Kurumsal İletişimde Bloglar

Kurumsal İletişimde Bloglar: Türkiye’deki Bilişim Şirketlerinin Kurumsal Blog Uygulamaları Üzerine Bir İnceleme
Blogs in Corporate Communication: A Review on Corporate Blogs of Informatic Companies in Turkey
Prof. Dr. Filiz Balta Peltekoğlu, Arş. Gör. Zuhal Akbayır
Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü
filiz@marmara.edu.tr, zuhal.akbayir@marmara.edu.tr
Keywords:
Blogs, Corporate Blog Strategies, Observation Home
Abstract:
While developments in new media technologies bring new application areas for corporate communications, also force
individuals and organizations to adapt to the changing conditions of communication. Companies use web 0.1,0.2 featured
communication methods for information about the target audience and also managing their image and reputation beyond twoway communication. In the electronic communication process, balance of power can be impaired as an advantage by director
like in traditional media. But new media abilities of electronic communication process which contributes the two-way
communication and citizen journalism on the one hand the two-way by making communication more free space to transport,
other hand observation home function is also installed. Interactive communication concept gained importance at the present,
companies use blogs for the two-way communication and power of speed to take advantage of, but also access to reduce the
cost and access areas to expand. Previously employees of IT sector and its other target audiences are interested in
developments of new media technologies and the other hand IT sector is both producer and consumer of new media
technologies. For that reason , IT sector is both locomotive of new media technologies and blog using. In this study, it is
investigated the role of corporate blogs in corporate communication strategies. And also, is inquired main features of corporate
blogs for managers of communications and other members of communication process. Besides, blogs are discussed in the
context of participation and observation home. In the scope of the research, it has been evaluated Turkey Informatic Industry
blog pages in according to criteria of content, form and ethic rules which presented by academics and corporate blog of the
pioneers.
GİRİŞ
Yeni iletişim ortamı olarak interaktif iletişimi sağlayan sosyal
medya araçlarının,
hedef kitle ile etkileşimli iletişim
gerçekleştirebilmek açısından halkla ilişkiler uygulamaları
içindeki önemi büyüktür. Bir sosyal medya aracı olarak karşımıza
çıkan blog’lar, sanal ortam günlükleri olarak da adlandırılmakta
ve kişilerin, kurumların bilgi paylaşımında bulunmalarını
sağlamaktadır. Tarihsel dizine göre, en son yazılanın en üstte yer
aldığı blogların en önemli özelliği ise yazar ve okuyucu arasında
etkileşime olanak tanımasıdır.
Bloglar, hedef kitleden doğrudan geribesleme almaya katkıda
bulunmakta, blog’u oluşturan kişi ya da kurumlar da ,
okuyucuların tercihleri, beklentileri, iletişim bilgileri ve
demografik özellikleri konusunda bilgi edinmektedirler. Bu
bağlamda blog’lar, yeni dünya düzeni içinde gözetlenen bireyler
olgusunun pekişmesine neden olurken bilgi toplamanın temel
dinamiklerine hizmet eden bir iletişim aracı olarak karşımıza
çıkmaktadır. Bilişim teknolojisini üreten ve kullanan firmaların,
hedef kitleleriyle iletişim sürecinde bu etkileşimli yöntemin
kullanılması ve yaygınlaşmasında bir lokomotif görevi
üstlenmeleri gerekmektedir.
1.Bloglar ve Gözetimevi Toplumu
Yeni iletişim ortamlarının önemli bir özelliği olarak etkileşim,
kullanıcıya bir anlamda özgürlük sunarken diğer taraftan okuyucu
sadece mesajın alıcısı olmaktan çıkıp kullanıcıya dönüşmektedir.
Kimliğin gizemini desteklediği düşünülen internet iletişimi aslında
kimliksizliği ortadan kaldırmaktadır. Internet bir yandan iletişim
kuran açısından sahte kimliğe katkıda bulunur görünse de aslında
IP numarasıyla birleşen
cookies verileri, iletişimciyi tüm
çıplaklığıyla gün ışığına çıkarmaktadır. Bu açıdan bakıldığında ise
sosyal medya uygulamaları, gözetim toplumunun ürünü ve de bir
denetim aracı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Yeni iletişim ortamlarında gözetim, yönetilenlerin eylemlerinin
kurumlar veya topluluklar tarafından gözlenmesi amacıyla, onlar
hakkında bilginin toplanması ve organize edilmesidir (Dechow,
journals.tdl.org/jvwr/article/download/351/260, 2008). Dolayısıyla
her ne kadar çift yönlü ve demokratik katılım sağlıyor gibi
görünse de iletişimi asıl yöneten yani kaynak, sosyal medya aracı
sayesinde hedef kitlesinin ne yaptığını ya da ne yapmadığını
gözlemleyebilmektedir. Web sayfalarında değerlendirmeye
sunulan anketler bile gözetimevinin, sadece ne söylendiği değil,
kim ne zaman ne söylüyor, bundan sonra da ne söyleyebilir
sorularının yanıtlarını öğrenmesine yardımcı olur.
George Orwell’in 1984 adlı eserinde bahsettiği Big Brother, sosyal
