanonik yaklaşım örnekleri
16
Şekil 2.7. Kanonik yaklaşım örnekleri
Analojik biçimlendirme yaklaşımında ise ,binanın dış formu ile belli kavramların simgesel
mesajlarının verilmesi amaçlanmaktadır.analoji kelime anlamı olarak “benzeşim” anlamına
gelmektedir.
Şekil 2.8. Analojik yaklaşım örnekleri
17
Analojik yaklaşımların toplu konut tasarımında çok kullanılmadığı görülmektedir.
2.5. Estetik Bilimleri Tabanlı Yaklaşımlar
Mimarlık bilimlerinde mimari biçimin analiz edilmesi amaçlı yaklaşımlardan bir diğeri
estetik tabanlı yaklaşımlardır. Burada yöntem olarak Gestalt psikolojisinin Bauhause okulu
tarafından
mimarlığa
uygulanan
kavramlar
kullanılmaktadır.
Birlik,zıtlık,simetrik
denge,asimetrik denge, tam tekrar ,aralıklı tekrar, şekil zemin ilişkisi, doluluk- boşluk,
odak noktasının vurgulanması gibi ilkelerden hareketle bina biçimi analiz edilmektedir.
Estetik bilimlerinde diğer bir gelişen alan anlambilimsel (semantik) yaklaşımlardır.
Bu yaklaşımda da bina formunun kullanıcılarda oluşturduğu zihinsel anlamalar elde
edilmeye çalışılmaktadır. Bu tez çalışmasında teknoloji biçim ilişkisi analizleri
amaçlandığı için estetik analizler konu dışında tutulmuştur.
2.6. Matematiksel ve Geometrik Dönüşümler Bağlamında Analizler
Mimarlık
bilimlerinde
matematiksel
analizler
işleve
bağlı
olarak
mekan
konfigürasyonlarını ve mekanların birbiriyle ilişki yoğunluğunu analiz etmek amaçlı
“mekan sentaksı” analiz yöntemi bulunmaktadır. Geometrik analizlerde ise binayı
oluşturan geometrik formların bir araya geliş kurallarını anlamaya yönelik “biçim grameri”
yöntemi bulunmaktadır. Tez bağlamında bu yaklaşımlar kullanılmamış çalışma dışında
tutulmuştur.
Bu tez çalışmasında Türkiye’de tünel kalıp sistemi ile üretilen konutlar öncelikle biçim
grupları olarak tipolojik olarak analiz edilmiştir. Tipolojik analizde elde edilen sonuç
konutların bağımsız ,ikiz,avlulu konut, sıra ,duvar,nokta blok olarak sınıflandırıldığı , bu
tipler dışında konut olmadığı görülmektedir.
Bu tipolojik sınıflama içerisinde yer alan konut tipleri biçim analizleri bağlamında
tipolojik , tasarım psikolojisi ve ürün nitelikleri (tümdengelimci ,tümevarımcı, geometrik,
organik ,kaotik ) olarak değerlendirilmiştir. üslüpsal ,akımsal,estetik ,matematiksel ve
geometrik dönüşüm analizleri tez bağlamında kullanılmamıştır.
18
Bu bağlamda tünel kalıp ile üretilen konutlarda biçim oluşturma olanakları incelenecek, tip
ve biçimlendirme yaklaşımları matrisi yapılacaktır
Bu matriste 3. Bölümde, tipolojisi incelenen konut tipleri satır olarak ele alınacak , matrisin
sütününda ise tasarım strüktürü yaklaşımları olan geometrik, organik kaotik ,tasarım
stratejisi olan tümdengelimci ve tümevarımcı biçimlendirme ilkeleri bulunacaktır.
Matriste amaçlanan konut tipleri ile biçimlendirme yaklaşımlarının tünel kalıp teknolojisi
ile gerçekleştirme olasılıkları incelenecektir.
Her konut tipi ile her biçimlendirme yaklaşımının ilişkisinde olabilecek formlar şematik
olarak gösterilecektir. Bu şemalar kesin proje olmayıp sadece tasarımcıyı yönlendirecek ön
prensip şemalarıdır.
5. Bölümde oluşturulacak tip – biçimsel yaklaşım prensip şemalarının yöresel , iklimsel
,topografik verilere uygunluğu da değerlendirilecektir.
19
3. KONUT TİPOLOJİLERİ VE TÜRKİYE’DE TOPLU KONUT
İDARESİ (TOKİ) TARAFINDAN ÜRETİLEN KONUTLARIN
ÖRNEKLERİ
3.1. Konut Tipleri
Toplu konutların oluşum nedenlerinin başında, artan konut ihtiyacını gittikçe azalan
kentsel arsa kaynaklarıyla çözümlemek için çok katlı çok blok tasarlamak düşüncesi
gelmektedir. “Toplu konut” kavramı, bir konut tipolojisinden çok bir yerleşim tipolojisini
ifade ettiği için bu bölümde bir konut biriminde yer alan konut tiplerine yer vereceğiz.
Bu konut tiplerine göre Türkiye’de en çok konut üreten kurum olan Toplu Konut İdaresi
(Toki) ‘nin konut örnekleri verilerek, bu konutların genel olarak hangi konut tipine
girdiğine değineceğiz.
3.1.1. Tipoloji kavramı
“tipoloji“, formlar arasındaki geometrik benzerlikleri ve plan şemalarının birbiri ile
bağlantılarını ortaya koymaktadır.
Çeşitli konut uzmanlarının konutları sınıflama biçimi, birbirinden farklıdır ve tipoloji
temelindeki çıkış noktaları ya da kriterlerine göre inceleme yapmışlardır. Bu kriterlerin aile
bireylerinin yaş ve dönemleri, konuttaki oda sayısı konutu paylaşan aile sayısı, konut- arsa,
konut- bahçe ilişkisi, konuttaki kat sayısı, koridorun yeri v.b. şekilde olması konut
tipolojisinin gelişim sürecini göstermektedir.
Biz burada, Konut bloğunun alçak ya da yüksek oluşuna göre oluşan konut tipolojisine yer
vereceğiz.
Konutlar yatayda ve dikeyde gelişen konutlar olarak iki grupta toplanabilir. Her biri kendi
içine şu şekilde gruplara ayrılmıştır.
1.Yatayda gelişen konutlar
20
a. ayrık evler
b. ikiz evler
c. avlulu evler
d. sosyal konutlar
e. apartmanlar
f. sıra evler
g. teras evler
2. Dikeyde gelişen konutlar
a. nokta bloklar
b. duvar bloklar
c. parçalı bloklar
3.1.2. Ayrık evler
Tek aile için bağımsız yaşam isteği bu evlerin çıkış noktası olmuştur.
Dört bir yanında duvarları serbest, bahçe içinde, genellikle tek ya da az katlı konut tipidir.
İç mekanların yönlendirilmesinde optimizasyon yapılabildiğinden hava ve ışık alma
konusunda en ideal konut tipidir (Şekil 3.1).
Müşterek konutlara göre alt yapı maliyeti yüksektir.
Şekil 3.1. Dördüncü Levend K Tipi Evler ( Dülgeroğlu,1998:29).
21
3.1.3. İkiz ev
“komşu mesafelerin mesken sahası olarak veya bunun artırılması ile bahçenin bir kısmını
daha iyi kullanma fikri, ikiz evleri meydana getirmiştir.”(Bayhan ,1962: 59)
Tek evin düşük yoğunluklu plan tipine yol açması; 1960’lı yıllardan başlayarak kentli
nüfusun büyük ölçüde artması sonucu bir yandan yoğun yerlerde apartman yapılırken, bir
yandan da tek evden apartmana geçiş zorluğunu yumuşatan daha kompakt bir yapıya sahip
ikiz ev konut tipi gelişmeye başlamıştır.
Yan duvarlardan biri komşu ile paylaşılmaktadır. Ortak duvarın tesisat duvarı olarak
tasarlanması bina maliyetini düşürür. tek eve göre ısı kaybı daha azdır. Faydalı alan tek eve
göre daha da artırılabilir. Bahçe içinde ikiz evin konumlandırılmasına bağlı olarak farklı
örüntüler ortaya çıkabilmektedir (Şekil 3.2).
Şekil 3.2. Ayrık Ev – İkiz Ev Karşılaştırması. (Bayhan, 1962)
3.1.4. Avlulu konut tipi
İçten dışa doğru büyüyen bir konut şeması vardır. İslam avlu konutundan gelme bir kültür
geleneği vardır. Tipik bir dikdörtgen form oluşturur ve avlu etrafındaki bina cephelerinin
ölçek, boyut ve biçimi genellikle arsadaki oranları yansıtır(Aksoylu-Dülgeroğlu,1987).
Avlu konut tipinin en belirgin fiziksel özelliği avlunun zaman içinde oluşmasıdır; aynı
anda değil de yavaş yavaş birbirine eklenerek orta mekanı tanımlamaktadır.
22
Avlulu konut tipinin yararları arasında konut kullanıcılarının kültürel ve pratik
gereksinimlerini karşılaması en önemlisidir. Ayrıca şöyle sakıncaları da vardır; aşırı yapı
yoğunluğunda ya da avlu etrafındaki yatay ve dikey büyümeyi durdurucu önlem alınmazsa
konut içi mekanlarda yeterince ışık ve havalandırma sorunu oluşur.
Çok katlı konutlarda avlulu uygulama örnekleri de görülmektedir (Şekil 3.3.). İstanbul’da
Harikzedegan konutları gibi. Tek katlı avlulu konutların aksine, avlu etrafındaki yapılaşma
bitmiş olarak kullanıcıya sunulmuştur. Avlu ve konut birimleri arasındaki bağlantı avluya
bakan koridorlarla sağlanmıştır (Şekil 3.4.).
Şekil 3.3. Çok Katlı Blokların Avluları (Dülgeroğlu,1998:41).
Şekil 3.4. Sirkülasyon Şeması (Dülgeroğlu,1998:41).
Düz arsa için geliştirilmiş bir konut türü olan avlulu konutun önemli bir mimari özelliğide
içine bahçe alabilmesi için arsanın etrafının konut üniteleri tarafından çevrelenmesidir.
Konut tipinin oluşum nedeni ise, geleneksel konutta mahremiyet sağlayarak aileye sosyal
etkileşim kontrolünü vermek olmuştur.
23
3.1.5. Apartman
Çok aile konutu olan apartman, orta gelir grubunun konut gereksinimini çok pahalıya mal
etmeden çözme ihtiyacı sonucu ortaya çıkmıştır. Batıdaki konut mimarisi etkisinde
gelişmiştir.
Apartmanlar, tek blokta birçok katı bir araya getirerek kule bloklar ve çok katlı siteler
oluşturabilirler.
Geometrik açıdan alçak ya da yüksek olan apartmanda katlar sürekli tekrarlandığı için
önem arz etmektedir. Kattaki merdiven - asansör evine göre ve diğer konut birimleriyle bir
araya gelişine göre cephe yüzeylerini belirler. Basit olarak dört cephesi olan bir apartman
bloğunda yer alan konutun açık ve kapalı cepheye sahip olması olasılıkları çeşitlidir. Bu
alternatifler şema olarak şöyledir (Şekil 3.5)(Dülgeroğlu ,1998:52);
Şekil 3.5. Konut Birimi Cephesi Serbestlik Alternatifleri (Dülgeroğlu ,1998:52)
1. Dört cephesi tamamen açık
2. Üç cephesi tamamen açık, bir cephesi kısmen açık
3. Üç cephesi tamamen açık, bir cephesi tamamen kapalı
4. İki cephesi tamamen açık, diğer iki cephesi kısmen açık
5. İki cephesi tamamen, bir cephesi kısmen açık; bir cephesi tamamen kapalı
6. İki cephesi tamamen açık, diğer iki cephesi tamamen kapalı
7. İki cephesi tamamen açık, karşıt iki cephesi tamamen kapalı
8. Bir cephesi tamamen, bir cephesi kısmen açık; diğer iki cephesi kısmen açık; diğer iki
cephesi tamamen kapalı
9. Bir cephesi tamamen açık; üç cephesi tamamen kapalı
Bir katta bulunan daire sayısı, yerleşim durumuna ve merdiven-asansör evinin yerine bağlı
olarak çok katlı konut tipolojisi ise şöyle ifade edilebilir (Şekil 3.6);
24
Şekil 3.6. Çok Katlı Konut Tipolojisi (Cambi – Gobbi-Steiner, 1990)
Apartman blokları, kütle geometrilerinde dıştan gözlemlenebilen farklılaşmaya bağlı
olarak ;
1. Nokta blok
2. Duvar blok
3. Parçalı blok gibi isimler alırlar
25
Nokta blok: Genellikle 6 kattan yüksek, asansörlüdür ve düşey prizma görünümündedir
(Şekil 3.7).
Bir katta birden fazla daire bulunsa da duvar ve parçalı bloklarla karşılaştırıldığında bu
sayı çok azdır.
Şekil 3.7. Noktalı blok örneği (Dülgeroğlu,1998:57).
Nokta bloğun parçalanarak çevrenin ışık almak üzere artırılması ile yıldız blok formu
oluşur. Konut yerleşimleri de kütle dağılımları içinde monotonluğu bozmak ve bir referans
noktası yaratmak için nokta blok tasarımına gidilir.
Duvar blok: Çok aileyi barındıran bu konutlar mimari açıdan uzun ve düz kütleler
oluştururlar. Alçak yada yüksek yapılabilirler. Bloklarda birden fazla asansör ya da
merdiven evi bulunabilir. Kütle olarak duvar etkisi uyandırabilir. Oldukça rijit bir mimari
ifade taşırlar. Konstrüksiyon olarak uzun bir yapı olduğundan yer yer yapı derzi
kullanılmalıdır. İklim ve çevre koşullarını kontrol altına alma olanağı bu konut türünde
mevcuttur (Şekil 3.8).
Şekil 3.8. Duvar blok örneği (Dülgeroğlu,1998:57).
26
Parçalı blok: Uzun duvar blokların monotonluk ve büyük ölçek sakıncalarını ortadan
kaldırarak onları hareketlendirerek monotonluktan kurtaran ve insani ölçeğe getiren konut
tipidir. Düz blokların yer yer koparılması, kütlesel boşaltılmalar ve açıyla bükülmesi ile
ışık alan yüzey fazlalaşmıştır. Kütlesel hareketliliğin artmasıyla farklı kompozisyonlar
oluşabileceği gibi yeşil alanın binalar arasına alma olasılığı da artmıştır (Şekil 3.9).
Şekil 3.9. Parçalı blok örneği (Dülgeroğlu,1998:57).
3.1.6. Sıra ev
Sıra evlerde konut birimi standart olarak tasarlanmıştır. Blok başlarında iki yerine üç
cephesi serbesttir. Konutlar bağımsız parseller üzerinde yerleşmiştir ve girişleri
bağımsızdır. Tek ya da 2-3 katlı tasarlanabilirler. Eğimli ya da düz araziye
uygulanabilirler.
Eğimli araziye oturması durumunda sokak perspektifine hareketli
siluetleriyle katkıda bulunurlar (Şekil 3.10).
Sıra evler kuzey-güney doğrultusunda yerleştirildiğinde iç mekanlar doğu- batı ya
yönlendirilirler.
Sıra evlerin doğu- batı doğrultusunda dizilmesi halinde odalar kuzey- güneye yönlenirler .
Her iki tasarımda da yönden bağımsız yerleştirilecek mekan mutfaktır.
27
Şekil 3.10. Sıra ev yönlendirme biçimleri (Bayhan, 1966)
Yola paralel ya da dik olarak konumlandırılmasına bağlı olarak sıra evler farklı kütle
etkileri yaratırlar. İlk şemaya göre duvar etkisi elde edilir. Yola dik ikinci şemaya göre
yoldan parsellerin içine doğru derin bir perspektif oluşur (Şekil 3.11).
Şekil 3.11. Yola göre sıra ev dizilişleri (Dülgeroğlu ,1998:60)
28
Bir başka sıra ev tipolojiside konutların birbirine göre konumlandırılması ile yerleşim
düzeyinde elde edilir (Dülgeroğlu,1998:60);
a. Cepheden aynı yüzeyde bitebilir (Şekil 3.12).
b. Biraz daha mahremiyet sağlayacak şekilde kaydırılabilir (Şekil 3.12).
c. Yerleşim salkım şeklinde gruplanabilir (Şekil 3.12).
d. Açık avlu elde edecek şekilde dizilebilir (Şekil 3.12).
Şekil 3.12. Sıra evlerin birbirlerine göre dizilişleri (Dülgeroğlu,1998:60)
3.1.7. Teras ev
Tek ya da iki yana teraslanan konut varyasyonları olabilen, eğimli hatta çok eğimli arazide
uygulanan teras evler oldukça hareketli cephe ve kütlelere sahiptir (Şekil 3.13)
( Dülgeroğlu,1998:64) .
Çok eğimli arazide topografyadan yararlanmak ve binayı arazinin doğal yapısına
uydurmak tercih sebepleri arasındadır. Kompakt bir yapısı olmasına rağmen en olumlu
yanı hangi yükseklikte olursa olsun her kata bahçe imkanı sağlamasıdır (Şekil 3.14).
Şekil 3.13. Planda teras ev morfolojisi ( Dülgeroğlu,1998:65)
29
Şekil 3.14. Kesitte teras ev gruplaması morfolojisi (Dülgeroğlu,1998:66)
3.2. Türkide’de Toplu Konut İdaresi (Toki) Tarafından Üretilen Konutların
Örnekleri
“Üzerinde yaşanılan doğa parçasının özellikleri , orada gelişen uygarlığı önemli ölçüde
etkiler. Belli bir bölge üzerinde bu özelliklerin sayıca çoğalması , o toprak üzerinde
uygarlıkların
biçimlerini,
kavramlarını,düzeylerini
ve
sonuçlarını
da
etkiler.”
(Küçükerman, Kendi mekanlarını arayışı içinde Türk evi ,s:38)
“ Anadolu’nun doğal verileri , yapının biçimini,uygulamalarını doğruca ve kuvvetle
etkilemiştir. Çevre çeşitli iklimlerin etkisi altındadır.tek bir mevsim içinde çok değişik
doğal değişimler olabilir. Tüm bu değişimler yapının araç ve gereç düzeninde kendisini
göstermiştir, işte bütün bunların bir araya gelmesi, Anadolu’da çok değişik sonuçların
alınmasına neden olmuştur.” (Küçükerman, Kendi mekanlarını arayışı içinde Türk evi
,s:38)
30
“Anadolu’nun değişik iklim bölgelerine ayrılması ve bunların her birinin kendi arasında
büyük değişiklik göstermesi burada kurulan evlerin biçimlenmesini de etkilemiştir.
“(Küçükerman, Kendi mekanlarını arayışı içinde Türk evi ,s:39)
Bunların yanı sıra günümüzde , Türkiye’de en yoğun toplu konut üretimini gerçekleştiren
kurum Toki tarafından inşa edilen konutların hızla çoğalmaktadır.
Toki’nin konut uygulamalarına bakıldığında konut üretiminde kısa sürede çok sayıda konut
üretilebilmesi için en hızlı teknoloji olarak “tünel kalıp” sisteminin seçildiği görülmektedir.
Kentlerimiz üzerinde daha da söz sahibi olacak olan Toki tarafından inşa edilen konutların
incelenmesi gerekmektedir.
Önder Küçükerman bir eserinde (Küçükerman, kendi mekanlarını arayışı içinde Türk evi
,s:37) Anadolu’nun iklim bölgelerini beş bölüme ayırmıştır(Şekil 3.15);
1. Kuzey Anadolu
2. İç Anadolu
3. Güney ve Güneybatı Anadolu
4. Güneydoğu Anadolu
5. Doğu Anadolu
Şekil 3.15. Anadolu’nun iklim bölgeleri. (Küçükerman, Kendi mekanlarını arayışı içinde
Türk evi ,s:37)
Toki’nin yoğun üretimde bulunduğu tünel kalıp sistemi ile inşa edilen konutların bölgelere
göre dağılımını inceleyecek olursak;
31
1. Kuzey Anadolu.
Karadeniz Bölgesi
Her mevsim yağışlıdır. Yazlar serin, kışları kıyılarda ılık, yükseklerde soğuk ve kar
yağışlıdır. Bitki örtüsü kıyılarda geniş yapraklı, kışın yaprak döken, nemcil türlerden
(kayın, gürgen, kestane, kızılağaç vb.) oluşan orman, yükseklerde, nemli soğuk şartlara
uymuş iğne yapraklılar hakimdir. Bölgeye ait Toki konut uygulamaları şöyledir;
Şekil 3.16. Bolu- Mengen Toki konutları vaziyet planı
Çizelge 3.1. Bolu –Mengen Toki konutları
1.
