ÖNSÖZ

ÖNSÖZ
Beslenmeleri yönünden bitkilere bağımlı olan insan ve hayvanlar bitkisel
ürünlerde kimyasal gıda enerjisine dönüştürülerek depo edilmiş güneşin fiziksel
enerjisinden yararlanmak suretiyle güç kazanır ve aktivite gösterirler. Dün olduğu gibi günümüzde de insanlar, bitkilere ve bitkilerin beslenmelerine ilgi
göstermektedir. Bu ilgi gelecekte de yoğunlaşarak sürecektir.
Gelişmesi için gereksinim duyduğu bitki besin elementlerinden birini, yeterince alamayan bitkide ortaya çıkan özel noksanlık belirtilerini ürünün nitelik
ve niceliğini olumsuz etkilenmeler izler. Böyle bitkiler ile beslenen insan ve
hayvanlarda görebildiğimiz ya da göremediğimiz pek çok sorun oluşur. Her gün
severek yediğimiz sebze ve meyvelerde çoğunlukla görülen renk, şekil, tat vb
bozukluklar yetersiz ya da dengesiz bitki beslemenin bize ulaşan görünür işaretleridir. Karnı doymuş mutlu bir insan topluluğunun yaşamlarını sağlıklı sürdürebilmeleri bitkilere uygulanacak yeterli besleme ve gelişme yöntemleri ile yakından ilgilidir. O nedenle bitki besleme ilmi önemli bir bilim dalı olarak insanlığın hizmetindedir.
Ondokuz ana bölümden oluşan kitabın ilk üç bölümünde bitki beslemede
gereksinim duyulan elementler tanıtılmış, en son bulgular ışığında bitkilerin
besin maddeleri ve su alımı anlatılmıştır. İzleyen 14 bölümde bitki büyümesi ve
gelişmesi için mutlak gerekli olan N, P, K, Ca, Mg, S, Fe, Mn, B, Zn, Cu, Mo,
Cl ve Na elementleri ayrı ayrı ele alınmıştır. Elementlerin bitkiler tarafından
alınma mekanizmaları, bitkilerin içerikleri ve elementlerin metabolik işlevleri
anlatıldıktan sonra besin elementlerine kaynaklık eden toprak ve gübreler üzerinde yeterli bilgi verilmiş, bitkilerde noksanlık ve fazlalık belirtileri ile giderilme yolları anlatılmıştır. Bitkiler için mutlak gerekliliği son yıllarda saptanmış
olan Co, V ve Si ile ilgili bilgiler 18. bölümde sunulmuştur. Ondokuzuncu son
bölümde ise kimi bitkiler için yararlı olan elementlerden Ni, Se ve Al tanıtılmıştır.
Bitki besleme alanında en son gelişmeleri yerinde izlemek, bilim adamlarıyla görüşmeler yapmak ve konu ile ilgili çalışmaları derlemek amacıyla kitabın yazarlarından Prof. Dr. Burhan KACAR’ı Amerika Birleşik Devletleri
Drexel Üniversitesi Kimya Departmanında konuk eden ve Üniversitenin her
türlü olanağından yararlanmasını sağlayan Drexel Üniversitesi Fen Edebiyat
vii
Fakültesi eski Dekanı Prof. Dr. T.L. CANAVAN ile Mühendislik Fakültesi
Dekan Yardımcısı Prof. Dr. N. BİLGÜTAY’a ve Kimya Departmanı Başkanı
Prof. Dr. R. HUTCHINS’e teşekkür ederiz. Kitaptaki ilgili tüm bölümleri büyük
bir dikkat ve titizlikle okuyarak öneri ve eleştirilerde bulunan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. A. İNAL,
Doç. Dr. S. TABAN, Doç. Dr. A. GÜNEŞ, Doç. Dr. A.C. KÜTÜK ve Doç. Dr.
M. ALPASLAN ile öğretim elemanlarından Hesna ÖZCAN ve Yakup
ÇIKILI’ya, ayrıca Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü öğretim
elemanlarından Nursen Çil ÖZGÜVEN, Sevim UÇKAN, Funda MOL ve Hakan ÇELİK’e değerli katkıları nedeniyle içtenlikle teşekkür ederiz. Kitabın kapak düzenlemesini yapan Hayri KAYAMAN’a, dizgi işlemini büyük bir titizlikle yürüten Necmiye SİCİMAĞAOĞLU’na, şekil çizimlerini yapan Sevinç
GÜLCAN'a bu yardımları nedeniyle teşekkür ederiz.
Yoğun ve yorucu çalışmalar sonucu hazırlama mutluluğuna kavuştuğumuz bu kitabımızı “Cumhuriyetin 75. Yılında ATATÜRK’e ve Onun, Cumhuriyeti Emanet Ettiği TÜRK GENÇLİĞİNE” armağan etmekten büyük
mutluluk duyuyoruz. Bu kitabın; bitkilerin beslenmesine ve nitelikli bol ürün
alınmasına ilgi duyanlara, meslektaşlarımıza ve öğrencilere yararlı olması en
büyük dileğimizdir. Bu eserle ilgili eleştiri, öneri ve uyarılar şükranla karşılanacak ve ilerideki çalışmalarımızda önemle dikkate alınacaktır.
Haziran, 1998
Burhan KACAR
viii
A. Vahap KATKAT