medya uygulamaları ve bloglar sayesinde sıradanlaşmış, kişiye
özel kavramı önemini yitirmiştir.
Bloglar aracılığıyla hedef kitlelerinin seçimleri, tercihleri
beğenileri ve yaşantıları konusunda bilgi edinen kişi ya da
kurumlar, blog’lardan yeniden üretim stratejisinin oluşturulmasına
hizmet eden bir iletişim aracı olarak da yararlanmaktadırlar.
Blogların bu özelliği ile kurumlar, hangi hedef kitle segmentine
nerelerden ulaşabileceği, karşı tavır takınan hedef kitlelerin kimler
olabileceği gibi birçok bilgiye erişebilir ve bu bilgiler sayesinde
olası sorunları fırsata dönüştürebilir, konu yönetiminin gücünden
yararlanabilirler.
Bu açıdan bakıldığında ise kurumsal iletişim stratejileri içinde
blogların, bir denetim aracına dönüşebileceği söylenebilir.
2.Kurumsal Bloglar
Bir kurum veya onun çalışanları tarafından oluşturulan genellikle
kurum ve bulunduğu sektör üzerine odaklanan bloglar kurumsal
blog olarak tanımlanmaktadır (Cass, 2007:6). Kurumsal blogging
ise, blogların kurumsal amaçlar için kullanılması anlamına
gelmektedir (Weil, 2006:1).
Kurumsal blogların temel iki farklı türü bulunmaktadır; kurum
dışındaki insanların okudukları kurum dışı bloglar ve yalnızca
kurum içinde çalışanların girebildikleri kurum içi bloglardır
(Jacksonv.d,
http://csdl2.computer.org/comp/proceedings/hicss/2007/2755/00/2
7550080.pdf, 1 Ocak 2008).
Kurum içi bloglar, hiyerarşik yapı içinde kendini ifade edemeyen
bir kurum çalışanının blogsfer’de düşüncelerini daha rahat
açıklamasına yardımcı olur ve iki yönlü simetrik iletişimin
kurulmasını sağlar. Kurum dışı bloglar ise, kurumların dış hedef
kitleleriyle iletişimlerinde kullanılır. Kurum dışı blogların
yazarları kurum çalışanları olabildiği gibi, kurumun CEO’su da
blog’unda hedef kitleleriyle iletişim kurabilmektedir.
Kurumların sosyal ve çevresel sorumluluk alanlarındaki
çalışmalarını kamuoyuna aktarma amacıyla oluşturulan bloglar da
“kurumsal sosyal sorumluluk blogları” (Corporate social
responcibility blog) olarak adlandırılmakta ve bu bloglardan
kurumlar ile paydaşları arasındaki iletişimi güçlendirmek için
yararlanılmaktadır
(Fieseler
vd.,
http://www.springerlink.com/content/3877q58q9up11jk4/fulltext.p
df).
Yapılan çalışmalar blogların iki önemli konuya destek olduğunu
ortaya koymuştur. Bunlardan ilki; müşterilerin gereksinimlerini
doğru bir biçimde algılamaya yardımcı olmak, diğeri ise; kuruma,
markaya ve ürüne ilişkin güven inşa etmektir (Dwyer, 2007).
Kurumsal blogların önemi, gerek iç hedef kitle gerekse dış hedef
kitleyle iletişim kurabilme yöntemi olarak hızla artmaktadır.
Fortune 500 listesinde yer alan şirketlerin yaklaşık yüzde 5’i
blogları kullanmaktadır. Özellikle teknoloji ve telekomünikasyon
alanında hizmet veren şirketler kurumsal bloglara sahipken, en
fazla blog yazarına sahip kurumlar ise; 2000 çalışan blog’u ile Sun
Microsystem ve yaklaşık 3000 çalışan blog’u ile Microsoft’tur.
Bazı kurumlar, blog’ları, sadece iç iletişimde kullanırken,
bazılarının blog’ları kurum dışı iletişime açıktırlar. Bazı kurumlar
çalışanlarına kendi şahsi bloglarını kullanmaları için izin verirken,
bazı kurumlar grup bloglarına sahiptir. Hatta bazı kurumlar
çalışanlarını kurumları adına yazı yazmaları için
cesaretlendirmektedirler (Johnson,
www.idratherbewriting.com/wpcontent/uploads/2007/03/corporateblogging.pdf -, 1 Nisan 2010).
Fortune 500 tarafından gerçekleştirilen 17 Aralık 2009 tarihli
araştırma Fortune 500 şirketlerinin 79 tanesinin yani yüzde
15.8’inin kurum dışı hedef kitleye yönelik bir kurumsal blog
sayfasına sahip olduğunu göstermiştir
(http://www.socialtext.net/bizblogs/index.cgi?fortune_500_busine
ss_blogging_wiki, 18 Nisan 2010). Yine 2008 yılı Fortune 500
şirketleri listesi üzerinden 2009 yılı Mart ayında Massachusetts
Üniversitesi profesörlerinden Nora Ganim Barnes ve Financial
İnsite Inc CEO’u Eric Mattson tarafından gerçekleştirilen
araştırma, kurum dışı blog’a sahip şirketlerin oranının yüzde 16
(81 şirket) olduğunu ortaya koymuştur. Bu araştırma, sektörlere
göre bakıldığında bilgisayar yazılımı ve donanımı ile uğraşan
şirketlerin en fazla kurumsal bloga sahip olduğunu göstermiştir.
Bu sektörü hemen ardından sırasıyla telekomünikasyon, gıda, ilaç
ve finans sektörü takip etmektedir
(http://sncr.org/2009/04/21/fortune-500-corporate-blog-adoptionslow-and-steady, 18 Nisan 2010).
Blog kullanımında 2007 yılında %5 olan oranın 2009 yılında %15
düzeyine ulaşmış olması, kurumsal blogların hızla artan sayısına
işaret etmektedir. Blogların önemine dikkat çeken artış oranları,
blog’ları etkili kılacak stratejilerin üretilmesinin arkasıdaki itici
güç olarak tanımlanabilir.
2.1.Kurumsal Blog Stratejileri
Kurumların blogging planlarını dört stratejik alanda geliştirmeleri
önerilmektedir. Bunlar aşağıdaki gibi gruplandırılabilir: (Li,
http://blog.case.edu/nsf2/2005/03/18/ForresterOnBlogging.pdf, 24
Mayıs 2008):

