bilanço modülü muhasebe
advertisement
BİLANÇO MODÜLÜ MUHASEBE Muhasebe toplumun en küçük birimi olan aileden büyük holding ve şirketlere kadar herkesi çok yakından ilgilendiren geniş bir kavramdır. Basit anlamda muhasebe hesap tutma anlamına gelmektedir. Bir aile kendi muhasebesine yön verebilir ancak işletmeler profesyonel yardıma ihtiyaç duyar. İşte bu aşamada muhasebe elemanları devreye girer ve insanlara hizmet sunarlar. Muhasebenin tanımı: İşletmenin varlık ve kaynakları üzerinde değişiklik meydana getiren mali nitelikteki işlem ve olayları kaydeden, sınıflandıran, özetleyen, analiz ve yorum yaparak ilgili kişi ve kuruluşları bilgi veren bilim dalına muhasebe denir. Varlık işletmenin sahip olduğu tüm değerleri(para, mal ,demirbaş, taşıt, menkul ve gayrimenkulleri vb), kaynak ise işletmenin bu varlıkları elde edebilmek için katlandığı borçları ifade etmektedir. İşletme: Belirli bir ticari amaç için, bir veya daha fazla kişinin bir araya gelerek, belirli bir sermaye ile kurdukları kuruluşlardır. İşletmeler amaçlarına göre ve kuruluş şekillerine göre çeşitli şekillere ayrılırlar. Bunlar genel olarak şahıs şirketleri ve sermaye şirketleri şeklindedir. Muhasebenin Fonksiyonları Muhasebenin Fonksiyonları Bir bilgi ve kontrol sistemi olan muhasebe, işletme yapısına göre değişik görevler üstlenmektedir. Küçük işletmelerde vergi takibi, gelir-gider, borç-alacak kontrolü yeterli bulunurken, büyük işletmeler bunların yanısıra kurum ve kuruluşlara bilgi vermek üzere analiz ve rapor hizmetlerini de bekler. Muhasebenin fonksiyonları tanımı içerisinde yer almaktadır. Muhasebenin fonksiyonları şunlardır. 1. Kaydetme 2. Sınıflandırma 3. Özetleme 4. Analiz ve yorumlama 5. Bilgi verme 1.Kaydetme: İşletmenin para ile ifade edilebilen mali nitelikteki (parasal) faaliyetleri belgelere dayanarak muhasebe sistemine göre yevmiye (günlük defter) defterine kayıt yapılması aşamasıdır. Kaydedilecek işlem ve olay mutlaka mali(parasal) nitelik taşımalı ve bir belgeye dayanmalıdır. Bir işletmenin ilk kaydı sermaye konularak işletmenin kurulmasıdır. Bundan sonra faaliyetler ile ilgili olarak yapılan tüm işlem ve olaylar tarih sırası ve madde numarası ile kurallarına uygun olarak kaydedilir. 2. Sınıflandırma : Yevmiye defterine kaydedilen işlemlerin daha düzenli olması ve karışmaması için özelliklerine göre gruplandırılması gerekir. Yapılan bu işleme sınıflandırma denir. Sınıflandırma, defter-i kebir (büyük defter) aracılığı ile yapılır. Her faaliyet için bir büyük defter sayfası kullanılır. Örneğin peşin tahsilât ve ödemeler için “kasa” büyük defteri, banka işlemleri için “banka” büyük defteri açılır. 3. Özetleme: Kaydedilen, sınıflandırılan işlem ve olaylar muhasebedeki temel tablolar kullanılarak özetlenir. Dönem sonlarında işletmeler yüzlerce belki binlerce işlem yapmış olurlar. Bu işlemeleri teker teker incelemek çok uzun zaman alacağından, aynı nitelikteki işlemleri özetleyerek görmek kişilere daha fazla yarar sağlamaktadır. Özetleme görevini yerine getiren temel mali tablolar şunlardır: - Bilânço - Nakit Akım Tablosu - Gelir Tablosu - Kâr Dağıtım Tablosu - Mizan - Fon Akım Tablosu 4. Analiz ve yorumlama: Kaydedilen, sınıflandırılan ve özetlenen işlem ve olaylar analiz ve yorum ile kullanılır hale gelir. İşletme sahibi ya da işletme ile ilişkisi bulunan herkesin muhasebe konusunda bilgili olması beklenemez. İşlemler analiz ve yorum ile işletme ile ilgili kişi ve kuruluşların anlayabileceği bir hale gelir.Yorumlar işletmenin geleceğe ilişkin karar almasında etkili olmaktadır. 5. Bilgi verme: Kaydedilen, sınıflandırılan, özetlenen, analiz edilen ve yorumlanan işlem ve olaylar ile ilgili veriler, işletme ile ilgisi bulunan kişi ve kuruluşlara bilgilendirme amacı ile sunulur. Bilgilerin herkesin anlayacağı evrensel bir dil ile sunulması gerekir. İşletmenin bilgileri ile ilgilenen kişi ve kuruluşların ilgi nedenleri birbirinden farklıdır. Muhasebenin bilgi verdiği kişi ve kuruluşlar şunlardır Yöneticiler Sermaye sahipleri Sermaye koymayı düşünen yatırımcılar İşletmeden alacağı olanlar Kredi kuruluşları Devlet (vergi dairesi, sigorta kuruluşları, hazine, Devlet Planlama Teşkilatı, Sermaye Piyasası Kurulu...) İşletme çalışanları Alıcılar, satıcılar Sendikalar Muhasebenin Temel Kavramları 1. Sosyal Sorumluluk Kavramı 2. Kişilik Kavramı 3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı 4. DönemsellikKavramı 5. Parayla Ölçülme Kavramı 6. Maliyet Esası Kavramı 7. Tarafsızlık Ve Belgelendirme Kavramı 8. Tutarlılık Kavramı 9. Tam Açıklama Kavramı 10. İhtiyatlılık Kavramı 11. Önemlilik Kavramı 12. . Özün Önceliği Kavramı 1. Sosyal Sorumluluk Kavramı: Sorumluluk; görevleri yerine getirme bilincidir. Muhasebe açısından bakıldığında ise; işletme yaptığı çok sayıda faaliyet sonucu birçok kişi ve kuruluş ile muhatap olmak zorundadır. İşletme faaliyetlerini yerine getirirken sorumluluklarının bilincinde ve ilk denetleyici her zaman kendisi olmalıdır. Muhasebe bilgileri doğru, tarafsız, adil ve kurallara uygun olmalıdır. İnsanlara yanlış bilgi verilerek insanlar yanıltılmamalıdır. Bu kavram hukuki sorumluluk ile birlikte vicdani sorumluluğu da kapsamaktadır. 2. Kişilik Kavramı: Kişilik kavramı işletme sahibinden, ortaklardan ve işletme ile ilgisi olan tüm kişi ve kuruluşlardan ayrı bir kişiliğe sahiptir. Hukuk iki tür kişiliği kabul etmiştir. Bunlar gerçek ve tüzel kişilerdir. Tüm insanlar birer gerçek kişidir. Bir amacı gerçekleştirmek için bir araya gelen insanların oluşturduğu topluluklar ise tüzel kişilerdir. Buna göre işletmeler tüzel kişiliğe sahiptir. Yapılan işlemler bu kişilik adına yürütülür. 3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı: İşletmeler hiçbir zaman kapatılmak düşüncesiyle kurulamaz. Sözleşmede aksi bir madde yoksa işletmenin sonsuz bir süre için kurulduğu ve ömrünün belli bir süreye bağlı olmadığı kabul edilir. İşletmenin faaliyet süresi sahiplerinin yaşam süreleri ile sınırlı değildir. Sahiplerinin ölümünden sonra işletme varisler tarafından işletilmeye devam edilir. 4. Dönemsellik Kavramı: İşletmenin sınırsız olarak kabul edilen ömrü belli dönemlere ayrılır ve her dönemin faaliyetleri birbirinden bağımsız olarak sürdürülür. Muhasebede bu dönem genellikle bir yıldır. Dönem 1 Ocakta başlar 31 Aralık ta sona erer. Her dönemin gelir ve gideri birbiri ile karşılaştırılarak o döneme ait kar ya da zarar rakamı bulunur. 5. Parayla Ölçülme Kavramı: Muhasebenin konusu para ile ifade edilen değerlerdir. Olayların kaydedilebilmesi için ortak bir ölçü (ulusal para değeri) kullanılır. 6. Maliyet Esası Kavramı: İşletmelerin faaliyet konusuna giren mal veya hizmetlerin elde edilmesi için katlandığı her türlü faktörlerin para olarak ifade edildiği toplam değere maliyet denir. Bir varlığı edinirken katlanılan parasal fedakârlıktır. İşletmenin edindiği tüm varlık ve hizmetler muhasebeleştirilirken bunların maliyetleri esas alınır. Piyasa şartlarındaki değişim ile malın değeri de değişebilir. Para değerindeki değişmeler ile maliyet değeri anlamsız hale gelirse maliyet yeniden belirlenebilir. 7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı: Muhasebede yapılan tüm işlemlerin belgelendirilmesi ve kayıtların belgeye dayanması gerekir. Belgeler usulüne uygun düzenlenmeli ve gerçeği yansıtmalıdır. Kişilerin beyanına göre değil, fatura, senet, makbuz gibi belgelere dayanarak kayıt yapılmalıdır. 8. Tutarlılık Kavramı: Muhasebede seçilen politika ve izlenen yöntemler her dönemde aynı şekilde uygulanmalıdır. Benzer işlem ve olaylarda kayıt düzeni ve işlem basamakları değişmemelidir. Geçerli sebepler ile değişiklik yapılırsa bu değişimin nedenleri ve sonuçları açıklanmalıdır. 9. Tam Açıklama Kavramı: Muhasebenin temel kavramlarından birisi de bilgi vermektir. Tablolar işletmenin bilgilerine ihtiyaç duyan ve öğrenmek isteyen ilgi gruplarına yardımcı olacak ölçüde yeterli ve anlaşılır olmalıdır. Örneğin borç tutarı yazılırken bunların biçimi, vadesi, ayrı şekilde belirtilmelidir. 10. İhtiyatlılık Kavramı: İşletmenin karşılaşabileceği riskler göz önüne alınarak temkinli davranılmalıdır. Örneğin, ileri bir tarihte bedeli tahsil edilmek üzere bir mal veya hizmet satılırsa hemen gelir olarak kaydedilmemeli, tahsilât yapıldıktan sonra kaydedilmelidir. Aynı şekilde bir gider veya zarar kesinleşmese bile ortaya çıktığında bunun için karşılık ayrılmalıdır. 11. Önemlilik Kavramı: İşletme bilgilerinin muhasebeleştirilmesinde önemli hesap tutarları sayısal sonuç çok küçük olsa bile gösterilmelidir. Bir bilgi verilmediğinde tablo doğru yorumlanamıyorsa o bilgi önemlidir. 12. Özün Önceliği Kavramı: Muhasebe kayıtları yapılırken şekilden çok finansal özellikleri ve işletme için ifade ettiği önem göz önüne alınmalıdır. Genelde şekil ve öz paraleldir. Ancak arada fark olursa öz önceliklidir. Örneğin bir alacak zamanında tahsil edilemediğinde öz olarak şüpheli duruma düşmüş sayılır. İşletme borçlunun ödeme yapacağından emin olsa bile alacağın şüpheli duruma düştüğüne dair kayıt yapmak zorundadır. Muhasebenin Türleri 1- Genel Muhasebe: Diğer adı finansal muhasebedir. İşletmenin parasal işlemlerinin ve sonuçlarının belgelere dayanarak tarih sırasına göre izlendiği muhasebe türüdür. İşletmenin varlık, kaynak, borç, alacak, gelir, gider, kâr ve zararı genel muhasebe sayesinde öğrenilir. Genel muhasebe muhasebe öğreniminin temelidir. Genel muhasebe öğrenimini inşaat muhasebesi, banka muhasebesi, konaklama muhasebesi, şirketler muhasebesi gibi uzmanlık alanları izler. Genel muhasebenin faydaları şunlardır: 1- İşletmenin yapması gereken işlemlerin unutulmamasını sağlar. 2-Daha önce yapılan bir işlem hakkında bilgi verir. 3-İşletmenin elinde belli bir tarihte ne kadar varlık olduğu, işletmenin ne kadar borcu olduğu yani işletmenin genel durumu görülebilir. Üretim yapan işletmelerde malın maliyeti ile ilgili bilgileri sunan muhasebe türüdür. Malın maliyeti belirlendikten sonra bu rakam üzerine belli bir kâr eklenir ve satış fiyatına ulaşılır. Maliyet muhasebesinin fonksiyonları şunlardır: - Üretilen malın maliyetini ve piyasa şartlarına göre satış fiyatını tespit eder. - Giderlerin kontrolüne yardımcı olur. Hedefler ile yapılan gerçek giderleri karşılaştırır ve varsa sapmaları belirler. - Sunduğu bilgiler ile palanlamaya ve yöneticilerin vereceği kararlara yardımcı olur. 4. 5. 6. 7. Yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymemiş olmak Ceza veya disiplin soruşturması nedeni ile memuriyetten çıkarılmış olmamak Mesleğin şeref ve haysiyetine uymayan durumları olmamak Staja başlama şartlarını taşıma Serbest Muhasebeci Malî Müşavir Olmanın Özel Şartları: 1- Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilimler dallarında lisans seviyesinde mezun olmak veya bu bilim dallarından lisans seviyesinde diploma almış olmak 2- En az üç yıl staj yapmış olmak 3- Serbest muhasebeci malî müşavirlik sınavını kazanarak ruhsat almak 4- Türkiye’de mali denetim yapan banka müfettişleri ile vergi inceleme yetkisi olanlardan görevlerinde sekiz yılını doldurmuş olmak (Sınav şartı aranmaz) İlk maddede yazılı alanlarda en az sekiz yıl öğretim üyeliği yapmış olmak (Sınav şartı aranmaz) Yeminli Malî Müşavir Olmanın Özel Şartları 1- En az on yıl serbest muhasebeci mali müşavirlik yapmak 2-Yeminli malî müşavirlik sınavını kazanarak ruhsat almak Serbest Muhasebeci Malî Müşavirlerin Çalışma Konuları 1- Gerçek ve tüzel kişi işletmelerinin muhasebe sistemini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işleri düzenlemek veya bu konularda müşavirlik hizmetleri yapmak 2- Yukarıda yazılı konularda belgelere dayanarak inceleme, tahlil, denetim yapmak, mali tablo ve beyannameler ile ilgili konularda yazılı görüş bildirmek, rapor düzenlemek, tahkim, bilirkişilik işlemleri yapmak 2-Maliyet Muhasebesi: Muhasebesi: Genel muhasebe ve maliyet muhasebesinin sağladığı bilgilerden faydalanarak yeni bilgiler üreten ve bu bilgileri işletme yöneticilerine sunan muhasebe dalıdır. Yöneticilere işletmenin geleceği ile ilgili karar vermede yardımcı olur. 3-Yönetim Yeminli Malî Müşavirlerin Çalışma Konuları: 1- Gerçek ve tüzel kişi işletmelerinin muhasebe sistemini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işleri düzenlemek veya bu konularda müşavirlik hizmetleri yapmak 2- Yukarıda yazılı konularda belgelere dayanarak inceleme, tahlil, denetim yapmak, malî tablo ve beyannameler ile ilgili konularda yazılı görüş bildirmek, rapor düzenlemek, tahkim, bilirkişilik işlemleri yapmak 3-Mali tablo ve beyannamelerin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğu, hesapların denetim standartlarına uygunluğu ve hesapların denetim standartlarına göre incelendiğini tastik etmek 4-İlgili mevzuat ile Maliye Bakanlığı ve resmî kurumlarca verilecek görevleri yapmak Muhasebecilik Mesleği Muhasebecilik Mesleğinin Özellikleri 1989 yılında çıkarılan “Serbest Muhasebeci Malî Müşavirlik ve Yeminli Malî Müşavirlik Kanunu” Türkiye’de muhasebecilik mesleğinin şartlarını ve çalışma konularını belirlemiştir. Bu sayede bir süre sonra tek düzen muhasebe sistemine geçilmiş ve muhasebeciler arasında uygulama farklılıkları ortadan kalkmıştır. Türkiye’de muhasebe meslek mensupları iki ünvana ayrılmaktadır: Muhasebe insanların sahip oldukları varlıkları kontrol eder ve onların çıkarları doğrultusunda yönetir. Eskiden sadece defter tutma olarak bilinen muhasebecilik mesleği günümüzde bilgi üretmek ve varlıkları yönetmek işlevlerini de yerine getirmektedir. İyi bir muhasebeci çağın ihtiyaçlarına uygun bilgi ve beceriye sahip olmalıdır. Muhasebe ağırlıklı eğitim veren bir yüksek öğrenim kurumundan mezun olmalıdır. Mezuniyet sonrasında da kendisini 1- Serbest Muhasebeci Malî Müşavir sürekli geliştirmeli ve yenilikleri takip etmelidir. Ayrıca 2- Yeminli Malî Müşavir Meslek Mensubu Olma Şartları: 3568 sayılı kanuna göre meslek muhasebeci yaptığı iş ve işlemlerde meslek ahlâkına uygun davranmalıdır. Muhasebesini tuttuğu işletme ile ilgili tüm kurum mensubu olmanın genel ve özel şartları vardır: kuruluşlara karşı dürüst ve güvenilir olmalıdır. Genel Şartlar Tüm meslek mensuplarında olması gereken ortak özellikler şunlardır: 1. