Kolera, Kuduz ve Meningokok Aşıları

Kolera, Kuduz ve Meningokok Aşıları
Kolera Aşısı Dünyanın pek çok yöresinde koleraya neden olan suş Vibrio cholerae 01’dir. Aşı
sadece %50 oranında ve kısa süreli bağışıklık sağladığı için WHO tarafından artıl
önerilmemektedir. Ancak daha önce midesi alınmış ve dolayısıyla mide asidi
bulunmayan veya H2- reseptör antagonisti veya antasit kullananlar, kolera ve
diğer barsakta hastalık yapan mikroplara daha duyarlı olacaklarından bu grup
hastalara diğer önlemleri yanısıra kolera aşısı da önerilebilir. Riskin devamı
halinde 6 ayda bir ek doza gereksinim vardır. Yan etki olarak aşının yapıldığı
bölgede lokal reaksiyonlar gelişebilir. Hamilelerde güvenilirliği konusunda veri
yoktur.
Grip aşısı inaktive bir viral aşıdır, yani içinde canlı olmayan virüs
parçacıkları bulunur. Sıklıkla tavuk yumurta embriyosunda üretilen
virüslerin çeşitli kimyasal yöntemlerle öldürülüp ve saflaştırılmasıyla
elde edilir. Saflığı, güvenilirliği ve koruyucu antikor oluşturma düzeyi test
edildikten sonra kullanıma sunulur. Araştırmacılar gripten korunma ya
da tedavi konusunda yeni arayışlara devam etmektedir. Grip virüsün
genetik kodunun bir kısmını içeren yeni bir aşı tipi üzerinde çalışmalar
hız kazanmıştır. Aşı şimdilik yalnızca kas içine enjeksiyon (iğne)
biçiminde uygulanabilmektedir. Burna sıkılan sprey ya da ağız yoluyla
alınan aşı üretmek için çalışmalar sürmektedir. Grip aşısı ne zaman yapılmalı? Kuzey ve güney yarım küre için grip aşısı yapılma zamanları
değişmektedir. Ülkemizin de içinde bulunduğu kuzey yarım kürede grip
en fazla kış aylarında (Aralık-Mart) ortaya çıktığı için, bu dönem
gelmeden sonbahar (Eylül-Ekim-Kasım) ayları aşı yapılması için en
uygun zamandır. Bazen grip salgını Mart sonu ve Nisan aylarına
kayabilir. Bu nedenle (özellikle risk gruplarında olup da
aşılanmayanlara) kış ayları içinde aşı yapılabilir. Aslında her ülke için
aşı önerilerinin belirlenmesi gerekmektedir. Güney yarımküreye
1/4
Kolera, Kuduz ve Meningokok Aşıları
Mayıs-Ağustos ayı içinde gidecek olan ve o sonbahar-kışta
aşılanmamış olan risk gruplarındaki kişilerin bir hekimle görüşerek aşı
ya da kemoproflaksi (ilaç kullanılarak hastalığa yakalanmanın
önlenmesi) önerilerini dikkate alması uygundur. Aşı nasıl uygulanır? İnce bir iğne ile kolda kas içine uygulanır. Her yıl için bir doz yapılır.
Dokuz yaşından küçük ve daha önce hiç aşılanmamış çocuklara bir ay
ara ile iki doz uygulanır.
Aşının koruyuculuğu ne zaman başlar ?
Grip aşısı uygulamasından ortalama 10-15 gün sonra koruyucu antikor
düzeyi oluşur, üçüncü haftada en yüksek düzeye ulaşır. Daha önce
aşılananlarda koruyuculuk bir hafta sonra da başlayabilir.
Grip aşısının koruyuculuğu ne kadardır? Aşıların çoğunda olduğu gibi grip aşısı da %100 koruyucu değildir.
