myelin basic protein,koroner risk testi,yüksek kolesterol,obezite

MYELİN BASİC PROTEİN
Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein
Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin
basic protein;
Beyin Omurilik Sıvısı içinde Myelin Basic Protein miktarının
araştırılmasıdır. Myelin Basic Protein sinir hücrelerini kılıf
gibi sararak koruyan hücrelerde yer alan ana proteindir.
BOS da Myelin basic protein neden bakılır?
Sinirleri kaplayan myelin kılıfının bozulduğu hastalkların
teşihisi için bakılan bir testtir.
Multipl Skleroz gibi myelin hastalıklarının teşhisi,
Beyin kanaması,
Kafa travması,
Ansefalit, menenjit gibi enfeksiyon hastalıkları,
Beyin dokusunuı bozan ensefalopatiler,
Tıkanma, kanama, sıcak çarpması, dolaşım bozukluğu gibi
sebeplerle oluşan myelin hasarının tespiti amacıyla
Myelin Basic Protein bakılır.
BOS da Myelin basic protein normal değeri nedir?
Normalde 4 ng/dL nin altında olmalıdır, bunun üstündeki
seviyeler myelin kılıfında bozulma olduğunu gösterir.
BOS myelin basic protein 4 – 8 ng/mL arasında ise bu kronik
myelin hastalıklarının yada akut bir olayın iyileşme döneminin
işaretidir. 9 un üstünde ise bu devam eden akut bir olayı
gösterir.
Referanslar:
Lublin FD, Miller AE. Multiple sclerosis and other
inflammatory demyelinating diseases of the central nervous
system. In: Bradley WG, Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic J,
eds. Bradley: Neurology in Clinical Practice. 5th ed.
Philadelphia, Pa: Butterworth-Heinemann Elsevier; 2008:chap
58.
KORONER RİSK TESTİ
Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner
kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili;
Koroner kalp hastalıklarına yol açan kolesterol ve lipit
testleridir. Koroner risk testleri koroner kalp hastalıklarına
ne derece yatkın olduğumuzu ortaya koyar. Kolesterol bir yağ
çeşididir ve damar duvarına yapışarak tıkanma ve sertleşmeye
yol açar. Damar sertleşmesi hipertansiyon tıkanmalar ise
enfarktüs ve felçlerle sonuçlanır.
Koroner risk profili hangi testlerden oluşur?
Total kolesterol,
LDL kolesterol (kötü kolesterol),
HDL kolesterol (iyi kolesterol),
VLDL kolesterol,
Trigliserid,
High sensitif CRP.
Kolesterol risk profili ne gösterir?
Kalbinizin koroner arter hastalıklarına ne kadar yakın
olduğunu gösterir. Koroner arter hastalığına yatkınlığınızı
gösterir. Kalp ve diğer damarlarınızın kolesterol ve kan
yağları ile tıkanıp tıkanmadığını damar sertliği,
hipertansiyon, enfaktüs, inme ve felç gelişme riskinizi
gösterir.
Koroner risk profili ne zaman yapılır?
Erişkinler: İlk kolesterol testleri 20 li yaşların başında
yapılmalıdır. Daha sonra 5 yılda bir ve 35 ila 45. Yaşlarda
tam kalp muayenesi ile birlikte değerlendirilmelidir.
Ailesinde hipertansiyon ve koroner arter hastalığı olanların
kolesterol değerlerini daha sık izlemeleri önerilir. Diyabet,
şeker hastalığı, hipertansiyon, felç, yada koroner arter
hastalığı olanların kolesterol değerlerine dikkat etmeleri
gerekir.
Korner risk profili zamanı:
Hiçbir hastalık ve risk taşımayanlar için 20 yaşından
itibaren her 5 yılda bir,
Ailede koroner kalp hastalığı, diyabet, hipertansiyon,
felç, gibi öyküler var ise daha sık,
Kendisinde hipertansiyon, enfarktüs, inme, felç,
koroner kalp hastalığı var ise ve kolesterol düşürücü
ilaç alıyorsa en az yılda bir kolesterol lipit profili
bakılmalıdır.
Çocuklarda ilk
yapılmalıdır?
kolesterol
testi
ne
zaman
Ailede koroner kalp hastalıkları, enfarktüs, beyin kanaması,
hipertansiyon, diyabet var ise 5 yaşından itibaren 5 yılda bir
kolesterol ve lipit profiline bakılmalıdır.
Kolesterol için normal değerler nedir?
• LDL kolesterol: < 130 mg/dL (düşük değerler tercih edilir)
• HDL kolesterol: > 40 – 60 mg/dL (yüksek değerler tercih
edilir)
• Total kolesterol: < 200 mg/dL (düşük değerler tercih edilir)
• Trigliserid: 10 – 150 mg/dL (düşük değerler tercih edilir)
• VLDL: 2 – 30 mg/dL.
Yüksek kolesterol ne anlama gelir?
Yüksek kolesterol ( HDL hariç) sizin kalp hastalıklarına, kalp
krizine, hipertansiyona, beyin kanaması, inme ve felç
geçirmeye yatkın olduğunuzu gösterir. Kalp ve diğer arterlerin
kolesterol nediyle sertleşmeye başladığını tıkanmaya
başladığını gösterir. Bu durumda yaşam şeklinizi
değiştirmeniz, diyet yapmanız ve kolesterol düşürücü ilaçlar
almaya başlamanız gerekebilir.
Kronik hastalıklar, artrit, nefrit, kronik böbrek
yetmezlikleri, tiroit hastalıkları, Hipotiroidi, hipertiroidi
ve karaciğer hastalıkları kolesterol seviyesini arttırabilir.
Artrit alevlenmesine bağlı ise tedaviden 2-3 ay sonra
kolesterol testleri tekrarlanmalıdır. Koroner risk profili
koroner kalp hastalıklarına yatkınlığımızı gösterir ne zaman
enfarktüs yada felç geçireceğinizi göstermez.
Referanslar:
Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High
Blood Cholesterol in Adults. Executive summary of the third
report of the National Cholesterol Education Program (NCEP)
expert panel on detection, evaluation, and treatment of high
blood cholesterol in adults (Adult Treatment Panel III). JAMA.
2001;285:2486-2497. Updated 2004.
Libby P. Lipoprotein disorders and cardiovascular disease. In:
Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s Heart
Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 49.
Gennest J, Libby P. Lipoprotein disorders and cardiovascular
disease. In: Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds.
Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular
Medicine. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;
2011:chap 47.
Adult Treatment Panel III (ATP III) of the National
Cholesterol Education Program. Implications of recent clinical
trials for the National Cholesterol Education Program Adult
Treatment Panel III guidelines. Circulation. 2004 Jul 13;
110(2):227-39.
YÜKSEK KOLESTEROL
Hiperkolesterolemi;
Kolesterol ve kolesterole bağlı kalp damar hastalıklar en
büyük ölüm sebebidir.
Hiperkolesterolemi kan yağlarından biri olan kolesterolün
yüksek
olmasıdır.
Kan
yağları
kolesteroller
ve
trigliseridlerdir:
Kolesteroller:
LDL kolesterol: ( Low Density Lipoproteinler )
kötü kolesterol olarak da bilinir. Kolesterolü
damar duvarına yapıştırır. Damarlarda kolesterol
plakları
birikmesine,
tıkanmaya,
damar
sertleşmesine, koroner arter hastalıklarına,
hipertansiyona yol açar.