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak 2. Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmak 3. Kamu haklarından mahrum bulunmamak Hesabın Kapalı Olması: Hesabın borç ve alacak tutarlarının birbirine eşit olması ve kalan vermemesi durumudur HESAP KAVRAMI Aynı nitelikteki işlemlerin artış ve azalışlarının izlendiği çizelgelere hesap denir. Örneğin “bankalar hesabı” gibi. Ayrıca her hesabın detayları için o hesaba ait alt hesaplar da açılabilir. Örneğin bankalar hesabının alt hesapları olarak “A Bankası”, “B Bankası” gibi alt hesaplar açılabilir. Hesabın Şekli: Hesap defter-i kebirin (büyük defterin) sayfaları üzerinde iki kısımdan oluşmaktadır. Her hesabın bir ismi vardır ve çizelgenin üst tarafına yazılır. Sol kısmına borç, sağ kısmına ise alacak tarafı denmektedir. Her iki tarafta da tarih, açıklama ve tutar sütunları bulunur. Hesabın şekli aşağıdaki gibidir: BORÇ ............................ HESABI Tarih Açıklama Tutar ALACAK Tarih Açıklama Tutar Muhasebe uygulamalarında kolaylık sağlamak amacı ile hesap aşağıdaki şeklinde çizilmektedir. Büyük Defter, "T" şeklinde sadece borç ve alacak BORÇ 300 BANKA KREDİLERİ HESABI 40.000 ALACAK 40.000 40.000 40.000 Banka kredileri hesabının borç ve alacak toplamları eşit olduğundan bankalar hesabı kapalıdır.(kalan vermemiştir.) .Aktif Karakterli Hesap: Açılış kaydı borç tarafından yapılan ve borç kalanı veren hesaba aktif karakterli hesap denir. Bu hesaplar bilançonun aktif tarafında yer alır ve "varlık hesapları" olarak bilinir. Pasif Karakterli Hesap: Açılış kaydı alacak tarafından yapılan ve alacak kalanı veren hesaba pasif karakterli hesap denir. Bu hesaplar bilançonun pasif tarafında yer alır ve "kaynak hesapları" olarak bilinir. AKTİF ....................................................... BİLANÇOSU PASİF tarafları yazılarak tutarlar buraya yazılmaktadır. BORÇ .........................HESABI ALACAK I. DÖNEN III. KISA VADELİ YABANCI VARLIKLAR................... KAYNAKLAR 100–200 arası hesaplar (200 hariç) 300–400 arası hesaplar (400 hariç) IV. UZUN VADELİ YABANCI II. DURAN VARLIKLAR................................. KAYNAKLAR....... Hesap Açma: Bir hesabın borç ya da alacak tarafına ilk kez kayıt yapılarak hesabın kullanılmaya başlanmasına hesap açma denir. BORÇ 153 TİCARİ MALLAR HESABI 200–300 arası hesaplar (300 hariç 400–500 arası hesaplar (500 hariç) V.ÖZKAYNAKLAR................................... ALACAK 500–600 arası hesaplar (600 hariç) 2.000 A.TOPLAM ................ P.TOPLAM ................. Hesabın Borçlandırılması: Bir işlemin hesabın borç tarafına yazılmasına hesabın borçlandırılması denir 1. Bilânço Hesaplarının İşleyiş Kuralları Hesabın Alacaklandırılması: Bir işlemin hesabın alacak tarafına yazılmasına hesabın alacaklandırılması denir. *** Varlık Hesaplarının (aktif hesapların) İşleyişi: Varlık hesapları dönen varlıklar ve duran varlıklar olmak üzere ikiye ayrılır. BORÇ 500 SERMAYA HESABI ALACAK 50.000 Hesabın Kalan (Bakiye) Vermesi: Bir hesabın borç ve alacak tutarları arasındaki farka kalan ya da bakiye denir. Hesabın borç tutarı fazla ise borç kalanı, alacak tutarı fazla ise alacak kalanı verir. BORÇ 100 KASA HESABI ALACAK 15.000 5.000 15.000 5.000 320 SATICILAR HESABI 35.000 15.000 40.000 5.000 40.000-35.000=5.000 TL alacak kalanı vermiştir. II. DURAN VARLIKLAR :Normal şartlarda bir yıl içinde elden çıkarılması düşünülmeyen, faydaları bir yıl içinde tükenmeyecek varlıklar bu grupta yer alır. Örneğin; demirbaşlar, makine, techizat, bina, taşıt, biryıldan uzun vadeli alacaklar, hisse senedi ve tahviller.hesap kodları 2 ile başlayan hesaplardır. BORÇ 15.000-5.000= 10.000 Borç kalanı vermiştir. BORÇ I. DÖNEN VARLIKLAR:Nakit olarak işletme kasasında ya da bankada tutulan paralar ile bir yıl veya daha kısa süre içinde paraya çevrilebilecek değerler dönen varlıklar grubunda yer alır. Örneğin; nakit para, vadesiz banka mevduatı, bir yıldan kısa vadeli alacaklar, işletmenin ticari malları..Hesap kodları 1 ile başlayan hesaplardır. ALACAK VARLIK HESABI İLK KAYIT + (Artış olduğunda) ALACAK (Azalış olduğunda) Varlık hesaplarında ilk kayıt devamlı borç tarafa yapılır. Çünkü borç tarafı "+" kısmıdır, alacak tarafı ise "-" kısımdır. Hiçbir zaman borç tarafı (+) alacak tarafdan (-) az olamaz. Bu nedenle borç tarafa (+) bir kayıt yapmadan, hesabı azaltamayız, yani alacak tarafa (-) kayıt yapamayız. Buna göre diyebiliriz ki, varlık hesabında, alacak taraf (-), borç tarafı (+) hiçbir zaman geçemez. Varlık hesaplarında bir hesapta artış (+) olursa devamlı borç tarafa, hesapta azalış olursa (-) devamlı alacak tarafa kayıt yapılır. **** Kaynak Hesaplarının İşleyişi: Kaynak hesapları kısa vadeli yabancı kaynaklar, uzun vadeli yabancı kaynaklar ve özkaynaklar olmak üzere üçe ayrılır. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar :Bir yıl ya da daha kısa süre içinde ödenmesi gereken borçlar bu grupta yer alır. Hesap kodları 3 ile başlayan hesaplar kısa vadeli yabancı kaynaklar Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar: Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek borçlar bu grupta yer alır. hesap kodları 4 ile başlayan hesaplar uzun vadeli yabancı kaynaklar, Özkaynaklar: İşletme sahip ve ortaklarının servetlerinden işletmeye koydukları sermaye ve benzeri kaynaklar bu grupta yer alır. hesap kodları 5 ile başlayan hesaplar özkaynaklar da yer alır. BORÇ KAYNAK HESABI (Azalış olduğunda) ALACAK İLK KAYIT + (Artış olduğunda) Kaynak hesaplarında ilk kayıt devamlı alacak tarafa yapılır. Çünkü alacak tarafı "+" kısmıdır, borç tarafı ise "-" kısımdır. Hiçbir zaman alacak tarafı (+) borç tarafdan (-) az olamaz. Bu nedenle alacak tarafa (+) bir kayıt yapmadan, hesabı azaltamayız, yani borç tarafa (-) kayıt yapamayız. Buna göre diyebiliriz ki, kaynak hesabında, borç taraf (-), alacak tarafı (+) hiçbir zaman geçemez. Kaynak hesaplarında bir hesapta artış (+) olursa devamlı alacak tarafa, hesapta azalış olursa (-) devamlı borç tarafa kayıt yapılır. 2. Gelir Tablosu Hesaplarının İşleyiş Kuralları Gelir tablosu, işletmenin gelir ve giderlerini göstererek kar veya zararını ortaya çıkaran mali bir tablodur. Gelir hesapları ve gider hesaplarından oluşmaktadır. Tek düzen hesap planında, hesap kodları 6 ile başlayan( 600–700 arası) hesaplar gelir tablosu hesaplarıdır. 1. Gider Hesaplarının İşleyişi: İşletmenin sermayesinde azalış meydana getiren ve işletme açısından olumsuz olan işlemlere gider işlemleri denir. Bir gider ortaya çıktığında gider hesabının boruna, giderde azalma olduğunda gider hesabının alacağına kayıt yapılır. İşleyişi varlık hesapları gibidir. Gider hesapların yanında (-) işareti bulunmaktadır. BORÇ GİDER HESABI ALACAK İLK KAYIT + (Artış olduğunda) (Azalış olduğunda) 2. Gelir Hesaplarının İşleyişi: İşletmenin sermayesinde artış meydana getiren ve işletme açısından olumlu olan işlemlere gelir işlemleri denir. Bir gelir ortaya çıktığında gelir hesabının alacağına, gelirde azalma meydana geldiğinde gelir hesabının borcuna kayıt yapılır. İşleyişi kaynnak hesapları gibidir. BORÇ GELİR HESABI ALACAK İLK KAYIT (Azalış olduğunda) + (Artış olduğunda) TEK DÜZEN HESAP PLANI Tek Düzen Hesap Planı Tanımı Bir işletmede kullanılacak hesapların gruplandırılmış olarak yer aldığı listeye hesap planı denir. Türkiye'de bilanço esasına göre defter tutan 1. sınıf tacirler 1 Ocak 1994 tarihinden itibaren yürürlüğe konan tek düzen hesap planını uygulamak zorundadırlar. Hesap planındaki kodlar ve hesaplar değişitirilemez, fakat işletmeler istediği hesapları seçip muhasebe kayıtlarında kullanabilirler. Hesap planında hasaplar desimal (ondalık) sisteme göre kodlanır. Hesap kodunun ilk rakamı: Hesap sınıfı Hesap kodunun ikinci rakamı : Hesap grubu Hesap kodunun üçüncü rakamı: Büyük defter hesabı Örneğin 100 Kasa Hesabını ele alalım: 1 0 0 3 2 0 Hesap Sınıfı(Dönen Varlık) Hesap Grubu(Hazır Değer) Büyük Defter Hesabı(Kasa Hesabı) Hesap Sınıfı(Dönen Varlık) Hesap Grubu(Hazır Değer) Büyük Defter Hesabı(satıcılar hesabı) TEMEL MALİ TABLOLAR Ticari işletmelerin mali yapısını daha net görebilmek için düzenlenen tablolara mali tablo denir. Muhasebenin temel standartlarına göre belirlenen temel mali tablolar üç gruba ayrılır. 1. Bilanço: İşletmenin belirli bir tarihteki varlıklarını ve kaynaklarını gösteren temel mali tabloya bilânço denir. Bilânçonun unsurları Bilânço İlkeleri Bilânço genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun hazırlanmalıdır. Bilânço ilkeleri bilânçonun bölümlerine göre açıklanabilir. Varlıklara İlişkin İlkeler şletmenin bir yıl içinde paraya dönüşebilecek değerleri dönen varlık, bir yıldan uzun sürede paraya çevrilecek değerler duran varlıklar grubunda yer alır. klara karşılık ayrılır. BİLANÇO DÜZENLEME ÇEŞİTLERİ 1- Kuruluş Bilançosu; İşletme ilk defa kurulduğunda düzenlenen bilançodur. 2- Açılış ( sene başı ) Bilançosu; Her yıl 1 ocakta düzenlenen bilançodur. 3- Kapanış(sene sonu)Bilançosu: Her yıl 31 Aralıkta düzenlenen bilançodur. BİLANÇO DÜZENLENMESİ Varlık Kavramı :İşletmenin sahip olduğu, para ile ifade edilebilen değerlere varlık denir. Örneğin işletmenin nakit parası, bankadaki parası, bina, demirbaş, taşıt, makine, mal, alacak ve hakları işletmenin varlıklarıdır. Varlıklar bilânçoda iki başlık altında yer almaktadır: Kaynak Kavramı: İşletme varlıklarının işletmeye kimler tarafından sağlandığını ifade eden kavrama kaynak denir. Varlıklar iki kaynaktan elde edilebilir. Bunlardan biri sermaye diğeri de borçtur. İşletme kurulurken işletme sahiplerinin ortaya koyduğu değerlere sermaye denir. Kaynak Üçüncü kişilerin(satıcı gibi) işletme varlıkları üzerindeki haklarını ifade eder. Kısaca ifade etmek gerekirse, işletmenin kısa ve uzun vadede geri ödemek için aldığı tutarları ifade eder. Banka kredileri, borç senetleri, satıcılar vb. Bilançonun Temel Denkliği Bilânçoda her varlığın mutlaka bir kaynağı vardır. Varlık ve kaynak toplamları mutlaka birbirine eşit olmalıdır. Buna bilanço temel denkliği denir. AKTİF = PASİF VARLIKLAR= KAYNAKLAR Kaynaklara İlişkin İlkeler (Dönen Var.+Duran Var.)=(Kısa vadeli yab. Kay.+Uzun vadeli yab kay.+Öz Kay.) SERMAYENİN HESAPLANMASI aktarılmalıdır. r özelliklerine göre ayrılmalıdır. Özkaynaklara İlişkin İlkeler Bilançonun temel denkliğinden faydalanılarak işletmenin sermayesi hesaplanabilir Sermaye = Varlıklar - (Kısa Vadeli Yab. Kaynaklar + Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar) SERMAYE= VARLIKLAR – KAYNAKLAR (yabancı) dir. veya SERMAYE = AKTİF TOPLAM – PASİF TOPLAM (Bilanço düzenlenince ) Bilanço, 1, 2, 3, 4 ve 5 ile başlayan hesaplardan oluşmaktadır. Bilânçonun Biçimsel Yapısı Bilânço biçim olarak dört bölümden oluşmaktadır: Bilanço başlığı : Bilanço başlığında mutlaka bulunması gereken üç önemli unsur vardır. Bunlar; işletmenin adı veya ünvanı, bilanço kelimesi ve bilanço tarihi. ÖRNEK: X Ticaret işletmesinin 12.10.2015 tarihinde varlık ve kaynak toplamları aşağıdaki gibidir: Dönen Varlıklar: 3.000 TL Duran Varlıklar: 2.000 TL Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar: 1.000 TL Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar: 2.500 TL : Bilanço Dipnotları: Bilanço dipnotları ise bilançonun daha iyi anlaşılabilmesi ve yorumlanabilmesi için gerekli açıklamaların yazıldığı bölümdür. Bilânço sunuş biçimine göre iki değişik şekilde hazırlanabilir. Bunlar: Hesap tipi: sol tarafı aktıf, sağ tarafı pasif olarak düzenlenen bilanço tipidir. : Birden fazla yılın yer aldığı, aktif ve pasif değerlerin alt alta yazıldığı ve yılların birbirleriyle karşılaştırılması imkana sağlayan bilanço türüdür. ............. TİCARET İŞLETMESİNİN ../../.. TARİHLİ BİLÂNÇOSU AKTİF I.DÖNEN VARLIKLAR 2010 2011 2012 A-Hazır Değerler B-Menkul Kıymetler C-Ticari Alacaklar D-Diğer Alacaklar E-Stoklar F-Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları G-Diğer Dönen Varlıklar Dönen Varlıklar Toplam II-DURAN VARLIKLAR A-Ticari Alacaklar B-Diğer Alacaklar……. İstenenler: a- İşletmenin sermayesini hesaplayınız. b- Bilânço temel eşitliğini bulunuz. c- Bilançoyu düzenleyiniz. Varlıklar= Dönen Varlıklar +Duran Varlıklar Varlıklar= 3.000 TL + 2.000 TL Varlıklar= 5.000 TL Kaynaklar= Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar + Uzun Vadeli Yab.Kaynaklar Kaynaklar= 1.000 TL + 2.500 TL Kaynaklar= 3.500 TL Sermaye = Varlıklar – Kaynaklar Sermaye = 5.000 TL – 3.500 TL = 1.500 TL ÖRNEK: BULUT Ticaret işletmesi 12.10.2015 tarihinde aşağıdaki değerler ile işe başlamıştır. 