Endüstri-içi Ticaret
advertisement
Endüstri-içi Ticaret Dr.Dilek Seymen dilek.seymen@deu.edu.tr Dr. Dilek Seymen© Tanım: Endüstri-içi ticaret (intra-industry trade), belirli bir endüstri kapsamında, birbirinden farklılaştırılmış yapıdaki ürünlerin eşzamanlı olarak ihraç ve ithal edilmesidir. Böylece söz konusu endüstride ülkeler arasında karşılıklı olarak iki yönlü ticaret ortaya çıkar Faktör donanımı benzer yapıdaki ülkeler arasında endüstri içi ticaret yüksek düzeydedir. Endüstri içi ticarette dış ticaretten sağlanan kazanç, tüketicilere sağlanan tercih çeşitliliği ve üretimde gerçekleşen ölçek ekonomilerinden kaynaklanır. Endüstri-içi ticaret Endüstriler arası ticaret karşılaştırması Endüstriler arası ticaret bir birinden tamamen farklı yapıdaki ürünlerin karşılaştırmalı üstünlük ya da karşılaştırmalı dezavantaj durumuna göre ihraç ve ithal edilmesidir. Bir ülkenin endüstriler arası ticaret durumu o ülkenin karşılaştırmalı üstünlük yapısına bağlı olarak belirlenir. Belirli bir endüstride endüstri içi ticaretin yüksek düzeyde olması ise belirli bir karşılaştırmalı üstünlük durumunun ortaya çıkmadığını gösterir. Bu nedenle endüstri içi ticaret karşılaştırmalı üstünlüğü yansıtmaz. Endüstriler arası ticarette dış ticaretten sağlanan kazanç uzmanlaşma ve ürünlerin mübadelesinden kaynaklanmaktadır. Endüstri içi ticaret, uluslararası ticaretten karşılaştırmalı üstünlük yolu ile edinilen kazançları aşan ek kazançlar sağlar. Çünkü endüstri içi ticaret ülkelere daha geniş piyasalardan yararlanma olanağı verir. Endüstri-içi ticaretin ölçüm yöntemleri Endüstri içi ticaretin farklı ölçüm yöntemleri bulunmakla birlikte genel olarak Grubel-Lloyd yaklaşımı benimsenmektedir. Buna göre endüstri içi ticaret endeksi aşağıdaki biçimde hesaplanabilir. Formül T = 1− X −M X +M Formülde X ve M, sırasıyla belli bir mal veya ürün grubunun ihracatını ve ithalatını gösterir. Endeks 0 ile 1 arasında değerler alır. Eğer ülke söz konusu malı yalnızca ihraç ya da ithal ediyorsa (endüstri-içi ticaret yoksa) endeks sıfırdır. Eğer aynı malın ithalatı ve ihracatı birbirine eşitse endeks bir olur ve bu endüstri-içi ticaretin maksimum olduğu durumu ifade eder. Endeks, bireysel endüstriler arasında olduğu kadar ülkeler arasında da endüstri-içi ticaret karşılaştırmaları yapmaya olanak sağlar. Bu amaçla bireysel endüstrilere göre hesaplanan endekslerin aşağıdaki formül ile toplamlarının alınması gerekmektedir: T = 1− ∑ X −M X +M Formülde Σ (sigma) işareti bireysel endüstriler için hesaplanan IX-MI değerlerinin toplamını ifade eder ve bu endeks bir önceki endeksle benzer bir biçimde yorumlanır. Endüstri içi ticaret ve ekonomik entegrasyonlar Ülkelerin gerçekleştirdiği ekonomik entegrasyonlar bu ülkeler arasında endüstri içi ticaret düzeyini etkilemektedir. İktisadi bütünleşme kapsamındaki ülkelerde genel olarak faktör donanımının benzer yapıda olması, kişi başı gelir düzeyinin birbirine yakın olması, ticaret engellerinin ortadan kaldırılması, üretim maliyetlerinde azalmanın ortaya çıkması, yabancı sermaye yatırımlarının artması gibi etkenlere bağlı olarak endüstri içi ticaretin artacağı beklenmektedir. Kaynakça David Greenaway, “Regional Trading Arrangements and Intra-Industry Trad, Evidence and Policy Issues”, D.Greenaway,T.Hyclak, R.J.Thorn (Eds)Economic Aspects of Regional Trading Arrangements, Marvester Wheatsheaf, London 1989, s.31-33. Herbert G.Grubel, P.J.Lloyd, Intra-ındustry Trade, MAcmillan, London 1975, s.20. Paul R. Krugman, M. Obstfeld, International Economics, Theory and Policy, Fourth Edition, Addison-Wesley, New York 1997, s.140.