Bolu Mengen yerleşiminde konutlar nokta blok tipinde
seçilmiştir
2.
İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır
3.
Topografyaya uyum gözetilmemiştir.Eğimli arazide nokta blok
Karadeniz iklimi
kullanılmıştır.
Eğimli arazi
4.
Nokta blokların ara mesafelerinde gölge düşme sorunları
gözlenmektedir
Gölgeleme sorunu
32
Resim 3.1. Bolu-MengenToki konutları
Şekil 3.17. Trabzon-Akçaabat Toki konutları –vaziyet planı
Çizelge 3.2. Trabzon Akçaabat Toki konutları
1.
Trabzon Akçaabat yerleşiminde konutlar nokta blok
tipinde seçilmiştir
2.
İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır
3.
Topografyaya uyum gözetilmemiştir.Eğimli arazide
Karadeniz iklimi
nokta blok kullanılmıştır.
Eğimli arazi
4.
Nokta blokların ara mesafelerinde gölge düşme
sorunları gözlenmektedir
Gölgeleme sorunu
33
Resim 3.2. Trabzon-Akçaabat Toki konutları
Şekil 3.18. Sinop –Merkez Toki vaziyet planı
Çizelge 3.3. Sinop Merkez Toki konutları
1. Sinop Merkez toki konutlarında yerleşiminde konutlar
nokta blok tipinde seçilmiştir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Karadeniz iklimi
3. Topografyaya uyum gözetilmemiştir.Eğimli arazide
nokta blok kullanılmıştır.Teraslama yapılmamıştır
Eğimli arazi
4. Nokta blokların ara mesafelerinde gölge düşme
sorunları gözlenmektedir. Kuzey cephe yönlenimlerine
dikkat edilmemiştir
Gölgeleme sorunu
Kuzey yönlenimi vardır
34
Marmara Bölgesi
Kışları Akdeniz iklimi kadar ılık, yazları Karadeniz iklimi kadar yağışlı değildir. Karasal
iklim kadar kışı soğuk, yazı da kurak geçmemektedir. Bu özelliklerden dolayı Marmara
iklimi, karasal Karadeniz ve Akdeniz iklimleri arasında bir geçiş özelliği göstermektedir.
Buna bağlı olarak doğal bitki örtüsünü alçak kesimlerde Akdeniz kökenli bitkiler, yüksek
kesimlerde kuzeye bakan yamaçlarda Karadeniz bitki topluluğu özelliğindeki nemli
ormanlar oluşturmaktadır. Bölgedeki uygulanmış Toki konut örnekleri şöyledir;
Bursa ili Nilüfer İlçesiToki konutları incelendiğinde (Şekil 3.19,Resim 3.3)
Şekil 3.19. Bursa-Nilüfer Toki konutları yerleşim planı
Çizelge 3.4. Bursa-Nilüfer Toki konutları
1. Bursa ili Nilüfer ilçesi Toki konutlarında yerleşiminde
Düz ve Eğimli Topografyada konutlar nokta blok
tipinde seçilmiştir.
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Karadeniz geçiş iklimi
3. Topografyaya uyum gözetilmemiştir.Eğimin çok
olduğu kısımlarda teraslama yapılmamıştır
Eğimli arazi- Teraslama yok
4. Nokta blokların ara mesafelerinde gölge düşme
sorunları gözlenmektedir. Kuzey cephe yönlenimlerine
dikkat edilmemiştir
Gölgeleme sorunu vardır
Kuzey yönlenimi vardır
35
Resim 3.3. Bursa-Nilüfer Toki konutları
İstanbul Gebze Toki konutları yerleşim planına bakıldığında (Şekil 3.20-3.21)
Şekil 3.20. İstanbul-Gebze-C Tipi Toki konutları vaziyet planı
Çizelge 3.5. İstanbul-Gebze-C Tipi Toki konutları
1.
İstanbul-Gebze Toki konutlarında yerleşiminde topografyanın
eğimlendiği ve düzleştiği konutlar nokta blok tipinde seçilmiştir.
2.
İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
3.
Topografyanın Eğimli ve Düzleştiği kısımlarda tümdengelimci
geometrik nokta blok yerleşimi yapılmıştır.
Karadeniz geçiş iklimi
Eğimli ve
Düz arazi
4.
Nokta blokların ara mesafelerinde gölge düşme sorunları
Gölgeleme sorunu vardır
gözlenmektedir. Kuzey cephe yönlenimlerine dikkat edilmemiştir
Kuzey yönlenimi vardır
36
Şekil 3.21. İstanbul-Gebze-C Tipi Toki konutları
Şekil 3.22. İstanbul’un farklı bölgesindeki Toki Konutlarının vaziyet planı (Şekil 3.22,
3.23)
Çizelge 3.6. İstanbul’un farklı bölgesindeki Toki Konutlarında
1. İstanbul Toki konutlarında yerleşiminde topografyanın
düz olduğu bu yerleşimder nokta blok tipinde
konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Karadeniz geçiş iklimi
3. Topografyanın düz olduğu bu uygulamada
tümdengelimci geometrik nokta blok yerleşimi
yapılmıştır.
4. Nokta blokların ara mesafelerinde gölge düşme
sorunları gözlenmektedir. Kuzey cephe yönlenimlerine
dikkat edilmemiştir
Düz arazi
Gölgeleme sorunu vardır
Kuzey yönlenimi vardır
37
Şekil 3.23. İstanbul-C Tipi Toki konutları-vaziyet planı
İstanbul Toki uygulamalarından yine bir yerleşimi incelediğimizde (Şekil 3.24,3.25)
Şekil 3.24. İstanbul-D Tipi Toki konutları vaziyet planı
Çizelge 3.7. İstanbul-D Tipi Toki konutları
1. İstanbul Toki konutlarında yerleşiminde topografyanın
eğimli olduğu bu yerleşimder nokta blok tipinde
konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karadeniz geçiş iklimi
3. Topografyanın eğimli olduğu bu uygulamada
tümdengelimci geometrik nokta blok yerleşimi
yapılmıştır.
4. Güne cephe yönlenimlerine dikkat edilmemiştir
Eğimli arazi
Kuzey yönlenimi vardır
38
Şekil 3.25. İstanbul-D Tipi Toki konutları planı
İstanbul Hadımköy Toki konutlarının genel yerleşimine bakacak olursak (Şekil
3.26,Resim3.4)
Şekil 3.26. İstanbul-Hadımköy Toki konutları vaziyet planı
Çizelge 3.8. İstanbul-Hadımköy Toki konutları
1. İstanbul Hadımköy konutlarında yerleşiminde
topografyanın eğimli olduğu bu yerleşimder nokta
blok tipinde konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karadeniz geçiş iklimi
3. Topografyanın eğimli olduğu bu uygulamada
tümdengelimci geometrik nokta blok yerleşimi
yapılmıştır.Teraslama yapılmamıştır.
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.
Eğimli arazi-Teraslama yok
Kuzey yönlenimi vardır
39
Resim 3.4. İstanbul-Hadımköy Toki konutları (Toki web sitesi)
Kocaeli Toki konutlarının yerleşiminde ise (Şekil 3.27);
Şekil 3.27. Kocaeli-Bekir Paşa Toki konutları-vaziyet planı
Çizelge 3.9. Kocaeli-Bekir Paşa Toki konutları
1. Kocaeli Bekirpaşa konutlarında yerleşiminde
topografyanın eğimli olduğu bu yerleşimder nokta
blok tipinde konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karadeniz geçiş iklimi
3. Topografyanın eğimli olduğu bu uygulamada
tümdengelimci geometrik nokta blok yerleşimi
yapılmıştır.Teraslama yapılmamıştır.
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.
Eğimli arazi-Teraslama yok
Kuzey yönlenimi vardır
40
Resim 3.5. Kocaeli-Bekir Paşa Toki konutları
Edirne Toki konutlarına bakıldığında (Şekil 3.28);
Şekil 3.28. Edirne Merkez toki vaziyet planı
Çizelge 3.10. Edirne Merkez Toki konutları
1. Edirne Merkez konutlarında yerleşiminde
topografyanın eğimli olduğu bu yerleşimder nokta
blok tipinde konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karadeniz geçiş iklimi
3. Topografyanın eğimli olduğu bu uygulamada
tümdengelimci geometrik nokta blok yerleşimi
yapılmıştır.Teraslama yapılmamıştır.Nokta bloklar
bazı yerlerde avlu etrafında bazı yerlerde eğime
Eğimli arazi-Teraslama yok
sıralanarak yerleştirilmiştir
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.
Kuzey yönlenimi vardır
41
2. İç Anadolu Bölgesi
Bölgenin iklim özellikleri şöyledir; karasal iklim hakimdir . bölgenin doğu kesimlerinde
karasal iklim daha da etkindir. Kışları soğuk , yazları ise sıcak geçmektedir. Alçak
kesimlerde bitki örtüsü bozkır, yüksek kesimlerde ise yağış ve neme bağlı olarak kurak
meşe ormanları mevcuttur.
İç Anadolu bölgesinde toplu konut idaresi (Toki) tarafından tünel kalıp sistemi ile üretilen
konut örnekleri şöyledir;
Ankara Eryaman ve Sincan Toki konutlarını inceleyecek olursak (Şekil 3.29);
Şekil 3.29. Ankara-Sincan-Yenikent Toki konutları vaziyet planı
Çizelge 3.11. Ankara-Sincan-Yenikent Toki konutları
1. Ankara Sincan Toki konutlarında nokta blok tipinde
konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karasal iklim
3. Düz arazide geometriknokta blok yerleşimleri
yapılmış,organik blok,kaotik blok yerleşimleri
alternatif olarak düşünülmemiş
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.Binaların
ara mesafelerinden gölgeleme oluştuğu görülmektedir.
Düz arazi
Kuzey yönlenimi vardır
Gölgeleme vardır
42
Resim 3.2. Ankara-Sincan-Yenikent Toki konutları
Yenimahalle konutlarında ise (Şekil 3.30);
Şekil 3.30. Ankara-Yenimahalle Toki konutları vaziyet planı
Çizelge 3.12. Ankara-Yenimahalle Toki konutları
1. Ankara Yenimahalle Toki konutlarında nokta blok
tipinde konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karasal iklim
3. Düz arazide geometri knokta blok yerleşimleri
yapılmış.konutlar duvar etkisi oluşturacak derecede
birbirine yakım mesafede konumlandırılmıştır.
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.Binaların
ara mesafelerinden gölgeleme oluştuğu görülmektedir.
Düz arazi
Kuzey yönlenimi vardır
Gölgeleme vardır
43
Ankara Kuzeykent konutlarına baktığımızda (Şekil 3.31-3.32);
Şekil 3.31. Kuzey Ankara kent girişi vaziyet planı
Çizelge 3.13. Kuzey Ankara kent girişi
1. Ankara Kuzeykent Toki konutlarında yerleşiminde
topografyanın çok eğimli olduğu bu yerleşimde,Yıldız
blok tipinde konutların seçildiği görülmektedir
Yıldız blok
2. İklimsel farklılıklar dikkate alınmamıştır.
Karasal İklim
3. Topografyanın eğimli olduğu bu uygulamada
tümdengelimci yıldız blok yerleşimi yapılmıştır.
Eğimli arazi-Teraslama yok
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.
Resim 3.6. Ankara-Kuzeykent Toki konutları
Kuzey yönlenimi vardır
44
Şekil 3.32. Ankara-Kuzeykent-Tip 2 Toki konutları plan ve görünüşü
Eskişehir Toki konutlarında ,konut yerleşimleri incelendiğinde (Şekil 3.33)
Şekil 3.33. Eskişehir Merkez Toki vaziyet planı
Çizelge 3.14. Eskişehir Merkez Toki konutları
1. Eskişehir Toki konutlarında nokta blok tipinde
konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karasal iklim
3. Düz arazide geometri knokta blok yerleşimleri
yapılmış.
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.Binaların
ara mesafelerinden gölgeleme oluştuğu görülmektedir.
Düz arazi
Kuzey yönlenimi vardır
Gölgeleme vardır
45
Resim 3.7. Eskişehir-Odunpazarı Toki konutları
Kayseri Toki konutlarında (Şekil 3.34);
Şekil 3.34. Kayseri –Merkez Toki konutları-vaziyet planı
Çizelge 3.15. Kayseri –Merkez Toki konutları
1. Kayseri Toki konutlarında yerleşiminde topografyanın
çok eğimli olduğu bu yerleşimde,nokta blok tipinde
konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel farklılıklar dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karasal İklim
3. Topografyanın eğimli olduğu bu uygulamada
,teraslama yapılmamış konutlar eğime paralel olarak
yerleştirilmiştir .
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.
Eğimli arazi-Teraslama yok
Kuzey yönlenimi vardır
46
Resim 3.8. Kayseri –Merkez Toki konutları
Sivas konutlarınının yerleşimine bakılacak olursa (Şekil 3.35)
Şekil 3.35. Sivas konutlarınının yerleşim vaziyet planları
Çizelge 3.16. Sivas Toki konutları
1. Sivas Toki konutlarında nokta blok tipinde konutların
seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karasal iklim
3. Düz arazide geometrik nokta blok yerleşimleri
yapılmış.
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.Binaların
ara mesafelerinden gölgeleme oluştuğu görülmektedir.
Düz arazi
Kuzey yönlenimi vardır
Gölgeleme vardır
47
Resim 3.9. Sivas-Merkez Toki konutları-vaziyet planı
3. Güney ve Güneybatı Anadolu
Ege bölgesi
Akdeniz iklimi hakimdir. Bu iklim özelliği Akdeniz, Ege ve güney Marmara`da görülür.
Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Toki’nin konut uygulamaları şöyledir;
Uşak ilinde Toki konut yerleşimlerine bakıldığında (Şekil 3.36);
Şekil 3.36. Uşak-Uyucak Toki konutları-Vaziyet planı
Çizelge 3.10. Uşak-Uyucak Toki konutları
1. Uşak Toki konutlarında yerleşiminde topografyanın eğimli
olduğu bu yerleşimde,nokta blok tipinde konutların
seçildiği görülmektedir
2. İklimsel farklılıklar dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Akdeniz iklimi
3. Topografyanın eğimli olduğu bu uygulamada ,teraslama
yapılmamış .
Eğimli arazi-Teraslama yok
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.
Kuzey yönlenimi vardır
48
Resim 3.10. Uşak-Uyucak Toki konutları
Uşak Tabakhane bölgesi Toki konutları incelendiğinde ise (Şekil 3.37)
Şekil 3.37. Uşak-Tabakhane Toki konutları-vaziyet planı
Çizelge 3.18. Uşak-Tabakhane Toki konutları
1. Uşak Tabakhane Toki konutlarında yerleşiminde
topografyanın eğimli olduğu bu yerleşimde,nokta
blok tipinde konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel farklılıklar dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Akdeniz iklimi
3. Topografyanın eğimli olduğu bu uygulamada
,teraslama yapılmamış .
Eğimli arazi-Teraslama yok
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.
Kuzey yönlenimi vardır
49
Denizli toki konutlarında ise(Şekil 3.38);
Şekil 3.38. Denizli-Kurudere Toki konutları Vaziyet planı
Çizelge 3.19. Denizli-Kurudere Toki konutları
1. Denizki Toki konutlarında nokta blok tipinde
konutların seçildiği görülmektedir
Nokta blok
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Akdeniz iklimi
3. Düz arazide geometrik nokta blok yerleşimleri
yapılmış.
4. Binaların ara mesafelerinden gölgeleme oluştuğu
Düz arazi
Gölgeleme vardır
görülmektedir.
Akdeniz bölgesi
Akdeniz iklim tipi hakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Mevcut Toki
uygulamaları şöyledir;
Isparta Keçiborlu Toki konutlarına bakacak olursak (Şekil 3.39 )
Şekil 3.39. Isparta-Keçiborlu Toki konutları- Vaziyet planı
50
Çizelge 3.20. Isparta-Keçiborlu Toki konutları
1. Isparta Keçiborlu Toki konutlarında yerleşiminde
topografyanın eğimli olduğu bu yerleşimde,nokta
Nokta blok
blok tipinde konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel farklılıklar dikkate alınmamıştır.
Akdeniz iklimi
3. Topografyanın eğimli olduğu bu uygulamada konutlar
eğime paralel olarak sıralanmıştır.
Eğimli arazi-Teraslama yok
4. Yerleşimde yönlenim dikkate alınmamıştır.
Kuzey yönlenimi vardır
4. Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Karasal iklim hakimdir.Yaz mevsimi çok sıcak, kışlar nadir soğuk geçer. Bitki örtüsünü
zayıf bozkırlar ve kurakçıl çalılar oluşturur. Toki uygulama örnekleri şöyledir;
Diyarbakır Ergani Toki konutlarının yerleşimi şöyledir(Şekil 3.40)
Şekil 3.40. Diyarbakır- Ergani Toki konutları vaziyet planı
51
Çizelge 3.21. Diyarbakır- Ergani Toki konutları
1. Diyarbakır ErganiToki konutlarında sıra ev tipinde
konutların seçildiği görülmektedir
Sıra ev
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Karasal iklim
3. Düz arazide sıra ev yerleşimleri yapılmış.
Düz arazi
4. Binaların ara mesafelerinden gölgeleme oluştuğu
Gölgeleme vardır
görülmektedir.
Batman konutlarında ise yerleşim şöyledir(Şekil 3.41);
Şekil 3.41. Batman –Toki konutları vaziyet planı
Çizelge 3.22. Batman –Toki konutları
1. Batman konutlarında nokta blok tipinde konutların seçildiği
görülmektedir
Nokta blok
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Karasal iklim
3. Topografyanın eğimli olduğu bu arazide eğime paralel
yerleşim yapılmıştır.
Eğimli arazi-Teraslama yok
4. Binaların ara mesafelerinden gölgeleme oluştuğu
görülmektedir.
Gölgeleme vardır
Kuzey yönlenimi vardır
52
5. Doğu Anadolu Bölgesi
Yazlar kısa ve serin, kışlar soğuk ve uzundur. Kışın yağışlar kar şeklindedir ve çokça don
olayı görülür. Alçak alanlarda yazlar biraz sıcaktır. Doğal bitki toplulukları alçaklarda
bozkır, daha yüksek alanlarda kuru orman, en yüksek yerlerde alpin çayırlar görülür. Toki
konut uygulama örnekleri şöyledir;
Erzincan konutlarında ise (Şekil 3.42);
Şekil 3.42. Erzincan-Merkez Toki konutları vaziyet planı
Çizelge 3.23. Erzincan-Merkez Toki konutları
1.
Erzincan Toki konutlarında nokta blok tipinde
konutların seçildiği görülmektedir
2.
İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
3.
Topografyanın düz olduğu görülmekte. Geometrik
nokta blok dışında konut alternatifi kullanılmamıştır
4.
Nokta blok
Karasal iklim
Düz arazi
Binaların ara mesafelerinden gölgeleme oluştuğu
Gölgeleme vardır
görülmektedir.
Kuzey yönlenimi vardır
53
Resim 3.13. Erzincan-Merkez Toki konutları
Erzurum Toki konutlarında nokta blok yerleşimi sözkonusudur(Şekil 3.43)
Şekil 3.43. Erzurum –Narman Toki Konutları Vaziyet Planı
Çizelge 3.24. Erzurum –Narman Toki Konutları
1. Erzurum Toki konutlarında nokta blok tipinde
konutların seçildiği görülmektedir
2. İklimsel faktörler dikkate alınmamıştır.