HDL kolesterol: (High Density Lipoproteinler) iyi
kolesterol olarak da bilinir. Kolesterolü damar
duvarından alarak karaciğere taşır. Yüksek olması
damar hastalıklarından korur.
VLDL kolesterol: ( Very Low Density
Lipoporteinler) kan kolesterolünün küçük bir
kısmını oluşturur.
Trigliseridler: kanda bulunan yağların büyük kısmını
oluşturur. Diyabet ve genetik meyilli kişilerde
yüksektir.
Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir?
Kan kolesterolü yaş ile artar,
Erkeklerde kadınlardan daha yüksektir ancak menopozdan
sonra kadınlarda da kolesterol artar,
Genetik yapı: kolesterolü yükselten en önemli
sebeplerden bir i genetik yatkınlıktır. Kolesterol hem
vücutta yapılan hem de dışarıdan alınan bir maddedir.
Genetik meyilli kişilerde vücutta kolesterol üretimi
fazladır.
Yüksek yağlı gıdalar: özellikle hayvansal yağların
yüksek olması kolesterolü arttıran en önemli
sebeplerdendir. Kolesterol % 100 e varan oranlarda
barsaktan emilir. Özellikle hayvansal kolesterol kırmızı
ette, yoğurt, süt, peynir gibi hayvansal gıdada fazlaca
vardır.
Aşırı kilo,
Hareketsiz yaşam, düzenli egzersiz yapmamak, HDL
kolesterolü
yapmaktır.
arttırmanın
tek
yolu
düzenli
egzersiz
Karaciğer ve böbrek hastalıkları: kolesterol ve kan
yağları artar.
Anoreksiya nevroza: iştahsızlıkla kendini belli eden
bir nevroz dur. Kan kolesterolü tipik olarak yüksektir.
Hipotiroidi: tiroid vücudun gaz pedalıdır. Az çalışırsa
tüm organlar az çalışır. Tiroid az çalışırsa kolesterol
artar.
Kolesterol yüksekliği ne şikayete neden olur?
Kolesterol yükselmesi hissedilen bir şikayete yol açmaz ancak
damarlarda biriken kolesterol damar sertleşmesine (
ateroskleroz) ve damarlarda tıkanmaya yol açar bu durum birçok
hastalığın temel sebebidir damarlarda tıkanma:
Koroner kalp hastalıklarına,
Hipertansiyona,
Anginal kalp ağrılarına,
Kalp krizlerine,
İnme ve felçlere,
Beyin kanamalarına,
Göz dibi kanamalarına,
Ani körlüklere,
Böbrek yetmezliklerine yol açar.
Yüksek kolesterol teşhisi nasıl konur?
Hiperkolesterolemi teşhisi kan testleri ile konur. Aile
hikayesi önemlidir. Basit kan testi ile kolesterol ve
trigliserid ölçülür:
Total kolesterol,
HDL kolesterol,
LDL kolesterol,
Trigliserid ölçümü hiperkolesterolemi teşhisi için
yeterlidir.
Kolesterol ölçümleri aç karnına yapılmalıdır.
Yüksek kolesterol tedavisi:
Yüksek kolesterol tedavisi sadece kolesterolü değil
kolesterolün sebebi olduğu kalp hastalıkları, inme, felç ve
diğer hastalık risklerini de azaltır. Kolesterolü kontrol
altına almak için üç çeşit mücadele yapılır:
Hayat tarzı değişiklikleri:
Düşük yağlı düşük kolesterollü beslenme, yüksek lifli
gıda,
Düzenli egzersiz,
Sigarayı bırakmak,
Kilo kontrolü,
Rafine şeker ve nişastalı gıdalardan uzak durmak (
şeker, patates, pirinç, un vb.),
Aşırı alkol almamak,
Diyabet ve tiroid gibi hastalıkların kontrolü.
Kolesterol düşüren ilaçlar:
Kolesterol düşüren ilaçlar kolesterol metabolizmasını
değiştirerek LDL kolesterolü düşürürler, kalp damar
hastalıkları riskini azaltırlar, bu ilaçlar kullanılırken
mutlaka diyet yapılmalıdır. Var olan damar sertliğini geri
çevirmezler. İlerlemesini engellerler.
Statinler:
Lovastatin,
Pravastatin,
Atorvastatin,
Simvastatin,
Rosuvastatin,
Gemfibrozil,
Kolestiramin,
Kolestipol,
Niacin,
Ezeltimibe.
Statinlerin düzenli kullanımı kolesterol ve damar sertliğine
bağlı ölüm oranını, kalp krizi oranını ve felç geçirme oranını
düşürmektedir.
Egzersiz:
HDL kolesterolü arttırmanın tek yolu egzersiz yapmaktır. HDL
kolesterol damarlardaki kolesterolü karaciğere taşıyan tek
kolesteroldür.
Başarılı bir kolesterol kontrolü bu üç önlemin dengeli şekilde
kullanılması ile mümkündür.
Kolesterol yüksekliği ve kalp damar hastalıkların en büyük
sebebi kolesterol yüksekliğidir. Kolesterolü düşürmek ömrü
uzatmanın en bilinen yoludur. Kolesterolü düşürmek ciddi ve
yaşam tarzı değişikliği gerektiren bir durumdur.
Kolesterol yüksekliği basit kan testleri ile kısa sürede
tespit edilir. Kolesterolünüz yüksek ise bir doktora
danışınız.
Referanslar:
1. American Heart Association
http://www.americanheart.org/
2. National Heart, Lung, and Blood Institute
http://www.nhlbi.nih.gov/
3. Canadian Cardiovascular Society
http://www.ccs.ca/
4. Heart and Stroke Foundation of Canada
http://ww2.heartandstroke.ca/
5. Goroll AH, Mulley AG. Primary Care Medicine . 4th ed.
Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; 2000.
6. Heart disease and stroke statistics update. American Heart
Association
website.
Available
at:
http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=1928 .
Updated 2008.
7. How can I lower high cholesterol? American Heart
Association
website.
Available
at:
http://www.americanheart.org . Published October 2007.
8. Lipid-lowering pharmacotherapy overview. EBSCO DynaMed
website.
Available
at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated September
2008.
9. Third report of the expert panel on detection, evaluation,
and treatment of high blood cholesterol in adults (Adult
Treatment Panel III). National Cholesterol Education Program
website.
Available
at:
http://www.nhlbi.nih.gov/guidelines/cholesterol/index.htm .
10. What is cholesterol? National Heart, Lung, and Blood
Institute
website.
Available
at:
http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/Hbc/HBC_WhatIs.ht
ml . Updated February 2006.
11. 12/14/2009 D
OBEZİTE
Şişmanlık;
Şişmanlık ideal vücut kilosunun üstünde olmaktır. Fazla kilo
kalp hastalıkları, kanser ve diyabet gibi hastalıklara zemin
hazırlar. İdeal kilo ve obezite ayrımı Vücut Kitle İndeksi (
BMI: body Mass İndex) hesaplanarak kolayca söylenebilir. Vücut
Kitle İndeksi kilonun boya oranıdır ve BMI = Ağırlık (kg) /
Boy (m)2 formülü ile hesaplanır. Ağırlığın metre olarak boyun
karesine oranıdır.
