bu antlaşma Meclis tarafından da uygun bulunmuştur, be

T.B.M.M.
B : 87
2.8.1996
O:5
Yani, bir devlet başkanı "bu antlaşma Meclis tarafından da uygun bulunmuştur, ben bunu imzalı­
yorum" diyor. Bizim sistemimizde, Devlet Başkanı, Meclis uygun bulduğu halde, bu imzayı Ba­
kanlar Kurulu kararnamesi olmadan atamaz; çünkü, Meclis uygun bulmuş olabilir; fakat, hükümet,
Meclisin uygun bulmuş olduğu bu antlaşmanın devletimizi bağlamasını, bağlar hale gelmesini uy­
gun bulmayabilir. Ne bakımdan? Diplomatik bakımdan. Belki hâlâ öbür devletle ya da devletlerle
bir başka konuyu müzakere etmek istiyordur, oradan bir ödün almak istiyordur ve onun için bunun
onaylanmasını geciktirebilir ve öbür devletler de "niçin onaylamıyorsunuz" filan derler. Halbuki,
Meclisten geçmiştir. Bizim devletimiz de "siz de öbür antlaşmayı onaylayın ya da onun müzakere­
sinde bir ödün verin; ben ondan sonra onaylayayım" der.
Şimdi, yaptığımız işlem, şu sırada yapacağımız işlem, bunun bizim sistemimizi bağlar hale
gelmesi işlemi değildir ya da uluslararası sistemde, öbür devletleri, bizim devletimizi bağlar hale
gelmesi işlemi değildir; biz şimdi, bunun uygun bulunmasını yapıyoruz. Ondan sonra, arkasından
onaylama işlemi gelecektir.
Burada tartışma konusu olan bir antlaşma, İslam ülkeleri arasında bir antlaşma. İslam ülkele­
ri arasında yapıldığı için ve İslam ülkelerinin büyükçe bir kısmı da şeriat hükümlerini -hukuk sis­
temleri olarak- temel aldıkları için, bizim sistemimiz bunu almadığı için, bu çeşit antlaşmalarda bi­
zim devletimizin bir güçlüğü oluyor. Tabiî, kendi Anayasa sistemimize göre, biz, hem kendi iç hu­
kukumuzu hem dışarıda da devletimizi şeriat hükümlerine göre bağlamak istemediğimiz için ya da
istememiz mümkün olmadığı için, bunlara ihtirazî kayıt koyuyoruz. O ihtirazı kayıt, burada, tırnak
içinde ifade edilmiş oluyor ya da burada tırnak içinde ifade edilen kayıttır. Nedir o, okuyayım:
"Anayasal hükümlerimiz ve bağlı olduğumuz anlaşma hükümleri saklıdır."
Bu, bağlı olduğumuz anlaşmalar, bu anlaşma değil, başka çok taraflı, diyelim, Birleşmiş Mil­
letler, Bretton Woods vesaire, neyse, malî bir anlaşma ise, ona da bağlı olduğumuzu söylüyoruz.
Bununla ne demek istiyoruz?.. Bunun içinde, dikkat ederseniz, buna ilişkin şeriat hükümleri­
nin, şeriata dayalı hükümlerin değiştirilemeyeceğine ilişkin hükümler var. Diyoruz ki, onlar bizi
bağlamaz.
Şimdiye kadar olan, geçmiş olan anlaşmalar, çok genel nitelikte olduğu için, bu, anlaşmanın
metnine dercedildiğinde, çok büyük sorun çıkmıyordu; çünkü, bunu yapan başka ülkeler de var.
Yalnız, bizim tereddütümüz, bu, oldukça ayrıntılı bir anlaşmadır, ve teknik bir anlaşmadır; dolayı­
sıyla, bundan sorunlar çıkabilir, uluslararası sorunlar çıkabilir.
Yani, biz, burada, kendimiz bunun uygun bulunmasını kararlaştırırken, kendimiz, bu kayıtla
bunu burada kabul etmiş olabiliriz; ama, tereddütümüz, acaba, 1 inci maddedeki ifade, bunu, öbür
devletlere de duyurmaya yeterli mi? Burada, 1 inci maddenin sondan ikinci satırına bakarsanız
"saklı olduğu şeklinde ihtirazî kayıt derpiş olunmak üzere" sözü geçiyor. Yani, biz, burada mı bu­
nu derpiş ediyoruz, ileri sürüyoruz ya da o onaylama aşamasında Hükümetimiz ve dolayısıyla Dev­
let Başkanımız, bu ihtirazî kaydı da ileri sürsün mü demek istiyoruz? İfadede tereddüt uyandırıcı
bir yön var. Onun için, biz, onaylama aşamasında böyle bir ihtirazî kayıt konsun diyoruz; çünkü,
bizim burada "bu koşulla, biz bunu uygun buluyoruz" dememiz başka "böyle bir ihtirazî kayıt kon­
sun" diyerek uygun bulmamız başka.
Onun için, buradaki metni, Komisyondan ricamız, biraz daha açık hale getirmek... "Anlaşma
hükümleri saklıdır" ibaresinden sonra "şeklinde ihtirazî kayıt konmak kaydıyla -dermeyan edilmek
değil; konmak kaydıyla- onaylanması uygun bulunmuştur" diyoruz; çünkü, biz burada, sanki, bu­
nu uygun bulurken, dermeyan etmişiz ya da son Komisyonun ifadesine göre derpiş etmişiz gibi de­
ğil, anlaşma metnine, onaylanan metne, böyle bir ihtirazî kayıt konması koşuluyla uygun bulmuş
oluyoruz; ricamız odur. Bu konuda da bir önerge hazırlayıp sunacağız. (DSP sıralarından alkışlar)
-715-