Kişisel blog’ları ve diğer blog’ları takip etmek.

Çalışanların kendi blog’larında kurum hakkında
konuşmalarına izin vermek.

Kurum içi iletişime açık blog oluşturmak.

Kurum dışı iletişim amacıyla blog oluşturmak.
Kurum dışı iletişime açık olan CEO blogları, genellikle dış hedef
kitle ile diyalog kanallarını geliştirmek amacıyla kullanılırlar.
Kurum dışı CEO bloglarında yer alan içerikler, diğer çalışanların
gönderdiği içeriklerden daha fazla etki yapmakta, bir CEO
tarafından gönderilen olumsuz anlamlar yüklü bir blog yazısı,
kamuoyunun güveni ve kurumun itibarı üzerinde olumsuz etki
yaratabilmektedir (Flynn, 2006:27-143).
Kurum içinde oluşturulan CEO blogları ise, çoğunlukla bilgi
yönetim amaçlı olarak kullanılmaktadır. Kurum CEO’sunun iş
takvimine göre belirleyeceği zaman aralıklarına göre çalışanlarına
göndereceği blog mesajları, gereksiz yere oluşabilecek e-posta
trafiğinin azalmasına yardımcı olurken, çalışanlarla yatay iletişim
kanallarının oluşturulmasını sağlamaktadır (Weil, 2006:73).
Kurum çalışanları tarafından oluşturulan ve Kolari ve arkadaşları
tarafından işgücü gazeteciliği (workforce journalism) olarak
adlandırılan çalışan blogları, dış hedef kitle ile doğrudan iletişime
geçmeye olanak sağlamakta ve kurumun imajı üzerinde etkili
olabilmektedir
(Kolari
v.d.,
http://ebiquity.umbc.edu/_file_directory_/papers/341.pdf, 1 Ocak
2008).
Bilgi paylaşımı ile çift yönlü iletişimin hız kazanması, bilgiye
erişimin kolaylaşması ve çalışanın özgürleşmesi gibi nedenler
çalışan bloglarının potansiyelinin farkına varılmasını sağlamış ve
çalışan bloglarını halkla ilişkiler uygulamaları içinde önemli bir
yere konumlandırmıştır. Kurum çalışanlarının düşüncelerini
paylaştıkları çalışan blogları aracılığıyla sorularına yanıt bulma
olanağı elde eden işletmeler, müşterilerinin beklentilerini
öğrenerek, yöneticilerin çalışanlarla kişisel iletişim kurmalarına
olanak sağladığı gerekçesiyle çalışanlarını blog kullanımına teşvik
etmektedirler (Peltekoğlu, 2007:534).
Northeastern University ve Backbone Media Inc. Investigate
ortaklığında gerçekleştirilen blog araştırması, bir blogun
başarısında 5 faktörün önemli rol oynadığı sonucunu ortaya
koymuştur.
(Blogging
Success
Story”
http://www.scoutblogging.com/success_study/, 19 Nisan 2010).
Sözü edilen çalışmaya göre bir blogun başarısını etkileyen
faktörler kültür, açıklık, ayrılan zaman ve diyalog olarak
sıralanmaktadır:
Sözü
edilen
ölçütler
açısından
değerlendirildiğinde;
Kültür: Büyük ölçüde kontrol edilebilen iletişim kanalları olarak
kurumsal bloglar, kurum kültürünün yansıtılması için önemli bir
araç olduğu, kurumların olumsuz bir imajlarını düzeltmek için
etkili bir yöntem olabileceği söylenebilir. Açık ve şeffaf bir yapıya
sahip kurumların bloglarının amaca ulaşmak açısından başarılı
olma şansı daha yüksektir.
Şeffaflık: Hedef kitlelerin açık iletişimden yana olmaları ve
kurumlarla daha yakın iletişim içinde olmak istemeleri ve bu
iletişimi bloglarla yakaladıkları duygusunu yaşamaları, hedef
kitleye informal ve daha samimi iletişim kurulduğu duygusunu
yaşatması, blogları kurumlar açısından önemli bir iletişim kanalı
haline getirmektedir.
Zaman: Kurumun iş hedefleri üzerine yapılanan iletişim
hedeflerinin gerçekleştirilmesi için bütünleşik iletişim stratejisinin
parçası olan nitelikli bir blog, uzun süren araştırmalar sonucu
oluşturulmalıdır. Genel iletişim stratejisinin bir parçası olan
blogları yönetecek kişilerin sorumlu oldukları görevi yerine
getirebilecekleri zamana ve donanıma sahip olmaları, işlerini
bütünün parçası olarak görmeleri gerekmektedir.
Blog stratejileri
Tablo1. Kurumsal Blog Stratejileri
Özellikleri
Aşağıdan Yukarıya
(Tüm kurumda)
Yukarıdan aşağıya I
(Üst
yönetim
sorumluluğunda)
Yukarıdan aşağıya II
(Bireysel)
Diyalog: Şirketlerin müşterilerin ilgi duydukları konulara yer
vermeleri, bloglarının başarısında kritik bir öneme sahiptir.
Walton’a ait bir başka çalışmada ise başarılı bir
kurumsal blogda dikkat edilmesi gereken diğer unsurlar aşağıdaki
gibi sıralanmaktadır (Walton, 2007:15):



Bir kurumsal blogun yönetilmesi büyük çaba ve emek
isteyen bir süreç olup, belirlenen kurallar çerçevesinde
yazılması gerektiği mesajının verilmesi.
Kurumun kendini tanımlaması ve anonim bir blog
olmadığını ifade etmek.
Okurlarla sürdürülen iletişimde kurum imajına uyumlu
davranmak.
Bloglarla ilgili yasal kurallara uymak.
Kişisel bilgi paylaşımında dikkatli davranmak.
Marka ve telif hakkı konularına dikkat etmek.
Kurum blogunu düzenli olarak izlemek.
Şikayetlere çözüm üretmek..






Lee ve arkadaşları ise kurumsal blog stratejilerini, yukarıdanaşağıya blogging ve aşağıdan-yukarıya blogging olarak 2 ana
başlık altında incelemişlerdir (Tablo 1). Aşağıdan yukarıya model,
çalışanların kurumun blogunda özgürce yazmalarına izin verilen
blogları ifade etmektedir. Daha çok çalışan odaklı kurumların
benimsediği bir blog stratejisidir. Bu tür kurumlar, çalışanların
bloglarında gönderdikleri mesajları filtrelememekle birlikte,
genellikle çalışan bloglarını bir araya getirdikleri blog
toplayıcılarını kullanmaktadırlar (Lee vd, 2006: 321-322)
Yukarıdan aşağıya blogging ise 4 başlık altında incelenmektedir.
Üst düzey yöneticilerin yazdığı modelde amaç, hedef kitlelerle
liderler aracılığıyla iletişim kurmaktır. Konusunda uzman
çalışanların arasından seçilen blog yazarlarının yönettikleri
blogların yanı sıra, niş pazara odaklanan ve bir grup çalışanın
yazdığı bloglarla birlikte, yazarı belli olmayan, kurumun
moderatörlüğünde yönetilen bloglar da yukarıdan aşağıya blog
stratejileri arasında yer almaktadır (Lee vd, 2006: 321-322).
Yukarıdan aşağıya III
(Grup)
Yukarıdan aşağıya IV
(Tutundurma)
Anahtar Bloggerlar
Tüm kurum üyeleri
Kapsam ve model
Kurumların blog toplama siteleri ve
birkaç farklı blog türü kullanılmaktadır.
Amaç
Ürün geliştirme ve müşteri servisi
Her blog belli bir amaca hizmet eder
(müşteriler için iletişim kanalları,
liderlik vs.)
Anahtar Bloggerlar
Üst düzey yöneticiler
Kapsam ve model
Kurum çalışan bloglarına ev sahipliği
yapmamakta, birkaç farklı blog türü
bulunmaktadır
Amaç
Hissedarlarla iletişim veya liderler
aracılığıyla iletişim
Anahtar blogger
Farklı bölümlerden seçilen birkaç
çalışan
Kapsam ve model
Kurum farklı birkaç tür bloga sahiptir.
Birçok blog kurum içinde kuruma ait,
alan adlarına (domainname) sahiptir ve
bir
blogu
birkaç
farklı
yazar
yazmaktadır.
Amaç
Liderlik.
Anahtar blogger
Seçilen bir grup çalışan
Kapsam ve model
Kurumda bir tür blog olmakla birlikte
birkaç yazar bir blogu yönetmektedir.
Amaç
Özel bir niş pazara odaklanmak
Anahtar blogger
İnsan yüzü yoktur.
Kapsam ve model
Kurum bir tür blogu yönetmektedir.
Amaç
Tutundurma amaçları ve müşteri
geridönüşü
Kaynak: Sang Lee, Taevon Hwang, Hong-Hee Lee, Corporate
blogging strategies of the Fortune 500 companies, Management
Decision; 2006; 44, 3; ABI/INFORM Global, s. 321-322
Gerek yukarıdan aşağıya, gerekse aşağıdan yukarıya doğru
yapılansın, bloglar açısından kurumsal iletişimin bir parçası
olması nedeniyle stratejik planlama özel önem taşır.
Kurumsal blog stratejileri oluşturulurken;