Bu hesaba göre obezite indeksi :
İdeal vücut kilosu için BMI ortalaması = 18.5 ila 24.9
arasında,
Kilolu demek için BMI ortalaması= 25.0 ila 29.9
arasında,
Obez demek için BMI 3.0 ve üzerinde,
Morbid Obez demek için BMI= 40 ve üzerinde olması (
yada 35 üstü olup diyabet ve hipertansiyon gibi kiloya
bağlı sağlık şikayetlerinin başlamış olması) gerekir.
Örnek olarak 95 kilo ve 175 cm boyda bir kişi kendini hafif
kilolu olarak görebilir hesaplarsak ;
BMI = 95/ 1.75 X 1. 75
BMI = 95 / 3.06
BMI =31 buluruz.
Yani obezite sınırını geçtiği görülür.
Obezitenin sebebi nedir?
Obezitenin sebebi gıdalarla alınan kaloridir. Kalori temel
vücut fonksiyonları için ve fiziksel aktiviteler için
kullanılır. Temel vücut fonksiyonları için kullanılacak olan
kısım insandan insana pek değişmez, kalp kasılması, beyin
fonksiyonları, nefes almak ve metabolizma için kullanılan
enerjidir. Bu ihtiyaçtan fazla alınan her kalori vücutta
birikir. Vücudumuzun fazla kaloriyi atmak gibi bir özelliği
yoktur.
Diyetle
alınan
kalorinin
tamamı
vücutta
depolanacaktır. Alınan kalori ile yakılan arasındaki
dengesizlik obezitenin tek sebebidir. Yani fazla kalori almak
ve az kalori harcamak herzaman şişmanlığa neden olur.
Kilo almamızı etkileyen faktörler nelerdir?
Genetik yapımız,
Biyolojik faktörler ( hormonlarımız vb. ),
İlaçlar ( kortizon, antidepresan, anti pisikotik,
allerji ilaçları, vitaminler, çinko içeren ilaçlar vb.
),
Tiroid bezinin az çalışması ( Hipotiroidi )
Cushing hastalığı,
Polikistik Over Sendromu,
Bazı genetik hastalıklar. Kilo almamıza neden olabilir.
Kilo almayı
nelerdir?
kolaylaştıran
risk
faktörleri
Hareketsiz yaşam tarzı: özellikle çocuk obezitelerinin
en büyük sebebidir. TV, bilgisayar başında uzun süre
harcamak, oyun parklarından uzak olmak, aktivite
imkanının az olması obeziteyi kolaylaştırır,
Değişik mesai saatleri ile çalışmak,
Orta yaş ve üzeri,
Kalori alımı ve aktivite arasında dengesizlik,
Hazır gıda ve fast food ile beslenme,
Alkol kullanımı,
Rafine gıdalar ve yüksek kalorili gıdalar,
Hızlı yemek, çok yemek,
Yeteri kadar uyumamak özellikle çocuk obezitelerinde
önemli bir risk faktörüdür.
Obezitenin tehlikeleri nelerdir?
Obezite tedavi edilmez ise kalp hastalıkları başta olmak üzere
ciddi sağlık problemlerine sebep olur.
Özellikle dış görünüşün bozulması depresyona ve içe kapanmaya
yol açar. Bu durum adolesan ve cocuk yaşta başlayan
obezitelerde ileride çok ciddi pisikolojik bozukluklara neden
olmaktadır. Obeziteye bağlı olarak en sık görüken tehlikeler
şunlardır:
Tip 2 diyabet,
Depresyon, kendine güvensizlik, kendini beğenmeme,
sosyal uyumsuzluk, içe kapanma,
Okul başarısında düşme,
Enerji azalması, isteksizlik, fiziksel aktivitede
düşüklük,
Kalp ve damar hastalıkları, enfaktüs, inme ve felçler,
Kan pıhtılaşması ve emboli hastalıkları,
Kolesterol ve
hipertansiyon,
trigliserid
yüksekliğine
bağlı
Gebelikte hipertansiyon, diyabet ve kiloya bağlı
problemler, çocukta malformasyon,
Karaciğer yağlanması,
Pankreas iltihabı,
Migren,
Reflü,
Katarakt,
Artrit,
Düz tabanlık,
Koşamama,
Eklem ve kas problemleri,
Kanser risknde artma,
Gut,
Kısırlık,
Horlama ve uyku apnesi,
İdrar tutmakta zorluk ve idrar kaçırma,
Adolesan dönemde obez olmak
insanlarda kardiyo vasküler
görülür. Bu risk 65 yaş üstü
obez insanlar topluma oranla
ileride ani ölüm riski taşır. Bu
sebeplerden dolayı ani ölüm sık
obez kişlerdede yüksektir. Kabaca
daha çok ani ölüm ve kanser riski
taşırlar.
Obezite teşhisi için bir laboratuar testine gerek yoktur. Çok
basitçe boy ve kilo ölçülerek BMI hesaplanabilir. Obezitenin
tedavisi zordur. Kültürel yapı, alışkanlıklar, yaşam tarzı ve
genetik faktörler kilo vermeyi zorlaştırır. Kilo vermekten çok
verilen kiloyu geri almadan hayatı aynı şekilde idame etmek
daha zordur. Dolayısı ile kilo ile kişinin tek başına
mücadelesi genellikle başarısız olacaktır. Bu konuda bir
doktor gözetiminde uzman kişiler ile çalışmak başarıyı
arttırır. Herkeze uygun bir reçete bulmak çok zordur. Her
obezite vakası bir hasta olarak değerlendirilmeli ve herkez
için ayrı bir strateji belirlenmeli, bir plan oluşturulmalı ve
izlenmelidir. Obeite tedavisi günümüzde en çok suistimal
edilen sağlık konularının başında gelmektedir. Hem yüksek
kalorili hem çok iştah açıcı ve hemde çok ucuz hazır gıdaların
arasında vücudunuzu ve sağlığınızı korumak; temel
dürtülerinizin aksine hareket edip yememenize bağlıdır. Bunca
koşuşturmanın
gerekmektedir.
arasında
aktivite
fırsatı
yaratmak
Obezite tedavisi tıbbi bir problemdir. Bu problemle tek
başınıza mücadele etmeye kalkmak başarı şansınızı düşürür.
Medikal yardım alın: diyet, egzersiz, ilaç ve gerekirse
cerrahi müdahale imkanlarının olduğu bir planınız olmalıdır.
Obezite tedavisinde size sunulan plan içinde
şunlar olmalıdır:
1. Diyet:
Satüre yağlardan fakir,
Rafine karbonhidratlardan fakir,
Bol lifli
Yağ miktarı günlük kalori ihtiyacınızın % 35 inden
fazla olmayan bir diyet listeniz olmaldır.