Nokta blok
Karasal iklim
3. Topografyanın eğimli olduğu bu yerleşimde
teraslamaya gidilmeden nokta blok yerleşimi tercih
edilmiştir
4. Güneşe yönlenme dikkate alınmamıştır
Eğimli arazi-Teraslama yok
Kuzey yönlenimi vardır
54
Sonuç olarak;
Türkiye’de tüm iklim ve coğrafi bölgelerde aynı tip olarak nokta blokların, tümdengelimci
ve geometrik strüktürde biçimlendiği görülmektedir. Bu tipler eğimli arazide de
kullanılmıştır. Eğimli araziye uygun organik -tümevarımcı biçimlenme görülmemektedir.
Tip olarak teras ev yoktur,çok az sıra ev vardır. Konumlanmalarda iklim faktörü göz ardı
edilmiştir.
55
4. YAPIDA ENDÜSTRİLEŞME VE TÜNEL KALIP TEKNOLOJİSİ
Yapıda Endüstrileşme
18. yüzyılın ikinci yarısında başlayan endüstri devrimi ile üretimde endüstrileşme
hareketinin başladığını görmekteyiz. Giderek artan makineleşme iş yönetiminde ve
organizasyonunda yeniliklere neden olmuştur. Makineleşme kütlesel üretimi de artırmıştır.
Endüstrileşmenin kütlesel üretimle sonuçlanan bu aşaması 1. Endüstri devrimi olarak
tanımlanır.
Gelişen endüstrinin zorlaması ile yeni üretim yöntemleri geliştirilmeye başlanmış ve
üretimde verimi artırmanın yolları aranmaya başlanmıştır. Bu aşamaya da 2. Endüstri
devrimi adı verilmektedir.
Endüstriyel gelişmenin bir sonraki aşamasında karmaşıklaşan üretim teknolojisi otomasyon
kavramını ortaya çıkarmıştır. Otomasyon” komünikasyon ve kontrol ilkeleri üzerinde
temellendirilen bir teknolojidir ”. Endüstrileşmede ki bu gelişme üretime işletmecilik,
mühendislik, mimarlık ve ekonomi gibi kavramların birbiri ile arasındaki girişimi artırmış
ve yeni teknolojik gelişmelerin sonuçlarını kavrayabilmek zorunlu hale gelmiştir.
Otomatikleşmeyi bağlayan bu kavramlar ile rasyonalizasyon ilkesi endüstri devriminde bir
aşama daha oluşturmuştur.
Rasyonalizasyon ile kaynakların iyi ve verimli kullanılması amaçlanmıştır. Yapımda ise
endüstriyel yöntemlerin kullanılmaya başlaması 1. Dünya savaşından sonra başlamış ve 2.
Dünya savaşından sonra asıl gelişmeler yaşanmıştır.
Endüstrileşme üretim, ölçek ve sürekliliğini, çeşitlilik azalmasını, mekanizasyonu ve
önceden hazırlamayı (prefabrikasyon) içeren operasyonel bir kavramdır ( Eser, 1981).
2. Dünya savaşından sonra konut ihtiyaç talebinin artması ile yapı endüstrisi üretim
hızında zorlanmış ve çağdaş yapım sistemlerinin
yöntemlerinin arayışına yol açmıştır.
araştırılmasına ve yeni üretim
56
Yapıda endüstrileşme ile çağdaş yapım tekniklerine duyulan gereksinim gittikçe artmıştır.
Bu gereksinimlerin nedenlerini Eser(1981:9,10) şöyle sıralamıştır;
 Giderek artan konut ihtiyacı karşısında sosyal amaçlı yaklaşımların gereksinimi
 Yeni yapı türleri ve strüktürlerin ortaya çıkması
 Yapı endüstrisinde de yaklaşımların,diğer endüstrilerin paralelinde, algılanmaya ve
yorumlanmaya başlanması.
 Geleneksel yapım sürecinin kendi akışı içinde rasyonalizasyonu yerine , yapı
endüstrisi araştırmalarının sonucu olarak bilinçli rasyonalleştirme yöntemlerinin
aranmaya başlanması .
 Yapı sektöründe de yönetim tekniklerinin uygulanmaya başlanması.
 Tüm üretim sürecinin değişik evrelerinin bütünleşmesi gereksinmesinin doğması.
Tasarlama ,hazırlık, gerçekleştirme v.b. süreçler geleneksel sistemlerde birbirlerinden
kopukturlar. Çağdaş yapım sistemlerinde ise bu kopukluk yoktur. Çeşitli sektörlerin
endüstriyel ilişkilerin artması nedeni ile entegre olmuş bir şekil arzu etmesi.
 Arz – talep ilişkisinin değişmesi. Önceleri konut gereksinimi duyanların siparişleri
olmadan bir yapı eylemi söz konusu olmamaktaydı şimdi ise talep olmadan arzlar
başladı. Piyasası olan ve araştırması yapılan kesimler için seri yapımların ele alınması.
 Üretimde süreklilik , istemde ise devamlı artışın başlaması.
 Standartlar ve standartlaşma kavramının yapı endüstrisine girmesi.
 Kümesel üretim gereksinimlerinin doğması.
 Geleneksel malzeme, sınırlılığından ötürü , yetersiz kalmaya başlamıştır. Bunun sonucu
olarak ta yeni malzeme araştırma larına girilme zorunluluğunun doğması.
 Yeni malzemelerin araştırılması sonucu ortaya çıkan malzemelerin olanakları
doğrultusunda yeni yapım sistemlerinin ortaya çıkması.
 Mevcut malzemenin etkin kılınma zorunluluğunun ortaya çıkması.
 Arz-talep ilişkisinin değişmesinden ötürü, talep olmadan konut üretiminin artmış
olması.
 Toplum ve sürekli üretim yapabilme gereğinden dolayı, yapı sektöründeki en büyük
engellerden biri olan , yapımın mevsimlik olmaktan çıkarılmaya başlanması.
 Konut sorununun politik boyutlar kazanması.
57
Bu gibi nedenlerden dolayı yapıda endüstrileşme hareketliliği artmış ve yapı endüstrisinde
de endüstrileşmiş tekniklerin uygulanması başlamıştır.
Farklı karakterdeki yapılar çeşitli süreçler ve yapım teknikleri ortaya koymaktadır. Bu
süreçte farklı yapım tekniklerini şu guruplara ayırabiliriz (Canbek, 1996);
1. Geleneksel yapım teknikleri
2. Rasyonalize edilmiş geleneksel yapım teknikleri( Preendüstriyel yapım teknikleri)
3. Endüstrileşmiş yapım teknikleri( Prefabrikasyon)
4.1. Geleneksel Yapım Teknikleri
Çevresel malzemelerle tuğla kiremit gibi sınırlı sayıda birkaç hazır bileşene, fakat
çoğunlukla yerinde üretime dayanan, el emeğinin yoğun tutulduğu yapım metodlarının
karakterize ettiği sistemlerdir (Eser, 1981:20)
Genel özellikleri (ESER L. 1981:20-21);
 Vasıflı iş gücü oranı oldukça yüksektir.
 Belli kullanıcı istekleri ve belli bir arsa için dizaynlanan ve yapılan bir yapıdır.
 Dizayn ve yapım süreçleri ayrı gruplar tarafından sürdürülür.
 İmalatın ve imalatın bir araya getirilmesi işleminin önemli bir bölümü şantiyede yer alır.
 Zenaatlara dayanan geleneksel yapım yöntemleri piyasa talebindeki veya zenaat
işlerindeki değişmelere, ileri derecede makinalaştırılmış fabrika üretimine dayanan
yöntemlere oranla daha ucuz ve daha kolay uyabilir.
 Sermaye yatırımları , ileri derecede makinalaştırılmış ve oranize olmuş yapı üretim
sistemlerine göre çok daha düşüktür.
Ortaya çıkan sorunlar;
 İklim koşullarına bağlı beklemeler
 Malzeme kaybı
 Kalite farklılıkları
58
 Kontrollük
4.2. Rasyonalize Edilmiş Geleneksel Yapım Teknikleri (Preendüstriyel Yapım
Teknikleri)
Yerinde dökme tekniği olarak da adlandırılabilir. Kalıplama yöntemine göre
(Canbek,1996);
1. Seri kalıplar
1.1. Düşey hareketli seri kalıplar
1.1.1. Tırmanır kalıplar
1.1.2. Kayar kalıplar
1.2. Yatay hareketli seri kalıplar
1.2.1. Takılır-sökülür kalıplar
1.2.2. Tünel kalıplar
2. Şişirme kalıplar,olarak gruplanmıştır.
4.2.1. Seri kalıplar
Düşey hareketli seri kalıplar
Tırmanır kalıplar
Tek taraflı beton yüzeyleri ve yüksek katlı yapılar için tasarlanan kalıp ve kalıpları
destekleyen korkuluklu konsollardan oluşan kalıp sistemidir.
Genellikle baraj projeleri, köprüler yüksek istinat duvarları, çok katlı binalar ve silolar gibi
yapıların inşasında kullanılır.
Kalıp özellikleri;
 Tırmanır kalıp sisteminde kalıp, konsolun dikey kuşakları ile gergi kancaları vasıtasıyla
bağlanır ve bir bütün olarak hareket ettirilir (Şekil 4.1).
59
 Kalıbın kurulmasından sonra vinç ile taşınmasıyla inşaat süresinde zaman tasarrufu
sağlar (Şekil 4.2 ).
 Payandalar sayesinde projeye uygun açılı beton dökümüne de uygundur.
 Sistem bir üst seviyeye taşınırken beton içerisinde bırakılan ankraj millerine konsol
bağlanarak bir üst seviyeye kalıp taşınılmış olur (Şekil 4.3).
 Konsollar ile de güvenli bir çalışma platformu elde edilir (Şekil 4.4).
 Kalıbın beton gören yüzeyi ahşap veya çelik malzemeden yapılabilir.(Şekil 4.5)
Şekil 4.1. Tırmanır kalıbın kurulumu
Şekil 4.2. Kalıbın vinç ile taşınması
Şekil 4.3. Tırmanır kalıbın bir üst seviyedeki ankraj elemanına bağlanması ( Tamer Kalıp)
60
Şekil 4.4. Kalıbın alt seviyesinde de çalışma konsolu oluşturulması
Şekil 4.5. Ahşap ve çelik yüzeyli tırmanır kalıp örneği
Kayar kalıplar
Yapıya mesnetlenerek, taşıyıcı iskeleye ihtiyaç duyulmadan yatay ve düşey doğrultuda
betonlamaya imkan sağlayan kalıp sistemleridir.(Şekil 4.6)
Beton dökümü, donatı montajı, kapı ve pencere boşluklarının çerçeveleri, boşluk kalıpları
sırası ile yapılır. Eser (1981:131) kalıbın çalışma prensibini şöyle tarif eder;
Kayar kalıbın üst seviyesinde bir platform yapılır. Bu platforma asılı 3-4 mt daha alt
seviyede başka bir çalışma platformu daha düzenlenir. Betonun sertleşmesine bağlı olarak
61
bu platformdan beton kalitesi kontrol edilir. Ara kalıpların ve çerçevelerin sökülmesi
sağlanır. Elle kumandalı, pnömatik ve mekanik olarak kalıp yukarıya kaldırılır.
Kayar kalıp sürekli olarak saatte 5-30 cm hızla ve her kaldırışta1-4 cm olmak üzere
betonun sertleşmesini takiben yukarı kaldırılır. Sürekli olarak yatay ve düşey doğrultuda
kalıp kontrol edilir. Konstrüksiyon günde1,5-6 mt olarak yükselebilmektedir.
Şekil 4.6. Kayar kalıp uygulaması (Neru kalıp web iletisi)
Yatay Hareketli Seri Kalıplar
Takılır sökülür kalıplar
Bu tür kalıplar genellikle geleneksel ve rasyonalize edilmiş geleneksel sistemlerde
uygulanırlar ve yapıda uygulandıkları yere göre isimlendirilirler.

Perde kalıpları-Kolon kalıpları

Temel kalıpları

Döşeme kalıpları-Kiriş kalıpları
Perde -Kolon kalıpları
62
Farklı firmalarca farklı tiplerde ve boyutlarda oluşturulur. Kalıplar, bir iki işçi ile vinçten
bağımsız kullanılabildikleri gibi daha büyük boyutlu ve komplike sistemler kurularak tek
seferde daha büyük beton yüzeyi dökülerek vinç yardımı ile kullanılan kalıp sistemlerinden
oluşmaktadır.
Farklı tip perde kalıp sistemleri şöyle örneklendirilebilir;
Modüler Perde-Kolon Kalıp Sistemleri
Perde betonunda panolar standart ve standart dışı ebatlar olarak yan yana getirilip, ayarlı
kilit elemanları ile monolitik ve her türlü perde boyutuna uyarlanabilir. Payanda elemanları
ile kalıp desteklenir ve teraziye alınır (Şekil 4.7) .
Sistem sağ-sol-üst yönlerde istenilen boyutlarda kilitler sayesinde büyütülerek vinç ile de
taşınabilir.
Kalıp sisteminde ahşap yüzeyli, çelik yüzeyli ve çelik çerçeveli ahşap yüzeyli olmak üzere
farklı tiplerde kalıplar mevcuttur.
63
Şekil 4.7. Modüler perde kalıp sistemi,çelik çerçeveli ahşap yüzeyli kalıp uygulaması
(Tamer kalıp)
Kolonlarda, ayarlı kolon kalıpları ve kilitleri ile istenilen ölçüdeki kolonlara uygulama
yapılır. Kurulum mantığı perde kalıplarındaki uygulama ile aynıdır. Aynı zamanda bu
ayarlı panolar perde kalıplarında da kullanılabilir. Sistem yine payandalar ile
desteklenilerek kurulur.( Şekil 4.8)
Şekil 4.8. Ayarlı panolar ile farklı ölçüde kolonlar için kalıp kurulması(Tamer kalıp
katolog:46).
Ahşap Kirişli Perde-Kolon Kalıp Sistemleri
Ahşap kirişler (H20), plywood yüzeyi ve çelik kuşaklar ile istenilen ölçü ve boyutta
oluşturulan kalıp sistemleridir.(Şekil 4.9)
Aynı boy ve genişlikteki panoyu ahşap kiriş (H20)ve kuşakların aralıklarını değiştirerek
farklı beton basınçlarına dayanıklı hale getirmek mümkündür.
Bu kalıp sisteminde de vinç ile taşınabilen geniş kalıp yüzeyleri oluşturulur.
64
Şekil 4.9. Ahşap kirişli, plywood yüzeyli perde kalıbı ve uygulama örneği(Tamer kalıp
katolog:58,65)
Kolon kalıplarında özel köşe kuşakları kolon ebatlarına göre boyutlandırılıp ahşap kirişler
beton basıncına uygun aralıklarda yerleştirilerek kalıp kurulumu gerçekleştirilir. Kalıp
payandalarla desteklenerek kurulur (Şekil 4.10).
Şekil 4.10. Ahşap kirişli kolon kalıbı ve uygulama örneği(Tamer kalıp şantiye fotografı)
Döşeme–Kiriş Kalıpları
Ahşap yüzeyli (plywood) kalıplar ve çelik yüzeyli kalıplar kullanılarak kurulan
sistemlerden oluşmaktadır.
Plywood yüzeyli kalıp kullanıldığında sistem ahşap kirişler ile desteklenir. Taşıyıcı sistem
olarak, ahşap kirişleri taşıyan ayar vidalı dört yollu başlıklar ile sistem kalıp altı iskelesine
taşıtılabilir. İskele elemanları çelik borulardan oluşmaktadır ve farklı ebatlar ile proje için
çözüm üretilebilmektedir (Şekil 4.11).
Döşeme ve kirişin aynı anda dökülmesi durumunda kiriş altları için ayarlı krikolar ile
birlikte dört yollu başlık kullanılır ve kiriş boyu kadar sistem aşağıya indirilir.
65
Şekil 4.11. Döşeme altında plywood kalıp uygulaması (Tamer Kalıp)
Döşeme beton basıncı ve kiriş açıklığına bağlı olarak masa tipi denilen yük taşıma
kapasitesi fazla olan iskele sistemi ile de taşınabilir (Şekil 4.12).
Masa kalıbı kalıp yüzeyi ile birlikte altında taşıyıcı konstrüksiyondan oluşmaktadır. Büyük
yüzey oluşturan kalıp levhası,I kesitli profillerle desteklenen ızgara sistemine oturtularak
kalıp yüzeyi oluşturulur. Kalıp sistemi farklı ebatlarda üretilebilen çelik boru bağlantıları
,çapraz
boru bağlantıları ve ayarlı vidalardan oluşan mesnet konstrüksiyon ile
taşınmaktadır.
66
Şekil 4.12. Döşeme altında masa tipi, kalıp altı taşıyıcı sistem uygulaması(Tamer Kalıp)
Temel Kalıbı
Temel kalıpları mevcut perde kalıplarının çerçeveleri ile uyumlu ölçüde ise kalıplamasında
bu kalıplar kullanılmaktadır. Temel yüksekliğine bağlı olarak kalıplar kilit elemanları ile
kilitlenerek kurulur ve çelik kuşaklar ile desteklenebilirler. Temel genişliğine göre, kalıp
alt ve üst kenarlarından mesafe ayar elemanları ile desteklenir. Böylece beton dökümü
esnasında kalıp hareketi önlenmiş olur (Şekil 4.13).
Şekil 4.13. Temek kalıbı uygulaması (Canbek ,1996).
67
4.2.2. Şişirme kalıplar
Eser(1981:173) kalıp sistemini şöyle değinmiştir; 1940’lı yıllarda yapımına başlanan ve ilk
üretim aşamalarında önemli sorunlarla karşılaşılan ve bir dizi konut üretilen sistem, 1960’lı
yıllarda yüksek basınç ve kaliteli beton kullanılarak 3-6 cm kalınlıkta 15 mm lik tabakalar
halinde beton püskürtülerek konut üretmeyi başarmıştır.
Beton dökümünden 1,5 saat sonra kalıp sökülmesi ile yalıtımı ile beton kalınlığı 10 cm ye
ulaşmıştır. Böylece bir günden daha kısa bir sürede beton dökümünden sonra doğrama ve
tesisat yerleştirilmesi ile konut üretimi tamamlanmaktadır.
Kalıp neopren veya lastikten oluşan düz bir zardan oluşmaktadır. Yüksek elastisite
özelliğinden dolayı kalıp şişirilir ve yarım küre formunu alır. Bu zardar kalıp üzerine beton
döküldükten sonra priz süresini tamamlanılınca zar serbest bırakılır ve eski düz formuna
dönüşür. Kalıp takviyesi kemer formunda spiral yaylar ile yapılmaktadır. Kabuklar
içeriden ve dışarıdan yalıtılır. Ek olarak dış kabuk malzemesi uygulanır. Gerekli boşluklar
testere ile kesilerek elde edilir (Şekil 4.14).
1. Aşama
3. Aşama
2. Aşama
4. Aşama
Şekil 4.14. Dante Bini tarafından geliştirilen kabuk sistemi uygulaması
68
4.3. Endüstrileşmiş Yapım Teknikleri( Prefabrikasyon)
Seri olarak, standartlaştırılmış,planlı ve makinizasyon üretime dayanan üretim yöntemidir.
Genel özellikleri;
 İş gücü gereksinimlerini azaltmak ve üretimi süratlendirmek için seri montaj ve üretim
sözkonusudur.
 Yapı bileşenleri standartlaştırılarak maliyet düşürülmesi esastır.
 Yapı üretim sürecini hızlandırmak amaçtır.
Eser (1982:11) Endüstrileşmiş sistemleri ;
1. Panel sistemler
2. İskelet sistemler
3. Hücre sistemler ;
Olarak üç ayrı sınıfta gruplamıştır.
1. Panel sistemler
Beton panel sistemler endüstrileşmiş yapım sistemleri içinde en fazla kullanılan
sistemlerdir.
Tek seferde büyük yüzey alanı kapatabilmesinden dolayı taşıyıcı ve bölücü olma
özelliğinden dolayı tercih sebebidir.