100 Kasa Hs : 1.500 TL 102 Bankalar Hs : 2.200 TL 153 Ticari Mallar Hs : 1.000 TL 120 Alıcılar Hs : 500 TL 320 Satıcılar Hs : 1.500 TL 300 Banka Kredileri Hs: 500 TL 254 TaşıtlarHs : 2.000 TL 255 Demirbaşlar HS : 1.400 TL 500 Sermaye : ? İstenenler: a- BULUT Ticaret işletmesinin sermayesini hesaplayınız b- Bilanço temel denkliğini bulunuz. c- açılış bilançosunu düzenleyiniz. Varlıklar Toplamı = Kasa + Banka + Ticari Mal + Alıcılar + Taşıtlar + Demirbaşlar Varlıklar Toplamı = 1.500 + 2.200 + 1.000 + 500 + 2.000 + 1.400 Varlıklar Toplamı = 8.600 Kaynaklar Toplamı = Satıcılar + Banka Kredileri Kaynaklar Toplamı = 1.500 + 500 Kaynaklar Toplamı = 2.000 Sermaye = Varlıklar – Kaynaklar Sermaye = 8.600 – 2.000 Sermaye = 6.600 DÜZENLEYİCİ HESAPLAR Aktif Karakterli Hesap: Açılış kaydı borç tarafına yapılan ve borç kalanı veren hesaba aktif karakterli hesap denir. Pasif Karakterli Hesap: Açılış kaydı alacak tarafına yapılan ve alacak kalanı veren hesaba pasif karakterli hesap denir. Bu hesapların içinde eksi (-) hesaplar bulunur. Hesabın yanında (-) olanlar düzenleyici hesaplardır. Bu hesaplar kendinden önceki hesapları düzenlemektedir. Düzenleyici hesaplar bulunduğu hesap grubunun işleyiş kurallarının tersi şeklinde işlemektedir. Aktifte yer alan bir düzenleyici hesap pasif hesapların işleyişleri gibi işler. Pasifte yer alan bir düzenleyici hesap aktif hesapların işleyişi gibi işlemektedir. Örnek: Hesap planını alıp ilgili hesapları tespit ettiğimiz zaman 103 verilen çekler hesabının yanında (-) işaretini görürüz. bu tür hesaplar bulundukları grubun tam tersi kurallara göre işlemektedir. 103 varlık hesapları altında yer alan ancak kaynak hesabı şeklinde işleyen bir hesaptır. Bu nedenle bu hesabı bilânçoda varlıklar kısmına yazsak da sermaye hesaplarken kaynak hesabı olarak düşüneceğiz ve kaynaklar ile birlikte toplayacağız. Aynı şekilde bilânço düzenlerken 102 holu hesabın altına (-) olarak yazacağız ve toplam alırken bu rakamı düşeceğiz. ÖRNEK 2. İREM Ticaret işletmesi 13.10.2015 tarihinde aşağıdaki değerler ile faaliyetlerine başlamıştır: 100 Kasa: 5.000 TL 102 Bankalar : 2.000 TL 103 Verilen Çekler(-): 500 TL 121Alacak senetleri : 1.200 TL 220 Alıcılar : 1.000 TL 252 Binalar : 7.000 TL 321 Borç senetleri : 4.000 TL 421 Satıcılar : 1.500 TL 500 Sermaye : ? İstenenler: İREM Ticaret işletmesinin sermayesini hesaplayınız İREM Ticaret işletmesinin açılış bilânçosunu düzenleyiniz. Açılış kaydını ve büyük defter kaydını yapınız. 257 Birikmiş Amortisman (-)………………… 500 Tl 322 Borç senetleri Reeskont Hs (-)……………..1000 TL 120 Alıcılar Hs ………………………………….6.000 TL 500 Sermeye= ? İstenenler: a- HG Ticaret işletmesinin sermayesini hesaplayınız b- açılış bilançosunu düzenleyiniz. c- Açılış kaydını ve büyük defter kaydını yapınız. ------------------------------------------------------------------------Değerlendirme Soruları : DOĞRU / YANLIŞ 1. Bir işletmenin belli bir tarihteki varlık ve kaynaklarının gösterildiği temel mali tabloya bilanço denir…….. 2. Öz kaynaklar bilânçonun aktif tarafında yer alır. …… 3. Bilânço hesap tipi ve rapor tipi olmak üzere iki şekilde düzenlenebilir…….. 4. 320 Satıcılar hesabı bir varlık hesabıdır. ….. 5. Bilânçoda toplamlar birbirine eşit olmayabilir…… 6. Kapanış bilançosu mizandan faydalanarak düzenlenir. 7. İşletme sermayesini bulmak için varlık toplamından kaynak toplamı çıkarılır…… 8. Bilânçoda aktif ve pasif toplamının birbirine eşit olmasına bilânço temel denkliği denir…… 9. Bilançonun başına tarih ve işletme ismini yazmak zorunlu değildir……. 10. 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri hesabı 102 Bankalar hesabının altında (-) olarak yer alır……. 11. İşletmenin gelir ve giderlerinin gösterildiği temel mali tabloya bilânço denir…... 12. Aktif karakterli hesaplarda artışlar borca, azalışlar alacağa yazılır…… 13. Bilânço düzenlerken ve kayıt yaparken hesap plânından faydalanılır……. 14. Bilânçoda aktif ve pasif olmak üzere iki taraf vardır. ……. 15. Bilânçoya tarih yazmak zorunlu değildir. ……. Varlık Toplamı = Kasa + Banka + Alacak Senetleri + U.V. Alıcılar + Binalar Varlık Toplamı = 5.000 + 2.000 + 1.200 + 1.000 + 7.000 16. Duran varlıklar bilânçonun pasif tarafında yer alır…… Varlık Toplamı = 16.200 Kaynak Toplamı = Verilen Çekler + Borç Senetleri + U.V. Satıcılar Kaynak Toplamı = 500 + 4.000 + 1.500 Kaynak Toplamı = 6.000 Sermaye = Varlıklar – Kaynaklar Sermaye = 16.200 - 6000 Sermaye = 10.200 ----------------------------------------------------------------------------------------ÖRNEK: HG işletmesinin 01.01.2015 tarihinde aşağıdaki değerlerle işe başlamıştır. 100 Kasa Hesabı............................................2.000 TL 102 Bankalar Hesabı.....................................5.000 TL 153 Ticari Mallar Hesabı............................1.000 TL 255 Demirbaşlar Hesabı..............................6.000 TL 321 Borç Senetleri Hesabı..........................4.000 TL 400 Banka Kredileri Hesabı........................3.000 TL 421 Borç Senetleri Hesabı..........................5.000 TL 103 verilen çekler (-)………………………1000Tl 17. 322 nolu hesap kaynak hesabı olmasına karşın varlık hesabı gibi işlemektedir…….. 18. Hesap numarası 100 ile başlayan hesaplar dönen varlıklar grubunda yer alır…….. 19. Gelir tablosunda varlık ve kaynak hesapları bulunur……. 20. Hesaplara kayıt yapılırken ve bilânço düzenlenirken rakamların doğru yazılması çok önemlidir……... MUHASEBE SÜRECİ olduğu zaman kullanılır. Yani tahsil fişi kasa hesabı borçlu durumda olacağı zaman kullanılır. Kısaca kasaya para giriyorsa tahsil fişi Muhasebe Süreci: Bir muhasebe döneminin başından sonuna kadar kesilir. yapılan muhasebe işlemleri dizisine muhasebe süreci denilmektedir. Muhasebe dönemi genelde 1 yıldır ve 1 Ocak tarihinde başlar, Kasa tahsil fişinde borçlu hesap her zaman kasa hesabı olduğu için 31 aralık tarihinde sona erer. Yıl içersinde yeni işe başlayanların sadece alacaklı hesap yazılır muhasebe dönemi, işe başlama tarihinden itibaren başlar ve o yılın sonunda sona erer. Mad. AÇIKLAMA BORÇ ALACAK No MUHASEBE SÜRECİNİN AŞAMALARI 1 ....................................Tarih...................................... 1- Açılış bilançosunun düzenlenmesi 2- Yevmiye defter (Günlük defter) kayıtlarının yapılması 3- Büyük defter (Defteri kebir) kayıtlarının yapılması 4- Yardımcı defter kayıtlarının yapılması 5- Aylık mizanların düzenlenmesi 6- Dönem sonu envanter işlemlerinin yapılması 7- Gelir Tablosunun düzenlenmesi 8- Sonuç hesaplarının (Gelir - Gider hesapları) kapatılması 9- Kesin mizanın düzenlenmesi 10- Dönem sonu bilançosunun düzenlenmesi 11- Bilanço hesaplarının kapatılması 12- Yeni muhasebe dönemi hesaplarının açılması 100 KASA HESABI Alacaklı Hesap ................................Açıklama............................... 2. Kasa Tediye Fişi: İşletmenin kasasından çıkan paraların hangi nedenlerle ödendiğini ve hangi hesaplara borç kaydedileceğini gösteren fiştir. Tediye fişi, kasadan para çıkışı olduğu zaman kullanılır. Yani tediye fişi kasa hesabı alacaklı durumda olacağı zaman kullanılır. Kısaca kasadan para çıkıyorsa tediye fişi kesilir. 2- Yevmiye defter (Günlük defter) kayıtlarının yapılması Ticari işlemlerin belgelerden faydalanılarak tarih sırası ile maddeler hâlinde kaydedildiği deftere yevmiye defteri (günlük defter) denir Yevmiye defterine yapılan her kaydın mutlaka bir belgesi olmalıdır. Deftere kayıt yapılırken hata olursa muhasebe prensiplerine göre düzeltme yapılır. Silme, karalama, sayfa koparma kesinlikle yasaktır ve cezai müeyyidelere tabidir. Yanlış yazılan rakam veya yazının üzeri okunacak şekilde tek çizgi ile çizilir ve üzerine ya da yanına doğrusu yazılır. Yevmiye defteri ciltli ya da yapraklı veya sürekli form şeklinde olabilir. Kullanılmadan önce notere tasdik ettirilmesi gerekir. Aksi hâlde tutulan defter kanunen geçerli sayılmaz. İşlemlerin defterlere günü gününe kaydedilmesi esas olmakla birlikte en geç 10 gün içinde deftere kayıt yapılmalıdır. Kayıtlarını muhasebe fişine dayanarak yürüten işletmelerde en geç 45 gün içinde deftere kayıt yapılmalıdır aksi hâlde hiç kayıt yapılmamış sayılır. . Muhasebe Fişi Düzenleme İşlemler yevmiye defterine doğrudan kaydedilebileceği gibi muhasebe fişleri yardımı ile de kaydedilebilir. İşlemlerin yevmiye defterine yazılmadan önce kaydedildiği, yetkili kişilerin imzalarını taşıyan ve yevmiye bilgilerini içeren fişe “muhasebe fişi” denir. İşlemler önce belgelere dayanarak muhasebe fişine, buradan yevmiye defterine kaydedilir. Muhasebe fişinin kullanımı zorunlu değildir ve standart bir şekli yoktur. Genellikle büyük işletmeler tarafından kullanılır. Muhasebe fişi kullanan işletmeler 45 gün içinde defterlere kayıt yapmalıdırlar .1. Kasa Tahsil Fişi: İşletmenin kasasına giren paraların nerelerden, hangi nedenlerle alındığını ve hangi hesaplara alacak kaydedileceğini gösteren fiştir. Tahsil fişi, kasaya para girişi Kasa tediye fişinde alacaklı hesap her zaman kasa hesabı olduğu için sadece borçlu hesap yazılır. Mad. AÇIKLAMA No 1 BORÇ ALACAK ....................................Tarih...................................... Borçlu Hesap 100 KASA HESABI ................................Açıklama............................... 3. Mahsup Fişi: Kasa hesabını ilgilendirmeyen başka bir ifade ile tamamı nakit olmayan işlemler için düzenlenen fiştir. Mahsup fişi, kasaya ne para giriyorsa, ne de para çıkıyorsa kullanılır. mahsup fişinde borçlu ve alacaklı hesaplar için iki bölüm bulunmaktadır. Bu bölümlere borçlu ve alacaklı hesapların kodu, adı ve tutarları yazılır. Mad. No AÇIKLAMA 1 ....................................Tarih...................................... Borçlu Hesap Alacaklı Hesap ................................Açıklama............................... BORÇ ALACAK yevmiye maddesi : Yevmiye defterinde iki tarih arasındaki alana denir. Yevmiye madde çeşitleri a- Basit madde b- Bileşik madde c- Karma madde a- Basit (yalın) madde: Tek hesabın borçlu, tek hesabın alacaklı olduğu madde türüdür. Örnek. Bankadaki hesaba 10.000 Tl yatırılmıştır. NOT. MAL ALIŞ ---- 153 TİCARİ MALLAR HESABI nın borcuna 191 İNDİRİLECEK KDVE HES.nın borcuna MAL SATIŞ----- 600 YURT İÇİ SATIŞ HES.nın alacağına 391 HESAPLANAN KDV HES.nın alacağına Senet düzenleyip verilirse 321 BORÇ SENETLERİ alacağına Düzenlenen senet ödenirse 321 BORÇ SENETLERİ HS borcuna --------------------------------------------------Alıcıdan Senet alınırsa 121 ALACAK SENETLERİ HS borcuna Senet tahsil edilirse 121 ALACAK SENETLERİ HS alacağına Banka hesabından 2.000 TL çekilmiştir Veresiye satış olursa Veresiye alış olursa 120 ALICILAR HS 320 SATICILAR HS Alıcıdan çek alınırsa 101 ALINAN ÇEKLER HS Satıcıya çek verilirse 103 Verilen çekler ve ödeme emirleri hs -------------------------------------------------------------------------- Birden fazla borçlu hesaba karşılık tek hesabın alacaklı olduğu ya da tek hesabın borçlanmasına karşılık birden çok hesabın alacaklandığı madde türüdür. b- Bileşik madde: Örnek: 1- 5.000 Tl lık mal %18 KDV hariç peşin alınmıştır. 2- 4.00, TL lık mal %18 KDV hariç satılmıştır. ------------------------------------------------------------------------c- Karma madde Birden çok borçlu hesaba karşılık birden çok hesabın alacaklı olduğu madde türüdür. Örnek: açılış kaydı. Örnek: 10.000 TL lık malın yarısı peşin yarısı veresiye satılmıştır . %18 KDV (hariç) peşin alınmıştır. MAL ALIŞI 1- 10000 TL lık mal %18 kdv hariç peşin alınmıştır. 2- 5.000 TL lık mal %18 kdv hariç alınmıştır. Karşılığında çek düzenlenip verilmiştir. 3- 4,000 TL lık mal %18 kdv hariç satıcıdan veresiye alınmıştır. 4- 3.000 TL lık mal %18 kdv hariç alınmıştır. Karsılığında senet düzenlenip verilmiştir. MAL SATIŞI 5- 10000 TL lık mal %18 kdv hariç peşin satılmıştır. 6- 5,000 TL lık mal %18 kdv hariç satılmıştır. Karşılığında çek alınmıştır. 7- 4.000 TL lık mal %18 kdv hariç veresiye satılmıştır. 8- 3.000 TL lık mal %18 kdv hariç satılmıştır. Karşılığında senet alınmıştır. ÖLÇME SORULARI Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlış ise Y yazınız. 1. Birinci sınıf tacirler, bilanço esasına göre defter tutarlar. 2. Açılış kaydı açılış bilançosundan faydalanılarak düzenlenir. 3. Yevmiye maddesine tarih yazmaya gerek yoktur. 4. Yevmiye defterinde borç ve alacak tutarları birbirine eşit olmayabilir. 5. Yevmiye defterinin diğer adı büyük defterdir. 6. İşlemlerin yevmiye defterine yazılmadan önce kaydedildiği, yetkili kişilerin imzalarını taşıyan ve yevmiye bilgilerini içeren fişe muhasebe fişi denir. 7. Bankaya para yatırıldığında işlem tediye fişine yazılabilir. 8. Kasaya nakit girişi olduğu durumlarda düzenlenen fişe kasa tahsil fişi denir. 9. İşletme muhasebe fişi kullanıyorsa yevmiye defterine en geç 45 gün içinde kayıt yapmalıdır. 10. Muhasebe fişlerini kullanmak zorunlu değildir. 