Kurumlar blog oluşturmadan önce durum analizi yaparak
sektördeki rakip firmaların bloglarını araştırmalı ve diğer
blogları okuyarak fikir sahibi olmalıdır.

Weil’e göre, kurumsal blog kararı verenlerin, blog
oluşturulmadan önce en az 20 blog okunması ve bir test
blogu oluşturulması gerekir (Weil, s.142).

Kurumsal blogların kullanımına geçmeden önce kurumların
amaçlarını ve blog’un iletişim stratejisinin içindeki işlevini
belirlemeleri gerekir.

Kurumsal blog’lar, kurumun halkla ilişkiler uzmanları
tarafından değil, konularında uzman olan kişiler tarafından
daha iyi yönetilirler (Cass, 2007:46). Blog öncülerinden
Debbie Weil’e göre, kurumsal blog yazarı, yazmaktan
hoşlanan kıdemli bir yönetici olabileceği gibi, çalışanları
bloga katılıma teşvik eden bir blog editörü de olabilir (Weil,
2006:140-141). Ancak buradaki temel sorunsal, blog’la
iletişimin kurumun iletişim stratejisinin bir parçası olması
gerektiği, kurum kültürü ve kurumsal kimlik göstergeleriyle
sinerji içinde olması gerektiğidir. Bu bağlamda da blog
yöneticileri
halkla ilişkiler birimi ile yakın ilişkiler
içerisinde olmalıdır.

Scott, blog oluşturmadan önce blogun isminin ve başlığının
dikkatle seçilmesi gerektiğini vurgularken (Scott, 2007:206),
kurum
yayınlarında
olduğu
gibi
blogun
diğer
adlandırılmasında da kurumun kimliği ile uyumlu olması ön
koşuldur. Weil, arama motorları üzerinden erişimi
kolaylaştıracağı gerekçesiyle, blog adında, kurum, ürün ya
da hizmetlerinin adının geçmesini önermektedir (Weil,
2006:143).

Bir blog yazmaya başlamadan önce insan kaynakları ve
hukuk departmanlarından hangi konuların tartışılabileceği