Çeşitli malzemelerden yapılabilmektedirler. Çeşitli boyutlarda , istenilen kesitte ve
biçimde üretilebilmektedir. Birleşim detayları basittir.
Panel sistemleri kendi içinde boyutlarına göre;
1. Büyük paneller
2. Küçük paneller olarak gruplandırılmaktadır.
1. Büyük paneller
Büyük paneller kullanıldığında Hacim ölçüsündedir.
69
İnce yapı genellikle panel yapımı sırasında bitirilmiştir.
Gerek imalat yeri olan fabrikalarda, gerek taşıma ve montaj için özel teçhizat gerektirir.
Planlar modüllere bağlı olmadan serbest olarak düzenlenebilir.
Merdiven, asansör yuvaları, tesisat ile ilgili bileşenler aynen tekrarlanmalıdır.( ESER,
1982)
2. Küçük paneller
Küçük paneller kullanıldığında, ince yapı çoğukez şantiyede bitirilir.
Çeşitli yapı türlerinde geniş montaj donatımı olmadan kullanılabilir.
Elemanların bir boyutu( genişliği) standart yapılmakta diğer boyutu ( kalınlığı) ise
değişken olabilmektedir.
Genişlik yönünde modül uygulanmaktadır.
Elektrik tesisatı çoğukez döşemeden dağıtılır.diğer tesisat( ısıtma- havalandırma, sıhhı
tesisat) için özel bileşen kullanılır ( ESER, 1982)
3. İskelet yapım sistemi
Bu sistemde duvarların taşıyıcı özelliği yoktur. Kolon ve kirişler iskelet yapının taşıyıcı
strüktürünü oluştururlar ( ESER 1982).
Bu sistem şantiyede yada fabrikada üretilebilmektedir. Yapının yüksekliği ve kat adedi,
kreynlerin kapasitesi, ön yapım ile üretilen bileşenlerin yeri ( şantiyede veya fabrikada),
kolonlar arasındaki çerçeve açıklıkları ve kat yükseklikleri , döşemeye gelen yükler ve
döşemenin kendi yükü gibi etkenler strüktür sistemin kurulum şeklini etkilemektedir.
İskelet sistemde taşıyıcı sistem kurulumu çeşitlilik göstermektedir.
1. Bağlantısız ( sürekli) kolonlarla iskelet
2. Bağlantılı ( süreksiz) kolonlarla iskelet
3. Çerçeve strüktür.
4. Mantar tip strüktürler
70
5. Döşeme veya plak tipi elemanlardan oluşan strüktürler
6. Rijit çekirdekli strüktürel çözümler
4. Hücre Sistemler
Duvar panelleri ve döşemelerin bir araya gelmesiyle oluşan üç boyutlu sistemlere hücre
sistemler denilir. Bu hücreler bir araya gelerek binayı oluşturur.
Bu sistemlerde sistem fabrikadan bitmiş olarak ,şantiyede montaj aşaması minimum
kalacak şekilde üretilen sistemlerdir.
Sistem strüktür yapısı olarak üç grupta incelenir (ESER ,1982);
1.kapalı hücre sistemler
2.açık hücre sistemler
3. kompozit hücre sistemler: hücre ve büyük panellerin birleşiminden oluşan strüktür
1. Kapalı hücre sistemler:
Duvar ,tavan ve döşemeden oluşan ünitelerin bitmiş olarak hazırlandığı üç boyutlu
ünitelerdir. Burada duvarlar taşıyıcı görev üstlenirler (Şekil 4.15).
Şekil 4.15. Kapalı hücre sistemler;Habitat örneği,Montreal 1967 (www.prefab.org tr)
2. Açık hücreler
Duvarların taşıyıcı özelliğinden dolayı max. 3.30 mt açıklık baz alınarak sistemin birbirine
paralel iki yönde açık kurulduğu strüktürlerdir .
3. Kompozit konstrüksiyon
71
Bu sistemler hücre ve büyük panellerin birleşiminden meydana gelirler.
4.4. Tünel Kalıp Sistemi
Tünel kalıp sistemi yapının duvar ve döşemelerinin, kesin boyutlu ve düzgün yüzeyli çelik
kalıplarla bir kerede, tek parça olarak (monolitik) dökülebildiği sistemdir.
İnşaat işlerinde yüksek kapasitede üretimin gerçekleştirilmesinde geleneksel sistemlerin
yetersiz kalması, endüstriyel sistemlerin araştırılmasına ve uygulanmasına imkan vermiştir.
Nüfusun sürekli artışı, işgücünün sanayi ve ticaret bölgelerine doğru göçü yüksek miktarda
konut ihtiyacı da yüksek kapasitedeki üretimi tetikleyen en önemli nedendir.
İhtiyaç olan kapasiteyi yakalayabilme zorunluluğu; İşgücü, makine parkı ve zamanın
verimli kullanılması, şantiyelerde yapım hızını arttırmak, mevsimsel şartlara bağlı olarak
her türlü hava şartlarında imalat yapabilme gibi ihtiyaçlar halen dünyada ve ülkemizde
kullandığımız yüzlerce yeniliği inşaat dünyasına kazandırmıştır. Hazır beton, kule vinç,
insan ve yük asansörleri, beton ve sıva pompaları, hasır çelik, hazır etriye ve çirozlar,
demir kesme-bükme makineleri, prefabrik yapı elemanları ve kirişleri, pvc pencere
sistemleri, panel kapılar, endüstriyel iskele ve kalıp sistemleri gibi pek çok ürünün inşaat
dünyasına girmesini etkilemiştir.
Yapımın endüstrileşmesi süreci içerisinde en önemli aşamalardan ve en yaygın olarak
kullanılan bir unsurda Tünel Kalıp Sistemidir.
Ülkemizde yaygın olarak konut üretiminde kullanılan Tünel Kalıplar, özellikle Fransa’da
20. Yüzyılın ikinci yarısında konut sektöründe sosyal konutlar adı altında dar gelirli
vatandaşlar için bu sistemi kullanmış, daha sonra gelişmekte olan dünya ülkelerine bu
sistemi devretmiştir.
4.4.1. Türkiye’de tünel kalıp sistemi
72
Türkiye’de, 1950’li yıllarda başlayan sanayileşmeyle beraber büyük kentlere göç, hızlı
kentleşme, aşırı nüfus artışı, özellikle büyük şehirlerde konut açığı sorununun ortaya
çıkmasına yol açmıştır.
Türkiye’nin konut ihtiyacının karşılanabilmesi için ekonomik, inşaat süresi hızlı, kaliteli,
verimli endüstrileşmiş yapım metotlarına ihtiyaç duyulmaktaydı. Tünel kalıp sistemi de
özellikle toplu konutlarda bu ihtiyaca cevap verebilecek uygun bir çözüm olarak ele
alınmaktadır.
TOKİ, KİPTAŞ, OYAK gibi kamu kurum ve kuruluşları ile beraber ülkemizde tünel kalıp
sistemini kullanarak yüz binlerce konut üretilmiştir. Özellikle dar gelirli vatandaşlara hitap
etmek için oluşturulan sosyal konut projelerinin fazlaca rağbet görmesi kurumları bu
projelerde yoğunlaştırmıştır.
Dünyanın en aktif deprem kuşaklarından biri üzerinde bulunan ülke topraklarımızın %
42’si I. Derece deprem bölgesi, % 24’ü ise II. Derece deprem bölgesi üzerindedir. Bir
başka deyişle topraklarının % 66’sı, her an her büyüklükte depremin olabileceği bölgede
yer almaktadır. Bu bölgede yaşayan nüfus ise, Türkiye toplamının yaklaşık % 70’i olup
çok yüksek deprem riski altındadır. Ayrıca sanayi tesislerimizin % 98’i ve barajların % 92
‘si, çeşitli derecedeki deprem bölgelerinde inşa edilmiştir (Balkabak , Fırat , Apay , 2000).
Kuzey Anadolu Fay hattında art arda meydana gelen depremler yatay yüklerin
taşınmasında perde-duvarlı sistemlerin sergilemiş olduğu yüksek performansa karşın
bundan yoksun mevcut yapı stokunun ne denli zayıf olduğunu maalesef bir kez daha gözler
önüne sermiştir (Balkabak , Fırat , Apay , 2000).
Deprem anında meydana gelen sarsıntılar, yeryüzünde yatay ve düşey yönde yer ivmeleri
oluşturur. Ancak yapılar için önemli olan ivmeler, yatay yönde olanlardır. Bu ivmeler,
yapılarda yatay atalet momentlerinin oluşmasına sebep olur. Yapıların depremde hasar
görmemesi için, bu kuvvetlere dayanıklı olmaları gerekir. Yapılarda deprem sırasında
meydana gelen yatay kuvvetler, yapının titreşim özelliklerinin etkileşimi sonucunda ortaya
çıkar ve bu durum, her yapı için farklı olur. Pratik olarak 5-10 kat arası betonarme binalar
ağırlıklarına oranla en fazla yatay yüklere maruz kalırlar. (Apay ,Aydın ,Yılmaz ,2005)
73
17 Ağustos Marmara depreminde tünel kalıp sistemiyle yapılmış yapılar depremin yıkıcı
etkisine karşı mükemmel bir direnç göstermiştir.
17 Ağustos depreminde, önceden bilinen konuların yapılaşmada göz önüne alınmadığı
ortaya çıkmıştır. Mesela, dere yataklarındaki binaların tamamına yakını çökmüştür. Gerekli
deprem dayanımına sahip olmayan çok katlı binaların sanayi tesislerinin neredeyse tamamı
ya yıkılmış ya da onarılmayacak derecede hasar görmüştür. Dolayısı ile Tünel Kalıp
Sisteminin monolitik yapı özelliğinden dolayı diğer sistemlere göre en büyük avantajının
depreme karşı dayanıklılık olduğunu söyleyebiliriz (Balkabak , Fırat , Apay , 2000).
Konut açığının hızlı bir şekilde kapatılması hususu da Tünel Kalıp kullanımını mecburi
kılan en önemli hususlardandır. Normal şartlarda (ki bu kabul Türkiye için yaz-kış
ortalaması 24 İş Günü / Ay’dır) 200 konutluk bir projenin kaba inşaatı, 1 set tünel kalıpla 4
ay gibi kısa bir sürede bitirilebilir. Bu hız müşteri kitlesinde güven duygusu yaratmakta,
yatırımcının geri dönüş alması açısından öngörülebilir riskleri barındıran kısa zaman süreci
yakalamasına ve ince işler için her blokta farklı ekiplere iş imkanı yaratmaktadır. Kaba
inşaatın hızla bitirilmesinin yanında sistemin sonucu olan brüt beton yüzeyi sayesinde alçısıva işlerinin devreden çıkması veya azalması, kaba inşaat yönteminin, ince inşaata ait
süreyi de kısalttığı bir durum doğurmaktadır. Sonuç olarak Tünel Kalıp Sisteminin
meydana getirdiği kısa inşaat süreleri bu sistemin kabul edilmesi gereken diğer bir
avantajıdır.
Tünel kalıp sisteminin yukarıda anlatıla iki büyük avantajının yanı sıra, aşağıdaki
hususlarda tünel kalıp kullanımının getirdiği diğer avantajlar şöyle sıralanabilir;
4.4.2. Tünel kalıbın avantajları
a. Kalıpların 500 - 700 tekrar arasında kullanılabilir olması, birim konut başına düşen
kalıp maliyetini çok düşük mertebelere çekmektedir.
b. Kapı ve pencere rezervasyonları sayesinde elde edilen hassas ölçüler, ince inşaat işleri
sırasında tamamlayıcı yapı ürünlerinin (cephe kaplaması, kapı ve pencere kasası v.b.)
standart olarak kullanılmasını sağlar.
c. Nitelikli personel ihtiyacı çok azdır. Kalıpların kısa bir müddet kullanılmasını
müteakiben tüm personel günlük olarak yapacağı işi öğrenir ve eksiksiz uygular.
74
d. Beton perde duvarlar yangının yayılma riskine karşı diğer bölme duvar çeşitlerine göre
en üst düzeyde koruma sağlar.
e. Hasır çelik kullanımı betonarmenin tümünde % 20 oranında demir tasarrufu sağlar.
f. Fire malzemenin olmayışı maliyet yönünden avantajdır.
g. Malzeme ve işçilik çeşitlerini en aza indirger.
h. Ormanların korunması çevre yönünden bir faydadır.
i. İşçi miktarının az olmasına bağlı olarak mobilizasyon (barınma + yemek v.b.) giderleri
düşüktür.
j. Sanayileşmede oluşturduğu katma değer .
k. Uluslar arası pazarda rekabet imkanı , Türk tünel kalıp ekipleri ve malzeme tedarikçileri
tüm dünyada tercih edilen bir konuma gelmiştir.
l. Prekast elemanların kullanılabilmesi sayesinde ( merdiven, parapet, cephe v.b. ) tünel
kalıp sistemi içinde bulunan konvansiyonel işçiliği de bertaraf etme imkanı vardır.
Ancak prekast konusu gerek yapının rijitliğini sağlayamama, gerekse üretim
tekniğinden dolayı kaynaklanan işçilik hatalarından ve maliyetinden dolayı son
zamanlarda kullanımından imtina edilir bir duruma gelmiştir. Ancak yinede soğuk hava
şartlarında uygulanabilme özelliği her zaman avantajlı konumunu ön planda tutacaktır.
m. Uygulamasının
zor
olmasına
rağmen
farklı
yüksekliklerdeki
kat
betonlarını
dökebilmesi.
4.4.3. Tünel kalıp sisteminin dezavantajları
Tünel Kalıp Sisteminin avantajlarının yanı sıra, dezavantajlarını da irdelemek gerekir.
 Bunlardan en önemlisi ilk yatırım (tünel kalıp + vinç) maliyetidir.
 Kat adedinin az olması arzu edilmeyen bir husustur.
 Kiriş ve perdelerin yerleşimi tünel kalıp uygulamasına uygun olmalıdır.
 Katta simetri ekseni yakalanması gerekmektedir. Simetri ekseninin yakalanamadığı
projelerde yatırım maliyeti yükselmekte, ayrıca işçilik maliyetleri artmaktadır.
 Oda genişlikleri maksimum 540-560 cm arasında olmalıdır. Daha yüksek açıklıklarda
döşeme betonu kalınlaşmakta, farklı kalıpların kullanımı ve masa kalıbı kullanımı
gündeme gelmektedir.
75
 Düşük döşeme yapılamamakta ve farklı kat yükseklikleri uygulamacıyı zor duruma
sokmaktadır.
 Ses ve ısı yalıtımı ise Tünel kalıbın diğer bir dezavantajlı ve belkide en çok şikayet
edilen noktasıdır.
Tünel kalıp kullanımında karşılaşılan sorunlar ile ilgili bir çalışmada ,
“Tünel kalıp sistemin de uygulamadan kaynaklanan en büyük sorunlarından biri de ısı
yalıtımıdır. Üç türlü ısı yalıtımı uygulanabilmektedir. Isı yalıtım malzemesinin kalıp
elemanı içerisine yerleştirilmesiyle, perde duvara içeriden uygulanmak suretiyle ve binaya
dışarıdan uygulanarak (mantolama) gerçekleştirilebilir. Bu uygulamalar arasında en iyi
sonuç vereni dışarıdan uygulanan ısı yalıtımıdır. Firmalar özellikle perde duvarın içinden
yapılan ısı yalıtım detayını uygulamaktadırlar.Çünkü yapıya dışarıdan uygulanacak olan ısı
yalıtımının maliyetinin diğer uygulamaya göre daha fazla olduğu kanaati vardır. Yapıya
içten yalıtım yapıldığında yalıtım katmanının üzerine alçı pano yapılmaktadır.
Maliyet mukayesesi yapıldığında içten yalıtım da kullanılan alçı pano uygulamasının,
dıştan yalıtım esnasında kurulan iskeleye göre daha pahalı olduğu sonucuna varılmıştır. İlk
tünel kalıp uygulamalarında perde duvarın içeriden yalıtımı ile ısı yalıtımı sorunu
çözülmeye çalışılmış fakat başarılı olunamamıştır.
İzolasyonun sıcak yüzüne hava ve buhar kesici kullanılması gerektiği halde (polietilen film
0,15mm) bu sorunu yüksek yoğunluklu (ekstrüde polistren) ısı yalıtım levhaları kullanarak,
buhar kesiciye ihtiyaç duymadan çözmeye çalıştıkları için ısı köprüsü (terleme) sorunuyla
karşılaşılmıştır. Terlemeyle birlikte ilk yapılan uygulamaların iç duvarlarında yer yer
küflenmeler ve bozulmalar, tavan döşeme ve zemin döşeme yüzeylerinde renk değişikleri
olduğu, bunun da döşeme üzerindeki kaplamaları etkilediği gözlenmiştir. “( Korur ,2003).
Tünel kalıp kullanımında karşılaşılan sorunlar ile ilgili bir çalışmada “Tünel kalıp sistemle
üretilen konutlar, monolitik bir yapım sistemi ile yapıldıkları için rijitlikleri son derece
yüksektir. Dolayısı ile sesin yayılma hızı oldukça fazladır. Tünel kalıp sistemli konutlarda
hava sesi ve darbe sesi olarak iki tip ses duyulmaktadır. Tünel Kalıp Sistemiyle yapılan
binalarda yaşayanlar özellikle adım seslerinden ve tesisattan gelen titreşimlerden şikayetçi
olmaktadır. Komşu duvarlardan gelen seslerin, aşırı gürültü olmadığı zamanlarda
76
önemsenmeyecek derecede az olduğunu belirtmekle birlikte, özellikle ısı merkezinin
üzerindeki mekanlarda yaşayan kişiler kazan dairesinden gelen seslerden rahatsızlık
duyduklarını vurgulamaktadırlar. “(Korur,2003)
Avantaj – dezavantaj karşılaştırılması yapıldığında toplu konut projelerinde Tünel Kalıp
Sistemi bir tercihten çok mecburiyet noktasına gelmiştir.
Tünel kalıp sistemini daha iyi tanıyabilmek için tünel kalıbı oluşturan parçaları, tasarım ve
uygulama esaslarını incelemek gerekir.
4.4.4. Tünel kalıp sistemi elemanları
Tünel kalıp sistemi 6 ana grupta toplanabilir;
a. Pano
b. Destek Sistemleri
c. Beton Kesici Elemanlar
d. Aks Elemanları
e. Aksesuarlar
f. İskele
a. Panolar: Yatay, iç dikey, dış dikey ve arka olmak üzere dört tip pano vardır. Oda
genişliklerini yatay panolar, Oda yüksekliğini ise iç ve arka panolar, beton üstünden beton
üstüne olan yüksekliği de dış dik panolar belirler. Ya da daha doğru değişle oda genişliğine
göre yatay pano, oda yüksekliğine göre iç ve arka pano, oda yüksekliği + döşeme betonu
kalınlığına göre dış dik panolar seçilir (Şekil 4.16).
b.Destek sistemleri: Konturfiş, dikme tekeri ve çatal olmak üzere panoların bir bütün hale
gelmesine yardımcı olan, beton dökümü sırasında kalıbın dikey yöndeki mukavemetini
sağlayan ve kalıpların dengede durmasına yardımcı olan elemanlardır. Konturfişler yatay
pano ile dikey panoyu birbirine bağlayarak bu iki pano arasındaki açının ayarlanmasını
temin eder. Ayrıca tünel kalıpların taşınması esnasında rijitliği sağlayan terazi putreli de bu
destek sistemlerinin içine dahildir.