2-BÜYÜK DEFTER (DEFTERİ KEBİR) 1. Büyük Defterin Tanımı: Büyük defter, yevmiye defterlerine kaydedilmiş olan işlemleri buradan alarak sitemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan muhasebe defteridir. (TTK Madde 71, VUK Madde 184) Büyük defterin diğer adı da Defteri Kebir'dir. Büyük Defterin Şekli: Büyük defter hesabının en az aşağıdaki bilgileri bulundurması zorunludur: - Hesabın ismi, - Yevmiye defteri tarihi, - Yevmiye defteri madde numarası, - Borçlu veya alacaklı tutar, - Açıklama. ANA HESAP: Hesap planında defter-i kebir hesaplarının her birine ana hesap denir. alacak kalanı veren hesaplar ise pasife yazılır. Düzenleyici hesaplar var ise göz önünde bulundurulur. 11- BİLANÇO HESAPLARININ KAPATILMASI ( kapanış kaydı) Açık olan bilanço hesapları sene sonunda mutlaka kapatılmalıdr.z bunun için kapanış bilançosunun pasif tarafındaki hesaplar yevmiye defterinin borcuna, aktif tarafındaki hesaplar ise yevmiye defterinin alacağına yazılarak tüm hesaplar kapatılır. Hiçbir hesap açık kalmaz. (Açılış bilançosunun tersidir.) ÖRNEK: 100 KASA HS 12.000 -8500 102 BANKALAR 4000-2500 121 ALACAK SNT 6100-5000 153 TİC.MAL. 24000 255 DEMİRBAŞ 2000- 320 SATICILAR 1500-2000 500 SERMAYE 31000- 590 DÖNEM NET KARI - -600 600 YURT İÇİ SATIŞ1000-10000 642 FAİZ GELİR. 2400-2400 653 KOM. GELİRİ 1800-1800 İSTENEN 4- YARDIMCI DEFTERE KAYIT A- Kesin mizanı düzenleyiniz. B- Kapanış bilançosunu düzenleyiniz. YARDIMCI HESAP: Ana hesapların altında yer alanı, ana hesapları C- Kapanış kaydını yapınız. açıklayanı ve ana hesaplara bağlı alarak çalışan hesaplara yardımcı( D- Yeni dönem açılış bilançosunu düzenleyiniz. alt, muavin, talî ) hesap denir. Örnek: 102 BANKALAR HESABI ------------- Ana hesap 102.01 Ak Bank : 20.000 TL ---------- yardımcı hesap 102.02 Halk Bankası: 12.000 TL------------ yardımcı hesap AKTİF (VARLIK ) HESAPLARININ İNCELENMESİ Varlık hesapları, bilançonun aktif tarafını oluşturan işletmenin sahip olduğu değerlerin izlendiği hesaplardır. Bu hesaplar borç taraflarından çalışmaya başlar ya borç kalanı verir ya da hiç kalan vermez. 5- Mizanın Tanımı: Yevmiye defterine kayıt edilen işlemlerin Varlık hesapları hesap planında iki sınıf hâlinde bulunur. defteri kebir hesaplarına doğru aktarılıp aktarılmadığını kontrol I. dönen varlıklar etmek ve hesapları topluca görmek amacıyla düzenlenen çizelgeye II. duran varlıklar mizan denir. I. DÖNEN VARLIKLAR Mizan çeşitleri 3 türlüdür. Bunlar aylık mizan, genel geçici mizan ve o 10. Hazır Değerler kesin mizandır. o 11. Menkul Kıymetler 1.1. Aylık Mizan: Yevmiye defteri kayıtlarını defterikebire o 12. Ticari Alacaklar geçirdikten sonra genellikle ay sonlarında kontrol amacı ile o 13. Diğer Alacaklar düzenlenen mizandır. Düzenlendiği ayın adını alır. Şubat ayı, kasım o 15. Stoklar ayı mizanı gibi. 1 ocak-28 şubat, 1 ocak-30 kasım gibi o 17. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri 1.2. Genel Geçici Mizan: 31 aralıkda envanter işlemlerinden önce 10-Hazır Değerler :İşletmenin kasasında veya bankasında bulunan paralar düzenlenen mizandır. Bu mizana aralık ayı mizanı da denir ile likiditesi (paraya çevrileme kolaylığı) yüksek olan değerler bu grupta yer 3. Kesin Mizan: 31 aralıkda envanter işlemlerinden sonra alır. Hazır değerler grubunda yer alan hesaplar şunlardır: düzenlenen mizandır. yani dönem sonu ile ilgili kayıtlardan sonra 100.Kasa Hesabı düzenlenen mizandır. 101.Alınan Çekler Hesabı NOT: Kesin mizanda sadece bilanço hesapları (1-2-3-4-5 ) kalan 102.Bankalar Hesabı verir. Gelir tablosu (6) ve maliyet (7) hesapları asla kalan vermez. 103.Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı (-) Kesin mizanın kalan sütununa göre kapanış bilançosu düzenlenir. 108.Diğer Hazır Değerler Hesabı Borç kalanı veren hesaplar kapanış bilançosunun aktifine, alacak kalanı veren hesaplar ise bilançonun pasif tarafına yazılır. 100 KASA HESABI: Bu hesap, işletmelerin elinde bulundurduğu 6- DÖNEM SONU ENVANTER İŞLEMLERİ ulusal ve yabancı paraların TL karşılıklarının giriş ve çıkışlarının 31 Aralıkta düzenlenen genel geçici mizandaki hesapların defter izlenmesi için kullandıkları hesaptır. Kasa hesabından çıkış kayıtları ile fiili (gerçek ) durumları arasındaki farkları tesbit olabilmesi için mutlaka kasada para bulunması gerekir. etme işlemine envanter işlemi denir. ENVANTER: varlık ve kaynakları ölçmek, tartmak, saymak ve İşleyişi: İşletmelerin nakit girişleri kasa hesabının borcuna, nakit değerlemek suretiyle kesin ve ayrıntılı olarak belirleme işlemine çıkışları ise kasa hesabının alacağına kaydedilir. Kasa hesabının denir. borç bakiyesi o andaki kasa mevcudunu gösterir. Hesap daima borç 7- GELİR TABLOSUNUN DÜZENLENMESİ KALANI verir veya hiç KALAN vermez. Hiçbir şekilde kasa hesabı Sene sonunda gelir ve gider hesaplarının durumuna göre kar veya alacak kalanı vermez. zara bulunur. Gelirlerden giderlerin çıkartılarak bulunan kar veya ÖRNEK: 01/11/2015 100.000 TL para sermaye olarak konulmuş ve zararın dökümünün gösterildiği çizelgeye gelir tablosu denir. işe başlamıştır. 8- GELİR VE GİDER HESAPLARININ KAPATILMASI 02/11/2015 de Tavas Ziraat Bankasına 30.000 TL yatırılmıştır. Gelir tablosu düzenlendikten sonra gelir ve gider hesapları 690 05/11/2015 de 10.000 TL lık mal %18 KDV hariç peşin alınmıştır. DÖNEM KARI VEYA ZARARI HESABINA aktarılarak kapatılır. 10/11/2015 de 4.000 TL lık mal %18 KDV hariç peşin satılmıştır. Gelir ve giderler tek bir hesapta toplanarak kar veye zara anında 12/11/2015 de işyeri kirası olarak 1.000 TL peşin ödenmiştir. (7/A belli olur. ya göre ) 9- KESİN MİZANIN DÜZENLENMESİ 15/11/2015 de %18 KDV dahil 236 TL lık elektirik faturası peşin 10- KAPANIŞ BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİKesin mizanın ödenmiştir. (7/A ya göre ) kalan bölümüne göre düzenlenir. Borç kalını veren hesaplar aktife, Yevmiye ve büyük defter kayıtlarını yapınız. 101 ALINAN ÇEKLER HESABI İşletmenin satmış olduğu mal ve hizmetler karşılığında veya çeşitli nedenlerden dolayı gerçek ve tüzel kişilerden işletmenin aldığı , henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlendiği hesaptır. İşletme çeki alıyorsa burada alınan çekler hesabı kullanılır. İşleyişi: 3. Sahıslardan çek alındığında üzerindeki yazılı değerleri ile borçlu tarafına, bankadan tahsil edildiğinde , ciro edildiğinde veya müşteriye geri iade edildiğinde alacak tarafa kaydedilir. Hesap daima borç kalanı verir veya hiç bakiye vermez. Vermiş olduğu kalın tahsil edilecek çek tutarını gösterir. Hiçbir şekilde alınan çekler hesabı alacak bakiyesi vermez. ÇEK: Bir bankaya hitaben yazılan ve belli kurallara göre düzenlenen ödeme emridir. ÖRNEK: 1—8.000 TL lık mal %18 kdv hariç satılmıştır. Karşılığında müşteriden çek alınmıştır. 2—5.900 TL lık mal %18 kdv dahil alınmıştır. Karşılığında müşteriden alınan çek ciro edilmiştir. 3-- 2.000 TL lık çek tahsil edilmiştir. 4-- Alıcıdan olan 4.000 TL lık alacağımıza karşılık çek alınmıştır. Yevmiye kayıtlarını yapınız 102 BANKALAR HESABI işletmelerin yurt içi ve yurt dışında banka ve benzeri finans kurumlarında açtırılan hesaplarına yatırılan ve hesaptan çekilen paraların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç tarafına, bankadan çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri için ödenen tutarlar bankalar hesabının alacak tarafına kaydedilir. ÖRNEK: 1— Tavas Ziraat Bankası şubesine vadesiz mevduat hesabı açtırılmış ve 40.000 TL yatırılmıştır. 2-- Tavas İş Bankası şubesine vadesiz mevduat hesabı açtırılmış ve 30.000 TL yatırılmıştır. 3-- 3.000 TL lık mal %18 kdv hariç alınmıştır. Karşılığı Ziraat Bankasındaki hesaptan ödenmiştir. 4-- İş Bankasındaki hesaptan 10.000 TL çekilmiştir. 5—Alıcı 5.000 TL alacağımızı Ziraat Bankasındaki hesabımıza yatırmıştır. 6— Satıcıya olan 8.000 TL lık borcumuz İş Bankasındaki hesaptan ödenmiştir. 7- 12.000 TL tutarındaki verdiğimiz çek Ziraat Bankasındaki hesabımızdan ödenmiştir. 8—4.000 TL lık müşteri çeki tahsil edilmiş İş Bankasındaki hesaba yatırılmıştır. BANKA ENVANTERİ (642 FAİZ GELİRİ KAYDI) İşletmenin bankaya yatırdığı paralar karşısında belli dönemlerde bankadan faiz alır. Alınan faizler 642 FAİZ GELİRLERİ HESABI nın alacağında, hesaba işlendi ise 102 Bankalar Hesabının ( peşin faiz alındı ise 100 Kasa Hesabının ) borcunda gösterilir. ÖRNEK: 1—31/12/2014 de Tavas Ziraat Bankasında gelen hesap özetinde hesabımıza 1500 TL faiz işlendiği görülmüştür. 2—31/12/2014 de İş Bankası hesabımıza 2000 TL faiz tahakkuk etmiş ve faiz tutarı peşin alınmıştır. 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-) İşletmeler bankalara para yatırmaları karşılığında bankalar çek defteri verirler. İşletmeler 3. Sahıslardan amal ve hizmetler aldığında karşılığında bankadan aldıkları bu çekleri verirler. Verilen bu çekler bu hesapta gösterilir. Verilen her çek bankadaki hesabımızı azatlığı için ilk kayıt alacak tarafından yapılır. Verilen çekler hesabı pasif karakterli bir hesaptır yani varlık hesabı olmasına rağmen işleyişi kaynak hesapları şeklindedir. Hesabın yanındaki (-) işareti bu anlama gelmektedir. İŞLEYİŞİ: işletmenin verdiği çek veya ödeme emri bu hesabın alacağına yazılır. Çek tutarı bankadaki hesaptan ödendiğinde ise bu hesabın borcuna 102 nolu hesabın alacağına yazılır. ÖRNEK: 1— işletme 10.000 TL yı bankadaki hesaba yatırmıştır. 2-- 3.000 TL lık mal % 18 KDV hariç alınmıştır. Karşılığında çek düzenlenip verilmiştir. 3—Satıcıya olan 2.000 TL lık borç çek verilerek ödenmiştir. 4—3540 TL değerindeki çek bankadaki hesaptan ödenmiştir. 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan kredi kart çekimleri, pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri gibi değerleri kapsar. 101 ALINAN ÇEKLER HESABI İşletmenin satmış olduğu mal ve hizmetler karşılığında veya çeşitli nedenlerden dolayı gerçek ve tüzel kişilerden işletmenin aldığı , henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlendiği hesaptır. İşletme çeki alıyorsa burada alınan çekler hesabı kullanılır. İşleyişi: 3. Sahıslardan çek alındığında üzerindeki yazılı değerleri ile borçlu tarafına, bankadan tahsil edildiğinde , ciro edildiğinde veya müşteriye geri iade edildiğinde alacak tarafa kaydedilir. Hesap daima borç kalanı verir veya hiç bakiye vermez. Vermiş olduğu kalın tahsil edilecek çek tutarını gösterir. Hiçbir şekilde alınan çekler hesabı alacak bakiyesi vermez. ÇEK: Bir bankaya hitaben yazılan ve belli kurallara göre düzenlenen ödeme emridir. ÖRNEK: 1—8.000 TL lık mal %18 kdv hariç satılmıştır. Karşılığında müşteriden çek alınmıştır. 2—5.900 TL lık mal %18 kdv dahil alınmıştır. Karşılığında müşteriden alınan çek ciro edilmiştir. 3-- 2.000 TL lık çek tahsil edilmiştir. 4-- Alıcıdan olan 4.000 TL lık alacağımıza karşılık çek alınmıştır. Yevmiye kayıtlarını yapınız 102 BANKALAR HESABI işletmelerin yurt içi ve yurt dışında banka ve benzeri finans kurumlarında açtırılan hesaplarına yatırılan ve hesaptan çekilen paraların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç tarafına, bankadan çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri için ödenen tutarlar bankalar hesabının alacak tarafına kaydedilir. ÖRNEK: 1— Tavas Ziraat Bankası şubesine vadesiz mevduat hesabı açtırılmış ve 40.000 TL yatırılmıştır. 2-- Tavas İş Bankası şubesine vadesiz mevduat hesabı açtırılmış ve 30.000 TL yatırılmıştır. 3-- 3.000 TL lık mal %18 kdv hariç alınmıştır. Karşılığı Ziraat Bankasındaki hesaptan ödenmiştir. 4-- İş Bankasındaki hesaptan 10.000 TL çekilmiştir. 5—Alıcı 5.000 TL alacağımızı Ziraat Bankasındaki hesabımıza yatırmıştır. 6— Satıcıya olan 8.000 TL lık borcumuz İş Bankasındaki hesaptan ödenmiştir. 7- 12.000 TL tutarındaki verdiğimiz çek Ziraat Bankasındaki hesabımızdan ödenmiştir. 8—4.000 TL lık müşteri çeki tahsil edilmiş İş Bankasındaki hesaba yatırılmıştır. BANKA ENVANTERİ (642 FAİZ GELİRİ KAYDI) İşletmenin bankaya yatırdığı paralar karşısında belli dönemlerde bankadan faiz alır. Alınan faizler 642 FAİZ GELİRLERİ HESABI nın alacağında, hesaba işlendi ise 102 Bankalar Hesabının ( peşin faiz alındı ise 100 Kasa Hesabının ) borcunda gösterilir. ÖRNEK: 1—31/12/2014 de Tavas Ziraat Bankasında gelen hesap özetinde hesabımıza 1500 TL faiz işlendiği görülmüştür. 2—31/12/2014 de İş Bankası hesabımıza 2000 TL faiz tahakkuk etmiş ve faiz tutarı peşin alınmıştır. 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-) İşletmeler bankalara para yatırmaları karşılığında bankalar çek defteri verirler. İşletmeler 3. Sahıslardan amal ve hizmetler aldığında karşılığında bankadan aldıkları bu çekleri verirler. Verilen bu çekler bu hesapta gösterilir. Verilen her çek bankadaki hesabımızı azatlığı için ilk kayıt alacak tarafından yapılır. Verilen çekler hesabı pasif karakterli bir hesaptır yani varlık hesabı olmasına rağmen işleyişi kaynak hesapları şeklindedir. Hesabın yanındaki (-) işareti bu anlama gelmektedir. İŞLEYİŞİ: işletmenin verdiği çek veya ödeme emri bu hesabın alacağına yazılır. Çek tutarı bankadaki hesaptan ödendiğinde ise bu hesabın borcuna 102 nolu hesabın alacağına yazılır. ÖRNEK: 1— işletme 10.000 TL yı bankadaki hesaba yatırmıştır. 2-- 3.000 TL lık mal % 18 KDV hariç alınmıştır. Karşılığında çek düzenlenip verilmiştir. 3—Satıcıya olan 2.000 TL lık borç çek verilerek ödenmiştir. 4—3540 TL değerindeki çek bankadaki hesaptan ödenmiştir. 