Ayrıca grip virüsünün bazı özellikleri aşının koruyuculuğunu
azaltmaktadır. Grip virüsünün antijenik yapısı sürekli değişim gösterdiği
için her yıl yeniden aşılanmak gerekir. Dünya Sağlık Örgütü grip
virüsündeki değişiklikleri izler. Uzmanlar bir önceki mevsimde etkili olan
virüs tiplerini göz önüne alarak, o yıl hangi tip virüslerin grip etkeni
olabileceğini tahmin edip, uygulanacak grip aşısın bileşimi için öneride
bulunurlar. Aşı da buna göre hazırlanır. Bu nedenle aşının başarısı, aşı
yapımında kullanılan grip virüsü antijenleriyle hastalık etkenleri
arasındaki uyuma bağlı olarak her yıl farklı olabilir. Eğer o yıl aşıda
parçacıkları kullanılan virüsler etkense aşının koruyuculuğu da artar.
Grip aşısı sağlıklı genç erişkinlerde %70-90 arasında grip belirtilerini
önleyebilir, hastalığın etkilerini azaltabilir, böylece iş-güç kaybını en aza
indirir. Ama yaşlılarda ve belirli bazı hastalığı olanlarda koruyuculuk
%30-40’a kadar düşebilir. Çünkü yaşlılarda koruyucu antikor oluşumu
daha azdır. Bununla birlikte yaşlılarda ve kronik (sürekli) bir hastalığı
olanlarda aşının; gribe yakalanmayı engellemese de başka olumsuz
etkiler ortaya çıkmasını azalttığı, hastaneye yatış ve ölüm oranını
2/4
Kolera, Kuduz ve Meningokok Aşıları
düşürdüğü yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.
Aşının yan etkileri ve güvenilirliği Tüm diğer ilaçlar ve tıbbi uygulamalar gibi grip aşısının da yan etkileri
olabilir. Bunlardan en sık görüleni enjeksiyon yerinde hafif ağrıdır. İki
güne dek uzayabilir, günlük aktiviteyi bozacak düzeyde değildir. Ateş,
bitkinlik, kas ağrısı gibi belirtiler genellikle daha önce grip virüsüyle
karşılaşmamış kişilerde, örneğin çocuklarda görülebilir. Genelde aşı
enjeksiyonunu izleyen 6-12 saat içinde ortaya çıkar, en geç 1-2 gün
içinde sonlanır. Split-virus grip aşısında bu yan etkiler daha az
görülmektedir. Bu yan etkilere ek olarak çok daha az görülen yan etkiler
de olabilir. Grip aşısından sonra ender olarak bazı alerjik reaksiyonlar
çıkabilir. Yumurta alerjisi olanlarda aşıya karşı alerjik reaksiyon
gelişebilir. Bu durum aşının saflaştırılması sırasında çok küçük miktarda
da olsa kalan yumurta proteinlerine bağlanır. Yan etki olarak öne
sürülen Guillian-Barre Sendromu (GBS); sinir sistemini etkileyen bir
hastalık olup, kasılmalarla seyretmektedir. Grip aşılarıyla GBS oluşma
riski tam olarak bilinmemektedir. Gribin kötü sonuçları dikkate alınınca
bu düşük risk göz ardı edilmektedir.
Aşı Kimlere Yapılmalı? -65 yaş ve üzerindekiler (bu yıl yurtdışında 50 yaş ve üstüne de
önerilmektedir. Bunun nedeni 50-64 yaş arası yüksek riskli kişilerin de
aşılanmasını sağlamaktır
-Bakımevlerinde kalan ve sürekli hastalığı olanların hepsi, -Sürekli akciğer ve kalp hastalığı olanlar (astım ve böbrek hastaları
dahil), -Diyabet (şeker) hastaları, -Kalıtsal hemoglobin bozukluğu olanlar, -İmmunolojik (bağışıklık sistemi ile ilgili) hastalığı olanlar, -Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar (kanser hastaları, HIV=AIDS
enfeksiyonu olanlar, organ nakli yapılmış olanlar, steroid ilaç alanlar,
kemoterapi ya da radyoterapi uygulananlar), -Sağlık çalışanları, 3/4
Kolera, Kuduz ve Meningokok Aşıları
-Risk grubu hastaların ev halkı, yakın temasta olduğu kişiler, -6 ay - 18 yaş arasında olup uzun süreli Aspirin alanlar (Reye
Sendromu gelişme riskini azaltmak için),
-Grip mevsiminde hamileliğinin dördüncü ve daha sonraki
aylarındaolanlar, -Bu gruplarda olmasa da kişisel olarak kendisini aşı yoluyla korumak
isteyenler.
4/4