77
c.Beton Kesici Elemanlar: Perde ve Döşeme Alın elemanları ile rezervasyonlar bu gruba
dahildir. Betonun yatayda ve düşeyde sınırlarını belirleyen elemanlardır. Ayrıca kapı
geçişleri, kirişler, baca boşluğu gibi betonarmede bırakılması gereken boşlukları tayin
ederler (Şekil 2.16).
d.Aks Elemanları: Tünel kalıp sisteminde kalıpların sökülmesi için kalıplara dikeyde bir
mesafe bırakmak gerekmektedir. Bu mesafenin yan çeperlerinin beton dökümü esnasında
dolu olması gerekmektedir. aks betonu dediğimiz bu betonun dökümü için bir nevi kalıp
görevi gören aks köşebentleri ve bunların arasındaki mesafeyi ayarlayıp sabitleyen
elemanlardır.
e.Aksesuarlar: Konik Kanca, cıvata, somun, lpg ocağı, tie rod, anahtar takımları, çadır,
beton yorganı vs. gibi tüm elemanlar bu aksesuar sistemi içinde anılırlar.
f.İskele: Tünel söküm iskelesi, dış pano destek iskelesi, beton döküm iskelesi ve sahanlık
iskelesi kalıpların sökülmesi, taşınması ve beton dökümü esnasında dengede durmasını
sağlayan elemanlardır (Şekil 4.16).
78
Şekil 4.16. Tünel kalıp sistemi elemanları( Tamer kalıp katolog)
4.4.5. Tünel kalıp boyutları
Tünel kalıp sistemi tam tünel kalıp ve yarım tünel kalıp olmak üzere iki tiptir
Tam tünel kalıp; karşılıklı iki perdenin birer yüzü ve beton tabliye kalıbının oluşturduğu
kalıp sistemidir.
Yarım tünel kalıp ise; perdenin bir yüzü ve beton tabliyesinin yarısını kapsayan kalıp
sistemidir. Karşılıklı iki yarım tünel kalıp tam tünel kalıp sistemine tekabül etmektedir
(Şekil 4.17).
Şekil 4.17. Tam tünel kalıp ve yarım tünel kalıp
2000’li yılların başlangıcında TOKİ, KİPTAŞ ve diğer kurumlar 265 cm oda yüksekliğine
göre imalat yaptırmaktaydı. Ancak 2006 yılında TOKİ’nin 277 cm oda yüksekliğine uygun
projeler başlatmasıyla TOKİ ve KİPTAŞ projeleri arasında farklılık baş gösterdi. TOKİ
daha sonraları 285 ve hatta 305 cm yüksekliğinde projeler uygulamıştır.
79
Dış dik Pano Yükseklikleri 265 cm ile 305 cm arasında değişir.
H (kat yüksekliği) = h (kalıp yüksekliği) + döşeme kalınlığı formülü ile değişen kat
yüksekliğinde iç dik ve dış dik pano ölçüsü elde edilir.
İç dik pano ve dış dik pano uzunlukları;62,5 cm -125 cm -250 cm dir. Vincin taşıma
kapasitesine göre yarım tünel kalıplar bir araya getirilerek tek seferde taşınabilirler.
Yatay Pano genişlikleri; 105 cm-135cm-165 cm-195 cm-225 cm- 255cm-285 cm
genişliklerde iki yarım tünel bir araya gelerek 210 cm – 570 cm açıklıklarda standart tünel
kalıplar oluşturulabilir.
Standart kalıp ölçüleri dışında da özel üretim yapılabilir ve değişik ölçüde oda genişlikleri
için kalıp genişlikleri elde edilebilir.
4.4.6. Tünel kalıp tasarım ilkeleri
Tünel kalıp kullanımının ekonomi getirmesi, hızlı olabilmesi için tasarım ilkelerine dikkat
etmek gerekmektedir.
1. Kat yüksekliklerinin ve döşeme kalınlıklarının eşit olmalıdır.
2. Projelendirme aşamasında standart pano kullanımını sağlayacak açıklık değerleri
dikkate alınmalıdır. Ancak farklı ölçü kullanımı gerekir veya istenirse, özel kalıplara
ihtiyaç duyulmaktadır.
3. Tünel kalıp tasarlamanın en önemli özelliği detay çözümlemelerinin üretimden önce
hazır olması gerekliliğidir. Üretim bu projeye göre yapılacağından daha sonra bir
değişikliğe gitmek zor olacaktır.
4. Ana taşıyıcı duvarlar tünel çıkışına uygun olarak tasarlanmalıdır. Mahal derinlikleri
doğrultusunda yan yana getirilerek kurulan tünel kalıplar, bina uç noktalarından dışarıya
uzanmakta döşeme ve perde duvar alın kalıpları kullanılarak , istenilen ölçüler elde
edilebilmektedir (Şahin, 1997:57).
80
5. Döşeme alın kalıpları sayesinde plan düzleminde
her türlü döşeme bitim hizası
oluşturma olanakları mevcuttur (Şekil 4.18) . Plan düzleminde döşeme geri çekmeleri
ile cephede hareketlilik elde edilebilmektedir. İstenildiği takdirde dairesel planlı cephe
tasarımına olanak sağlamaktadır (Şekil 4.19) (Şahin, 1997:57).
6. Perde alın kalıpları sayesinde cephede geri çekme ve konsol oluşturma olanakları ile
cephe tasarımlarında hareketlilik sağlamak mümkündür (Şekil 4.20) (Şahin, 1997:57) .
7. Çok katlı bloklarda perde duvarlarının her iki istikamette birbirine dik açılı olacak
şekilde düzenlenmesi statik ve uygulama kolaylığı açısından daha uygundur. Ancak
istendiğinde çok esnek ve değişken plan tipleri oluşturulabilmektedir (Şekil 4.21). Dik
açı ile birleşmeyen duvarlardan oluşan mekanlar için, açıklığa bağlı olarak özel kalıp
imalatı, masa kalıbı veya adaptör parçalar ile çözüm üretilebilmektedir (şekil 2.22).
Şahin(1997:57)’ nin çalışmasında özel kalıplar kullanılarak oluşturulabilecek örnek
mekanlar görülmektedir(Şekil 4.23).
8. İç taşıyıcı duvarların binanın dar kenarına paralel doğrultuda yerleştirilmesi ve duvarlar
arasındaki açıklığın mümkün oldukça eşit olmalıdır.
9. Yapının çekirdek kısmının (merdiven, asansör kovası vb.) simetri merkezi olarak
düşünülerek, tam tünellerin diğer dairelerde de kullanımı arttırılmalıdır.
10. Sabit bir sistem kurulabilmesi için bodrum kat ve üst katlar aynı yükseklikte
seçilmelidir. Özel bir durum da bodrum kat yüksekliği farklı olacak ise, bodrum kat
geleneksel yöntemler ile inşa edilebilmektedir.
11. Bodrum kat duvarlarının yapım tekniğini yapı çukurunun kesiti belirlemektedir. Eğer
kesit tünel kalıp elemanlarının sökümüne imkan verecek ise kullanılabilmektedir, aksi
durumlarda
bodrum
kat
beton
dökülmesi
konvansiyonel
sistemlerle
gerçekleştirilebilmektedir (Şekil 4.24)(Korur ,2003)
12. Cephe elemanları,merdiven ve asansör evi çözümlemelerinde tırmanır kalıplar, ön
yapımlı cephe elemanları,hazır merdiven ve sahanlıklar veya geleneksel yapım
teknikleri kullanılabilmektedir.
81
Şekil 4.18. Döşeme hizalarında geri çekme ile cephede hareket elde edilmesi (Şahin,
1997:57).
Şekil 4.19. Eğrisel döşeme alın kalıbı ile eğrisel hatlı cephe oluşturma olanağı (Şahin,
1997:57).
82
Şekil 4.20. Perde geri çekmeleri ile cephede hareket elde etme olanakları (Şahin, 1997:57).
Şekil 4.21. (Mirkon inşaat tünel kalıp planı)
83
Şekil 4.22. Tam tünel kalıp açıklığında masa tipi kalıp yerleşimi.
Şekil 4.23. Özel tünel kalıp elemanları ile oluşturulabilecek mekan örnekleri (Şahin,
1997:64).
1.Bodrum kat tünel kalıp için uygun
2.Bodrum kat tünel kalıp için uygun değil
Şekil 4.24. Bodrum katta tünel kalıp yerleşim olanağı (Korur,2003).
4.4.7. Tünel kalıp boyutlandırma olanakları
Türkiye’de kullanılan tünel kalıplarda standart panolar şu şekildedir:
105 cm, 135 cm, 165cm, 195 cm, 225 cm, 255 cm, 285 cm bu panoların değişik
kombinasyonlarla bir araya gelmeleri ile 210 cm - 570 cm arasında değişen standart tam
tünel kalıplar elde edilebilir (Şekil 4.25) (Şahin,1997:48).
84
YARIM
TÜNEL
KALIPTA
YATAY
PANO
GENİŞLİK
LERİ
105
135
165
195
225
255
285
YARIM TÜNEL KALIPTA YATAY PANO GENİŞLİKLERİ
105
135
165
195
225
255
285
210
240
270
300
330
360
390
240
270
300
330
360
390
420
270
300
330
360
390
420
450
300
330
360
390
420
450
480
330
360
390
420
450
480
510
360
390
420
450
480
510
540
390
420
450
480
510
540
570
Şekil 4.25. Tünel kalıp boyutlandırma olanakları (Şahin,1997:48).
Ancak bu boyutların dışında da özel kalıplar üretilebilmektedir. Ayrıca tünel kalıplarda ek
parçalar kullanılarak da farklı mekan boyutlarına ulaşılabilmektedir (Eser,1981:64-65).
Örneğin A açıklığındaki bir mahal için L1+L2 kalıpları söz konusudur. ( L1 ve L2 kalıpları
standart ölçüdedir). Bu kalıplar farklı açıklıklar için( L1+ X)+L2 veya L1+(L2+ Y) olarak
standart dışı ölçülere ulaşılabileceği gibi farklı varyasyonlarda elde dilebilir (Şekil
4.26,Şekil 4.27) .
85
Şekil 4.26. Tünel kalıplarda ek elemanların sağladığı olanaklar (Eser,1981:64-65).
86
Şekil 4.27. Tünel kalıplarda ek elemanların sağladığı boyutsal olanaklar (Eser,1981:64-65).
87
B Tipi kalıplarda ise ek kalıp elemanı açıklık arttığı için desteklenmesi gerekmektedir.
Bunun için kalıp altında masa tipi iskele ile desteklenir.
4.4.8.Tünel Kalıp Sisteminde Özel Kalıp Önerisi
Tünel kalıp sisteminde ilk kalıp maliyetinin yüksek olmasından dolayı , çok katlı konut
üretimi ve
konut üretim hızı sisteme ekonomiklik kazandırmaktadır. Bu ekonomiyi
sağlamak amacı ile de kalıp ölçüleri standartlaştırılmıştır. Ancak; standart ölçüler dışında
da kalıp üretimini sağlamak mümkündür. Oda açıklıklarına bağlı olarak seçilen yatay kalıp
,istenilen ebatta veya açıda üretilebilmektedir(Şekil 4.28). Bu özel kalıplar standart yarım
tünellere yatay panolar üzerinde bulunan kilit sistemi ile bağlanmaktadır (Şekil 4.29).
Burada dikkat edilmesi gereken , oda açıklığının artmasına bağlı olarak ilave verilecek
özel kalıpların taşıyıcı sisteminin sağlanmasıdır. Tünel kalıp sisteminde bu taşıyıcı sistem;
masa tipi taşıyıcı iskele sisteminin kalıp altına montajı ile sağlanmaktadır (Şekil 4.30).
Şekil 4.28. Dairesel plan üzerinde ilave özel açılı yatay kalıp yerleşimi
88
Şekil 4.29. Özel kalıpların yarım tünellere bağlantı detayı
Şekil 4.30. Tünel kalıp sisteminde ,özel kalıplara masa tipi taşıyıcı sistem uygulaması
89
Tünel kalıp sisteminde kullanılacak özel kalıp faydaları
Burada tünel kalıp sisteminde özel kalıp tercih edilmesi ile geometrik tümdengelimci
biçimlendirme yaklaşımları dışına çıkılarak ,tümevarımcı organik-kaotik biçimlenmelere
de olanak sağlanmaktadır. Bu da farklı eğimli topografyalarda ve farklı iklim ve coğrafi
bölgelere uyum sağlayacak biçimler üretilmesine olanak sağlayacaktır.
4.4.9. Şantiyede hazırlık süreci ve beton dökümü
Tünel Kalıp uygulamalarında süreç statik projeye göre hazırlanan kalıpların şantiyeye
sevki ile başlar. Normal bir projenin tünel kalıbının sevki 6-8 kamyon arasındadır. Şantiye
sahasında varsa kule vinç yoksa mobil vinç vasıtasıyla indirilen tünel kalıpların montajı
için 300-400 m² arasında düzgün bir alan gerekmektedir (Resim 4.1).
Tünel kalıp
montaj projelerine göre bu süreç devam eder. Bu montajlarda tüm
rezervasyonlar ve alın kalıpları yerlerine monte edilir. Yaklaşık bir haftalık bir zaman
zarfında montaj işi tamamlanır.
Resim 4.1. Şantiye sahasında tünel kalıpların bir araya getirilmesi.
İnşaat sahasının hafriyatının yapılması, gro betonunun atılması ve temel betonunun
dökülmesini müteakip tünel kalıp imalatının en hassas noktasına gelinir (Resim 4.1).
90
Aks betonu olarak adlandırılan ve aks elemanları vasıtasıyla perde betonu için kılavuzluk
edecek, 10 cm yüksekliğinde beton dökülmesidir. Bu betonlar projedeki tüm perdelerin
izdüşümüne denk gelmektedir (Resim4.2).
Aks betonunun yerleşimi sırasında yapılan hata üst kat perde akslarının bozulmasına neden
olur. Bununla birlikte demir filizlerinin eğilmek zorunda kalınması, oda genişliklerindeki
bozulma duvar-tavan birleşimlerindeki dik açı bozuklukları aks betonunun bozuk
dökülmesinden kaynaklanan kusurlardır.
Resim 4.2. Temel betonunun dökülmesi
Resim 4.3. Aks betonunun dökülmesi
Aks betonunun dökümüne müteakip perde betonuna ait hasır ve çubuk demirler işlenir.
Kapı ve boşluk rezervasyonları ,elektrik tesisatı ve tesisat rezervasyonları yerleştirilir
(Resim 4.4)
Resim 4.4. Perde boşluk rezervasyonu ve elektrik tesisatı yerleşimi
91
Daha önce şantiye sahasında montajı bitirilmiş tünel kalıplar, aks betonlarının ekseninde
yerleştirilerek yatay-düşey terazi kontrolleri yapılır. Tüm destek ve gergi (tie rod)
elemanları sıkılır (Resim 4.5). Döşeme demirlerinin işlenmesiyle beraber ( çoğunlukla
hasır çeliktir) ,döşeme boşluk rezervasyonları (tesisat boşluğu ve bacalar ) da
yerleştirildikten sonra kalıp beton dökümüne hazır hale gelir.
Resim 4.5. Yarım tünellerin aks betonu üzerine yerleştirilmesi
Beton dökümü yaklaşık 2-3 saat sürer. Normal konutlarda ortalama 100 m³ civarında bir
beton dökümü söz konusudur. Betonun mastarlanmasından sonra hava sıcaklığına göre
beton kürlenir .Kürleme işlemi yöresel şartlara bağlı olmakla beraber aralık – şubat
aylarında mutlaka yapılması gerekir. Hava sıcaklığının gece 4-6°C’den daha düşük olduğu
günlerde yapılması zorunludur. Kullanılan betonun cinsi, katkı maddesi, beton kalınlıkları,
lpg ocaklarının kalori cinsinden gücü gibi koşullara bağlı olarak kürleme süresi şantiye şefi
tarafından kontrol edilmelidir.
Kürleme işlemi için en yaygın sistem lpg ocaklarının kullanımıdır. Bu ocakların kullanımı
sırasında tünel kalıpların önünde bulunan ,ısıya dayanıklı çadırlar kapatılarak ısı
izolasyonu sağlanır (Resim 4.6). Ayrıca beton yorganı ile döşeme betonunun hava ile
irtibatı kesilir. Dış panolarda ısı köprüsünü azaltmak için xps türü malzemeler kullanılır.
Tüm bunlardan amaç kürleme süresini kısaltarak lpg sarfiyatını azaltmak ve betonun priz
almasını geciktirmemektir.
92
Resim 4.6. Isıtıcı ocakların yerleştirilmesi ve beton kürleme işlemi için hazırlık yapılması
Beton prizini aldıktan sonra , tünel kalıpların söküm işi başlar. Söküm işi gergi
çubuklarının (tie rod) gevşetilmesi, yarım tünellerin sağ veya sol taraflarının krikolardan
düşürülmesi ve iskele üzerine iteklenmesiyle devam eder. İskelenin üzerine iteklenen
tünellerin olduğu döşemelere sehimi engelleyici teleskopik direkler kurulur (Resim 4.7)
Resim 4.7. Kalıbın sökülmesi ile betonun teleskobik direkler ile desteklenmesi
Tünel kalıbın genel hareket tarzına göre kalıp deplasmanı yatay veya çapraz yönde olur.
Eğer yarım kat kalıp ile çalışılıyorsa ,deplasman katın diğer bölümüne ve üst katın çapraz
bölümüne doğrudur. Tam katlık kalıp ile çalışılıyorsa deplasman diğer binaya doğrudur.
Buradan hareketle özellikle tam kat kalıp ile çalışılacak binalarda vaziyet planı çok önem
arz etmektedir. Binalar arasındaki mesafe vinç kapasitesine uygun olmalıdır.
Tünel kalıpların deplasmanından yüzey temizliği ve yağlaması yapılır. Perde demirlerinin
montajı kalıp deplasmanından önce tamamlanmış olmalıdır.
93
Temelde dökülen aks betonunun dökülmesine ,birinci kata gelindiğinde artık gerek kalmaz.
Artık aks betonu döşeme betonu ile birlikte kalıpların kendi üzerinde dökülmektedir.
Temelde yapılmış hatalar üst katlara çıkıldıkça kaybolur. Döşeme demirlerinin
işlenmesiyle beraber kalıp tekrar betona dökümüne hazır hale gelir. Beton dökümünü
müteakip iskelelerin deplasmanı yapılır. İskele deplasman yönü kalıpların yan-çapraz
deplasmanına bağlı olarak dikey yöndedir.
Yukarıda anlatılan iki beton dökümü arasındaki süre genel olarak 24 saattir. Ekiplerin
uyum içinde çalışması gerekmektedir. Taşeron ekiplerindeki sayı eksiği veya
uyumsuzluğu, 24 saatlik sürenin gereksiz yere uzaması anlamına gelir.
Tünel kalıpların günlük bakımı, aylık bakımı ve iş bitimi bakımları elde edilmek istenen
beton kalitesi açısından çok önemlidir. Beton şerbetleri kalıpların üzerinden muhakkak
temizlenmelidir. Kalıp yağlayıcısı olarak yanmış ve yağlayıcı özelliğini yitirmiş yağlar
yerine, endüstriyel kalıp yağları kullanılmalıdır. Tüm kriko ve tekerlerin çalışırlığı
sağlanmalıdır. Döküm esnasında gerekli olmayan delikler plastik tapalar vasıtasıyla
kapatılmalı, gereksiz beton şerbeti sızıntılarına engel olunmalıdır.
Uygulamalarda çıkan hatalar analiz edildiğinde, yüksek bir oranın işçilik hatalarına bağlı
olduğunu göstermektedir.. İşçilik hatalarının başında ise vibratör kullanımı , şakül-terazi
ölçümleri, gergi elemanlarının fazla veya eksik sıkılması, tünel kalıp tabanlarının aks
betonuna temasının eksikliği, tünel kalıbın yerine vinç – manivela yardımıyla değil de
gergi elemanları vasıtasıyla yerleştirilmeye çalışılması, vinç operatörü hataları,
rezervasyon ve alın elemanlarının montaj civatalarının tam sıkılmaması° gelmektedir.
İşçilik hatalarının yanı sıra beton firmalarından kaynaklanan hatalar, proje hataları, tünel
kalıp malzemesinden kaynaklanan hatalar (eski, yıpranmış veya kalitesiz üretim), vinç
seçiminde yapılan hatalar tünel kalıp imalatında istenmeyen sonuçlara yol açmaktadır. Bu
hataların bertaraf edilmesi çok kolay olmakla beraber devamlı takip istemektedir.