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan kredi kart çekimleri, pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri gibi değerleri kapsar. İşleyişi: Hazır değerler elde edildiğinde hesabın borç tarafına, elden çıkarıldığında da hesabın alacak tarafına kaydedilir. İşleyişi: Hazır değerler elde edildiğinde hesabın borç tarafına, elden Örnek: İşletme kullanılmak üzere 300 TL tutarında posta pulu ve 200 TL lık çıkarıldığında da hesabın alacak tarafına kaydedilir. damga pulu peşin alınmıştır. Örnek: İşletme kullanılmak üzere 300 TL tutarında posta pulu ve 200 TL lık damga pulu peşin alınmıştır. KASA ENVANTERİ Kasa Sayım Fazlalığı Her akşam kasa açılır ve kasadaki paralar sayılır. Kasa hesabının büyük Kasa mevcudu, yani kasadaki para, kasa defterindeki mevcuttan veya mizandaki defter kaydı ile karşılaştırılır. Kasadaki mevcut para ile kasa hesabının kalanı borç bakiyesinden fazla ise, kasa sayım fazlalığından söz edilebilir. birbirine eşit olmalıdır. Eşit değilse kasada ya noksanlık yada fazlalık sözkonusudur. İkisini eşitlemek için yevmiye kaydının yapılması gerekir. Kasa mevcudu > kasa hesabı = fazlalık I- Kasa Sayım Noksanlığı Kasa Mevcudu ( Kasadaki Para ) kasa defterindeki mevcuttan veya mizandaki Kasa sayım fazlalığı aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir: kasanın borç bakiyesinden az ise, Kasa Sayım Noksanlığından söz edilebilir. - Para tahsilatına ilişkin bir muhasebe kaydının unutulması veya yanlış düzenlenmesi, Kasa mevcudu < kasa hesabı = Noksanlık - eksik ödeme yapılması - Yapılan ödemeden daha büyük tutarın kayıtlara geçirilmesi Kasa sayım noksanlığı aşağıdaki sebeplerden kaynaklanmış olabilir. - fazla tahsilat yapılması -Yapılan ödemenin kayıtlara geçirilmesinin unutulması yada kayıt eksik tutar üzerinden yapılması İŞLEYİŞİ: Kasada fazlalık çıkmışve o gün nedeni bulunamamış ise -Belge tutarından fazla ödeme yapılması araştırmak üzere 397 nolu bu hesabın ALACAĞINA, 100 Kasa hesabının -Zimmete geçirme veya soygunla kasadan para çalınması BORCUNA yazılır. Böylece kasadaki para ile defter kaydı eşitlenmiş olur. - noksan para tahsil edilmesi İŞLEYİŞİ: Kasada noksanlık çıkmışve o gün nedeni bulunamamış ise **Sonraki günlerde FAZLALIĞIN nedeni bulunur ise ilğili hesap ( 100, 335, araştırmak üzere 197 nolu bu hesabın BORCUNA, 100 Kasa hesabının 120 ….. vb.)ALACAK landırılır, 397 nolu bu hesap BORÇ landırılarak ALACAĞINA yazılır. Böylece kasadaki para ile defter kaydı eşitlenmiş olur. kapatılır. **Sonraki günlerde noksanlığın nedeni bulunur ise ilğili hesap ( 100, 135, 320 **** Sene sonuna kadar fazlalığın nedeni bulunamaz ise fazla tutar kar ….. vb.) borçlandırılır, 197 nolu bu hesap alacaklandırılarak kapatılır. sayılır ve 679 DİĞER OLAGAN DIŞI GELİR VE KARLAR HESABI nın ALACAĞINA, 397 nolu hesabın BORCUNA yazılarak hesap kapatılmış olur. **** Sene sonuna kadar noksanlığın nedeni bulunamaz ise noksan tutar zarar Örnek: 1- İşletme 26.11.2015 tarihinde kasada yapılan sayım sonucunda sayılır ve 689 DİĞER OLAGAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR HESABI nın toplam 6.000 TL nakit olduğunu tesbit edilmiştir. kasa hesabının defter borcuna, 197 nolu hesabın alacağına yazılarak hesap kapatılmış olur. kaydı ise şöyledir. Örnek: 1- İşletme 20.11.2015 tarihinde kasada yapılan sayım sonucunda toplam 5.000 TL nakit olduğunu tesbit edilmiştir. kasa hesabının defter kaydı ise şöyledir. B 100 KASA HS A 35.500 I 30.000 Buna göre kasa farkını hesaplayarak Yevmiye kaydını yapınız. Fiili Kasa Sayım Sonucu = 5.000 TL Kasa Hesabı Borç Kalanı = 5.500 TL (35.500 - 30.000 ) Kasa Noksanı = -500 TL ....................................20.11.2015................................................................ 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabı 500 100 Kasa Hesabı 500 Kasadaki sayım noksanının kaydı --------------------- / ----------------------------------2—21-11-2015 kasadaki noksanlığın nedeni, kasada duran personelden kaynaklandığı anlaşılmış ve kasadaki personelden paranın tahsiline karar verilmiştir. ....................................21.11.2015...................................................................... 135 Personelden Alacaklar Hesabı 500 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabı 500 Kasa noksanının personelden kapatılması --------------------- / ---------------------------------------NOT: Sene sonuna kadar noksanlığın nedeni bulunamaz ise kayıt şöyle olur. ....................................31.12.2015........................................................................... 689 DİĞER OLAGAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR HESABI 500 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabı 500 Kasa noksanının personelden kapatılması --------------------- / ---------------------------------------Örnek: 1- İşletme 26.11.2015 tarihinde kasada yapılan sayım sonucunda toplam 15.000 TL nakit olduğunu tesbit edilmiştir. kasa hesabının defter kaydı ise şöyledir. B 100 KASA HS A 56.000 I 40.000 Buna göre kasa farkını hesaplayarak Yevmiye kaydını yapınız. 2— Ertesi gün noksanlığın nedeninin satıcılara yaptığımız ödemenin kayıtlara eksik yapılmasından kaynaklandığı anlaşılmış ve kayıt düzeltilmiştir. 3- İşletme 27.11.2015 tarihinde kasada yapılan sayım sonucunda toplam 12.000 TL nakit olduğunu tesbit edilmiştir. kasa hesabının defter kaydı ise şöyledir. B 100 KASA HS A 60.000 I 46.000 Buna göre kasa farkını hesaplayarak Yevmiye kaydını yapınız. 2—Sene sonuna (31-12 2015) kadar noksanlığın nedeni bulunamamış ve gider yazılmıştır. B 100 KASA HS A 15.500 I 10.000 Buna göre kasa farkını hesaplayarak Yevmiye kaydını yapınız. 2- Ertesi günü fazlalığın nedeni alıcıdan fazla tahsilat yapılmasından kaynaklandığı anlaşılmış ve fazla tutar alıcının hesabından düşülmüştür. 3- İşletme 30.11.2015 tarihinde kasada yapılan sayım sonucunda toplam 8.300 TL nakit olduğunu tesbit edilmiştir. kasa hesabının defter kaydı ise şöyledir. B 100 KASA HS A 500 I 10.000 Buna göre kasa farkını hesaplayarak Yevmiye kaydını yapınız. 4- Sene sonuna (31-12 2015) kadar fazlalığın nedeni bulunamamış ve gelir yazılmıştır İstenen : yevmiye defter kayıtlarını yapınız. 11 MENKUL KIYMETLER İsletmenin faiz, kar payı vb. getiri elde etmek amacıyla, geçici bir süre için (biryıldan az) aldıgı hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, devlet tahvili vb. menkul kıymetlerin izlendigi gruptur. Örnek: 1- İşletme kamu kesimine ait 6 ay vadeli 25.000 TLlık hazine bonosun peşin olarak satın almıştır. 2- 6 ay sonra hazine bonosunun anaparası ve 2.000 TL lık faiz gelirini peşin almıştır. 118 DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI 118 Diğer Menkul Kıymetler Hesabı: İşletmenin aldığı Hisse senetleri, özel kesim ve kamu kesimi tarafından çıkarılan tahvil, senet ve bonolar dışında kalan ve kısa vadede yatırım yapmak amacıyla kullanılan diğer menkul kıymetlerden oluşmaktadır. Bu menkul kıymetler şöyledir; Repo, finansman bonosu, menkul kıymetler yatırım fonu, konut ve mevduat sertifikaları, varlığa dayalı menkul kıymetler, yatırım fonları, banka bonoları. İşleyişi: Bu menkul kıymetler satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, menkul 110 HİSSE SENETLERİ HESABI kıymetler satıldığında ya da işletmeden çıktığında ise hesaba alacak kaydedilir. Hisse senedi; sermaye şirketlerinin sermayelerini artırmak için çıkardıkları Örnek: İşletme varlığa dayalı menkul kıymetlerden 3.000 adedini tanesi 100 ve sahiplerine ortak olma hakkı sağlayan kıymetli evraklardır. Hisse senedini TL den peşin olarak satın alıyor. alan kişi kar yada zarara ortak olur. Niteliği: İşletmenin geçici yatırım amacıyla satın aldığı hisse senetlerinin ÖDEV izlendiği hesaptır. 1—a- )İşletme ABC Holding in hisselerinden tanesi 40 TL den 500 adet hisse senedini peşin olarak satın alıyor.%2 komisyon tutarıda peşin İşleyişi:Hisse senedi alındığında alış bedeli üzerinden her zaman hesabın ödenmiştir. borcuna , elden çıkartıldığında (satıldığında ) yine alış bedeli üzerinden b- ) Bir hafta sonra hisse senetlerinden 200 adedi tanesi 32 Tl dan hesaba alacak kaydedilir. peşin satılmıştır. Hisse senedinin alış ve satış fiyatı arasında fark ya KAR yada ZARAR olur. c-) bir ay sonra kalan 300 adet hisse senedi tanesi 45 TL dan peşin SATIŞ FİYATI > ALIŞ FİYATI = KAR ----- (645 nolu hesabın alacağında) satılmıştır. -----------------------------------------------------------------SATIŞ FİYATI < ALIŞ FİYATI = ZARAR --- 655 nolu hesabın borcunda 2- - İşletme MNF özel işletmesine ait tahvillerden 1.000 adedini tanesi 30 TL den peşin olarak satın alıyor. Tahvilin vadesi 1 yıldır. Hisse senetleri karlı satıldığı zaman aradaki fark 645 Menkul Kıymet Satış 3- a-)Ziraat bankasına 10.000 TL repoya yatırılmıştır. Karları hesabına alacak olarak kaydedilir. Hisse senetleri zarar ile satıldığı b-) bankaya repoya yatırılan 10.000 TLve 1500 TL zaman aradaki fark 655 Menkul Kıymet Satış Zararları hesabına borç olarak faizi ile birlikte çekilmiştir.-------------------------------------------kaydedilir. 4- işletme 1.200 TL değerinde devlet tahvilini satın almıştır. Alış ve satışlarda ödenen komisyonlar 653 KOMİSYON GİDERLERİ HESABI nın borcunda gösterilir. Bu grupta yer alan hesaplar şunlardır: 110 Hisse Senetleri Hesabı 111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı 112 Kamu Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı 118 Diger Menkul Kıymetler Hesabı 119 Menkul Kıymetler Deger Düsüklügü Karsılıgı Hesabı (-) izlenir. 12 TİCARİ ALACAKLAR Örnek: 1--İşletme Zorlu Holding in hisselerinden tanesi 30 TL den 1.000 adet hisse senedini peşin olarak satın alıyor.%1 komisyon tutarıda peşin ödenmiştir. 2— Bir hafta sonra hisse senetleri tanesi 32 Tl dan tamamı peşin satılmıştır. Ticari alacaklar ; İşletmenin 1 yıl içinde paraya dönüştürülmesi öngörülen ve işletmenin ticari alacakları nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacaklarını ifade eder. Bu grupta yer alan hesaplar Şunlardır: 1-DÖNEN VARLIKLAR 3- İşletme Güneş Holding in hisselerinden tanesi 10 TL den 8.000 adet 12 Ticari Alacaklar hisse senedini peşin olarak satın alıyor.%2 komisyon tutarıda peşin 120 Alıcılar ödenmiştir 121 Alacak Senetleri 122 Alacak Senetleri Reeskontu(-) 4- Hisse senetlerinden tanesi 8 TL dan 2.000 adedi peşin satılmıştır. 126 Verilen Depozito ve Teminatlar 127 Diğer Ticari Alacaklar Tahvil: Sermaye şirketlerinin veya devletin borç bulmak amacıyla çıkarmış 128 Şüpheli Ticari Alacaklar olduğu ve belli dönemlerde faiz verdiği kıymetli evraktır. 129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı(-) 111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI Özel sektörlere ait alınan tahvil, senet ve bonoların kayıt ve takip edildiği bir hesaptır İşleyişi: Özel kesimden Tahvil, senet ve bonolar satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, tahvil, senet ve bonolar satıldığında ya da işletmeden çıktığında ise hesaba alacak kaydedilir. Tahvil, senet ve bonoları satın alan işletmeler, bunları çıkartan kurumlara borç para vermiş gibi olurlar ve bunlardan faiz elde ederler. Elde edilen bu faizler 642 Faiz Gelirleri Hesabının alacağına kaydedilir. Örnek:1- İşletme HG özel işletmesine ait tahvillerden 2.000 adedini tanesi 30 TL den peşin olarak satın alıyor. Tahvilin vadesi 1 yıldır. 2- 1 yıl sonra tahvilin vadesi dolmuş 2.500 TL faiz geliri ile tahvilin ana para tutarı (60.000 TL ) alınmıştır. 112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI Kamu kesimine yani devlete ait, tahvil, senet(gelir ortaklığı senedi) ve bonoların (hazine bonosu ) satın alındığında kayıt ve takip edildiği bir hesaptır. İşleyişi: Tahvil, senet ve bonolar satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, tahvil, senet ve bonolar satıldığında ya da işletmeden çıktığında ise hesaba alacak kaydedilir. Tahvil, senet ve bonoları satın alan işletmeler, bunları çıkartan kurumlara borç para vermiş gibi olurlar ve bunlardan faiz elde ederler. Elde edilen bu faizler 642 Faiz Gelirleri Hesabına kaydedilir 120 Alıcılar Hesabı: İşletmenin 1 yıl içinde tahsil edeceği (senetsiz, veresiye, taksitli ) mal ve hizmet satışları bu hesapta gösterilir. İŞLEYİŞİ; veresiye satılan mal ve hizmet tutarı bu hesabın borcuna, veresiye alacak tahsil edildiğinde ise alacağına yazılır. Örnek:1- Müşteri Ali Gün e 5.000 Tl lık malı, Ayşe ŞEN e ise 3000 Tl lık malı %18 KDV hariç 15 gün vadeli (veresiye ) satılmıştır. 2- 15 gün sonra alıcı Ali Gün”den olan alacağın 2.000 TL sı peşin, kalanını ise işletmenin bankadaki hesabına yatırmıştır. 3- Ayşe ŞEN den olan alacak karşılığında 10 vadeli çek alınmıştır. 121 ALACAK SENETLERİ HESABI İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan vadesi 1 yılı geçmeyen senetli alacakların izlendiği hesaptır. Finansal kiralama işlemlerinden doğan senetli alacaklar da bu hesapta izlenir. İşleyişi: Alınan senet tutarları bu hesaba borç, tahsil edilen ya da işletmenin elinden çıkan senet tutarları ise hesaba alacak olarak kaydedilir. Senedin elimizden çıkma nedenleri şunlardır.( alacak senedinin alacak tarafına yazılma nedenleri) 1- Senedin tahsil edilmesi 2- Sendedin ciro edilmesi 3- Senedin tahsil için bankaya verilmesi 4-Senedin teminat olarak verilmesi 5-Senedin iskonto ettirilmesi (kırdırılması) NOT. Alacak senetleri hesabının yardımcı hesabı şöyledir. 