2. K i l o v e r m e n i n a n a n o k t a s ı a l d ı ğ ı n ı z k a l o r i n i n
yaktığınızdan az olmasısır. Bu basit bir toplama çıkarma
hesabından başka birşey değildir. Kilo vermek uzun bir
süreye yayılırsa daha başarılı olunur. Kısa sürede
verilen kilo genellikle kısa sürede geri kazanılır. Bu
konuda diyetisyen yardımı gerekir. Kilonız ve nedadar
sürede hangi kiloya geleceğiniz hesaplanarak bir plan
hazırlanmalıdır.
3. Diyet günlüğü tutmak sizin ve ekibin işini çok
kolaylaştırır.
4. Egzersiz programı hem kilo vermeyi kolaylaştırır hemde
geri almamanızı sağlar. Aktivite gün içine yayılmalıdır.
Spor salonuyla sınırlı kalmamalıdır. Uzağa park etmek,
evden televizyon ve bilgisayarı uzaklaştırmak (
özellikle çocuklar için ) yapılacak ilk iştir.
5. Davranış terapisi: bir diyet programının en öneli
parçasıdır. Neden kilo vermesi gerektiğini kavrayamamış
bir kişiye kilo verdiremezsiniz.
Kişi obezite ve komplikasyonlarını bilmelidir,
Nasıl kilo verileceğini kavramalıdır,
Neden kilo vermesi gerektiğini anlamalıdır,
Neden ve nezaman yediğini açıklayabilmeli nasıl
savaşacağını kendi belirleyebilmelidir.
6. Bir partner veya bir gurup içinde diyet programları daha
başarılı olabilir.
7. İlaçlar:
Obeziteye neden olabilecek tedaviler var ise
bunlar gözden geçirilmelidir.
Kilo vermeyi kolaylaştıran
8.
ilaçlar
programa
eklenebilir. Bu ilaçlarınbirkısmı yağların vücuda
emilimini azaltırken birkısmı beyne etki ederek
iştahı azaltmaktadır ki bunların yan etkileri
fazla olduğundan tavsiye edilmemektedir.
İlaç desteği ile kilo vermek belli bir süreden
sonra geri teper. Verilen kilo ilacı kesince
genellikle geri alınır.
Cerrahi müdahaleler:
Mideye balon yerleştirmek: kısa süreli hızlı kilo
kaybını sağlar ancak etkisine alıştıktan sonra
kilo geri alınabilmektedir. Kısa süreli etkili bir
yöntemdir. Birçok program başarısız olursa
denenicek yöntemdir.
Bariatrik cerrahi : mideyi küçülten cerrahi
işlemdir. Mide dikilerek küçültülür hasta yiyemez
ve kilo verir. Morbid obez hastalarda en son
başvurulan tedavi yöntemidir. Risk taşır ancak
başarılı sonuçlar alınan bir yöntemdir.
Gastrik Bypass : mideyi barsağa dikmektir.
Besinleri emecek olan barsak bölümü kısaltılır
besin emilemez ve kilo verilir. Diğer yöntemleri
denemiş ve başarılı olamamış morbid obez
hastalarda bir tedavi yöntemidir. Risk taşır ancak
başarılı sonuçlar da alınır.
Obeziteden korunma:
Obezite sosyal bir hastalıktır. Yaşam tarzı, anane ve
gelenekler obezite gelişiminde çok etkilidir, bu nedenle
obeziteden korunmak zor olabilir. Yinede aşağıdaki önlemler
alınabilir:
Hazır gıdadan uzak durmak,
Bol lifli, az yağlı ve az kalorili beslenmek,
Aktiviteyi arttırmak, Egzersiz yapmak,
Evde TV ve bilgisayarı kısıtlamak ( özellikle çocuklar
için ),
Dengeli beslenmek gerekirse bunun için diyetisyed
desteği istemek,
Küçük porsiyonlara alışmak bunun için gerekirse
tabakları ve kaşıkları değiştirmek,genetik,
Yemek pişirirken ölçüyü kaçırmamak, gerektiği kadar
pişirmeyi öğrenmek,
Tencereyi sofraya getirmemek,
Yüksek kalorili gıda ve içeceklerden uzak durmak.
OBEZİTE ÇAĞIN EN ÖNEMLİ SAĞLIK PROBLEMİDİR. OBEZİTE İLE
MÜCADELE EDİN, DESTEK ALIN, DOKTORUNUZA DANIŞIN.
Referanslar:
1- American Dietetic Association
http://www.eatright.org/
2- The Obesity Society
http://www.obesity.org/
3- Canadas Food Guide
Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/
4- Dietitians of Canada
http://www.dietitians.ca/
5- Cecil R, Goldman L, Bennett J. Cecil Textbook of Medicine.
21st ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Co; 2000.
6- Dietary guidelines for Americans. National Institute of
Diabetes and Digestive and Kidney Diseases website. Available
at:
http://www.health.gov/dietaryguidelines/dga2005/document/defau
lt.htm. Accessed June 8, 2008.
7- Glycemic index—a new way of looking at carbs. Canadian
Diabetes
Association
website.
Available
at:
http://www.diabetes.ca/Section_About/glycemic.asp.
June 2005. Accessed January 23, 2008.
Updated
8- Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Textbook of Internal
Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders, 2008.
9- Goroll AH, Mulley AG, Mulley AG Jr. Primary Care Medicine.
4th ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; 2000.
10- Kronenberg HM, Melmed S, Polonsy KS, Larsen PR. Williams
Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders
Elsevier; 2008.
11- Obesity in adults. EBSCO DynaMed website. Available at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php. Updated March 7,
2011. Accessed March 10, 2011.
12- Obesity, bias, and stigmatization. The Obesity Society
website.
Available
at:
http://www.obesity.org/information/weight_bias.asp. Accessed
June 8, 2008.
13- Thompson WG, Cook DA, Clark MM, Bardia A, Levine JA.
Treatment of obesity. Mayo Clin Proc. 2007;82:93-101.
14- 8/21/2007 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Pedersen SD, Kang
J, Kline GA. Portion control plate for weight loss in obese
patients with type 2 diabetes mellitus: a controlled clinical
trial. Arch Intern Med. 2007;167:1277-1283.
15- 7/22/2008 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Shai I,
Schwarzfuchs D, Henkin Y, et al. Weight loss with a lowcarbohydrate, Mediterranean, or low-fat diet. N Engl J Med.
2008;359:229-241.
16- 9/30/2008 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Samuels-Kalow ME,
Funai EF, Buhimschi C, et al. Pre-pregnancy body mass index,
hypertensive disorders of pregnancy, and long-term maternal
mortality. Am J Obstet Gynecol. 2007;197:490.e1-6. Epub 2007
Aug 21.
17- 12/2/2008 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Maruyama K, Ohira
T, Maeda K, et al. The joint impact on being overweight of
self reported behaviours of eating quickly and eating until
full: cross sectional survey. BMJ. 2008;337.
18- 12/2/2008 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Pischon T, Boeing
H, Hoffmann K, et al. General and abdominal adiposity and risk
of death in Europe. N Engl J Med. 2008;359:2105-2120.
19- 2/5/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php: Subak L, Wing R,
Smith West D, et al. Weight loss to treat urinary incontinence
in overweight and obese women. N Engl J Med. 2009;360:481-490.
20- 4/14/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php: Sacks FM, Bray GA,
Carey VJ, et al. Comparison of weight-loss diets with
different compositions of fat, protein, and carbohydrates. N
Engl J Med. 2009;360:859-873.