4.4.10. Yarım kat tünel kalıp uygulaması günlük döküm
1. Temel betonu dökülür .
2. Perde yerlerini belirlemek için aks betonu dökülmelidir. Her katta 10 cm yükseklikte
dökülen kalıplar yerleştirilirken aksların kaymamasını sağlayan kılavuz betonudur.
94
Tünel kalıp sisteminde aks köşebentleri(100x100 köşebent) denilen kalıplar ile sistem
kurulur
ve mesafe ayar elemanları yardımıyla perde betonu kalınlığında ölçü
korunarak beton dökülür (Şekil 4.31).
Şekil 4.31. Aks betonu kalıbı kurularak betonun dökülmesi
3. Projenin simetri ekseni gözetilerek aynı aks betonu kalıpları projenin diğer yarısına
yerleştirilir ve beton dökülür (Şekil 4.32).
Şekil 4.32. Aks betonu kalıbı kurularak betonun dökülmesi
4. İlk dökülen aks betonu üzerinde hasır çelik donatılar bağlanır ve ilk yarım tünel bir vinç
yardımıyla döşemedeki yerine yerleştirilir. Yarım kalıbın üzerindeki krikolar vasıtasıyla
yerden yüksekliği ayarlanır (Şekil 4.33).
95
Şekil 4.33. Donatı demirlerinin yerleştirilmesi
5. İkinci yarım tünel projedeki yerine göre getirilir ve ilk yarım tünele bağlanır. Perdede
bulunan kapı veya pencere boşluk rezervasyonları kalıp üzerine montaj edilir (Şekil
4.34).
Şekil 4.34. Kalıpların yerleştirilerek kapı rezervasyonlarının kalıp üzerine bağlanması
6. Bütün üniteler benzer işlemler sonrasında yerlerine yerleştirilir. Döşeme üzerinde
bulunan elektrik tesisatı ve boşluklar için döşeme boşluk rezervasyonları montaj edilir
(Şekil 4.35).
96
Şekil 4.35. Tüm kalıplar yerleştirildikten sonra döşeme boşluk rezervasyonlarının
yerleştrilmesi
7. Döşemenin çelik donatısı döşenir. Döşeme bitim hizalarının kalıpları(döşeme alın
kalıpları), perde alın kalıpları yerleştirilir. Bir sonraki kat için kılavuz aksların kalıpları
tünel üzerine bağlanır. Böylece kalıp beton dökümüne hazırlanmış olur (Şekil 4.36).
Şekil 4.36. Döşeme ve perde alın kalıpları ve aks kalıpları bağlanır
8. 1. Kat döşeme betonu dökülür. Betonun çabuk priz alabilmesi için kalıp üzerinde
bulunan brandalar kapatılır ve tünel ocakları yakılır (Şekil 4.37).
Şekil 4.37. Tünel önündeki brandaların kapatılarak tünel ocakların açılması
97
9. Bir gün sonra kalıplar sökülmeye başlanır . Kalıplar üzerinde bulunan ayarlı miller
(krikolar) gevşetilerek , tekerlekler üzerine bastırılır. İlk yarım tünel öne doğru çekilir
ve vinç yardımıyla yerinden alınır (Şekil 4.38).
Şekil 4.38. Kalıpların sökülmeye başlanması
10. Yarım tünel vinç yardımıyla projenin simetri eksenine göre yerine taşınır . bütün
kalıplar aynı işlemle yerine yerleştirilir (4.39).
Şekil 4.39. Kalıpların simetri eksenine göre projenin ikinci yarısına yerleştirilmesi
12. Katın diğer yarısının beton dökümü için yapılan tüm işlemler 7. aşamadaki gibidir
(Şekil 4.40).
98
Şekil 4.40. Kalıpların yerleşiminin tamamlanarak döşeme kalıpları ve donatılarının
yerleşimi
13. Katın diğer yarısının betonu dökülür. Betonun kürlenme için brandalar kapatılır ve
tünel ocakları yakılır ( Şekil 4.41).
Şekil 4.41. Beton dökülmesi ve kürleme yapılması
14. üst katın betonu dökülebilmesi için Tünel çıkarma üçgeni ve dış pano taşıma iskelesi
birinci kata kurulur . tünel çıkarma üçgeni kalasları yerleştirilir. Böylece ikinci katın
kalıplarının yerine konulabilmesi için gerekli platform oluşturulmuş olur (Şekil 4.42).
Şekil 4.42. Tünel çıkarma iskelelerinin kurulması
99
15. Betonun kürlenmesi tamamlandıktan sonra kalıplat tekerlekler üzerine indirilerek
yerinden sökülür ve öne doğru iteklenir.
Sökülen tüneller ikinci kattaki yerlerine alınır. Böylece birinci katın betonu dökülmüş olur
ve tüm işlemler diğer katlar içinde uygulanır (Şekil 4.43)
Şekil 4.43. Sökülen kalıbın üst kota taşınması
4.4.11. Tünel kalıp montaj aşamaları
1. İç dik panolar birleştirilir ve yatay panolar bağlanır (Şekil 4.44).
Şekil 4.44. İç dik panolar ve yatay panoların birleştirilmesi (Tamer kalıp imalat çizimi).
2.Konturfiş elemanları ile yatay ve dikey pano arasındaki açı ayarlanır (Şekil 4.45).
Şekil 4.45. Birleştirilen panolar arana konturfiş elemanları bağlanır (Tamer kalıp imalat
çizimi).
100
3. Dikme tekeri ve çatal sehpa elemanlar yerleştirilir(Şekil 4.46).
Şekil 4.46. Dikme tekeri ve çatal sehpa yerleşimi(Tamer kalıp imalat çizimi)
4. Arka pano yerleştirilir böylece bir yarım tünel oluşur ve yatay panoya terazi putureli
bağlanır (Şekil 4.47).
Şekil 4.47. Yarım tünelin parçalarının bir araya getirilmesi (Tamer kalıp imalat çizimi).
5. Yarım tüneli kaldırmak için yatay panoya vinç kaldırma aparatı bağlanır ve yarım tünel
tekerlekler üzerine kaldırılır (Şekil 4.48).
Şekil 4.48. Yarım tünelin vinç ile kaldırılması (Tamer kalıp imalat çizimi).
101
6. Döşeme betonunu sonlandıran ,döşeme alın elemanı yatay panoya bağlanır. Perde
betonunu sonlandıran perde alın elemanı iç dik panoya bağlanır (Şekil 4.49).
Şekil 4.49. Perde alın kalıbı ve döşeme alın kalıbı yerleşimi(Tamer kalıp imalat çizimi)..
7. Perde üzerindeki boşlukları sağlayan perde rezervasyonları (kapı,pencere veya boşluk)
montaj için hazırlanır ve iç dik panoya bağlanır (Şekil 4.50).
Şekil 4.50. Kapı rezervasyonu yerleşimi (Tamer kalıp imalat çizimi).
8. Dış dik panolar hazırlanılır,üzerine çalışma konsolları yerleştirilir. Yarım tünellere tie
rod elemanları ile bağlanır ,böylece tam bir tünel elde edilir (Şekil 4.51).
102
Şekil 4.51. Dış dik pano kurulup bağlantısının sağlanması (Tamer kalıp imalat çizimi).
9. Yatay panolar üzerine aks betonu kalıbı parçaları yerleştirilir (Şekil 4.52).
Şekil 4.52. Aks betonu kalıbının yerleşimi (Tamer kalıp imalat çizimi).
10. Tünel söküm iskeleleri hazırlanılır,üzerine platform oluşturmak için kalaslar
yerleştirilip vinç yardımı ile projede yerine yerleştirilir (Şekil 4.53).
Şekil 4.53. Tünel söküm üçgenlerinin montajı (Tamer kalıp imalat çizimi).
103
4.4.12. Tünel söküm aşamaları
1. İzolasyon amaçlı kullanılan çadır açılır.
2. Tie rodlar sökülerek bir sonraki montaj için muhafaza edilir.
3. Aks köşebentleri , mesafe ayar elemanları ve kelepçesi sökülüp temizlenerek sonraki
montaja kadar muhafaza edilir.
4. Panolara bağlanılan tüm rezervasyonlar sökülür.
5. İki yarım tünel bağlantıları sökülür.
6. Panoların krikoları indirilmek suretiyle tünel dikme tekeri ve pano tekeri üzerine
düşürülür. Bu işlem sadece bir yöndeki tünel için yapılır.
7. Tünel itekleme aparatı ve manivela yardımı ile tünel, ağırlık merkezi deliği döşemeden
çıkana kadar tünel çıkarma iskelesinin üzerine sürülür.
8. Tünel kaldırma üçgeni ağırlık merkezi deliğinden geçirilir ve somunu ile sıkılır. Vinç
kancası kaldırma üçgenine takılarak kaldırılıp sonraki kullanılacağı yere yerleştirilir.
9.Bütün konikler konik zımbası yardımıyla betondan çıkarılır.
4.4.13. Tünel kalıpların bakımı
1. İlk kullanımdan önce tünel kalıbın hareketli elemanları(pano-dikme tekeri, konturfiş,
krikolar ve pano tekeri) konik civatalar gres yağı ile yağlanmalıdır.
2. Kullanım sırasında, beton dökülmeden önce panoların ve rezervasyonların sac yüzeyleri
kalıp yağı ile yağlanmalıdır. Betondan ayrıldıktan sonra sac yüzeyleri sıyrılmalı ve
yeniden yağlanmalıdır.
3. İş güvenliği açısından, deforme olmuş malzemeler yenileriyle değiştirilmeli hasarlı
malzemeler beton kalitesinde etkileyecektir.
4. Tünel çıkarma iskelesi ve file platformu, dış pano taşıma iskelesi ve kaldırma üçgeni
mili sürekli kontrol altında olmalıdır.
104
5. BİÇİMLENDİRME YAKLAŞIMLARI VE TÜNEL KALIP İLİŞKİSİ
Mimari tasarımda
önceki bölümde belirtildiği gibi çeşitli biçimlendirme yaklaşımları
olduğu görülmektedir. Mimarlık bilimlerinde ikonik , kanonik ,anolojik ,pragmatik gibi
biçimi doğrudan etkileyen ana kararlara bağlı biçim sınıfları mevcuttur . Biçimlendirmeyi
ayrıca tipolojik ve dönemsel akımlar olarak da sınıflamak mümkündür. Ancak belirtilen
tüm bu biçimlendirme yaklaşımlarını geometrik kompozisyonlar olarak ele alan biçimsel
gruplamalar da mevcuttur. Mimarlık bilimlerinde temel geometrik yaklaşımlar; geometrik
( öklidyen ve platon üç boyutlularının kullanıldığı düzenli yaklaşımlar ) , organik ( daha
çok eğrisel hatların kullanıldığı parçalıda olabilen yaklaşımlar ) , kaotik ( geometrik ve
organik anlayışların birlikte kullanıldığı kompozisyonlar ) olarak sınıflanabilir. Bu biçim
kompozisyonlarının tasarım sürecinde nasıl üretildiğine dair zihinsel süreç yaklaşımları ise
biçimin tümdengelimci ve tümevarımcı olarak iki gruba ayırmaktadır.
Bu tez çalışmasında mimari uslüpler , akımlar konu dışında bırakılarak tünel kalıpla elde
edilebilecek temel kompozisyonlar geometrik, organik , kaotik , tümdengelimci ve
tümevarımcı olarak gruplanmıştır. Bu temel geometrik kompozisyon grupları önceden
belirlenen konut tipleri için ayrı ayrı şemalar ve kompozisyonlar olarak örneklenmiştir.
Örnekler iç konut planları , konut sayı ve tipleri
( stüdyo ,bir odalı ,iki odalı , üç odalı
gibi) çözülmemiş , sadece tasarımcıya farklı soyut kompozisyonlar olarak önerilmiştir.
Farklı tiplerin farklı biçimlendirme yaklaşımı örneklerinin farklı topografya , iklim, konut
tipi gibi durumlardaki tercihler tasarımcı ,yüklenici ve yatırımcıya bırakılmıştır.
Yukarda belirtilen biçimlendirme yaklaşımları ile konut tipi ilişkisi şöyle açıklanabilir:
5.1. Bağımsız Ev
5.1.1 Bağımsız Ayrık Ev- Geometrik Yaklaşım
Konut tipolojisinde bağımsız ev uygulamalarında tünel kalıp sistemi kullanılabilmektedir.
Dik açılı tünel kalıp sistemi ile şekilde olduğu gibi geometrik biçimlendirme strüktüründe
alternatifler üretilebilmektedir. ( Şekil 5.1.)
105
Şekil 5.1. Bağımsız ayrık ev- geometrik yaklaşım,tünel kalıp sistemi yerleşimi.
Plandaki geometrik yaklaşım üçüncü boyutta tünellerin farklı yönlendirilmesiyle çeşitli
geometrik kompozisyonlar elde edilebilmektedir . (Şekil 5.2,5.3)
Şekil 5.2. Bağımsız ayrık ev- geometrik yaklaşım ile farklı kompozisyonlar elde edilmesi
5.1.2. Bağımsız Ev - organik yaklaşım
Organik plan tipleri için özel adaptör kalıplar yardımı ile tünel kalıp sistemi
uygulanabilmektedir. Burada standart tünel kalıp ile birlikte kalıpların arasına dar açılı
masa kalıplar kullanılmıştır (Şekil 5.4). Tünel kalıbın endüstrileşmiş seri üretim özelliğini
bozmadan eğrisel plan formları üretilebilmektedir. Bu yaklaşım bina yönlenmesinin
,manzaranın ve biçimsel özgünlük arayışlarında kullanılabilecek teknolojik tercihtir.
106
Şekil 5.3. Bağımsız konut - organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Organik yaklaşımda üçüncü boyutta kat adedi ile oynanarak organik anlayış devam
ettirilebilir. (Şekil 5.4)
Şekil 5.4. Bağımsız konut -organik yaklaşımla elde dilebilecek bir form örneği
5.1.3. Bağımsız Ev - Kaotik Yaklaşım
Bağımsız kaotik konut tipi için tünel kalıp dar açılı kalıp ile birlikte uygulanarak geometrik
ve organik formlar
birlikte kompozisyon oluşturulabilmektedir. Standart panolar ile
107
geometrik form çözümlenebilmekte,ilave panolar ile organik form yapılarak aşağıdaki
kompozisyon elde edilebilmektedir. (Şekil 5.5)
Şekil 5.5. Bağımsız ev - kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Üçüncü boyutta yer yer boşaltmalar ile farklı görsel etkiler elde edilebilmektedir.(Şekil5.6)
Şekil 5.6. Bağımsız ev - kaotik yaklaşım kompozisyon örnekleri
5.1.4. Bağımsız Konut – Tümdengelimci Yaklaşım
Tümdengelimci biçimlendirme yaklaşımında standart tünel kalıplar ile düzenli geometrik
biçimler elde edilebilirken dar açılı masa kalıplar ile yine tümden gelimci, silindir gibi
formlarda elde dilebilir.( Şekil 5.8.)
108
Şekil 6.6. Bağımsız konut – tümdengelimci yaklaşım,tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Bu tümden gelimci anlayışla üçüncü boyutta planlar aynen devam ediyorsa tümdengelimci
form devam ettirilebilir. Tümden gelimci bir plan şemasında üçüncü boyutta boşaltmalar
yapılarak tümdengelimci ve tümevarımcı yaklaşım birlikte kullanılabilir. (Şekil 5.8-5.9)
Şekil 5.8. Planda tümdengelimci kompozisyon
Şekil 5.9. Planda tümdengelimci, üçüncü boyutta tümevarımcı kompozisyon
109
5.1.5. Bağımsız Konut – Tümevarımcı Yaklaşım
Konut tipolojisinde bağımsız konut gerek plan şemasında ,gerekse üçüncü boyutta standart
tünel kalıpların farklı yönlerde ve farklı sayıda kullanımıyla tümevarımcı kompozisyonlar
elde edilebilmektedir(.Şekil 5.10-5.11-5.12)
Şekil 5.10. Bağımsız konut – tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.11. Bağımsız konut – tümevarımcı yaklaşım kütle kompozisyonlar
5.2.İkiz Konut
5.2.1. İkiz Konut- geometrik yaklaşım
İkiz konutlar bağımsız konutun simetrik olarak kullanıldığı konut tipi olarak
görülmektedir. Bu alternatifte standart, dik açılı tünel kalıpların kullanıldığı konut planı bir
simetri aksı ile türetilmektedir.( Şekil 5.13-5.14-5.15)
110
Şekil 5.12. İkiz konut- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.13. İkiz konut- geometrik yaklaşım kütle kompozisyonları.
5.2.2. İkiz Ev- organik yaklaşım
Bu alternatifte dik açılı tünel kalıp ile dar açılı özel kalıp birlikte kullanılarak organik
formda elde edilen ikiz konut, simetrisi ile çoğaltılmakdadır . Bu biçimsel kompozisyonda
mimari tasarımcılar için simetri aksı duvarında ıslak hacimlerin komşu hale getirilmesi
önem arz etmektedir. (Şekil 5.14-5.15)
Şekil 5.14. .İkiz ev- organik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
111
Şekil 5.15. ikiz ev- organik yaklaşım , kütle kompozisyonu
5.2.3. İkiz konut – kaotik yaklaşım
Bu alternatifte dik açılı tünel kalıp ile dar açılı özel kalıp birlikte kullanılarak kaotik
formda elde edilen ikiz konut, simetrisi ile çoğaltılmaktadır . Bu biçimsel kompozisyonda
mimari tasarımcılar için simetri aksı duvarında ıslak hacimlerin komşu hale getirilmesi
önem arz etmektedir. (Şekil 5.17-5.18)
Şekil 5.16. İkiz ev- kaotik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.17. İkiz ev- kaotik yaklaşım , kütle kompozisyonu
112
5.2.4. İkiz ev –tümdengelimci yaklaşım
Bu biçimsel yaklaşımda bağımsız evin bütünsel formuna önceden karar verilerek simetrik
olarak iki ev elde edilmiştir. Aşağıda verilen örnekte geometrik tümdengelimci ikiz ev ve
kompozisyon örneği görülmektedir. (Şekil 5.21-5.22)
Buradaki tümdengelimci anlayış dik açılı plan şeması olabileceği gibi eğrisel beton kesme
kalıbı kullanılarak , eğrisel cepheler de elde edilebilmektedir .
Şekil 5.18. İkiz ev –tümdengelimci yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.19. İkiz ev –tümdengelimci yaklaşım , kütle kompozisyonu
5.2.5. İkiz konut -tümevarımcı yaklaşım
Bu biçimsel kompozisyonda ise tümevarımcı veya tümdengelimci olarak tasarlanan tek
birim ev bir simetri aksında, tam olarak simetrik olarak yerleştirilmemekte, ikinci konu öne
arkaya çekilmeler ile ikiz evin kompozisyonu tümevarımcı olarak ele alınmaktadır ( Şekil
5.21-5.22). Bu tür kompozisyonlar binaların yerleşeceği parsellerde düzenli hatlar yok ,
113
daralmalar
var
ise
veya
topografik
nedenlerden
ötürü,
eğimli
arazilerde
de
uygulanabileceği görülmektedir.
Şekil 5.20. İkiz konut -tümevarımcı yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.21. İkiz konut -tümevarımcı yaklaşım , kütle kompozisyonu
5.3. Avlulu Konut
5.3.1. Avlulu konut – geometrik yaklaşım
Avlulu konutlar, bir bağımsız konutun avlulu plan şemasında olabileceği gibi birkaç
konutun birlikte avlu oluşturacağı plan şemasında da olabilir . Burada L plan şemasında
olan bir konutun türetilerek avlulu konutun standart kalıplar ile dik açılı geometrik
yaklaşımı örnek verilmiştir. (Şekil 5.23-5.24)
114
Şekil 5.22. Avlulu konut – geometrik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Plandaki avlulu şema üç boyutta çok katlı olarak da üretilmesi mümkündür (Şekil 5.25).
Az katlı ve çok katlı konut uygulamalarında farklı görsel etkiler elde edilebilmektedir.