121 ALACAK SENETLERİ HESABI (ana hesap) 121.01 Cüzdandaki Alacak Senetleri Bunun haricinde aşağıdaki yardımcı hesaplarda kullanılır. 121.02 Tahsile Verilen Alacak Senetleri 121.03 Teminata Verilen Alacak Senetleri 121.04 Protestolu Alacak Senetleri 1- Alacak senedi alınması ve tahsil edilmesi Örnek: 1- İşletme 10.000 TL lık malı %18 KDV hariç satmıştır. Malın bedeli Karşılığında 3 ay vadeli senet almıştır. KDV tutarını peşin almıştır. 22 ay sonra ( senedin vadesine 1 ay kala) senet bankaya iskonto ettirilmiş, banka %5 faiz kestikten sonra kalan tutarı işletmeye peşin ödemiştir. ** Alacak senetlerinin yenilenmesi Örnek: 1- 3540 TL lık mal % 18 KDV dahil satılmıştır. Karşığında müşteriden 15 gün vadeli senet alınmıştır. Alıcılardan alınan senetlerin bazen senedin üzerinde yazan vade tarihinde alıcı 2- 15 gün sonra senet tutarı tahsil edilmiştir. tarafından ödenmeyebilir. Bu durumda eski senet tutarı üzerine yeni senedin **** 2- Alacak senedinin ciro edilmesi: İşletme, 121 Cüzdandaki Alacak Senetlerinde yer alan ve alıcılardan aldığı senetleri, ( Çekte Almış Olabilir ) işletmenin satıcılarına olan borcuna karşılık verebilir. Bu işleme " Ciro " denir. Böylece işletme üçüncü kişilere olan borçlarını yine üçüncü kişilerden olan alacakları ile ödeme yoluna gitmiştir. Örnek: 1- Alıcı 4720 TL lık borcunu 10 gün vadeli senet vererek ödemiştir. 2- işletme 4.000 TL lık malı %18 KDV hariç almıştır. Karşığında müşteriden aldığı senedi ciro etmiştir. ******3- Senetlerin Bankaya Tahsile Gönderilmesi : Alacak senedi tahsil için bankaya gönderildiğinde hem borçlu hemde alacaklı hesap 121 ALACAK SENETLERİ HESABI dır. Sadece yardımcı hesapları farklıdır. ***Senet tahsil için bankaya gönderildiğinde .....................................12.2015...................................................................... 121 ALACAK SENETLERİ HESABI 121.02 Tahsile Verilen Alacak Senetleri 121 ALACAK SENETLERİ HESABI 121.01 Cüzdandaki Alacak Senetleri -------------------- / ------------------------------------ ödeneceği tarihe kadar bir faiz hesaplanarak senetler değiştirilebilir. Eski senet ile yeni senet arasındaki vade farkından oluşan fark faizdir. Bu faiz, işletme için gelir olacağından bu tutar 642 Faiz Gelirleri Hesabının alacağına kaydedilir. Örnek: 1- İşletme 5.900 TL lık malı %18 KDV dahil satmıştır. Malın bedeli Karşılığında 15 gün vadeli senet almıştır. 2- 15 gün sonra alıcı vadesi dolan 5900 TL lık senedini ödeyemeyeceğini bildirmiş, bunun üzerine 6.500 TL lık 1 ay vadeli yeni bir senetle değiştirilmiştir. SORULAR 1- İşletme 14.000 TL lık malı %18 KDV hariç satmıştır. Malın bedeli Karşılığında 1 ay vadeli senet almıştır. 2- 3- İşletme 18.000 TL lık malı %18 KDV hariç satmıştır. Karşılığında 10.000 TL lık kısmına 3 ay vadeli senet almış, kalanı ve KDV tutarını peşin almıştır. *** senet banka tarafından tahsil edildiğinde ise 100 yada 102 borçlu, ( komisyon ödendiyse 653 komisyon gideri de borçlu) 121.02 alacaklı olur Örnek; 1-- Elimizde bulunan 5.000 TL lık senedin vadesi dolmuş ve tahsil edilmesi için bankaya gönderilmiştir. 2— 3 gün sonra banka senedimizi tahsil etmiş % 2 komisyon kestikten sonra kalan tutarı bankadaki hesabımıza işlemiştir. ****** 4-Alacak Senetlerinin Bankaya Teminata Verilmesi : İşletme sahip olduğu Alacak Senetlerini kredi veya bir yükümlülüğüne karşı banka veya kredi kurumlarına güvence oluşturmak amacı ile teminat olarak verebilir. Teminat cirosu ( veya rehin cirosu ) olarak adlandırılan bu olayda senedin mülkiyeti devredilmez. Sadece borç ödeyip, yükümlülük gerçekleştirilinceye kadar senetten doğan haklar bu kurumlara teslim edilir. Borç ödendiğinde teminat olarak verilen senetler geri alınır. ** senet teminat olarak verildiğinde ise kayıt şöyle olur; .....................................12.2015...................................................................... 121 ALACAK SENETLERİ HESABI 121.03 Teminata Verilen Alacak Senetleri 121 ALACAK SENETLERİ HESABI 121.01 Cüzdandaki Alacak Senetleri -------------------- / -----------------------------------Teminattaki senet geri alındığında tam tersi kayıt yapılır. Veya alınan kredi tutarından düşülür. Örnek: 1-- İşletme elinde bulunan vadesi dolmamış 20.000 tl lık alacak senedini borç para bulmak amacıyla (kredi almak için) bir bankaya 1 aylığına teminat olarak vermiştir. 2- Bir ay sonra teminattaki senet geri alınmıştır. ******5- Alacak Senetlerinin İskonto ettirilmesi ( kırdırılması ) Alacak senetlerinin vadelerinden önce bir bankaya veya mali bir kuruluşa verilerek paraya çevrilmeleri işlemine senedin " İskonto Ettirilmesi " veya " Senedin Kırdırılması " denir. İşletme iskonto ettirdiği senedin nominal değerini tahsil edemez. Banka senedi vadesinden önce paraya çevirdiği için işletme bankaya faiz öder. İşletmenin ödediği bu faizler gider sayılır ve 7-A seçeneğine göre 780 FİNANSMAN GİDERİ HESABI nın ( 7-B ye göre 797 FİNANSMAN GİDERİ) borcuna yazılır. Bankaya iskonto ettrilen senetlerin iskonto bedeli ile masraflarının toplamına " Acyo " denir. 2.500 TL tutarındaki senet tahsil edilmiştir. 4- işletme 6.000 TL lık malı %18 KDV hariç almıştır. Karşığında müşteriden aldığı senedi ciro etmiştir 5- a- 7.000 TL lık senet tahsil için bankaya gönderilmiştir. b- Banka 3 gün sonra senedimizi tahsil etmiş, %2 komisyon kesmiş kalan tutarı işletmeye peşin ödemiştir 6- A-) 12.000 TL lık alacak senedi bankaya teminat olarak verilmiştir. B-) Teminata verilen senet geri alınmıştır. 7- Vadesi dolmamış 8.000 TL lık senet iskonto ettirilmiştir. Banka 500 TL faiz almış kalan tutar ise işletmenin bankadaki hesabına yatırılmıştır. 8- 2.000 TL lık senet 2.600 TL lık yeni bir senetle değiştirilmiştir. 9- A- ) İşletme Müşteri Osman OK a10.000 TL lık mal , Sevgi GÜL e ise 9.000 TL lık malı %18 KDV hariç veresiye satmıştır. B-) Osman OK borcunun 5000 TL sını peşin, 5000 TL sını çek vererek, kalanı nı ise bankadaki hesaba yatırarak ödemiştir. C- ) Alıcı Sevgi GÜL ise alacağımızın tamamını peşin ödemiştir. 10- a- ) İşletme AK Holding in hisselerinden tanesi 15 TL den 1000 adet hisse senedini peşin olarak satın alıyor.%2 komisyon tutarıda peşin ödenmiştir. b- ) Bir hafta sonra hisse senetlerinden 600 adedi tanesi 18 Tl dan peşin satılmıştır. c-) bir ay sonra kalan 400 adet hisse senedi tanesi 12 TL dan peşin satılmıştır 11- işletme 30.000 TL değerinde devlet tahvilini satın almıştır. 12- İşletme GÖZDE A.Ş özel işletmesine ait tahvillerden 5.000 adedini tanesi 20 TL den peşin olarak satın alıyor. Tahvilin vadesi 1 yıldır. 13- işletme 10.000 TL yı bankadaki hesaba yatırmıştır. 14- Satıcıya olan 3.000 TL lık borç çek verilerek ödenmiştir. 15- 6.000 TL değerindeki çek bankadaki hesaptan ödenmiştir. İSTENEN : yevmiye kayıtlarını yapınız 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-) Alacak senedi; işletmenin belli bir süre sonunda elde edeceği alacak hakkını gösteren ticari belgedir. Senedin üzerindeki yazılı değere nominal değer denir. Nominal değer bir miktar vade farkını da içerir. Senet düzenlenirken vade bitimine kadar olan faizlerde senet tutarına ilave edilir. Bu durumda alacak senedinin belli bir tarihteki peşin değeri (tasarruf değeri) ile üzerindeki yazılı değeri farklı olur. İşte sene sonunda bilançoda alacak senetlerinin peşin değeri ile yazılı değer arasındaki fark ( vadeye kadar olan faiz) 122 nolu bu hesabın alacağında gösterilir. Bilançoda 12 TİCARİ ALACAKLAR grubunun altında (-) olarak yer alır. Pasif hesaplar gibi çalışır. **** İşleyişi: 31/12/… de Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak olarak kaydedilir, 657 Reeskont Faiz Giderleri Hesabının borcuna kaydedilir. Böylece alacak senetleri bilançoda peşin değerinde gösterilmiş olur. *** izleyen dönemde 122 Alacak Senetleri Reeskontu hesabı borçlandırılır, 647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesabı alacaklandırılarak kapatılır. NOT: Borç ve Alacakların değerleme günündeki haiz olacakları kıymetler iç iskonto yöntemine göre hesaplanacaktır. Buna göre, F= a * n / ( 36.000 / t ) + n veya Reeskont Tutarı = a * n * t / 36.000 + ( t * n ) F : İskonto Tutarı n : Vade t : Faiz Oranı a : Senedin Nominal Değeri Örnek Uygulama 1 : işletmemiz 1 Kasım tarihinde 6 ay ( 180 gün ) vadeli 12.600 TL yazılı değerli bir senet almıştır. İskonto Oranı %10'dur. F = 12.600 * 180 / ( 36.000 / 10 ) 180 : 600 TL 12.600 TL – 600 TL = 12.000 TL alacağın bugünkü değeridir. Ancak, 600 TL faizin 2 aylık kısmı bu yıla, 4 aylık kısmı ise gelecek yıla aittir. O halde gelecek yıla ait olan kısmı, ( 600 / 6 ) * 4 = 400 TL'dır. Buna göre, bu miktar bilançoda, Alacak Senetleri Reeskontu Hesabında gösterilir. ÖRNEK: 1- 31/12/2014 Sene sonunda alacak senetleri için hesaplanan reeskont faiz tutarı 400 TL dır. Buna göre; a-) 31/12/2014 tarihindeki reeskont kaydını yapınız b-) yeni yıldaki kaydı yapınız. 2- 31/12/2014 Sene sonunda alacak senetleri için hesaplanan reeskont faiz tutarı 1.500 TL dır. Buna göre; a-) 31/12/2014 tarihindeki reeskont kaydını yapınız b-) yeni yıldaki kaydı yapınız 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI İşletme tarafından üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi ya da bir sözleşmenin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki nakit değerlerin izlendiği hesaptır. İşleyişi: Bir yıl içersinde geri alınması öngörülen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna kaydedilir, geri alınan depozito ve teminatlar hesabın alacağına kaydedilir. Bir yıldan uzun olanlar 226 nolu hesapta gösterilir. Örnek: 1- İşletme 11/12/2015 tarihinde bir ihaleye katılabilmek için 5.000 TL tutarında bir teminat yatırmıştır. 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakların izlendiği hesaptır. İşletmenin senetli (121), senetsiz (120)ve diğer alacaklarının (127) tahsili şüpheli hale gelebilir. Bu durumda 128 nolu bu hesabın borcuna 120, 121 127 v.b nolu hesapların alacağına yazılır. ...................................../12/.2015................................ 128ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI 120-121-127 ----------------------------------------------- / ------------------------------------ *** şüpheli alacak tahsil edildiğinde veya tahsili imkansız hale geldiğinde 128 nolu bu hesap alacaklandırılır. ...................................../12/.2015...................................... 100-102 VEYA 129 (tahsili imkansız ise) 128ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI ----------------------------------------------- / ------------------------------------ Alacağın şüpheli hale gelme nedenleri 1- Alacağın dava ve icra safhasına gelmiş olması gerekir. 2- Alacağın protesto edilmesi yada yazılı olarak birden fazla istenmesine rağmen ödenmemiş olması gerekir. 3- Ödeme süresi geçmiş ve vadesi birkaç defa uzatılmış olması gerekir Örnek: 1- 4720 TL lık mal %18 KDV dahil 10 gün vadeli veresiye satılmıştır. 2- Alıcı 10 gün sonra borcunu ödememiş ve noter aracılığıyla protesto çekilmiş ve alacak şüpheli hale gelmiştir. 3- Şüpheli hale gelen alacak tahsil edilmiştir. Ödev 1- İşletme 8.000 TL lık malı %18 KDV hariç satmıştır. Karşılığında malın tutarı kadar senet almış, KDV tutarını ise peşin almıştır 2- senetli alacak vadesinde tahsil edilemediği için dava açılmış ve şüpheli hale gelmiştir. 3-şüpheli hale gelen alacak tahsil edilmiştir. 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-) Dönem sonunda şüpheli hale gelmiş olan alacaklara ilişkin ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır. Karşılık ayrılan alacağın tahsilinin imsansız hale gelmesi demektir. İşletme açısından zarar sayıldığı için kardan düşülür. İşleyişi: Şüpheli hale gelen alacağa karşılık ayrıldığında 654 Karşılık Giderleri Hesabının borcuna, 129 nolu bu hesabın alacağına yazılır. ...................................../12/.2015...................................... 654 KARŞILIK GİDERİ 129ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞILII HESABI ----------------------------------------------- / ------------------------------------ ** Karşılık ayrılan alacağın tahsili imkansız olursa; 129 nolu bu hesap borçlu, 128 nolu hesap alacaklandırılarak her iki hesapta kapatılmış olur. ...................................../12/.2015...................................... 129ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI 128ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI ----------------------------------------------- / ------------------------------------ ** Karşılık ayrılan alacağın tahsil edilirse 2 kayıt yapılır. 1.kayıt: 100 veya ilgili hesap borçlu, 128 nolu hesap alacaklı olur. ...................................../12/.2015...................................... 100-102 2- 14/12/2015 tarihinde yapılan ihaleyi işletme kazanamadığı için verilen teminat geri alınıyor. 3-işletme 6 aylığına bir depo kiralamış ve 1.000 TL depozito olarak yatırılmıştır. 