21- 4/16/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php:
Neovius
M,
Sundström J, Rasmussen F. Combined effects of overweight and
smoking in late adolescence on subsequent mortality:
nationwide cohort study. BMJ. 2009 Feb 24;338:b496.
22- 5/11/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php: Luttikhuis HO, Baur
L, Jansen H, et al. Interventions for treating obesity in
children. Cochrane Database Syst Rev. 2009;(1):CD001872.
23- 7/6/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php: Seo DC, Sa J. A
meta-analysis of psycho-behavioral obesity interventions among
US multiethnic and minority adults. Prev Med. 2008;47:573-582.
Epub 2008 Jan 16.
24- 9/25/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php: Garipağaoğlu M,
Sahip Y, Darendeliler F, Akdikmen O, Kopuz S, Sut N. Familybased group treatment versus individual treatment in the
management of childhood obesity: randomized, prospective
clinical trial. Eur J Pediatr. 2009;168:1091-1099.
25- 10/16/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php: Krul M, van der
Wouden JC, Schellevis FG, van Suijlekom-Smit LW, Koes BW.
Musculoskeletal problems in overweight and obese children. Ann
Fam Med. 2009;7:352-356.
26- 11/10/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php:
Laurson
KR,
Eisenmann JC, Welk GJ, Wickel EE, Gentile Da, Walsh DA.
Combined influence of physical activity and screen time
recommendations on childhood overweight. J Pediatr.
2008;153(2):209-214.
27- 1/15/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Shiri R,
Karppinen J, Leino-Arjas P, Solovieva S, Viikari-Juntura E.
The association between obesity and low back pain: a metaanalysis. Am J Epidemiol. 2010;171(2):135-54.
28- 1/29/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Kuk JL, Ardern
CI. Influence of age on the association between various
measures of obesity and all-cause mortality. J Am Geriatr Soc.
2009 Sep 15.
29- 1/29/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Berkey CS,
Rockett HR, Colditz GA. Weight gain in older adolescent
females: the internet, sleep, coffee, and alcohol. J Pediatr.
2008;153(5):635-639.
30- 2/19/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Picot J, Jones J,
Colquitt JL, et al. The clinical effectiveness and costeffectiveness of bariatric (weight loss) surgery for obesity:
a systematic review and economic evaluation. Health Technol
Assess. 2009;13:1-190, 215-357, iii-iv.
31- 2/19/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance: OBrien PE, Sawyer
SM, Laurie C, et al. Laparoscopic adjustable gastric banding
in severely obese adolescents: a randomized trial. JAMA.
2010;303(6):519-526.
32- 10/15/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php: US Food and Drug
Administration. Meridia (sibutramine): market withdrawal due
to risk of serious cardiovascular events. US Food and Drug
Administration
website.
Available
at:
http://www.fda.gov/Safety/MedWatch/SafetyInformation/
SafetyAlertsforHumanMedicalProducts/ucm228830.htm.
October 8, 2010. Accessed October 15, 2010.
Published
33- 12/17/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php: US Food and Drug
Administration. FDA: Tainted products marketed as dietary
supplements potentially dangerous. US Food and Drug
Administration
website.
Available
at:
http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm2
36967.htm. Updated December 15, 2010. Accessed December 17,
2010
METABOLİK SENDROM
Sendrom X; İnsülin
Dismetabolik Sendrom;
Rezistans
Sendromu;
Metabolik Sendrom Nedir?
Metabolik sendrom 20 yıl öncesine kadar görülmeyen ancak son
20 yılda hazır gıda tüketiminin artması, rafine yiyeceklerin,
hayvansal gıdaların aşırı tüketimi sonucunda her 6 kişiden
birini ilgilendiren metabolizma bozukluğudur.
Çocuklarda giderek daha sık görülmektedir.
Metabolizma, vücudun çalışma sistemidir. Gıdaların alınması,
işlenmesi ve enerjiye çevrilmesi ile vücudun düzgün
çalışmasını sağlayan sistemdir.
Metabolik sendrom bir hastalık değildir, vücut metabolizmasını
bozan aksaklıklar topluluğudur.
Metabolik sendrom tablosunu oluşturan aksaklıklar:
Gizli şeker( glikoz intoleransı),
Obezite,
Yüksek tansiyon ve
Yüksek trigliserid ve
Düşük HDL kolesterol ( iyi kolesterol) dür.
Metabolik sendrom tanısı nasıl konur?
Metabolik sendrom tanı kriterleri
Metabolik sendromun sebebi tam olarak bilinmemektedir, ancak
yüksek şekerli gıdalar, rafine yiyeceklerin metabolik sendroma
neden oldukları bilinmektedir. Genetik faktörler ve yaşam
tarzı metabolik sendromun ortaya çıkışını etkileyen önemli
faktörlerdir.
Metabolik sendromun araştırılması, erken teşhisi ve tedavi
edilmesi buna bağlı hastalıkların önlenmesinde çok önemlidir.
Metabolik sendroma bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklar:
Tip 2 diyabet ( şeker hastalığı ),
Kalp hastalıkları,
Kalp krizi,
Kardiyovasküler hastalıklar ;
Beyin kanaması,
İnme,
Felç dir.
Metabolik
nelerdir?
sendrom
riskini
arttıran
sebepler
Metabolik sendrom gelişmesini etkileyen en önemli faktör yaşam
tarzı ve genetik meyil dir. Yaşam tarzı içinde alınan kalori
miktarı ve egzersiz arasındaki denge önemlidir. Özellikle
yüksek kalorili gıdalar, rafine yiyecekler ( şeker, un ve yağ)
metabolik sendrom gelişmesine neden olan en önemli
faktörlerdir.
Yaş: Çocuklarda giderek artmaktadır. Batı toplumlarında
60 yaş üstü insanların neredeyse % 40 ında metabolik
sendrom görülmektedir.
Irk: metabolik sendrom kadınlarda daha sık ortaya
çıkmaktadır,
Sosyoekonomik durum: alt gelir guruplarında daha sık
ortaya çıkar,
Obezite: şişmanlık metabolik sendroma zemin hazırlayan
en önemli faktördür. Özellikle göbek etrafında yer alan
kilolar çok tehlikelidir.
Genetik yapı: ailede metabolik sendrom olması sizde de
ortaya çıkma şansını çok arttırır. Ailede yada sizde :
Tip 2 diyabet,
Yüksek tansiyon,
Yüksek kolesterol,
Koroner kalp hastalıkları,
Polikistik over sendromu varlığı
metabolik
sendrom gelişme riskini arttırır.
Az fiziksel aktivite,
Kötü beslenme:
Yüksek kalorili,
o Çok şekerli,
Doymuş yağ içeren,
Unlu,
Az lifli gıdalar
Gazlı içecekler,
Sigara içmek metabolik sendrom gelişme riskini çok
arttırır,
Metabolik sendrom belirtileri nelerdir?
Metabolik sendrom bir hastalık değil vücut metabolizmasını
bozan aksaklıklar topluluğudur. Bu nedenle altta yatan
aksaklıklara bağlı birçok şikayete neden olabilir. Altta yatan
bulguların çoğu testler ile ortaya çıkarılabildiği için
düzenli aralıklarla CHECK – UP yapılması çok önemlidir.