Şekil 5.23. Avlulu konut – geometrik yaklaşım , az katlı kütle kompozisyonu
Şekil 5.24. Avlulu konut – geometrik yaklaşım çok katlı kütle kompozisyonu
115
5.3.2. Avlulu konut -organik yaklaşım
Bu alternatifte dar açılı tünel kalıplar kullanılarak eğrisel geometrisi olan yapı parçaları ile
avlulu konut elde edilmiştir (Şekil 5.25) .Bu organik plan tipi tek bağımsız konut
olabileceği gibi çok katlı avlulu organik yaklaşımda da konut olabilmektedir ( Şekil 5.265.27) .
Şekil 5.25. Avlulu konut -organik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.26. Avlulu konut -organik yaklaşım ,az katlı konut kompozisyonu
116
Şekil 5.27. Avlulu konut -organik yaklaşım , çok katlı konut kompozisyonu
5.3.3. Avlulu konut- kaotik yaklaşım
Burada avlulu konut tipi dar açılı kalıp ile organik , standart kalıp ile de geometrik
yaklaşım birlikte avlu oluşturacak şekilde kullanılabilmektedir (Şekil 5.28-5.29).
Şekil 5.28. Avlulu konut- kaotik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
117
Şekil 5.29. Avlulu konut- kaotik yaklaşım , kütle kompozisyonu
5.3.4. Avlulu konut-tümdengelimci yaklaşım
Bu biçim alternatifinde avlulu konutun bütünsel biçimine önceden karar verilmektedir.
Aşağıdaki örnekte standart dik açılı kalıp kullanılarak geometrik yaklaşımda az katlı ve
çok katlı örnekler verilmiştir. (Şekil 5.30-5.31-5.32)
Şekil 5.30. Avlulu konut-tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
118
Şekil 5.31. Avlulu konut-tümdengelimci yaklaşım, az katlı konut kompozisyonu
Şekil 5.32. Avlulu konut-tümdengelimci yaklaşım, çok katlı konut kompozisyonu
5.3.5. Avlulu konut – tümevarımcı yaklaşım
Avlulu tümevarımcı strateji yaklaşımı, üçüncü boyutta arazi yapısına ve konumuna göre
tümevarımcı geometrik veya tümevarımcı kaotik avlulu silüetleri oluşturabilmekte ve
tünel kalıp çözümü uygulanabilmektedir.( Şekil 5.33-5.34-5.35)
Şekil 5.33. Avlulu konut – tümevarımcı yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
119
Şekil 5.34. Avlulu konut – tümevarımcı yaklaşım , geometrik kompozisyon
Şekil 5.35. Avlulu konut – tümevarımcı yaklaşım , kaotik kompozisyon
5.4. Sıra Evler
5.4.1. Sıra evler- geometrik yaklaşım
Sıra evler gerek ülkemizde ,gerek batı ülkelerinde sık kullanılan bir konut tipidir. Komşu
duvarların ortak olması ve çok sayıda, yan yana üretilmesinden dolayı bağımsız ve ikiz
evlerden maliyeti daha düşük görülmektedir. Ön ve arkasında bahçe elde etme olanağı
bulunmaktadır. Geometrik formu ile hem düz hem eğimli arazilerde kullanılması olasıdır.
Geometrik anlayış ile lineer düzende olabileceği gibi sıra boyunca öne veya arkaya
kaymalar ile hareketli kompozisyonlar da elde etmek mümkündür. (Şekil 5.36-5.37-5.38)
120
Şekil 5.36. Sıra evler- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.37. Sıra evler- geometrik yaklaşım,kütle kompozisyonu
Şekil 5.38. Sıra evler- geometrik yaklaşım, kütle kaydırmaları ile oluşan kompozisyon
5.4.2. Sıra evler-organik yaklaşım
sıra ev plan tipinin, tünel kalıp sistemi kullanımında özel ilave adaptör kalıp veya masa tipi
kalıplar ile organik formlar elde edilebilmektedir (Şekil 5.39). Yapının tek katlı veya iki
katlı oluşuna göre, üçüncü boyutta aynı kalıpların kullanımı ile kütle kompozisyonunda
hareketlilik sağlanarak ,topografya ve parsel biçimine uygun kompozisyonlar elde
edilebilmektedir. organik sıra ev bu geometrik formu ile hem düz arazide hem de manzara
ve yönlenmenin önem kazandığı eğimli alanlar için de uygun olmaktadır.(Şekil 5.40- 5.41)
121
Şekil 5.39. Sıra ev-organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.40. Sıra ev-organik yaklaşım ,tek katlı konut kompozisyonu
Şekil 5.41. Sıra ev-organik yaklaşım ,iki katlı konut kompozisyonu
5.4.3. Sıra evler- kaotik yaklaşım
Sıra evlerde plan çözümünde parsel biçimi , topografik durum ( düz-eğimli arazi )
verilerine bağlı olarak hem geometrik hem organik biçimlendirme yaklaşımları birlikte
kullanılabilmektedir (Şekil 5.42). Bu kompozisyonda tek veya iki katlı sıra ev tiplerini
kullanmak olasıdır. (Şekil 5.43-5.44)
122
Şekil 5.42. Sıra evler- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.43. Sıra evler- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu
Şekil 5.44. Sıra evler- kaotik yaklaşım, alternatif kütle kompozisyonu
5.4.4. Sıra evler- tümdengelimci yaklaşım
Sıra evler tipolojisinde birim konutların türetilerek elde edilen tümel formun önceden karar
verilerek tasarım alanına uygulandığı yaklaşımdır. Burada geometrik strüktür düz araziler
için uygun olmaktadır. Tümdengelimci sıra ev formunu eğimli araziye uyguladığımızda
hafriyat, dolgu , topografyaya uyumsuzluk gibi sorunlar ile karşılaşmak olasıdır. ( Şekil
5.45-5.46)
123
Şekil 5.45. Sıra evler- tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.46. Sıra evler- tümdengelimci yaklaşım, kütle kompozisyonu
5.4.5. Sıra evler- tümevarımcı yaklaşım
Biçimlendirme yaklaşımlarından tümevarımcı sıra ev plan tipinde tünel kalıp sistemi
standart panolar ile çözümlenebilmektedir (Şekil 5.47). Tümevarımcı yaklaşım hem düz
hem eğimli araziler için uygun olmaktadır. tümevarımcı özelliğinden dolayı yerleşim
planlarında yaya yolları , araç park yerleri , yeşil alanlar gibi donatıların tasarlanmasına da
olanak vermektedir. iki katlı sıra evlerde ise hem cephe kompozisyonlarında hem de üst
katta teraslar elde edilebilmesi açısından üretken ve olumlu bir yaklaşım olarak
görülmektedir.( Şekil 5.48-5.49)
Şekil 5.47. Sıra evler- tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
124
Şekil 5.48. Sıra evler- tümevarımcı yaklaşım, geometrik kütle kompozisyonu
Şekil 5.49. Sıra evler- tümevarımcı yaklaşım, organik-kaotik düzende kütle kompozisyonu.
5.5. Teras Evler
5.5.1. Teras evler- geometrik yaklaşım
teras ev plan tipinde de Biçimlendirme yaklaşımlarından geometrik strüktürün tünel kalıp
sisteminde uygulanabileceği görülmektedir (Şekil 5.50) Arazi eğiminin çok dikleştiği ve
teras evlerin çözüm olacağı koşullarda , eğimin ve topografyanın değişmediği durumlarda
geometrik teras ev en uygun seçim olarak önerilebilir (Şekil 5.51).
125
Şekil 5.50. Teras evler- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.51. Teras evler- geometrik yaklaşım, kütle kompozisyonu
Baraez Company tarafından yapılan Irakta uygulanmış konut projesi örneği görülmektedir
(Şekil 5.52-5.53)
Şekil 5.52. Teras ev tünel kalıp sistemi yerleşim planı
126
Şekil 5.53. Teras ev görünüş ve kesiti
5.5.2. Teras ev- organik yaklaşım
Topografyada eğimin yüksek olduğu ve teras ev tipolojisine gidileceği durumlarda eğer
konut birimleri yan yana çok sayıda türetilecek ise organik strüktürde teras evler
tasarlanması daha uygun olmaktadır (Şekil 5.54-5.55).
Bu form anlayışı topografyaya uyum ,manzara , yönlenme gibi verilere yanıt verme
açısından uygundur.
127
Şekil 5.54. Teras evler- organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.55. Teras evler- organik yaklaşım, kütle kompozisyonu
5.5.3. Teras ev- kaotik yaklaşım
Teras ev tipinin seçilmesinin gerekli olduğu durumlarda , gerek parsel biçiminden gerekse
topografyanın dönüşlü olduğu , manzara- yönlenme ,önem kazandığında geometrik ve
organik strüktürler birlikte kullanılarak yere ilişkin doğru mimari çözümler yapılabilir.
(Şekil 5.56-5.57)
128
Şekil 5.56. Teras ev- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
.
Şekil 5.57. Teras ev- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu
5.5.4. Teras evler- tümdengelimci yaklaşım
Teras ev konut tipinde konut sayısı , parsel biçimi uygun olduğu taktirde bir ön biçimsel
karar ile tasarlanmaya başlanılabilir. Bu tümdengelimci yaklaşım çoğu zaman geometrik
olduğunda çözüme daha kolay ulaşılabilmektedir. Aşağıda geometrik – tümden gelimci
kompozisyon örnekleri gösterilmiştir. (Şekil 5.58-5.59)
Şekil 5.58. Teras evler- tümdengelimci yaklaşım ,tünel kalıp sistemi yerleşim planı
129
Şekil 5.59. Teras evler- tümdengelimci yaklaşım ,kütle kompozisyonu
5.5.5. Teras evler- tümevarımcı yaklaşım
Teras evlerde topografik verilere ve yönlenmelere bağlı olarak hem geometrik hem
organik kompozisyonları tasarlamak olasıdır. Aşağıda geometrik tümevarımcı örnek
verilmiştir. Bu tümevarımcı yaklaşım organik ve kaotik olarak da kompoze edilebilir.(
Şekil 5.60-5.61)
Şekil 5.60. Teras evler- tümevarımcı yaklaşım,tünel kalıp sistemi yerleşim planı
130
Şekil 5.61. Teras evler- tümevarımcı yaklaşım,kütle kompozisyonu
5.6. Nokta Bloklar
5.6.1. Nokta bloklar- geometrik yaklaşım
Konut tipleri içinde nokta bloklar çok katlı konut tipi olarak ve kat planlarının tekrar ettiği
tip olarak sınıflanmaktadır. Nokta blok formunda geometrik strüktür en sık karşılaşılan
tiptir. Burada hem standart tünel kalıp hem de açılı tünel kalıplar kullanılarak geometrik
strüktürde formlar elde edilebilmektedir. Bu formuyla ülkemizde en sık rastlanan konut
tipidir. Hem düz arazi hem de eğimli arazide uygulamak olasıdır. Ancak eğimli arazide
eğime paralel yan yana yerleştrilmesi daha uygundur
yerleştirildiklerinde birbirlerinin manzaralarını
eğime dik çok sayıda
, gün ışığını engellediği gölgeleme
sorunlarını beraberinde getirdiği söylenebilir (Şekil 5.62-5.63-5.64).
Şekil 5.62. Nokta bloklar- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
131
Şekil 5.63. Nokta blok- geometrik yaklaşım, standart tünel kalıpla üretilen kütle
kompozisyonu
Şekil 5.64. Nokta blok- geometrik yaklaşım, standart ve masa tipi tünel kalıpla üretilen
kütle kompozisyonu
5.6.2. Nokta blok- organik yaklaşım
Nokta blok organik yaklaşımda gerek plan , gerekse üçüncü boyut kompozisyonunda hem
standart hem açılı kalıp kullanımı veya eğrisel beton alın elemanı kullanımıyla hem 90° ‘ li
hem de eğrisel hatları olan kompozisyonlar elde edilebilmektedir. Organik yaklaşım farklı
katlarda konut tiplerinin değiştiği ve konutlar ile birlikte ofis, ticaret mekanları gibi farklı
132
işlevlerin bir arada olduğu durumlarda uygun biçimlendirme yaklaşımı olarak kabul
edilebilir. (Şekil 5.65-5.66)
Şekil 5.65. Nokta blok- organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.66. Nokta blok- organik yaklaşım, kütle kompozisyonu
5.6.3. Nokta blok- kaotik yaklaşım
Nokta bloklarda kaotik yaklaşım yukarıda belirtilen organik yaklaşımda ki tasarım verileri
bulunduğunda kullanılabilecek biçimlendirme yaklaşımıdır. Burada kat planları farklı
işlevlere
bağlı
olarak
değişmekte
geometrik
ve
organik
yaklaşımlar
birlikte
kullanılabilmektedir. Zeminde ticaret,alışveriş , rekreasyon gibi yatayda gelişecek ve üst
133
katlarda, konut - ofis gibi işlevler yerleştirileceği gereksinme programlarında kaotik
yaklaşım uygun olmaktadır (Şekil 5.67-5.68)
Şekil 5.67. Nokta blok- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.68. Nokta blok- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu
134
5.6.4. Nokta blok- tümdengelimci yaklaşım
Nokta bloklarda tümdengelimci yaklaşım geometrik yaklaşımın aynı özelliklerini
taşımaktadır. Kütle kompozisyonuna önceden karar verilen ikonik ( önceden kullanılmış
formlar) tiplerden biri seçilerek başlanmaktadır. Bu form kare , dikdörtgen prizma ,
silindir, avlulu prizma gibi formlar olabilir. (Şekil 5.69-5.70-5.71)
Şekil 5.69. Nokta blok- tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.70. Nokta blok- tümdengelimci yaklaşım,standart panolarla üretilmiş konut
kompozisyonu
135
Şekil 5.71. Nokta blok- tümdengelimci yaklaşım,standart ve masa tipi tünel kalıp
panolarıyla üretilmiş konut kompozisyonu
5.6.5. Nokta blok- tümevarımcı yaklaşım
Nokta blokların tümevarımcı strateji ile tasarlama organik ve kaotik biçimlendirme
yaklaşımları ile benzerlik göstermektedir. Farklı katlarda farklı fonksiyonların olduğu ,
toplam biçimde dinamizmi ve görsel etki, anıtsallık
yaratılmak istendiği tasarım
problemlerinde tümevarımcı stratejiler nokta blok için uygun olmaktadır. (Şekil 5.72-5.735.74)
Şekil 5.72. Nokta blok- tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
136
Şekil 5.73. Nokta blok- tümevarımcı yaklaşım, katlarda yer yer boşaltmalar ile oluşan kütle
kompozisyonu
Şekil 5.74. Nokta blok- tümevarımcı yaklaşım, katlarda teraslamalar ile oluşan kütle
kompozisyonu
5.7. Duvar Blok
5.7.1. Duvar blok- geometrik yaklaşım
Duvar bloklar sıra evlerin çok katlı olduğu tiptir. Duvar blok geometrik yaklaşımda konut
birimleri hem yatayda hem düşeyde türetilmişlerdir. Standart Tünel kalıp kullanımı ile elde
edilen prizma formlar geometrik yaklaşım olarak kabul edilebilir. Bu kütlesel formu ile
düz arazi için uygun görülmektedir. Eğimli arazide kullanılacağı durumlarda eğime dik
137
yerleşen blokların, birbirinin manzarasını ,gün ışığını kesmemesine ve gölgeleme
yapmamasına özen gösterilmesi gerekmektedir. (Şekil 5.75-5.76)
Şekil 5.75. Duvar blok- geometrik yaklaşım , tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.76. Duvar blok- geometrik yaklaşım , kütle kompozisyonu
5.7.2. Duvar blok- organik yaklaşım
Duvar blok organik yaklaşımda
plan tipi standart ve açılı tünel kalıp ile
üretime
uygundur. Plan ve üçüncü boyut kompozisyonu ile hem düz hem eğimli arazide , manzara
ve topografyanın gerektirdiği durumlarda kullanılabilmektedir. (Şekil 5.77-5.79)
Şekil 5.77. Duvar blok- organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
138
Şekil 5.79. Duvar blok- organik yaklaşım, kütle kompozisyonu
5.7.3. Duvar blok- kaotik yaklaşım
Duvar bloklarda topografyanın hem eğimli hem düz olduğu durumlarda geometrik ve
organik biçimlendirme yaklaşımları birlikte kullanılabilir. Yine fonksiyonların farklılaştığı
konut-ofis gibi gereksinme programları içinde uygundur. (Şekil 5.81-5.82)
Şekil 5.80. Duvar blok- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.81. Duvar blok- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu
139
5.7.4. Duvar blok- tümdengelimci yaklaşım
Duvar bloklarda tümel kütlenin veya kütlelerin türeme biçimine önceden karar verildiği ve
projenin detaylarının bu ana anlayış yönlendirmesi ile çözüldüğü durumlardır.
Tümdengelimdi duvar blok yaklaşımı maliyetin önem kazandığı durumlarda bir ön biçim
kabulu ile tasarım çözümleri için uygundur. Bu yaklaşım özellikle düz arazi için uygun
görülmekle birlikte, eğimli arazide de hafriyat , yönlenme sorunları çıkartmasına rağmen
uygulanabilir .(Şekil 5.82-5.83-5.84)
Şekil 5.82. Duvar blok- tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.83. Duvar blok- tümdengelimci yaklaşım, geometrik kütle kompozisyonu
140
Şekil 5.84. Duvar blok- tümdengelimci yaklaşım, organik kütle kompozisyonu
5.7.5. Duvar blok- tümevarımcı yaklaşım
Duvar blok- tümevarımcı yaklaşımda ise arsa verileri ,topografya , yönlenme , farklı
fonksiyonlar ve farklı konut tiplerinin yer aldığı konut tasarımları için uygun yaklaşımdır.
Üçüncü boyutta farklı kompozisyonların elde edilmesine olanak sağlamaktadır . Hem düz
hem eğimli arazi için uygun biçimlendirme stratejisi olarak önerilebilir. (Şekil 5.85-5.865.87)
Şekil 5.85. Duvar blok- tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.86. Duvar blok- tümevarımcı yaklaşım, geometrik kütle kompozisyonu
141
Şekil 5.87. Duvar blok- tümevarımcı yaklaşım, organik kütle kompozisyonu
5.8. Işınsal Bloklar
5.8.1. Işınsal blok- geometrik yaklaşım
Işınsal blok tipi, merkezi radyal biçimde kollara ayrılan ve nokta bloğun geliştirildiği konut
tipidir. Burada radyal formun kollarının standart tünel kalıp ile üretildiği düzenli geometrik
formdaki yaklaşım geometrik strateji olarak tanımlanılmaktadır. ışınsal bloklar az katlı ve
çok katlı olabileceği gibi üç kollu, dört kollu ( haçvari) olarak da kompoze
edilebilmektedir. (Şekil 5.88-5.89-5.90-5.91)
Şekil 5.88. Işınsal blok- geometrik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
142
Şekil 5.89. Işınsal blok- geometrik yaklaşım, kütle kompozisyonu
Şekil 5.90. Işınsal blok- geometrik yaklaşım, haçvari kütle kompozisyonu
Şekil 5.91. Işınsal blok- geometrik yaklaşım, kütle kompozisyonu
143
5.8.2. Işınsal blok- organik yaklaşım
Işınsal blok- organik yaklaşımda standart panolara ilaveten adaptör kalıp veya geniş
açıklıklar için masa tipi kalıp kullanımı ile çözüm sağlanabilmektedir. Bu tipin, organik
biçimlendirme yaklaşımında kolların bazıları geometrik bazıları organik olarak
tasarlanabilir. Konut tiplerinin farklılaştığı yatayda ve düşeyde farklı işlevlerin olduğu
konut blokları için uygun biçimlendirme yaklaşımıdır. Düz arazi için daha uygun
görülmekle birlikte tümevarımcı yaklaşımla birlikte kullanılarak eğimli araziyede adapte
edilebilir. (Şekil 5.92-5.93-5.94)
Şekil 5.92. Işınsal blok- organik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
Şekil 5.93. Işınsal blok- organik yaklaşım, kütle kompozisyonu
144
Şekil 5.94. Işınsal blok- organik yaklaşım, alternatif kütle kompozisyonu
5.8.3. Işınsal blok- kaotik yaklaşım
Işınsal blok-kaotik yaklaşımda standart panolara ilaveten adaptör kalıp veya geniş
açıklıklar için masa tipi kalıp kullanımı ile çözüm sağlanabilmektedir. Bu tipin, kaotik
biçimlendirme yaklaşımında kolların bazıları geometrik bazıları organik olarak
tasarlanabilir. Konut tiplerinin farklılaştığı yatayda ve düşeyde farklı işlevlerin olduğu
konut blokları için uygun biçimlendirme yaklaşımıdır. Düz arazi için daha uygun
görülmekle birlikte tümevarımcı yaklaşımla birlikte kullanılarak eğimli araziye de adapte
edilebilir. (Şekil 5.95-5.96)
Şekil 5.95. Işınsal blok- kaotik yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
145
Şekil 5.96. Işınsal blok- kaotik yaklaşım, kütle kompozisyonu
5.8.4. Işınsal blok- tümdengelimci yaklaşım
Tümdengelimci yaklaşımda ışınsal blok tipi bir ön biçim kabulü ile başlamaktadır. İster üç
kollu ister haçvari plan şemasında olsun bir ön kabul söz konusudur. Bu plan tipleri yan
yana türetilmeye uygundur. Farklı bloklarda farklı kat tipleri uygulanarak dinamik siluetler
elde edilebilmektedir. Bu geometrik formu ile düz araziye daha uygun olduğu önerilebilir.