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI Ticari faaliyetler sonucu ortaya çıkan ve diğer ticari alacak hesapların kapsamına girmeyen diğer çeşitli senetsiz ticari alacakların ( kredi kartı ile satışların ) izlendiği hesaptır. İşleyişi: Diğer çeşitli alacaklar ortaya çıktığında (kredi kartıyla ) bu hesaba borç olarak kaydedilir. Bu alacaklar ( kart tutarı ) tahsil edildiğinde hesaba alacak olarak kaydedilir. Ödenen komisyonlar 653 Komisyon gideri hesabında gösterilir. Örnek: 1- ../.12./2015 tarihinde kredi kartı ile (ziraat Bankası) 5900 TL lik mal % 18 KDV dahil satılmıştır. 2- Banka ile yapılan anlaşma sonucunda kredi kartı slibi bedeli ay sonunda % 1 komisyon kesilmiş ve kalan tutar peşin tahsil edilmiştir.. 3- 3-6.000 TL lık mal %18 KDV hariç satılmıştır. Tutarı ve kdv si kredi kartından geçilmiştir. 4- Kredi kartı tutarından %2 komisyon kesilmiş kalan tutar tahsil edilmiştir. 128ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI ----------------------------------------------- / ------------------------------------ 2. kayıt : ayrılan karşılığın iptali olup; bu hesap (129 )borçlandırılarak kapatılırken, 644 Konusu Kalamayan Karşılıklar hesabına alacaklandırılır. ...................................../12/.2015...................................... 129ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞILIĞI HESABI 644 konusu kalmayan karşılıklar hesabı ----------------------------------------------- / ------------------------------------ NOT: Sadece 1. Sınıf tacirler karşılık ayırırlar. Kamu kuruluşları karşılık ayırmaz. Örnek: 1-- 3540 TL lık mal % 18 KDV dahil satılmıştır. Karşığında müşteriden 15 gün vadeli senet alınmıştır. 2-- Senedin vadesi dolmuş ve iki defa istenmesine rağmen senet tahsil edilemediğinden şüpheli hale gelmiştir. 3-- Şüpheli hale gelen alacağımıza karşılık ayrılmıştır. 4-- Karşılık ayrılan alacağımızın tahsili imkansız hale gelmiştir. (tahsil edilemeyeceği anlaşılmıştır.) Ödev 1-- İşletme 2360 TL lık malı %18 KDV hariç kredi kartıyla satmıştır. 2- -Alıcıdan olan alacak tahsil edilemediği için dava açılmış ve şüpheli hale gelmiştir. 3--şüpheli hale gelen alacağa karşılık ayrımıştır. 4—Karşılık ayrılan alacağımız tahsil edilmiştir. 13-DİĞER ALACAKLAR MAL ALIŞ İADESİ (153 TİCARİ MALLAR) Herhangi bir ticari nedene dayanmayan ve en fazla bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli ve senetsiz alacaklar bu grupta incelenir. Diğer alacaklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı 135 Personelden Alacaklar Hesabı 136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme, borç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından veya işletme sahiplarinden olan alacak tutarlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi: Alacağın ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, tahsili halinde ise alacak kaydedilir. 135 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile işletme personelinin borçlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi: Personelden alacağın ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, tahsili halinde ise alacak kaydedilir. Örnek: 1- İşletme 20.12.2015 tarihinde işletme ortaklarından Hakan A. ya 10 GÜN vadeli 3.750 TL borç para vermiştir. 2-- 10 GÜN sonra ortak borcunu peşin olarak ödemiştir. 3-- İşletme personeli Ahmet B. ye 1 ay vadeli 750 TL borç para vermiştir. 4-- Bir ay sonra personel borcunu peşin olarak ödemiştir. Alınan mal geri iade edildiğinde 153 nolu hesabın alacağına kayıt edilir. ***** Alış tarihi ile iade tarihi aynı ayda ise 191 İNDİRİLECEK KDV HESABI alacaklı olur. (alış- aralık, iade – aralık ayı) **** Alış tarihi ile iade tarihi farklı ayda ise 391 HESAPLANAN KDV HESABI alacaklı olur. (alış- aralık, iade – acak ayı) Örnek: 1- a-) İşletme 25/12/2015 tarihinde 10 adet televizyonu tanesi 600 TL den peşin olarak almıştır. KDV tutarıda peşindir. b-) 28/12/2015 de Bu malların 2 tanesi arızalı çıktığı için iade edilmiş. Tutarı ve KDV tatarı peşin alınmıştır 2- a-) 29/12/2015 de 8.000 TL lık mal %18 KDV Hariç veresiye alınmıştır. b-) 05/01/2016 da alınan malı 1,000 TL lık kısmı geri iade edilmiştir. İade tutarı ve KDV si veresiye hesaptan düşülmüştür. MAL ALIŞ İSKONTOSU (153 TİCARİ MALLAR) Satıcıdan mal alındındı bazı durumlarda satıcı iskonto (indirim) yapılabilir. Yapılan iskontonun düzeltme kaydı yapılarak alınan malın maliyeti düşürülür. NOT: Mal alındığı iskonto yapılır ve bu iskonto faturada gösterilmiş ise istonto kaydı yapılmaz. İskonto kasa ve miktar iskontosu olmak üzere 2 çeşit yapılır. 1-Kasa iskontosu: Vadeli alışlarda işletme borcunu vadesinden 15 STOKLAR önce öderse, satıcının yaptığı iskontoya kasa iskontosu denir. Satmak, üretim ya da diğer işletme faaliyetlerinde kullanmak veya tüketmek için alınan stoklar bu grupta incelenir. Bir yıl içinde tüketilmesi İskonto yapıldığında 153 ve 191 (391) nolu hesapların alacağına yazılır. düşünülen varlıklardır. ÖRNEK 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı o 151 Yarı Mamuller Üretim Hesabı 1-- 01/12/2015 tarihinde 10.000 TL lık mal %18 kdv hariç 3 o 152 Mamuller Hesabı ay vadeli veresiye alınmıştır. o 153 Ticari Mallar Hesabı 2-- 01-01-2016 tarihinde işletme satıcıya olan borcunu 2 Ay o 157 Diğer Stoklar Hesabı önce ödeyeceğini bildirmiş bunu üzerine satıcı 500 TL ve KDV o 158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı (-) tutarı kadar indirim yapmış, kalan tutar satıcıya peşin ödenmiştir. o 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı 3-- 01/01/2016 tarihinde 9.000 TL lık mal %18 kdv hariç 2 ay vadeli veresiye alınmıştır. 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı: 4-- 25-01-2016 tarihinde işletme satıcıya olan borcunu Niteliği: İsletmenin üretimde ve diger isletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere aldıgı ilk madde, ambalaj malzemesi, isletme malzemesi vadesinden önce ödeyeceğini bildirmiş bunu üzerine satıcı 300 TL gibi malzemelerin izlendigi hesaptır. ve KDV tutarı kadar indirim yapmış, kalan tutar satıcıya peşin İşleyişi: İlk madde ve malzeme satın alındığında maliyet bedeli ile ödenmiştir. hesaba borç, tüketildiklerinde veya üretime gönderildiklerinde hesaba alacak kaydedilir. 150-151-152 NOLU HESAPLAR MALİYET MUHASEBESİNDE KULLANILIR. 153 Ticari Mallar Hesabı Niteliği: İşletmenin asıl faaliyet konusu ile ilgili olan ve şekil değişikliği yapmadan alıp satmak amacıyla satın aldığı ticari malların izlendiği hesaptır. Ticaret işletmelerinde kullanılır. İşleyişi: Ticari mal alındığında maliyet bedeli ile borçlanır, elden çıkarıldığında veya iade gibi nedenlerle maliyet bedeli ile hesap alacaklanır. Bu hesap bir varlık hesabı olduğundan ya borç kalanı verir veya hiç kalan vermez. Ticari mal ile ilgili yapılan her türlü alış gideri (nakliye, depolama vs.) bu hesabın borcuna kaydedilir. Alışlar 153 Ticari Mallar hesabına borç, Alıştan İadeler ve Alış İskontoları 153 Ticari Mallar hesabına alacak olarak kaydedilir. 153 Ticari Mallar Hesabının Durumu B 153Ticari Mallar İlk Kayıt Alışlar VE Alış Giderleri (Satıştan İade Edilen Malın Maliyeti) (sürekli envanter yöntemine göre ) A Alış İadeleri Alış İskontoları Satılan Ticari Mallar Maliyeti 2- Miktar iskontosu: işletmenin aldığı malların miktarında belli bir limiti aşınca satıcı tarafından yapılan iskontodur. ÖRNEK: 1-- 31/12/2015 de aldığımız mallarda limit aşıldığı için satıcı tarafından 3.000 TL miktar iskontosu yapılmıştır. İskonto tutarı ve KDV tutarı peşin alınmıştır. örnekler 1-- 01/11/2015 de 12.000 TL lık mal + KDV peşin alınmıştır. 2-- 30/11/2015 de 5.900 TL lık mal %18 KDV dahil alınmıştır. Karşılığında çek düzenlenip verilmiştir. 3—31/12/2015 de satıcı alış limitimizi aştığımız için 1.000 Tl ve KDV tutarı kadar indirim yapmış ; indirim tutarı ve KDV tutarı peşin alınmıştır. 4- a-) İşletme 20/12/2015 tarihinde 8.000TL lık malı almıştır. Tutar ve KDV tutarı peşin ödenmiştir. b-) 25/12/2015 de Bu malların arızalı çıktığı için iade edilmiş. Tutarı ve KDV tatarı peşin alınmıştır. 2000 TL 5a-) 27/12/2015 de 7.000 TL lık mal %18 KDV Hariç veresiye alınmıştır. b-) 02/01/2016 da alınan malı 1,000 TL lık kısmı geri iade edilmiştir. İade tutarı ve KDV si veresiye hesaptan düşülmüştür. MAL SATIŞ İŞLEMLERİ ( 600 YURT İÇİ SATIŞLAR HESABI) Yurt içindeki kişilere satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerlerin izlendiği hesaptır. Bu hesap bir gelir hesabıdır ve gelir tablosunda yer alır, bilançoda yer almaz. İşleyişi: Satış yapıldığında bu hesaba alacak olarak kaydedilir. Dönem sonunda bu hesap borç kaydedilerek kapatılır ve 690 Dönem Kar veya Zararı Hesabına aktarılır. Satılan mallarla ilgili olarak satış ve maliyet hesaplarının kullanılması gerekir. Ticari mallar stoklarının izlenmesi ve maliyetlerinin hesaplanması için iki yöntem mevcuttur. 1. Sürekli envanter yöntemi 2. Aralıklı envanter yöntemi 1-- Sürekli Envanter Yöntemi: (Devamlı Denkleştirme Metodu) 2-- 31/12/2015 de işletmenin mal hesaplarının (stoklarının) durumu şöyledir. Dönem Başı Mal Mevcudu= 50.000 TL Dönem içi Alışlar = 60.000 TL Dönem Sonu Mal Mevcudu= 30.000 Tl 600 yurt içi Satışlar = 90.000 TL dır a--)Satılan malın maliyetini hesaplayarak maliyet kaydını yapınız. b--)Maldan yapılan kâr veya zararı bulunuz. --------------------------------------------------------- 3--31/12/2015 de işletmenin mal hesaplarının (stoklarının) durumu şöyledir. B 153TİCARİ MAL. HS DBMM 50000 Alış 60000 Alış 10000 A B 600YURT İÇİ SATIŞ. HS A 2000 İade ---------------------------------------120.000 ---------------------------------115.000 Bu yöntemi çeşit sayısı az olan ve birim değeri yüksek olan malların alım satımını yapın işletmeler tercih eder. İşletme asıl faaliyet konusu ile ilgili mal ve hizmet satışlarında sattığı maldan sonra o mala ilişkin ne kadar kâr veya ne kadar zarar ettiğini görmek isteyebilir. Yanı her satışla birlikte sattığı mal veya hizmetin maliyetini bulmak dolayısıyla kâra ulaşmak isteyebilir. Bu iş için en uygun yöntem Sürekli Envanter Yöntemidir. ,, DÖNEM SONU MAL MEVCUDU 50.000 TL dır. Buna göre Sürekli envanter yönteminde her satışla birlikte maliyet kaydı yapılır. şöyledir. ..................................... / ................................................................... 621 SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ HS 153 TİCARİ MALLAR HS Maliyet kaydı -------------------- / -----------------------------------Satışlar Geliri, maliyet de gideri oluşturduğundan satışlar hesabı ile satışların maliyeti hesabı arasındaki fark o satışa ilişkin kârı veya zararı gösterir. Örnek: Bilgisayar malzemeleri alım satımı ile uğraşan firmanın Ocak ayı stok hareketleri aşağıdaki gibi olup, işletme sürekli envanter yöntemini kullanmaktadır. 1- a-) 5 Ocak: Tanesi 500 TL den 100 adet bilgisayar Peşin alınmıştır. (% 18 KDV Hariç) b-) 6 Ocak: bilgisayarlardan 50 adedi tanesi 700 TL den peşin satılmıştır. (% 18 KDV Hariç) c-) 10 Ocak:. 20 adet bilgisayar tanesi 800 TL dan çek karşılığı satılmıştır. (% 18 KDV Hariç) Bilgisayarın alış, satış ve maliyet kaydını yapınız. 2- 7.000 TL lık mal %18 KDV hariç kredi kartıyla satılmıştır. Satılan malın maliyeti 6.500 TL dır. 4- 6.000 TL lık mal %18 KDV Hariç veresiye satılmıştır . KDV tutarı peşin alınmıştır. Satılan malın maliyeti 5.600 TL dır. a--)Satılan malın maliyetini hesaplayarak maliyet kaydını yapınız. b--)Maldan yapılan kâr veya zararı bulunuz. ---------------------------------------------4-- 31/12/2015 de işletmenin mal hesaplarının (stoklarının) durumu B 153TİCARİ MAL. HS DBMM 70000 Alış 45000 Alış 35000 A B 600YURT İÇİ SATIŞ. HS A 3000 iskonto ---------------------------------------150.000 ---------------------------------70.000 Dönem Sonu Mal Mevcudu= 60.000 Tl dır. Buna göre; a--)Satılan malın maliyetini hesaplayarak maliyet kaydını yapınız. b--)Maldan yapılan kâr veya zararı bulunuz. Örnek: BULUT Ticaret işletmesinin belli bir faaliyet döneminde stok hareketlerine ilişkin bilgileri şöyledir: 1-- İşletmenin dönem başı ticari mal stoku 5.000 TL’dir. 2-- 05.12.2015 tarihinde 256 nu.lı fatura ile % 18 KDV hariç 450 TL tutarında mal peşin alınıyor. 3-- 08.12.2015 tarihinde 01 nu.lı fatura ile % 18 KDV hariç 300 TL tutarında mal çek karşılığı satılıyor. 4-- 10.12.2015 tarihinde 02 nu.lı fatura ile % 18 KDV hariç 200 TL tutarında mal iki ay vadeli senet karşılığında satılıyor. 