Obezite: özellikle karın etrafı ve göğüste aşırı
yağlanma sonucu ortaya çıkan en sık şikayet horlamadır,
ayrıca:
Horlama,
Uyku apnesi,
Eklem ve sırta ağrıları,
Reflu ve buna bağlı yanma,
Çabuk yorulma,
Nefes darlığı,
Egzersiz kapasitesinde azalma,
Göğüs ağrısı,
Diyabet ve buna bağlı şikayetler:
Sık idrara çıkma,
Sık susama,
Kilo alma yada kilo kaybı,
Görme bozuklukları,
Yüksek kolesterole bağlı şikayetler:
Hipertansiyon,
Kardiyovasküler olaylar;
Kalp krizi,
Serebro vasküler olaylar
İnme,
Beyin kanaması,
Metabolik sendrom nasıl teşhis edilir?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları metabolik sendrom
teşhisinde yardımcı olur. Teşhisi destekleyecek metabolik
bulgular ise laboratuar testleri ile gösterilir.
Metabolik sendrom teşhis kriterleri:
Aşağıda sıralanan 5 kriterden 3ü nün bulunması metabolik
sendrom teşhisi koydurur.
1- Obezite özellikle karın çevresinde yağ birikimi ( Santral
Obezite ):
a. Göbek etrafında yağ brikimi ile karakterize şişmanlıktır.
İç organlarda yağlanma olduğunu gösterir. Metabolizmanın
aksadığını gösterir.
b. Kadınlarda göbek çevresinin 89 cm
c. Erkeklerde göbek çevresinin 102 cm den fazla olması santral
obezitedir.
2- Glikoz intoleransı veya İnsülin direnci:
Açlık kan şekerinin 100 mg/dL nin üzerinde olmasıdır.
Vücudun besinlerden alınan şekeri hızlı şekilde yerine
yerleştiremediğini, İnsülin miktarında azlık yada direnç
gelişmeye başladığını gösterir.
(Avrupa ve Amerika da kan şekeri sınır değeri 100 mg/dL,
ülkemizde kan şekeri sınır değeri 110 mg / dL dir).
3- Yüksek Tansiyon:
Tansiyonun 130 / 85 in üstünde olmasıdır.
4- Yüksek Trigliserid :
Trigliserid kan yağlarının bir çeşididir. Açık trigliserid
değerinin 150mg/dL olması metabolik sendrom için 5 kriterden
biridir.
5- İyi kolesterol ün düşük olması ( düşük HDL kolesterol ):
HDL ( High Density Lipoprotein : HDL) bir kan kolesterolüdür
ve vücudu korur. Vücuttaki kolesterolü sökerek karaciğere
götürür. Koruyucu kolesterol, iyi kolesterol de denir. Düşük
olması tansiyon, kalp ve damar hastalıklarına meyili arttırır.
a- Erkeklerde 40 mg / dL
b- Kadınlarda 50 mg/ dL altında olması metabolik sendromun 5
kriterinden birisidir.
Yukarıda sayılan 5 kriterden 3 ünün bulunması metabolik
sendrom teşhisi koydurur. Basitçe muayenehanede kilo ölçümü,
kilo boy oranı ile BMI ( Body Mass İndeks hesaplanması),
tansiyon ölçümü ile temel kriterler tespit edilebilir. Ayrıca
basit laboratuar testleri ile kan şekeri, trigliserid ve HDL
kolesterol ölçümü tanı koymak için yeterli olur.
Metabolik sendromda laboratuar testleri:
A- GLUKOZ (Kan şekeri ) TESTLERİ :
Kan şekerinin normal limitler içinde olup olmadığının kontrolü
için yapılan testlerdir. Şeker metabolizmasının göstermek için
basit kan tahlilleri yapılır:
a- AÇLIK KAN ŞEKERİ:
Bir gece açlıktan sonra sabah bakılan kan şekeridir.
Metabolizmanın kan şekerini iyi kontrol edip edemediğini
gösteren en basit testtir.
b- TOKLUK KAN ŞEKERİ:
Açlık kan şekeri ile birlikte değerlendirilir. Yemekten iki
saat sonra bakılan kan şekeridir. Metabolizmanın besinlerle
alınan glikozu nasıl kullandığına bakılır. Çok değerli bir
testtir.
c- ŞEKER YÜKLEME TESTİ ( OGT T ):
Bir miktara şeker verilerek metabolizmanın nasıl davrandığına
bakılır. Çok değerli bir testtir. Açken verilen belli miktar
şekerden sonra yarım saatte bir kan alınarak kan şekerine
bakılır. Metabolizmanın değerlendirilir.
B- KOLESTEROL TESTLERİ:
Lipid profili de denir. Kan yağlarının en önemli kısımlarından
olan kolesterol değerlerini gösterir. Açken bakılmalıdır.
Lipid profili şu testlerden oluşur:
TOTAL KOLESTEROL
HDL KOLESTEROL ( İYİ KOLESTEROL ) vücuttaki kolesterolü
sökerek karaciğere götürüp atar,
LDL KOLESTEROL ( KÖTÜ KOLESTEROL ) kolesterolü damara
yapıştırır damar sertliği ve hipertansiyon yapar, damar
tıkanması yapar,
VLDL KOLESTEROL.
Metabolik sendromlu
hastalıklar görülür?
kişilerde
en
sık
hangi
Metabolik sendrom şeker ve yağ metabolizması bozuklukları ile
seyreden bozukluklar topluluğudur ve aşağıdaki hastalıklar sık
görülür:
Tip 2 Diyabet,
Koroner kalp hastalıkları,
Kalp krizi
Kalp yetmezliği,
Felç: Beyin damarlarında tıkanmalara bağlı olarak
ortaya çıkar,
Periferik arter hastalıkları:
Polikistik over sendromu ( İnsülin ve kan şekeri
metabolizmasını bozarak metabolik sendroma yol açar),
Uyku apnesi,
Akut pankreatit,
Karaciğer yağlanması,
Kronik böbrek hastalıkları ( diyabet, böbrek
damarlarında tıkanma ve hipertansiyon nedeniyle).
Metabolik sendrom nasıl tedavi edilir?
Metabolik sendrom bir hastalık değil arızalar topluluğu
olduğundan önemli olan arızaların takibi ve zamanında
müdahaledir.
Düzenli kilo takibi,
Düzenli Check Up testleri ile kan şekeri ve kolesterol
takibi,
Tansiyon takibi,
Göbek çevresi ölçüsünün takip edilmesi metabolik
sendrom tehlikelerinden korunmanın ilk basamağıdır.
Metabolik sendromdan ancak
kaçılabilir. Bu amaçla:
bu
koşullar
düzeltilerek
Hayat tarzını değiştirmek;
Daha aktif yaşamak;
Aktivite ve spora zaman ayırmak;
Dengeli beslenmek,
Doymuş yağlardan, aşırı hayvansal gıdalardan,
rafine gıdalardan uzak durmak;
Kilo vermek,
İdeal kilonuza ulaşmak için bir programa katılın,
Yavaş ve kararlı şekilde kilo verin, kısa zamanda
verilen kilolar kalıcı başarı sağlamaz,
Yeme alışkanlığınız değiştirin.