konusunda görüş alınmalıdır. Genel olarak kurumsal
blogging rehberlerinin oluşturulması blog kullanımında yol
haritasının çıkarılması için gereklidir (Walton, 2007:15).
Kurumsal blog hazırlamak derin bir program bilgisini
gerektirmemekte, HTML veya PHP teknik bilgilerine sahip
olmadan, Blogger.com veya radio.userland.com gibi
sitelerde bulunan blog yazılımının nasıl kullanılacağına dair
yönergelerle blog sayfası yaratmak mümkün olmaktadır
(Scott, 2007:206).
Kullanıcı Güdümlü Medya (Consumer Generated Media)
anlayışına göre, bir kurum iletişim davranışları ve kendi blog
politikaları konusunda çalışanlarını ciddi bir biçimde
eğitmek zorundadır. (Cass, 2007:71). Kurumun CEO’su,
yeni işe başlayanlar, müdürler, şef pozisyonunda çalışanlar,
tam zamanlı profesyoneller, yarı zamanlı çalışanlar, kısacası
kurumda çalışan herkes, kurumun blog kullanım ilkeleri,
içerik ve internet görgü kuralları hakkında eğitilmelidir
(Flynn, 2006:94).
Blog besleyicisi olan RSS’ler, bloglarda ve web sitelerinde
yayınlanan bilgilerin özeti veya web sitelerinde güncellenen
veriler hakkında okuyucuyu bilgilendirmektedir. (Schultz,
2005, s. 68). Bu açıdan RSS veya atom besleyicilerden
değişiklikler konusunda blogu takip edenlere bilgi vermek
için yararlanmak önem taşımaktadır.
Rekabet koşullarında ayakta kalabilmek için halkla ilişkiler
uzmanlarının enformasyon akışının takibini yapmaları
gerekmektedir. Bu süreç, mevcut veri madenciliğini
beraberinde getirir. Bazı kurumlar,veri madenciliğinin ileri
teknoloji gerektirdiğini ve
uygulamacıların üstesinden
gelemeyeceğini düşünürken, bir çok kurum, Technorati,
GoogleBlog Arama Motoru gibi ücretsiz blog arama
motorlarından yararlanmayı tercih etmektedir (Griffin,
2007:16)
3.Kurumsal Bloglar ve Etik
Kurumun iletişim stratejisinin bir parçası olan ve kurumun
felsefesi ile iş görme hedefleri üzerine yapılanan blog iletişiminin
de tüm halkla ilişkiler uygulamalarında olduğu gibi halkla
ilişkilerin etik standartlara uyumlu olması gerekir. İletişim
stratejisinin bir parçası olarak blog’ların etik kodlarla uyumu ise;
kurumun, gerek topluma, gerek çalışanlarına, gerekse
tüketicilerine karşı hissettiği ve yerine getirmek zorunda olduğu
sorumluluk ile yakından ilgilidir.
PRSA (Public Relations Society of Amerika) ve IABC
(International Association of Business Communicators) ile diğer
halkla ilişkiler meslek örgütleri tarafından oluşturulan etik kodlar,
halkla ilişkiler amaçlı blog ve blogging’in etik ilkelerini de
kapsamaktadır. PRSA’nın etik kodları olan dürüstlük, uzmanlık,
bağımsızlık, saygınlık, doğruluk, etik iletişimin temelini
oluşturmaktadır (Smudde, 2005:37-38).
Bu bağlamda güç
dengesinin kurulmuş ve iki yönlü simetrik anlayışın benimsenmiş
olması, bloglar’ın etik kurallarla uyumlu olması için öncelikli
koşuldur.
Blog yazarlığının etik kodları üzerine çalışan kurumlardan biri de
“American Press Institude”e (Amerikan Basın Enstitüsü) bağlı
CyberJournalist.net’dir. "Society of Professional Journalists Code
of Ethics” (Profesyonel Gazeteciler Derneği Etik Kodları)
metninden esinlenilerek oluşturulan "Bloggers' Code of Ethics"
(Blog Yazarlarının Etik Kodları) ile tüm weblog'lar aynı etik
kurallar çerçevesinde birleştirilmek istenmiştir. Kaynak
gösterilmeden
alıntı
yapılmaması,
abartılı
ifadelerde
bulunulmaması, reklam ifadelerine yer verilmemesi gerektiği,
hataların kabulü ve fotoğrafların ve resimlerin içeriğinin
değiştirilmemesi (veya kalitesinin sadece teknik zorunluluklar
olumsuz
nedeniyle
arttırılması),
weblog
içeriğinden
etkilenebileceklere duyarlı yaklaşılması bu etik kodlar arasında yer
almaktadır (http://www.cyberjournalist.net/news/000215.php, 1
Mayıs 2008).
4.Araştırmanın Amacı ve Yöntem
Günümüzde bilişimle ilgisi olmayan herhangi bir sektörün
kalmadığı söylenebilir. Hemen her yerde bilgisayar ve doğal
olarak da
yazılımlar günlük yaşamımızın içinde. Sağlık
sektöründe robot teknolojisi, yaşam mekanları için akıllı ev
projeleri, bankacılık sektörü, eğitimde otomasyon sistemleri ya da
iletişim teknolojisi gibi kavramlar bilişim sektörünün gündelik
yaşamla ilişkisi olarak ele alınabilir.
Teknoloji ve yazılım üreten, bilişim sektöründe faaliyet gösteren,
iletişimi hızlandıran ve kolaylaştıran teknolojilerin üreticisi olan
işletmelerin
ürettikleri
teknolojilere,
kurumsal
iletişim
stratejilerinde de yer vermeleri konusunda lokomotif işlevi
görmeleri gerekir. İletişim teknolojilerinin geliştirilmesi ve
yaygınlaşmasında önemli rol oynayan bilişim sektöründe faaliyet
gösteren işletmelerin, kurumsal iletişim stratejileri içinde blogların
yer alması üretilenin en doğru biçimde tüketilmesi açısından ayrı
bir öneme sahiptir.
Bilişim sektörünün kurumsal blog sayısının en fazla olduğunu ve
bilişim sektörü açısından blogların önemini ortaya koyan
Massachusetts Üniversitesi profesörlerinden Nora Ganim Barnes
ve Financial İnsite Inc CEO’u Eric Mattson tarafından yapılan
araştırma çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır.
Bu yaklaşımla çalışmada, Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği’ne
üye olan 167 şirketin (www.tubisad.com.tr) kurumsal blog
sayfalarını inceleyerek kurumsal blog sayfasına sahip şirketlerin,
blog sayfaları, akademisyenler ile kurumsal blog sayfalarının
öncüsü olan şirket yöneticilerinin, içerik, biçim ve teknik ile etik
açıdan
ortaya
koydukları
kriterler
çerçevesinde
değerlendirilmiştir. Kurumların bloglarına ulaşabilmek için ise,
167 şirketin web sayfalarının arama bölümüne blog ya da internet
günlüğü veya internet günlükleri olarak belirlenen üç ayrı anahtar
sözcükle yapılan arama sonucunda blog sayfasına ulaşılamaması
durumunda ise, googleblog arama motoru ile technorati arama
motoruna kurum ismi ve blog sözcükleri yan yana yazılarak
araştırılmıştır.
Araştırma kapsamında ele alınan içerik açısından bir kurumsal
blogda sahip olması gereken özellikler şunlardır: Blogun
kurulma amacının blogda belirtilmiş olması, kurumun ürün ya da
hizmetlerine ilişkin bilgi paylaşımı, yazarın kimliğinin
belirtilmesi, uzun iletilerden çok kısa ve öz bilgilere yer verilmesi,
makaleler içinde diğer bloglara veya sitelere link verilmesi,
yazılarda ulaşmak istenen amaca dikkat çekilmesi, konuyla ilgisi
olmayacak açıklamalar kullanılmaması, kurum çalışanlarının
bloga katılımlarının olması, anonim bir blog olmadığının ifadesi,
rica ya da isteklerde bulunulmaması, okuyucu eleştirilerinin de yer
alması, kurumsal bir uslup değil, insani bir ses tonunun
kullanılması, haftada en az bir kere bloga yazı eklenmesi,
okuyucuyla sohbet edilmesi, diyalog oluşturulması,blogda
uyulması gereken kuralları içeren blogging rehberinin weblog’da
yer alması.
Biçim/Teknik açıdan bir blog sayfasının sahip olması gereken
özellikler, kurumun web sitesinden blog sayfasına link verilmesi,
blog arama motorlarından bloga ulaşılması (ilk 100 sonuç
içerisinde), RSS beslemeyi desteklemesi, kurumun görsel
kimliğiyle örtüşüyor olması, blog adında kurum veya marka adının
geçmesi başlıkları altında incelenmiş,etik açıdan bir blog
sayfasının sahip olması gereken özellikler ise, abartılı
ifadelerde bulunulmaması, reklam ifadelerinin yer almaması,
alıntıların kaynaklarının gösterilmesi (link verilmesi), fotoğrafların
ve resimlerin içeriğinin değiştirilmemesi (veya kalitesinin sadece
teknik
zorunluluklar
nedeniyle
arttırılması)
biçiminde
değerlendirilmiştir.
Ayrıca blogların doğasının güç dengesinin kurulduğu iki yönlü
simetrik iletişime olanak tanıması ilkesinden yola çıkarak
işletmelerin kurumsal bloglarda kendilerine yöneltilen eleştirilere
yönelik izledikleri iletişim stratejisi üzerinde durulmaktadır.
4.1.Bulgular
Araştırma kapsamında Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği’ne
üye olan 167 bilişim şirketinin sadece 4 tanesinin kurum dışı blog
uygulamalarından yararlandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu
kurumlar; Turkcell, Logo yazılım, Proline ve Microsoft’tur.
Turkcell, Logo yazılım, Proline’nın kurumsal blogları ile
Microsoft’un toplam 16 çalışan blog’undan en üstte yer alan blog
sayfası incelenmiş içerik, biçim ve teknik ile etik kriterler
açısından aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.
Turkcell:
Turkcell blog’a gönderilen iletiler öncelikle
denetimden geçmektedir. Gönderilen mesajlar hemen sayfada
yayınlanmamakta, eğer mesaj şikayet içeriyorsa, okuyucu “söz