(Şekil 5.97-5.98)
Şekil 5.97. Işınsal blok- tümdengelimci yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
146
Şekil 5.98. Işınsal blok- tümdengelimci yaklaşım, kütle kompozisyonu
5.8.5. Işınsal blok- tümevarımcı yaklaşım
Konut tiplerinin farklılaştığı yatayda ve düşeyde farklı işlevlerin olduğu konut blokları için
uygun biçimlendirme yaklaşımıdır. Düz arazi için daha uygun görülmekle birlikte
tümevarımcı yaklaşımla birlikte kullanılarak eğimli araziye de adapte edilebilir.
Tümevarımcı ışınsal bloklarda plan düzleminde kolların boyları konut sayıları
değiştirilerek farklılık gösterebilir. Aynı zamanda üç kollu , dört kollu bloklar birlikte
kullanılabileceği gibi üçüncü boyutta ekleme
ve çıkartmalar yapılarak tümevarımcı
stratejide dinamik kompozisyonlar elde edilebilir. Bu biçimlendirme anlayışı hem düz
arazi hem de eğimli arazi için uygulanabilecek biçimlendirme yaklaşımıdır. (Şekil 5.995.100)
Şekil 5.99. Işınsal blok- tümevarımcı yaklaşım, tünel kalıp sistemi yerleşim planı
147
Şekil 5.100. Işınsal blok- tümevarımcı yaklaşım, kütle kompozisyonu
Bu bölümde belirtilen ve detaylı biçimde incelenen konut tipleri ile biçimlendirme
yaklaşımları bir tablo olarak sunulmaktadır. Bu tablolardan birincisi kalıp planı olarak
tanımlanırken, ikinci tabloda plan ve üç boyut kompozisyonları birlikte ele alınmıştır.
Buradaki örneklerde sunulan plan ve üç boyut kompozisyonları bitmiş proje olarak ele
alınmamalı tasarım verilerine göre seçilecek olan konut tipi – biçimlendirme yaklaşımının
temel özelliklerinin gösterildiği kavramsal şemalardır (Çizelge 5.1-Çizelge5.2-Çizelge
5.3).
148
Çizelge 5.1. Konut Tipi -Biçimlendirme yaklaşımı Konut Planları
149
Çizelge 5.2. Konut Tipi -Biçimlendirme yaklaşımı Tünel Kalıp Yerleşim Planları
150
Çizelge 5.3. Konut Tipi -Biçimlendirme yaklaşımı Konut Üç Boyutları
151
6. SONUÇLAR VE DEĞERLENİRME
Toplu Konut İdaresi (TOKİ) 2003-2011 yılları arasında 500.000 konut inşa etmiştir.
Kurum raporuna göre, 2011-2023 yılları arasında
600.000 yeni konut üretimini
hedeflemektedir. Kurumun yapı üretim kapsamında kentsel dönüşüm projeleri, alt gelir
gurubuna yönelik sosyal konut projeleri, büyük şehirlerde uydu kent projeleri, orta ölçekli
il ve ilçelerde örnek yerleşim birimleri oluşturmaya ağırlık verileceğini açıklamıştır (TOKİ
2010-2011 Kurum Raporları).
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre
Türkiye’nin yenileme,dönüşüm ve nitelikli konut üretimi dahil olmak üzere 3 milyon acil
konut ihtiyacı olduğu belirlenmiştir. Toki’nin amacı bu acil konut ihtiyacının %5-10
kısmını üretmektir (Toplu Konut İdaresi 2009-2010 çalışma raporları.)
Konut üretiminin yanı sıra kalite, sağlamlık, ekonomiklik gibi konulara da dikkat
çekmektedir. Burada yine konut üretiminde tünel kalıp sistemlerinin yapı üretim
teknolojisi olarak kullanılacağı öngörülmektedir.
Geleneksel kalıp teknolojilerine nazaran çok daha rasyonel olan tünel kalıp teknolojisi hız,
maliyet ,kalıp kullanım ömrü,depreme dayanıklılık, gibi konularda büyük konut açığı olan
ülkeler için doğru bir tercih olarak değerlendirilmektedir. Kullanılan bu teknoloji ile
Türkiye’deki konut açığı büyük oranda kapatılmıştır, Ancak; tünel kalıp teknolojisi ile
üretilen konutlarda bölgesel incelemelerde görülmektedir ki iklim faktörleri, topografyaya
uyum, benzer tiplerin kullanılmasıyla oluşan monotonluk, farklı mimari form arayışına
gidilmemesi gibi konular bu teknolojinin olumsuz tarafları olarak görülmektedir.
Konutlar tarihsel gelişim içerisinde birbirinden farklı pek çok sınıflama biçimi ile
incelenmiştir. Buda konut tipolojisi kavramını geliştirerek zenginleştirmiştir.
Mimarlık insanları uzun süre içinde yaşayacakları fiziksel çevreye hazırlamaktadır.
Binaların sosyal değişmeye katkısı nasıl sorusu ve konut kullanıcısının değerleri mimariyi
nasıl etkilemektedir soruları önemlidir ve tipoloji pek çok kez bu sorularla şekillenmiştir.
152
Konut tipolojilerinde, plansal ve kütlesel biçimlendirmeler mimari tasarımın veri
girdilerine göre değişmektedir. Bu tez çalışmasında konutlar; bağımsız ev, ikiz ev, avlulu
konut, sıra evler, teras evler, çok katlı bloklar( noktasal blok, duvar blok, ışınsal blok)
olarak gruplanmaktadır ve bu gruplamaların özellikleri tasarım girdilerine göre, oluşum
süreçlerinden bahsedilmiştir.
Tipolojiler incelendiğinde konut tip seçiminde sosyolojik, estetik, ekonomik nedenler etkili
olmaktadır. Değişik gelir grupları, kullanıcının ekonomik profili, eğitim grupları, aile
kompozisyonları, mevcuttur ve önerilen konut tiplerinde farklı toplumsal gruplar kendine
uygun konut tipini bulabilmelidir.
Mimarlar, konutların formlarını ve konut grubunun yerleşim formlarını tasarlamak
durumundadır. Bunu yaparken, arsa faktörü, topografya, coğrafi bölge, iklim koşulları,
yönlenmeler, yerleşim dokusun, kullanıcı tipleri önemli tasarım girdileridir. Konut
geometrisi seçimi için önerdiği tasarım çözümleri tipolojik sınıflama girdiler ile çeşit
kazanmaktadır.
Görüldüğü üzere, "Mimari Tasarım" çok geniş alanda çevre bilgi disiplinlerinden ve alt
bilgi disiplinlerinden girdi almaktadır. Tasarımcının, tasarım sürecindeki problemlere
belirli ilkeler çerçevesinde, sistemli olarak yaklaşması, tasarıma hangi bilginin ne zaman
ve ne kadar gireceğinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu Tez çalışması kapsamında diğer
bir bölüm olarak mimari tasarımda biçimlendirme yaklaşımları ele alınmıştır.
Mimari biçimlendirmede tasarım sürecini etkileyen tasarım strüktürü ve tasarım stratejileri
olarak değerlendirildiğinde yapıyı tasarım strüktürüne göre “organik, geometrik, kaotik “
olarak sınıflandırılmaktadır. Mimari biçimlendirme yaklaşımları tasarım stratejilerine göre
ise “tümevarımcı, tümden gelimci “ olarak sınıflandırılmaktadır.
Tezin Özgün önerisini oluşturan bölümde ise, mimarlıkta biçimlendirme yaklaşımları ile
konut tiplerinin ilişki matrisi kurulmuştur. Bu matriste biçimlendirme yaklaşımları ile
konut tipi ilişkileri küçük şemalar ile belirtilmiştir. Bu matrisi takiben konut tipleri farklı
tünel kalıplar kullanılarak, farklı mimari biçimlendirme yaklaşımlarına uygun şemalar
üretilmiştir. Mimari biçimlerin üretilmesi tünel kalıp teknolojisinin hızından vazgeçmeden
topografya, yönlenme, farklı coğrafi bölgeler, iklim bölgelerine uygun farklı ve özgün
153
konut biçimlerinin üretilebileceğini göstermektedir. Kavramsal olan bu şemalar, farklı
tasarım alan ve bölgelerine farklı konut tiplerine uygun biçimde mimari tasarımcılar
tarafından geliştirilebilir ve uygulama projesine dönüştürülebilirliği tez çalışmasının özgün
önerisi olmaktadır.
Tünel kalıp teknolojisi ile birden fazla tünel kalıp çeşidinin kullanılması ile yerine özel
özgün konut tasarımlarının olabilirliği, gerek mimari tasarımda, gerekse kentsel
yapılaşmada, konut bölgelerinin monotonluktan kurtarılarak özgün kent siluetleri ve özgün
konut tipleri oluşturması gibi olumlar sonuçlar getireceği sonucuna varılmıştır.
154
155
KAYNAKLAR
1. Canbe,k F.,(1996) ‘’Tünel Kalıp Teknolojisinde Tasarım Kısıtları “ yüksek lisans tezi,
fen bilimleri enstitüsü, gazi üniversitesi.
2. Tamer Kalıp İskele Sistemleri., Tünel Kalıp İmalat Bilgileri
3. Ölmez M. G., (1989) ‘’Türkiye’de Uygulanmakta Olan Toplu Konutlardaki Kalıp
Teknolojileri Ve Tünel Kalıp”.
4. Korur S., (2004), “Tünel Kalıp Sistemi Uygulamalarında Karşılaşılan Teknik Sorunlar
Ve Üretilen Çözümlerin İrdelenmesi” . Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
Selçuk Üniversitesi.
5. Özbilen E. , “ Toplu Konut Tipolojisi” Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,
Gazi Üniversitesi
6. Eroltekin V. (1989),”Seri Kalıp Teknolojileri Ve Bu Teknolojinin Türkiye’de
Kullanılma Olasılığı” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara
7. Apay A., Aydın E. Yılmaz p., 2005 “Depreme dayanıklı yapılarda tünel kalıp
sisteminin kullanılması” deprem sempozyumu, Kocaeli
8. Balkabak i. , Fırat s. , apay a. ,2000, “ 17 ağustos gölcük arifiye depremi ve depreme
dayanıklı yapı tasarımında tünel kalıp sistemi “ Süleyman Demirel üniversitesi fen
bilimleri enstitüsü dergisi , Isparta
9. Şahin B., “ Tünel Kalıp Teknolojilerin Getirdiği Olanak Ve Kısıtlamaların Ataşehir
Örneği Üzerinde İrdelenmesi “ Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimar
Sinan Üniversitesi, İstanbul
10. Yıldırım T., ‘’Bina Programlama Ve Bina Morfolojisi İlişkisinde Graf Teori Ve
Sentaktik Artikulasyon Olanaklarının Kullanımına Yönelik Bir Model Yaklaşımı”
Doktora Tezi.
11. Hinginar F.,(1990), “Endüstrileşmiş Yapım Sistemlerinin Alıcıya, Konut Açığının
Kapanmasına Ekonomik Katkısı”
12. Aktüre T., (1985), Bina İhtiyaç Programlaması, TUBITAK, YAE Yayını, Ankara.
13. Aksoy E.,(1987), Mimarlıkta Tasarlama, Hatiboğlu Yayınevi, Ankara.
14. Aydınlı S., (1993), Mimarlıkta Estetik Değerler, İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
15. Aydınlı S., (1992), Mimarlıkta Görsel Analiz, İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
16. Bayazıt N.,(1994), Endüstri Ürünlerinde Ve Mimarlıkta Tasarlama Metodlarına Giriş,
Literatür Yayıncılık, İstanbul.
156
17. Bayazıt N., (1978), Mimarlıkta Sistemli Tasarlama Metotları, Ders Notu., İTÜ
Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
18. Bayazıt N., Öke A., İnceoğlu M., Tapan M., (1978) Mimari Tasarlama Ders notları.,
İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
19. Dilgan H., (1971) Sezgisel topoloji, İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
20. Dülgeroğlu Y., (1998), Tarihsel Gelişimi içinde Konut Tipolojisi, İTÜ Mimarlık
Fakültesi, İstanbul.
21. Gürel S., Uzay Organizasyonlarında Yeni Gelişmeler.
22. Gürel S., (1970), Kent Planlamasına Giriş ve Çevre Kavramı, ODTÜ Mimarlık
Fakültesi Yayını No.14,, Ankara.
23. Hançerlioğlu O., Felsefe Sözlüğü
24. İnceoğlu N., (1982), Mimarlıkta Bina programlama Olgusu, İTÜ Mimarlık Fakültesi,
İstanbul.
25. İnceoğlu N., (1978), Mimarlıkta Programlama, Bina Programlama Semineri, İTÜ,
İstanbul, TUBITAK YAE yayını, Ankara.
26. Onat E., (1993), Mekansal organizasyonlarda ihtiyaç programlaması, Teknik
Yayınevi, Ankara
27. Orhon İ., (1979), Yapı Üretiminin Rasyonelleşmesinde Yönetimsel Yaklaşımlar,
Bildiri, Çevre-yapı-tasarım , Ankara
28. Özek V., Mimarlıkta Gösterge ve Simge - Eşik aşamasının belirlenmesi. Doktora tezi,
İstanbul Üniversitesi,
29. Şener H., (1990),Endüstrileşmiş Binada Açık Sistemler, İTÜ Mimarlık Fakültesi,
İstanbul.
30. Şentürer A., (1995), Mimaride Estetik Olgusu, İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
31. Tekeli İ., (1978), Tasarım Sürecini Bilimselleştirme Çabaları, Çevre ve Mimarlık
Bilimleri Derneği, Ankara.
32. Türkiye’de Bölge Planlamasının Evreleri, (1993), MGK. Gen. Sek. Yayını, Ankara
33. Uraz T. U., (1993),Tasarlama, Düşünme, Biçimlendirme, İTÜ Mimarlık Fakültesi,
İstanbul.
34. Ünügür S.M., (1987), Bina Tasarımının Temel İlkeleri, ITU Mimarlık Fakültesi,
İstanbul.
157
35. Ünügür S.M., Toydemir N., (1979), Öz-Biçim Diyalektiği Açısından Tasarım, Çevre,
Yapı ve Tasarım dergisi, Ankara
36. Yücel A.,Mimarlıkta Metodoloji/Sistemli Yaklaşımlar ve Mimarlık Eğitimi. (Makale)
37. Yücel A., (1979), Mekan Okuma Aracı Olarak Tipolojik Çözümleme, Çevre, Yapı Ve
Tasarım Derneği, Ankara
38. Yurtsever H., (1988),Uygulamalı Estetik , Büro-Tek, Ankara
39. Balkabak İ. (1998) “ Tünel Kalıp Sistemler “ , Süleyman Demirel Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
40. BOYACI A., (1990) , “ Tünel Kalıp Sistemiyle Çok Katlı Toplu Konut Üretiminde
Tasarım Kısıtlamaları Üzerine Bir Araştırma “ , İ:T:Ü: Fen Bilimleri Enstitüsü,
Yüksek Lisans Tezi , İSTANBUL.
41. Cansun O. (1999), “ Yapı Üretiminde Endüstrileşme Düzeyi Kavramı “ , Yapı 69 , s:
40-45 , İstanbul
42. Eser l. (1981), “ Yerinde Yapım Endüstrileşmiş Yapı 3 “ İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi
Yayını, İstanbul
43. ESER L. (1982),” Ön Yapım Endüstrileşmiş Yapı 4 “ , İ:T:Ü: Mimarlık Fakültesi
Yayını, İstanbul.
44. Gönençen A. (1991) , “Gelişmiş Yapı Teknolojisinde Tünel Kalıp” , İnşaat Dergisi
Araştırma, S:18-20, İstanbul
45. Gültek M. (1989), “ Türkiye‘de Uygulanmakta Olan Toplu Konutlardaki Kalıp
Teknolojileri Ve Tünel Kalıp “ , Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek
Lisans Tezi, Ankara.
46. İnalpolat C. (1996), “ Tünel Kalıp Sistemler Ve İzolasyon Problemleri “, Gazi
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
47. Kumcu E. M. (1997), “Tünel Kalıp Kullanımının Bina Yüksekliği Üzerindeki Etkileri “
, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
48. Masatlıoğlu F. (1993), “ Türkiye’nin Konut Sorunu Çözümü Çerçevesinde Yapım
Sistemlerinin İncelenmesi” , İ:T:Ü: Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,
İstanbul.
49. Sey Y., Tapan M. (1987), “Toplu Konut Üretiminde Türkiye’de Ve Yabancı Ülkelerde
Uygulanan Yapım Sistemleri” , Tanıtım Katoloğu,Yae 7, Ankara
50. Sunar Ş. (1959), “ Endüstrileşmiş Bina Açısından Mimari Tasarlama Ve Uygulama
Sorunları” , İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
158
51. Şahin T. (1999), “Tünel Kalıp Teknolojisinin Konut Planlamasına Uyarabilirliği
Üzerine Bir Araştırma “ ,İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
52. Azcan Ş. (2001), “Ankara’da Tünel Kalıp Tekniği İle Üretilen Toplu Konut
Örneklerinde Yapı Kabuğu Hasarlarının Üretim Tekniği Ve Bileşen Bağlamında
Analizi”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
53. Özmen F. (1990), “ Toplu Konut Uygulamalarında Endüstriyel Yapı Sistemleri Ve Bu
Sistemlere Entegre Olabilen Cephe Panellerinin Kullanım Olanakları“, Gazi
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
54. Sey Y. , Tapan M. (1985), “ Bina Yapımında Tünel Kalıplar” , Yapı Dergisi, Sayı:62,
s.34, İstanbul.
55. Toki, (2014), Toplu Konut İdaresi Üretim Raporları
56. Kasapoğlı f. (2008), “ tünel kalıp sistemlerle üretilen perdeli taşıyıcı sistemlerin,
konvansiyonel sistemlerle karşılaştırılması”, Çukurova üniversitesi fen bilimleri
enstitüsü, yükseklisans tezi, adana
57. Küçükerman. Ö.(1991),” Kendi mekanını arayışı içinde Türk evi,İstanbul, Turing ce
Otomobil Kurumu.
159
ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler
Soyadı, Adı
: TAMER AÇIKGÖZ, Mürüvvet
Uyruğu
: T.C.
Doğum tarihi ve yeri
: 25.07.1979, Ankara
Medeni hali
: Evli
Telefon
: 0(312)284 01 21
Faks
:-
e-mail
: tamerkalip@hotmail.com
Eğitim
Derece
EğitimBirimi
Mezuniyet tarihi
Yükseklisans
Gazi Üniversitesi
2015
Lisans
Selçuk Üniversitesi
2001
İş Deneyimi
Yıl
Yer
2002-2012
Tamer Kalıp İnş.
Mimar
2001-2002
Karaaslan Mimarlık
Mimar
Yabancı Dil
İngilizce
Görev
Download