İlaçlar ( metabolizmanın işini kolaylaştıran ilaçlar);
Kan şekerini kontrol altında tutmak için
metformin içeren ilaçlar;
Kan yağlarını dengelemek amacıyla kolesterol
düşürücü ilaçlar kullanılabilir,
Cerrahi
Tıkalı damarları açmak için,
Obezite
tedavisinde
alternatif
kullanılabilir.
olarak
Yeme alışkanlığını değiştirmek ve sağlıklı beslenme ipuçları:
Öğünlerinizde meyve ve sebze daha fazla yer alsın,
Bol lifli gıdalara yer verin,
Hayvansal gıdayı azaltın,
Kızartma yerine haşlama, ızgara yada fırında pişirmeyi
tercih edin,
Atıştırmalıkları kaldırın,
Akşam yemeğinden sonra atıştırma maya dikkat edin,
Rafine edilmiş gıdalardan ( un, şeker, yağ) uzak
durmaya çalışın,
Sodalı içecekler kullanmayın,
Hazır meyve suları kullanmayın,
Şekerli gıdalardan uzak durun.
Kan yağlarını ve metabolik
arttıran ilaçlar nelerdir?
sendrom
riskini
Bazı ilaçlar kan yağlarını arttırır metabolik sendroma zemin
hazırlar, özellikle estrojen içeren ilaçlar ve doğum kontrol
hapları bu ilaçların başında gelir.
Östrojen içeren ilaçlar,
Steroidli ilaçlar,
Beta blokerler,
Tiazid gurubu idrar söktürücü ilaçlar,
Retinoidler ( sivilce ve cilt hastalıklarında
kullanılır) metabolik sendrom riskini arttırır.
Metabolik sendrom’u
elinizdedir.
Doktorunuza danışın.
hastalığa
Referanslar:
1. American Heart Association
dönüşmeden
durdurmak
http://www.americanheart.org/
2. National Institute of Diabetes & Digestive & Kidney
Diseases
http://www.niddk.nih.gov/
3. Canadian Cardiovascular Society
http://www.ccs.ca/home/index_e.aspx/
4. Canadian Diabetes Association
http://www.diabetes.ca/
5. Batsis JA, Romero-Corral A, Collazo-Clavell ML, et al.
Effect of bariatric surgery on the metabolic syndrome: a
population-based, long-term controlled study. Mayo Clin Proc .
2008 Aug;83(8):897-907.
6. Cornier MA, Dabelea D, Hernandez TL, et al. The metabolic
syndrome. Endocr Rev . 2008;29:777-822.
7. Deen D. Metabolic syndrome: time for action. Am Fam
Physician . 2004;69:2875-2882.
8. Eckel RH, Grundy SM, Zimmet PA. The metabolic syndrome.
Lancet . 2005;365:1415-1428.
9. Findings and recommendations from the American College of
Endocrinology on the insulin resistance syndrome. American
Association of Clinical Endocrinologists website. Available
at: http://www.aace.com/ .
10. Gami AS, Witt BJ, Howard DE, et al. Metabolic syndrome and
risk of incident cardiovascular events and death. J Am Coll
Cardiol . 2007;49:403-414.
11. Grundy SM, Brewer HB, Cleeman JI, et al. Definition of
metabolic syndrome: report of the NHLBI/AHA conference on
scientific issues related to definition. Circulation .
2004;109:433-438.
12. Grundy SM, Cleeman JI, Diniels SR, et al. AHA/NHLBI
Diagnosis and management of the metabolic syndrome: an
AHA/NHLBI
Scientific
Statement.
Circulation
.
2005;112:2735-2752.
13. Metabolic syndrome. EBSCO DynaMed website. Available at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated November
2010.
14. National Heart, Lung, and Blood Institute website.
Available at: http://www.nhlbi.nih.gov .
15. National Institute of Diabetes & Digestive & Kidney
Diseases website. Available at: http://www.niddk.nih.gov .
16. Reaven GM. The metabolic syndrome or the insulin
resistance syndrome? Different names, different concepts, and
different goals. Endocrinol Metab Clin North Am .
2004;33:283-304.
17. Steinberger J, Daniels SR, Eckel RH, et al. AHA scientifc
statement: progress and challenges in metabolic syndrome in
children and adolescents. Circulation . 2009;119:628-647.
18. Syndrome X or metabolic syndrome. American Heart
Association
website.
Available
at:
http://www.americanheart.org . Accessed January 17, 2003.
19. Wright JT, Harris-Haywood S, Pressel S, et al. Clinical
outcomes by race in hypertensive patients with and without the
metabolic syndrome (ALLHAT). Arch Int Med . 2008;168:207-217.
20. 1/13/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Salas-Salvadó J,
Fernández-Ballart J, Ros E, et al. Effect of a Mediterranean
diet supplemented with nuts on metabolic syndrome status: oneyear results of the PREDIMED randomized trial. Arch Intern Med
. 2008;168:2449-2458.
21. 2/17/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php : Davidson LE,
Hudson R, Kilpatrick K, et al. Effects of exercise modality on
insulin resistance and functional limitation in older adults:
a randomized controlled trial. Arch Intern Med .
2009;169:122-131.
22. 5/11/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php : Nettleton JA,
Lutsey PL, Wang Y, Lima JA, Michos ED, Jacobs DR. Diet soda
intake and risk of incident metabolic syndrome and type 2
diabetes in the Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis (MESA).
Diabetes Care . 2009;32:688-694
HİPERTANSİYON
Yüksek Tansiyon; HT; HBP;
Hipertansiyonun neden olduğu kalp damar hastalıkları dünyadaki
en büyük ölüm sebebidir. Kan kalp tarafından damarlara
pompalanır. Damar içindeki basıncın yüksek olmasına
hipertansiyon denir. Arter içindeki kan basıncı normalde 120
ila 70 mm cıva basıncıdır ( 120- 70 mmHg). İlk rakam ( 120
mmHg ) sistolik basınç yani kalbin kasılması sırasında olan
basınçtır. İkinci rakam ( 70 mm Hg) ise diyastolik yani kalbin
gevşemesi sırasında oluşan basınçtır. Bu değerlerden birinin
yükselmesine hipertansiyon denir.
Normal tansiyon 120 – 70 mm Hg olmalıdır,
Yüksek tansiyon 140 – 90 mm Hg ve üstüdür,
Tansiyon 120 – 70 ila 140 – 90 arasında ise buna sınır
hipertansiyon denir.
Sınır hipertansiyon hastalar ileride hipertansiyon
hastası olurlar.
Böbrek, kalp hastaları ve inme geçirmiş hastalarda
tansiyonun normale getirilmesi hayati önem taşır.
Hipertansiyon neden olur?
Birçok faktör kan basıncını etkiler.
Vücuttaki tuz ve su miktarı,
Böbreklerin iyi çalışması,
Sinir sistemi,
Damarların iyi çalışması,
Hormonlar tansiyonu belirleyen en önemli faktörlerdir.
Yaş ilerledikçe tansiyon yükselir, bunun nedeni yaşla birlikte
damarların sertleşmesi ve elastikliğini kaybetmesidir.
Günümüzde yüksek tansiyonun ana sebebi damar sertleşmesidir.