İçerik, biçim ve teknik açıdan bir kurumsal blogda olması
gereken özellikler, David Meerman Scott, The New Rules of
Marketing&PR, Debbie Weil, The Corporate Blogging Book
Absolutely Everything You Need To Know Get It Right, John
Cass, Strategies and Tools for Corporate Blogging, Nancy
Flynn, Blog Rules isimli kitaplardan ve Anne Jackson, JoAnne
Yates, Wanda Orlikowski, “Corporate Blogging: Building
community through persistent digital talk”, Andy G.A., “To Blog
or Not To Blog”, Michele E. Ewing, “Changing with the Times:
Leveraging the web to Enhance Your Employee Communication
Program”, Pranam Kolari, Tim Finin, Kelly Lyons, Yelena Yesha,
Yaacov Yesha, Stephen Perelgut, Jen Hawkins, “On the Structure,
Properties and Utility of Internal Corporate Blogs, Lance V. Porter
, Kaye D. Sweetser Trammell , Deborah Chungc and Eunseong
Kim, “Blog power: Examining the effects of practitioner blog use
on power in public relation”s, Cho Hung Wong, Pui Kan Cheng,
King Tsz Chi, Chan Sing Chu, “Corporate Blogging And Effective
Organizational Communication”, Tom H. Johnson, “Corporate
Blogging and Tecnical Writer” isimli makalelerden derlenerek
oluşturulmuştur.

Kurumsal blogların etik açıdan uymaları gereken kurallar,
Cyberjournalist taraından oluşturulan “Blogger’s Code of Ethic”
adlı çalışma içinde yer alan ilkelerin kurumsal bloglara uygun
olanları seçilerek derlenmiştir.
sizde” başlığı altında oluşturulan başka bir sayfaya
yönlendirilmektedir. Okuyucu görüşlerini bu sayfaya isim soyad
e-posta adresi ve cep telefonu numarasını yazdıktan sonra
bırakabilmektedir. Şayet konu bir şikayet konusu ise blog
sayfasında yayınlanmamakta, şirket yetkilileri kişiye geri dönüş
yapmaktadır.
Evet’lerin
yüzde oranı
N sayısı
Microsoft
Proline
75
100
25
50
25
0
25
3
4
1
2
1
0
1
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
Evet
Hayır
Evet
13
8
6
7
Logo Yazılım: Logo Yazılım tarafından oluşturulan Diyablog’a
yorum bırakmak için üye olmak, üye olmak için ise, ad-soyad,
doğum tarihi, cinsiyet, meslek sorularını mutlaka yanıtlamak
gerekmektedir. Eğitim durumu, cep telefonu, memleketiniz
alanları ise kullanıcının isteğine bağlı doldurulabilmektedir. Bloga
üye olmak ve yorum bırakmak için son aşama ise e-posta adresine
gelen aktivasyon kodu linkine tıklayarak siteye ulaşmak. Ancak bu
Evet’lerin
yüzde oranı
100
100
75
75
75
N sayısı
4
4
3
3
3
Microsoft
Evet
Evet
Hayır
Hayır
Evet
Proline
Evet
Evet
4
5
3
Evet
5
Evet
Evet
Evet
Logo
Yazılım
Evet
Evet
Hayır
Evet
Evet
Blogun adında
kurum veya
marka adının
geçmesi
Evet
Turkcell
Kurumun görsel
kimliğinden
öğeler taşıması
Evet
RSS veya Atom
beslemeyi
desteklemesi
Evet
Arama
motorlarından
bloga ulaşılması
(ilk 100 sonuç
içinde)
Evet
25
100
0
75
75
100
100
75
1
4
0
3
3
4
4
3
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Evet
Hayı
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Hayır
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Hayır
Toplam evet sayısı
Hayır
Okuyucuyla
sohbet edilmesi,
diyalog
oluşturulması
(interaktivite)
Blogging
rehberinin
weblog’da yer
alması
Haftada en az bir
kere bloga yazı
eklenmesi
Hayır
Kurumsal bir
uslup değil, insani
bir ses tonunun
kullanılması
Hayır
Okuyucu
eleştirilerinin de
yer alması
Evet
Rica ya da
isteklerde
bulunulmaması
Kurumun web
sitesinden blog
sayfasına link
verilmesi
Toplam evet
sayısı
Evet
Kurum
çalışanlarının
bloga
katılımlarının
olması
Anomin bir blog
olmadığının
ifadesi
Evet
Konuyla ilgisi
olmayacak
açıklamalar
kullanılmaması
Evet
Yazarın
kimliğinin ortaya
konması
Uzun iletilerden
çok kısa ve öz
bilgilere yer
verilmesi
Makaleler içinde
diğer bloglara
veya sitelere link
verilmesi
Yazılarda ulaşmak
istenen amaca
dikkat çekilmesi
Evet
Kurumun ürün ya
da hizmetlerine
ilişkin bilgi
paylaşımı
Tablo 3: Türkiye’deki Şirket Blogları Biçim ve Teknik Analizi
Tablosu
Hayır
Blogun kurulma
amacının blogda
belirtilmiş olması
Logo
Yazılım
Turkcell
Tablo 2: Türkiye’deki Şirket Blogları İçerik Analizi Tablosu
aşamaları
başarıyla
tamamlayınca
siteye
yorum
bırakılabilmektedir.
Proline: Proline bloga gönderilen yorumlar moderatörün onayını
beklemekte hemen yayınlanmamaktadır. Ayrıca yorum bırakmak
için kullanıcının zorunlu olarak isim ve mail adresi bırakmak
gerekmektedir.
Microsoft: Microsoft çalışanlarının oluşturduğu toplam 16 blog
sayfasına microsoft’un web sayfası üzerinden ulaşılabilmektedir.
Araştırma kapsamında Uygulama Platformu Ürün Yöneticisi
Gökben Utkun’un blog sayfası incelenmiştir. Blog sayfasında
okuyucu yorumlarına rastlanmamakla birlikte, bloga yorum
bırakma seçeneği kapatılmıştır. Bundan dolayı kullanıcı bilgilerini
bloga bırakabilecek herhangi bir alan da bulunmamaktadır
Evet’lerin
yüzde oranı
N Sayısı
Microsoft
Proline
100
4
Evet
Evet
Evet
Evet
100
100
100
100
4
4
4
4
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Fotoğrafların
ve resimlerin
içeriğinin
değiştirilmemes
i
(veya
kalitesinin
sadece teknik
zorunluluklar
nedeniyle
arttırılması)
Weblog
içeriğinden
olumsuz
etkilenebilecekl
ere
duyarlı
yaklaşılması
Toplam
evet
sayısı

