Endüstri-içi Ticaret

advertisement
Endüstri-içi Ticaret
Dr.Dilek Seymen
dilek.seymen@deu.edu.tr
Dr. Dilek Seymen©
Tanım:
† Endüstri-içi ticaret (intra-industry
trade), belirli bir endüstri
kapsamında, birbirinden
farklılaştırılmış yapıdaki ürünlerin
eşzamanlı olarak ihraç ve ithal
edilmesidir.
† Böylece söz konusu endüstride ülkeler
arasında karşılıklı olarak iki yönlü ticaret
ortaya çıkar
† Faktör donanımı benzer yapıdaki ülkeler
arasında endüstri içi ticaret yüksek
düzeydedir.
† Endüstri içi ticarette dış ticaretten sağlanan
kazanç, tüketicilere sağlanan tercih
çeşitliliği ve üretimde gerçekleşen ölçek
ekonomilerinden kaynaklanır.
Endüstri-içi ticaret
Endüstriler arası ticaret
karşılaştırması
† Endüstriler arası ticaret bir birinden tamamen farklı
yapıdaki ürünlerin karşılaştırmalı üstünlük ya da
karşılaştırmalı dezavantaj durumuna göre ihraç ve
ithal edilmesidir.
† Bir ülkenin endüstriler arası ticaret durumu o ülkenin
karşılaştırmalı üstünlük yapısına bağlı olarak belirlenir.
† Belirli bir endüstride endüstri içi ticaretin yüksek
düzeyde olması ise belirli bir karşılaştırmalı üstünlük
durumunun ortaya çıkmadığını gösterir. Bu nedenle
endüstri içi ticaret karşılaştırmalı üstünlüğü
yansıtmaz.
† Endüstriler arası ticarette dış ticaretten sağlanan
kazanç uzmanlaşma ve ürünlerin mübadelesinden
kaynaklanmaktadır.
† Endüstri içi ticaret, uluslararası
ticaretten karşılaştırmalı üstünlük
yolu ile edinilen kazançları aşan ek
kazançlar sağlar.
† Çünkü endüstri içi ticaret ülkelere
daha geniş piyasalardan yararlanma
olanağı verir.
Endüstri-içi ticaretin ölçüm
yöntemleri
† Endüstri içi ticaretin farklı ölçüm
yöntemleri bulunmakla birlikte genel
olarak Grubel-Lloyd yaklaşımı
benimsenmektedir.
† Buna göre endüstri içi ticaret endeksi
aşağıdaki biçimde hesaplanabilir.
Formül
T = 1−
X −M
X +M
Formülde X ve M, sırasıyla belli bir mal veya ürün grubunun
ihracatını ve ithalatını gösterir. Endeks 0 ile 1 arasında değerler
alır. Eğer ülke söz konusu malı yalnızca ihraç ya da ithal ediyorsa
(endüstri-içi ticaret yoksa) endeks sıfırdır. Eğer aynı malın ithalatı
ve ihracatı birbirine eşitse endeks bir olur ve bu endüstri-içi
ticaretin maksimum olduğu durumu ifade eder.
Endeks, bireysel endüstriler arasında olduğu kadar ülkeler arasında
da endüstri-içi ticaret karşılaştırmaları yapmaya olanak sağlar. Bu
amaçla bireysel endüstrilere göre hesaplanan endekslerin aşağıdaki
formül ile toplamlarının alınması gerekmektedir:
T = 1−
∑ X −M
X +M
Formülde Σ (sigma) işareti bireysel endüstriler için hesaplanan
IX-MI değerlerinin toplamını ifade eder ve bu endeks bir önceki
endeksle benzer bir biçimde yorumlanır.
Endüstri içi ticaret ve ekonomik
entegrasyonlar
† Ülkelerin gerçekleştirdiği ekonomik
entegrasyonlar bu ülkeler arasında endüstri
içi ticaret düzeyini etkilemektedir.
† İktisadi bütünleşme kapsamındaki ülkelerde
genel olarak faktör donanımının benzer
yapıda olması, kişi başı gelir düzeyinin
birbirine yakın olması, ticaret engellerinin
ortadan kaldırılması, üretim maliyetlerinde
azalmanın ortaya çıkması, yabancı sermaye
yatırımlarının artması gibi etkenlere bağlı
olarak endüstri içi ticaretin artacağı
beklenmektedir.
Kaynakça
David Greenaway, “Regional Trading Arrangements and
Intra-Industry Trad, Evidence and Policy Issues”,
D.Greenaway,T.Hyclak, R.J.Thorn (Eds)Economic
Aspects of Regional Trading Arrangements, Marvester
Wheatsheaf, London 1989, s.31-33.
Herbert G.Grubel, P.J.Lloyd, Intra-ındustry Trade,
MAcmillan, London 1975, s.20.
Paul R. Krugman, M. Obstfeld, International Economics,
Theory and Policy, Fourth Edition, Addison-Wesley,
New York 1997, s.140.
Download