Yüksek kolesterol damar duvarında birikerek damarın
elastikliğini bozar ve kalp den gelen basınç ile genişleyemez,
tansiyon yükselir.
Tansiyonu yükselten sebepler:
Obezite,
Stres, anksiyete,
Aşırı alkol tüketimi ( erkekler için günde 2, kadınlar
için günde 1 bardaktan fazla içki),
Tuzlu yemek,
Ailede hipertansiyon öyküsü olması,
Diyabet,
Sigara içmek tansiyonu yükseltir.
Ancak genellikle hastaların çoğunda tansiyonu yükseltecek bir
sebep bulunamaz, buna esansiyel hipertansiyon denir. Yüksek
tansiyon kalp damar hastalıkları, böbrek hastalıkları, kalp
yetmezliği, kalp krizi, inme, felç ve erken ölüm riskini çok
arttırır.
Hipertansiyonun belirtileri nelerdir?
Hipertansiyon genellikle hiçbir şikayete sebep olmaz. Hastalar
genellikle sağlık kontrolleri sırasında yakalanır. Kalp,
böbrek hastalıkları ortaya çıkınca hipertansiyon hastası
olduklarını öğrenen birçok hasta vardır.
Ani tansiyon yükselmeleri ve malin hipertansiyon denilen
tehlikeli ve aşırı yükselmelerde baş ağrısı, bulantı, kusma,
şuur bulanıklıkları olabilir.
Hipertansiyon nasıl teşhis edilir?
Tansiyon ölçümü temel sağlık kontrollerinden birisidir ve
çocuk yaştan itibaren düzenli kontrol edilmesi gerekir. Gün
içinde tansiyonda iniş çıkışlar olması normaldir. Evde
istirahatte tansiyon ölçümü daha sağlıklı sonuçlar verir. Gün
içinde koşuşturmalar arasında tansiyon doğal olarak üst
sınırları aşabilir bu hipertansiyon değildir. Önemli olan
istirahat sırasında tansiyonun yüksek olmasıdır.
Hipertansiyonu olan hastalarda aşağıdaki testler yapılmalıdır:
Holter tansiyon takibi,
EKO kardiyografi,
EKG,
Böbrek fonksiyon testleri,
Metabolik tarama,
Böbrek ultrasonu.
Hipertansiyon tedavisi
Tedavide amaç tansiyonu düşürmek ve komplikasyonları
önlemektir. Hipertansiyon tedavisinde ilaç ile birlikte hayat
tarzı değişiklikleri de gereklidir. Sınır hipertansiyonlu
hastalarda hayat tarzı değişiklikleri ilaçsız tansiyon
kontrolü sağlayabilir. Özellikle aşağıdaki önerilere dikkat
etmek gerekir:
Kilo vermek,
Dengeli ve sağlıklı beslenme,
Potasyumdan zengin diyet,
Bol su içmek,
Düzenli egzersiz,
Sigarayı bırakmak,
Alkolü azaltmak,
Tuzsuz beslenmek,
Stresi azaltmak, hipertansiyonu düzeltmek amacıyla
yapılması gerekenlerdir.
Hipertansiyonu kontrol etmek amacıyla verilen ilaçlar bu
önlemler olmadan pek işe yaramamaktadır.
Kontrol edilmeyen hipertansiyon birçok probleme (
komplikasyona ) yol açar: hipertansiyon komplikasyonları
genellikle ölümle sonuçlanır.
Hipertansif
kriz
(
çok
tehlikeli
ani
tansiyon
yükselmeleridir, ölümle sonuçlanabilir),
İnme ve felçler,
Kronik böbrek hastalıkları,
Kalp krizi, kalp yetmezliği,
Aorta anevrizması ve rüptürü,
Göz dibi kanamaları,
Hipertansiyon hastası iseniz tansiyon ilaçlarınız ile
oynamayın. Hayat tarzı değişikliklerine uymuyor iseniz
ilaçlarınız fayda etmeyecektir. Düzenli doktor kontrolünüze
gidin.
Hipertansiyondan korunma:
Çocuk
yaştan
itibaren
düzenli
tansiyon
kontrolleri
ve
özellikle ailede hipertansiyon var ise 18 yaşından itibaren
düzenli check-up kontrolleri yapılmalıdır. Hayat tarzı
değiştirilmeli ve bu kurallara uyulmalıdır.
Referanslar:
1.Goldstein LB, Bushnell CD, Adams RJ, Appel LJ, Braun LT,
Chaturvedi S, et al. Guidelines for the primary prevention of
stroke: a guideline for healthcare professionals from the
American Heart Association/American Stroke Association.
Stroke. 2011 Feb;42:517-84.
2.Kaplan NM. Systemic hypertension: Treatment. In: Bonow RO,
Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s Heart Disease: A
Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier; 2011:chap 46.
3.Victor, RG. Systemic hypertension: Mechanisms and diagnosis.
In: Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s
Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 45
LDL-KOLESTEROL
Low Density Lipoprotein;
Düşük dansiteli lipoproteindir ve karaciğerden kolesterolü
alarak damar ve organ duvarlarına yapıştırıp damar sertliğine,
hipertansiyona ve buna bağlı hastalıkların oluşumuna neden
olur. Kötü kolesterol olarak bilinir. Kalp krizi geçirmiş
hipertansiyonu olan riskli kişilerde 135 mg dan az olması
istenir. Bazı hastalarda ilaçla düşürmek gerekebilir. Kalp
krizi riski taşıyan ve hipertansif kişilerde LDL kolesterolün
yakından izlenmesi gereklidir
LDL kolesterol için normal Değerler:
İdeal bir yetişkinde: < 155 mg/dl
Risk faktörü bulunan yetişkinde: < 135 mg/dl
ANTİTROMBİN III
AT III;
Antitrombin III pıhtılaşma mekanizmasını kontrol eden bir
proteindir. Kandaki değerine bakılır. Heparin gibi kan
sulandırıcı ilaçlara rağmen tekrarlayan emboliler olursa
Antitrombin III bakılır. Kan sulandırıcıların işe yaramadığı,
sık emboli, trombüs gibi durumlarda bakılan testtir.
Antitrombin III testi ne için yapılır?
Antitrombin III miktarının düşük olması pıhtılaşmaya eğilim
oluğunu, emboli ve trombüs riskinin artığını gösteren
laboratuar testidir. Antitrombin III miktarını düşüren
sebepler:
•
•
•
•
•
•
Kemik iliği transplantasyonu,
DİC ( dissemine intravasküler koagülasyon),
Antitrombin III eksikliği ( genetik tir),
Karaciğer yetmezliği ve siroz,
Nefrotik sendrom,
Doğum kontrol ilaçları.
Pıhtılaşmaya eğilim aşağıdaki hastalıklara yol
açar:
•
•
Derin ven trombozu,
Flebit ( venöz iltihap),
•
Pulmoner emboli ( akciğer damarlarının pıhtı ile
tıkanması),
•
Tromboflebit.
Anabolik steroid kullanımı Antitrombin III miktarının
yükselmesine, doğum kontrol ilaçları düşmesine ve embolilere
yol açar.
Referanslar:
Schafer AI. Thrombotic disorders: hypercoagulable states. In:
Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed.
Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2007:chap 182 B