Evet
Reklam
ifadelerinin yer
almaması
Alıntıların
kaynaklarının
gösterilmesi
(link verilmesi)


Evet
Abartılı
ifadelerde
bulunulmaması
Logo yazılım
Turkcell
Tablo 4: Türkiye’deki Şirket Blogları Etik Analizi Tablosu
5
5
5
5
4.2.Araştırmanın Değerlendirilmesi
Blog kullanımında 2007 yılında %5 olan oranın 2009 yılında %15
düzeyine ulaşmış olması, kurumsal blogların hızla artan sayısına
işaret ederken, 2008 yılı Fortune 500 şirketleri listesi üzerinden
2009 yılı Mart ayında Massachusetts Üniversitesi profesörlerinden
Nora Ganim Barnes ve Financial İnsite Inc CEO’u Eric Mattson
tarafından gerçekleştirilen araştırma, sektörlere göre dağılımda
bilgisayar yazılımı ve donanımı ile uğraşan şirketlerin en fazla
kurumsal bloga sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Türkiye
açısından ise bilişim sektörü yeni medya uygulamalarının öncüsü
olmasına rağmen 167 şirketten sadece 4 tanesinin yani yüzde
2.39’unun kurumsal bloglardan yararlanması, bu alanın
temsilcilerinin bile kurumsal bloglara iletişim stratejilerinde
yeterince yer vermediklerini göstermektedir.
Araştırma içerik açısından değerlendirildiğinde;

İçerik bağlamında 13 kritere uyumla Turkcell’in en
fazla uygunluk gösterdiği gözlenmiştir.

Bunun yanında araştırmaya konu olan dört şirketin de
blog sayfalarının kurumun ürün ya da hizmetine ilişkin
bilgi paylaşımında bulunduğu görülmektedir. Bu
durum, kurumların blogların oluşturulma amaçlarından
olan bilgi paylaşımına önem verdiklerini ortaya
koymaktadır.
Tüm blog sayfalarında içerik ve konu başlığı

uyumludur.

Proline dışındaki diğer kurumların çalışanlarını
kurumsal blog uygulamasına dahil ettikleri, sadece
Turkcell blog’a bırakılan yazılarda eleştiri amaçlı
yorumların yer aldığı gözlenmiştir.

Turkcell Blog’da da her ne kadar zaman zaman eleştiri
nitelikli yorumlar bulunsa da yapılan yorumların
denetimden geçirildiği düşünülmüştür.

Sadece Turkcell blog’da okuyucu ile diyalog
kurulmakta ve sohbet edilmektedir, diğer bloglar
okuyucu düşüncelerine sadece o yazıya bırakılan
yorum olarak yer vermekte, yazıya bırakılan yorumun
ardından okuyucu ile etkileşime girilmemektedir.

Blog sayfasının güncelliği ise kurumların en az dikkat
ettikleri konulardan biridir. Blog’lara yazı ekleme
süresinin bir haftadan daha uzun olduğu görülmüştür.

Öte yandan kurumlar yorum bırakabilmeleri için
okuyuculardan iletişim bilgileri ve isim soyad gibi
bilgileri bırakmalarını istemektedir. Özellikle Logo
Yazılım okuyucuların detaylı bir biçimde demografik
özelliklerine ulaşmak istemektedir. Bu da kurumların
bloglar sayesinde hedef kitlesinin kimlerden
oluştuğunu ortaya koymak istediklerini ve bloglardan
bir gözlemevi gibi yararlanmak istedikleri sonucunu
ortaya koymuştur.
Turkcell ,blog’un kurulma amacının blogda belirtilmiş
olmasına kriterine uyum gösterirken, Proline’da blog
yazarının kimliğine ilişkin bilgi verilmemektedir.
Microsoft ve Proline yazılarında kurulsal bir uslup
kullanırken, hiçbir blog uzun iletilerden çok kısa ve öz
bilgilere
yer
verilmesi
kriterine
uyum
göstermemektedir.
Turkcell, Proline ve Logo Yazılım, bloglarının anonim
olmadığını ifade ederken, Microsoft, Proline ve Logo
Yazılım blog kullanım kurallarının yazılı olduğu blog
rehberine bloglarında yer vermemişlerdir.
Araştırma biçim/teknik açıdan değerlendirildiğinde,

Tüm kurumlar kendi web sayfaları üzerinden bloglarına
bağlantı (link) vermektedir. Böylece sadece web
sayfasına giren bir kullanıcı rahatlıkla blog sayfasına
yönlendirilmektedir.

Kullanıcıların bir kurum ya da ürünün blog sayfasına
rahat ulaşabilmeleri için blogun alan adında ya da blog
adında kurum ya da ürün adının geçmesi önem
taşımaktadır. Bu açıdan kurumlar değerlendirildiğinde
Microfost blogları ilgili blogun yazarının ismi ile
anılırken diğer bloglarda kurum ismine ya alan adında
ya da blog adında yer verilmektedir.

Yine kurum kimliğinin ayrılmaz öğelerinden olan
görsel kimliğin yerleşmesinin kurumsal imajın
oluşumunda oynadığı rol dikkate alınarak Proline,
Turkcell ve Logo yazılım bloglarında, kurumun görsel
öğelerine yer verilmiştir.

Logo Yazılım dışındaki tüm bloglar RSS veya Atom
beslemeyi desteklerken, tüm bloglara arama motorları
aracılığıyla ulaşılmıştır.
Araştırma etik açıdan değerlendirildiğinde;

Kurumsal bloglar etik açıdan değerlendirildiğinde
hepsinde abartılı ifadelerde bulunulmadığı (sıfatlara yer
verilmediği), reklam ifadelerine yer verilmediği,
alıntıların kaynak gösterildiği ve fotoğrafların ve
resimlerin içeriklerinde onun anlamını değiştirecek
oynamalar yapılmadığı gözlenmiştir.

