Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İşletme Enstitü Anabilim Dalı (Yüksek Lisans)
Tez Başlığı
Tek Düzen Hesap Planında (TDHP) Vadeli İşlemlerin Muhasebeleştirilmesinde Ortaya Çıkan Sorunların Uluslar
arası Muhasebe Standartları (IS 39) Açısından İncelenmesi
Tez Yazarı
İbrahim AYDAŞ
Danışman
Yrd.Doç.Dr. Cengiz TORAMAN
Mezuniyet Yılı
2003
Anahtar Kelimeler vadeli işlemler, vadeli işlemlerin muhasebeleştirilmesi, IAS 39, ias 39
Özet
Günümüzde finans dünyasında yaşanan hızlı değişim, bölgesel ve uluslararası alanda faaliyet gösteren
işletmeleri çeşitli fiyat, döviz ve faizlerden oluşan risklere karşı korunmalarını, rekabetin temel şartı haline
getirmiştir. Bu risklerden korunma için opsiyon, futures, forward işlemler denilen vadeli işlemlerin son yıllarda
yaygın, büyük miktarlara ulaşan işlem hacimleri, bu araçların farklı açılardan incelenmesini zorunlu kılmıştır.
Bu çalışmada vadeli işlemlerin genel tanım ve kavramları, işleyişi, riskten korunma ve spekülasyon amaçlı
kullanım şekilleri ve birbirlerinden farklı yönleri ilk bölümde verilmektedir. Türkiye’de oluşturulmaya çalışılan
vadeli işlemler piyasasının genel özellikleri, mevzuat hazırlıkları, çalışma özellikleri yine ilk kısımda
anlatılmaktadır. Türev ürünleri muhasebeleştirilmesi için kurulan çeşitli standart kuruluşları ve yapılan
çalışmalar ikinci bölümün ilk konularıdır. Tek Düzen Muhasebe Sistemi içersinde ifade edilen temel kavramlar
ve Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu tarafından 1996 yılında yürürlülüğe giren IAS 32 ve 2001 yılında
yine yürürlülüğe giren IAS 39 Standartları doğrultusunda karşılaşılan muhasebeleştirme sorunları ele alınmıştır.
Türev ürünlerin muhasebe kayıt sistemine nasıl alınacağı, finansal tablolara nasıl yansıtılacağı, kullanılan
değerleme ölçüleri, ilgili sözleşme koşullarının tamamlanmasıyla kayıt sisteminden nasıl çıkarılacağı sorunları
IAS 39 doğrultusunda incelenmiştir. Muhasebeleştirme ile ilgili genel ilkeler verilerek her vadeli işlem aracı için
uygulama örnekleri yapılmıştır.
Türkiye’nin bir an önce vadeli işlem piyasası ile ilgili çalışmaları hızlandırıp, karşılaşılan risklerden işletmelerin
korunması gerekmektedir. Bu amaçla işletmelerin karşılaştıkları muhasebeleştirme işlemlerinin çözümü için
TMUDESK tarafından bu konuda bir standardın, uluslararası muhasebe standartları doğrultusunda hazırlanması
gerekmektedir.