Ayrıca tüm bloglarda weblog içeriğinden olumsuz
etkileneceklere karşı duyarlı yaklaşılmıştır.
SONUÇ
Kurumsal iletişim stratejisinin bir parçası olan blog’ların başarısı
ve etkililiği, belirlenen kriterlerle uyumlu olmasıyla doğrudan
ilişkilidir.
Teknoloji ve yazılım üreten bilişim sektöründe yer alan
işletmelerin, kurumsal iletişim stratejilerinde blog uygulamalarına
yer vermeleri hatta lokomotifi olmaları gerekir.
Fortune 500 şirketleri üzerinde araştırma sonuçlarının bu
yaklaşımı desteklediği ve blog oluşturan şirketlerin oranının 2007
yılında % 5 dolayında olmasına karşın, Fortune 2009 yılı ilk 500
şirket üzerinde yapılan araştırma sonuçlarına göre kurumsal blog’a
sahip olma oranının artarak %16’ya yükseldiği, bilişim sektörünün
ise başı çektiği görülmektedir.
Türkiye’de ise 2008 yılında yapılan araştırma sonucuna göre ilk
485 şirketin dört tanesinin kurumsal blog’a sahip olduğu
(Akbayır, 2008:213), 2010 yılı araştırma sonuçlarına göre ise
Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği üyesi olan 167 şirketin dört
tanesinin blogunun bulunduğu ortaya konmaktadır. Bu bağlamda
ilk 485 şirketin bloga sahip olma oranı % 0.8 iken günümüzde 167
bilişim şirketinin kurumsal bloga sahip olma oranının % 2.39
dolayında olması, Fortune 500’ün sonucuyla benzerlik olduğunu
ortaya koymaktadır.
Kurumsal bloglar kurum içi ve kurum dışı iletişimde özellikle çift
yönlü iletişime olanak tanıması nedeniyle iki yönlü simetrik
iletişim anlayışına uygun ve katılımcılığı yüreklendiren iletişim
araçları olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak blogların çift yönlü
iletişime uygun doğasından kurumların etkili biçimde
yararlanamadıkları görülmektedir. Hızla gelişen teknoloji, zaman
ve mekan kavramlarını ortadan kaldırırken, kurumların bloglardan
edindikleri bilgiler yeni medyanın gözetimevi görevine de atıfta
bulunmaktadır. Kurum kültürünün etik kavramına verdiği önem
ve iletişimdeki güç dengesi, kurumsal blogların etik değerlerini
belirlerken, iki yönlü iletişim etik kurallara uyumun tek koşulu
olarak değerlendirilemez.
KAYNAKÇA:
Akbayır, Zuhal, 2008. Yeni İletişim Ortamı Olarak Kurumsal
Bloglar: Türkiye’deki Şirketlerin Blog Kullanımları Üzerine
Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Dan: Prof. Dr. Filiz Balta
Peltekoğlu, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
İstanbul
Blogging Success Story,
http://www.scoutblogging.com/success_study/, 19 Nisan 2010
Cass, John, 2007. Strategies and Tools for Corporate Blogging,
USA: Elsevier
Dwyer, Paul,“Building Trust with Corporate Blogs”,
ICWSM’2007 Boulder, Colorado, USA,
www.icwsm.org/papers/2--Dwyer.pdf, 1 Ağustos 2008
Ewing, Michele E., “Changing with the Times: Leveraging the
web to Enhance Your Employee Communication Program”,
Public Relations Tactics, Vol. 14, No: 3, March 2007, s.12-13
Fieseler, Christian , Matthes Fleck, Miriam Meckel, “Corporate
Social Responsibility in the Blogosphere”, Journal of
Business Ethics, DOI 10.1007/s10551-009-0135-8 , Springer
2009,
http://www.springerlink.com/content/3877q58q9up11jk4/fullt
ext.pdf, 6 Ağustos 2009
Flynn, Nancy, 2006. Blog Rules: A Business Guide to Managing
Policy, Public Relations, And Legal Issues, USA, Amacom.
Griffin,Chip, “Monitoring Social Coverage”, PR Tactics, Vol. 14.
No. 11, November 2007, s.16
http://www.cyberjournalist.net/news/000215.php, 1 Mayıs 2008
Jackson, Anne, JoAnne Yates, Wanda Orlikowski, “Corporate
Blogging: Building community through persistent digital
talk”, Proceedings of the 40th Hawaii International
Conference on System Sciences – 2007,
http://csdl2.computer.org/comp/proceedings/hicss/2007/2755/
00/27550080.pdf, 1 Ocak 2008
Johnson, Tom H., “Corporate Blogging and Tecnical Writer”,
www.idratherbewriting.com/wpcontent/uploads/2007/03/corporateblogging.pdf -, 1 Nisan
2010
Kolari, Pranam, Tim Finin, Kelly Lyons, Yelena Yesha, Yaacov
Yesha, Stephen Perelgut, Jen Hawkins, “On the Structure,
Properties and Utility of Internal Corporate Blogs”, ICWSM
Congress, Colorado, USA, 2007,
http://ebiquity.umbc.edu/_file_directory_/papers/341.pdf, 1
Ocak 2008
Lee, Sang Taevon Hwang, Hong-Hee Lee, “Corporate blogging
strategies of the Fortune 500 companies”, Management
Decision; 2006; 44, 3; ABI/INFORM Global, s. 321-322,
http://proquest.umi.com/pqdlink?Ver=1&Exp=08-062014&FMT=7&DID=1065644801&RQT=309, 6 Ağustos
2009
Peltekoğlu, Filiz Balta, 2007. Halkla İlişkiler Nedir, Genişletilmiş
5. b., Beta Yay. İstanbul
Schultz, Benjamin, “Blogs:Getting Started”, Business
Communication Quarterly, Vol. 68, S.1, March 2005.
Scott, David Meerman, 2007. The New Rules of Marketing and
PR: How to Use News Releases, Blogs, Podcasting, Viral
Marketing and Online Media to Reach Buyers Directly, John
Wiley, USA
Smudde, Peter M. “Blogging, Ethics and Public Relations: A
Proactive and Dialogic Approach”, Public Relations
Quarterly, Vol..50, No. 3; Fall 2005
Walton, Susan Balcom, PR tactics, Vol.14, No:11, Kasım 2007,
ss. 15-16
Weil, Debbie, 2006. The Corporate Blogging Book, New York,
Penguin Group.
Wong, Cho Hung, Pui Kan Cheng, King Tsz Chi, Chan Sing Chu,
“Corporate Blogging And Effective Organizational
Communication”,
Http://www.computing.dcu.ie/prospective/postgraduate/europ
eanmbi/ibic06/myreview/IBIC06_FILES/p24.doc, 24 Eylül
2007
www.diyalogo.com.tr/
www.microsoft.com
www.pro-line.com
www.tubisad.com.tr
www.turkcell.com