2—ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ: 5-- 31.12.2015 tarihinde yapılan sayım sonucu işletmede Bu yöntemi çeşit sayısı fazla olan malların alım satımını yapan işletmeler tercih eder. Bu yöntemde satılan malın maliyeti 31/12/…. Envanter 5.050 TL tutarında mal stoku olduğu belirleniyor. kayıtlarında sadece 1 defa yapılır. Sürekli envanter yöntemi gibi her satıştan sonra maliyet kaydı yapılmaz. İSTENEN: yevmiye kayıtlarını yapınız. Malın maliyetini hesaplayıp, Satılan malın maliyeti şöyle hesaplanır. maliyet kaydını yapınız. --- MALDAN YAPILAN KAR VEYA ZARARI BULUNUZ Satılan Ticari Mal Mevcudu = ( Dönem Başı Mal mevcudu + Dönem İçi -------------------------------------------------------------------------------------Mal Alışları ) – Dönem Sonu mal mevcudu ( Dönem Başı Mal mev.) + Dönem İçi Mal Alışları )- (alış iade+ iskonto) = 153 Ticari mallar ÖRNEK: 1-- 31/12/2015 de işletmenin mal hesaplarının (stoklarının) durumu şöyledir. Dönem Başı Mal Mevcudu = 80.000 TL Dönem içi Alışlar = 190.000 TL Dönem Sonu Mal Mevcudu = 100.000 Tl 600 yurt içi Satışlar = 155.000 TL dır a--)Satılan malın maliyetini hesaplayarak maliyet kaydını yapınız. b--)Maldan yapılan kâr veya zararı bulunuz. Dönem başı ticari mal stoku Dönem içi net ticari mal alışı (+) Dönem sonu ticari mal stoku (-) Satılan ticari mallar maliyeti 5.000 450 5450 (5050) 400 ----------------------------------------------------------------------------- ---------------5.12.2015 -----------------------------------153. TİCARİ MAL HESABI 450 191. İNDİRİLECEK KDV H. 81 100 KASA HESABI 531 256 nu.lı fatura ile peşin mal alışı ---------------08.12.2015--------------------------------101 ALINAN ÇEKLER HESABI 354 600 YURT İÇİ SAT. H. 300 391 HES. KDV HESABI 54 01 nu.lı fatura ile mal satışı -------------- 10.12.2015------------------------------121 ALACAK SEN. HESABI 236 600 YURT İÇİ SAT. H. 200 391 HES. KDV HESABI 36 02 nu.lı fatura ile mal satışı -------------------------------------------------------------B 153TİCARİ MAL. HS A B 600YURT İÇİ SATIŞ. HS A 5000 450 ---------------------------------------5450 300 200 ---------------------------------500 -------------------------------------------------------------------------------------- Dönem başı ticari mal stoku Dönem içi net ticari mal alışı (+) Dönem sonu ticari mal stoku (-) Satılan ticari mallar maliyeti 5.000 450 5450 (5050) 400 ---------- 31.12.2015----------------------------------621 SAT. TİC. MAL MAL. H. 400 153 TİCARİ MAL HESABI Maliyet kaydı ------------------------------------------------------------- 400 SATIŞ= 500 MALİYET= 400 KAR 100 ----------------------------------------------------------------------------------------- 610 SATIŞTAN İADELER HESABI (-) İşletmelerin sattıkları mallar, çeşitli nedenlerle bir süre sonra iade edilebilmektedir. İade edilen mallar tutarı işletme için artık bir satış niteliği taşımadığından, yapılan satış tutarından düşülmesi gerekir. Bunun için iade kaydını yapılması gerekir. Sürekli envanter yöntemine göre 2- a)— 01/02/2016 Tarihinde 9.000 lık mal % 18 KDV hariç veresiye (2 ay vadeli ) satılmıştır. Tutarı ve KDV side veresiye yazılmıştır. Satılan malın maliyeti 8.000 TL dır. b)—Alıcı borcunu vade bitiminden önce ödeyeceğini bildirmiş bunun üzerine 700 TL VE KDV tutarı kadar indirim yapılmış, kalan tutar peşin alınmıştır.27/02/2016 Bu durumda" 610 Satıştan İadeler Hesabı'nın "ve 391 HES.KDV HS (farklı ayda ise 191) Borcuna, ilgili hesaba Alacak İskonto yapılan malın maliyeti 650 TL dır. kaydedilir.( aralıklı envanter yönteme göre tek bu kayıt ÖDEV yapılır. ) Sürekli envanter yöntemine göre ise iki kayıt yapılır. 1--Kayıtta satış iade kaydı 2-- kayıtta ise maliyet düzeltme kaydı yapılır. (153 Tic. Mal Borçlu, 621 Sat. Tic. Mal. Maliyeti alacaklı olur.) Örnek: Aralıklı envanter yöntemine göre 1— 05/02/2016 Tarihinde 10.000 lık mal % 18 KDV hariç peşin satılmıştır. Tutarı ve KDV si peşin alınmıştır. 2-- 10/02/2016 da Satılan malın 2.000 TL lık kısmı işletmemize geri iade edilmiştir. İade tutarı ve KDV peşin ödenmiştir. Örnek: Sürekli envanter yöntemine göre 1— 12/02/2016 Tarihinde 7.000 lık mal % 18 KDV hariç veresiye satılmıştır. Tutarı ve KDV side veresiye yazılmıştır. Satılan malın maliyeti 6.000 TL dır. 1-- 31/12/2015 de işletmenin mal hesaplarının (stoklarının) durumu şöyledir. Dönem Başı Mal Mevcudu = 70.000 TL Dönem içi Alışlar = 80.000 TL Dönem Sonu Mal Mevcudu = 60.000 Tl 600 yurt içi Satışlar = 85.000 TL dır a--)Satılan malın maliyetini hesaplayarak maliyet kaydını yapınız. b--)Maldan yapılan kâr veya zararı bulunuz 2--Aralıklı envanter yöntemine göre a)— 06/02/2016 Tarihinde 5.000 lık mal % 18 KDV hariç veresiye satılmıştır. b)--- 11/02/2016 de Satılan malın 800 TL lık kısmı işletmemize geri iade edilmiştir. İade tutarı ve KDV veresiye hesaptan düşülmüştür. 2—15/02/2016 da Satılan malın 1.000 TL lık kısmı işletmemize Sürekli envanter yöntemine göre geri iade edilmiştir. İade tutarı ve KDV alıcının hesabından 3— a)- 12/02/2016 Tarihinde 7.000 lık mal % 18 KDV düşülmüştür. İade alınan malın maliyeti 850 TL dır. hariç veresiye satılmıştır. Tutarı veresiye ve KDV si ise peşin alınmıştır. Satılan malın maliyeti 6.000 TL dır. 611 SATIŞ İSKONTOLARI HESABI (-) Satışla ilgili faturaların düzenlenip satışın b—16/02/2016 da Satılan malın 1.000 TL lık kısmı gerçekleşmesinden sonra yapılan her türlü kasa ve miktar işletmemize geri iade edilmiştir. İade tutarı ve KDV peşin iskontoları bu hesapta yer alır. alınmıştır. İade alınan malın maliyeti 900 TL dır. Kasa İskontosu, kredili satışlarda alıcının mal bedelini vadesinden önce ödemesi dolayısıyla, bu peşin ödeme Aralıklı envanter yöntemine göre karşılığında alıcıya belirli oranlarda indirim yapılmasıdır. 4—a)- 15.000 TL lık mal %18 KDV hariç veresiye (4 ay Miktar İskontosu, Alıcının belli tutarlar üzerinde alışlarda vadeli ) satılmıştır. bulunarak satıcının mal sürümüne katkıda bulunmasından b)- Alıcı borcunu vade bitiminden 2 ay önce ödeyeceğini dolayı kendisine belli oran ya da tutarlarda yapılan bildirmiş bunun üzerine 1.000 TL VE KDV tutarı kadar indirimdir. indirim yapılmış, kalan tutar peşin alınmıştır. *** İskonto işlemi satışları düzenleyici bir özellik taşıdığı için düzeltme kaydının yapılması gerekir. Bunun için; Sürekli envanter yöntemine göre 611 ve 391 (farklı ayda ise 191) borçlu, ilgili hesap ise alacaklı olur. 5— a)-12.000 lık mal % 18 KDV hariç veresiye (3 ay ÖRNEK: Aralıklı envanter yöntemine göre vadeli ) satılmıştır. Tutarı veresiye ve KDV si ise peşin 1—a)- 8.000 TL lık mal %18 KDV hariç veresiye (3 ay alınmıştır. . Satılan malın maliyeti 10.000 TL dır. vadeli ) satılmıştır.01/12/2015 b)-Alıcı borcunu vade bitiminden 1 ay önce ödeyeceğini b)—Alıcı borcunu vade bitiminden önce ödeyeceğini bildirmiş bunun üzerine 500 TL VE KDV tutarı kadar bildirmiş bunun üzerine 3.000 TL VE KDV tutarı kadar indirim yapılmış, kalan tutar peşin alınmıştır. 01/02/2016 indirim yapılmış, kalan tutar peşin alınmıştır. İskonto yapılan malın maliyeti 2.500 TL dır. TEK DÜZEN HESAP PLANI A- BİLANÇO HESAPLARI 1. DÖNEN VARLIKLAR 10. Hazır Değerler 100. Kasa 101. Alınan Çekler 102. Bankalar 103. Verilen Çekler Ve Ödeme Emirleri(-) 108. Diğer Hazır Değerler 11. Menkul Kıymetler 110. Hisse Senetleri 111. Özel Kesim Tahvil Senet Ve Bonoları 112. Kamu Kesimi Tahvil, Senet Ve Bonoları 118. Diğer Menkul Kıymetler 119. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) 12. Ticari Alacaklar 120. Alıcılar 121. Alacak Senetleri 122. Alacak Senetleri Reeskontu(-) 124. Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri(-) 126. Verilen Depozito Ve Teminatlar 127. Diğer Ticari Alacaklar 128. Şüpheli Ticari Alacaklar 129. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı(-) 13. Diğer Alacaklar 131. Ortaklardan Alacaklar 132. İştiraklerden Alacaklar 133. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 135. Personelden Alacaklar 136. Diğer Çeşitli Alacaklar 137. Diğer Alacak Senetleri Reeskontu(-) 138. Şüpheli Diğer Alacaklar 139. Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı(-) 15. Stoklar 150. İlk Madde Malzeme 151. Yarımamuller 152. Mamuller 153. Ticari Mallar 157. Diğer Stoklar 158. Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) 159. Verilen Sipariş Avansları 17. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Maliyetleri 170. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Maliyetleri 179. Taşeronlara Verilen Avanslar 18. Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları 180. Gelecek Aylara Ait Giderler 181. Gelir Tahakkukları 19. Diğer Dönen Varlıklar 190. Devreden Kdv 191. İndirilecek Kdv 192. Diğer Kdv 193. Peşin Ödenen Vergiler Ve Fonlar 195. İş Avansları 196. Personel Avansları 197. Sayım Ve Tesellüm Noksanları 198. Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar 199. Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı(-) 2. DURAN VARLIKLAR 22. Ticari Alacaklar 220. Alıcılar 221. Alacak Senetleri 222. Alacak Senetleri Reeskontu(-) 224. Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri(-) 226. Verilen Depozito Ve Teminatlar 229. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı(-) 23. Diğer Alacaklar 231. Ortaklardan Alacaklar 232. İştiraklerden Alacaklar 233. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 235. Personelden Alacaklar 236. Diğer Çeşitli Alacaklar 237. Diğer Alacak Senetleri Reeskontu(-) 239. Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı(-) 24. Mali Duran Varlıklar 240. Bağlı Menkul Kıymetler 241. Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) 242. İştirakler 243. İştiraklere Sermaye Taahhütleri(-) 244. İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) 245. Bağlı Ortaklıklar 246. Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri(-) 247. Bağlı Ortaklıklar Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) 248. Diğer Mali Duran Varlıklar 249. Diğer Mali Duran Varlıklar Karşılığı(-) 25. Maddi Duran Varlıklar 250. Arazi Ve Arsalar 251. Yer Altı Ve Yer Üstü Düzenleri 252. Binalar 253. Tesis, Makine Ve Cihazlar 254. Taşıtlar 255. Demirbaşlar 256. Diğer Maddi Duran Varlıklar 257. Birikmiş Amortismanlar(-) 258. Yapılmakta Olan Yatırımlar 259. Verilen Avanslar 26. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 260. Haklar 261. Şerefiye 262. Kuruluş Ve Örgütlenme Giderleri 263. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri 264. Özel Maliyetler 267. Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar 268. Birikmiş Amortismanlar(-) 269. Verilen Avanslar 27. Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 271. Arama Giderleri 272. Hazırlık Ve Geliştirme Giderleri 277. Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 278. Birikmiş Tükenme Payları(-) 279. Verilen Avanslar 28. Gelecek Yıllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları 280. Gelecek Yıllara Ait Giderler 281. Gelir Tahakkukları 29. Diğer Duran Varlıklar 291. Gelecek Yıllarda İndirilecek Kdv 292. Diğer Kdv 293. Gelecek Yıllar İhtiyacı Stoklar 294. Elden Çıkarılacak Stoklar Ve Maddi Duran Varlıklar 295. Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar 297. Diğer Çeşitli Duran Varlıklar 298. Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) 299. Birikmiş Amortismanlar(-) 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30. Mali Borçlar 300. Banka Kredileri 301. Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar 302. Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri(-) 303. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri Ve Faizleri 304. Tahvil Anapara Borç, Taksit Ve Faizleri 305. Çıkarılan Bonolar Ve Senetler 306. Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler 308. Menkul Kıymetler İhraç Farkı(-) 309. Diğer Mali Borçlar 32. Ticari Borçlar 320. Satıcılar 321. Borç Senetleri 322. Borç Senetleri Reeskontu(-) 326. Alınan Depozito Ve Teminatlar 329. Diğer Ticari Borçlar 33. Diğer Borçlar 331. Ortaklara Borçlar 332. İştiraklere Borçlar 333. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 335. Personele Borçlar 336. Diğer Çeşitli Borçlar 337. Diğer Borç Senetleri Reeskontu(-) 34. Alınan Avanslar 340. Alınan Sipariş Avansları 349. Alınan Diğer Avanslar 35. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakedişleri 350,358 Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakedişleri Bedelleri 36. Ödenecek Vergi Ve Diğer Yükümlülükler 360. Ödenecek Vergi Ve Fonlar 361. Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 368. Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş Veya Taksitlendirilmiş Vergi Ve Diğer Yükümlülükler 369. Ödenecek Diğer Yükümlülükler 37. Borç Ve Gider Karşılıkları 370. Dönem Kârı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları 371. Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi Ve Diğer Yükümlülükleri(-) 372. Kıdem Tazminatı Karşılığı 373. Maliyet Giderleri Karşılığı 379. Diğer Borç Ve Gider Karşılıkları 38. Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları 380. Gelecek Aylara Ait Gelirler 381. Gider Tahakkukları 39. Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 391. Hesaplanan Kdv 392. Diğer Kdv 393. Merkez Ve Şubeler Cari Hesabı 397. Sayım Ve Tesellüm Fazlaları 399. Diğer Çeşitli Yabancı Kaynaklar 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 40. Mali Borçlar 400. Banka Kredileri 401. Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar 402. Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri(-) 405. Çıkarılmış Tahviller 407. Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler 408. Menkul Kıymetler İhraç Farkı(-) 409. Diğer Mali Borçlar 42. Ticari Borçlar 420. Satıcılar 421. Borç Senetleri 422. Borç Senetleri Reeskontu(-) 426. Alınan Depozito Ve Teminatlar 429. Diğer Ticari Borçlar 43. Diğer Borçlar 431. Ortaklara Borçlar 432. İştiraklere Borçlar 433. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 436. Diğer Çeşitli Borçlar 437. Diğer Borç Senetleri Reeskontu(-) 438. Kamuya Olan Ertelenmiş Veya Taksitlendirilmiş Borçlar 44. Alınan Avanslar 440. Alınan Sipariş Avansları 449. Alınan Diğer Avanslar 47. Borç Ve Gider Karşılıkları 472. Kıdem Tazminatı Karşılığı 479. Diğer Borç Ve Gider Karşılıkları 48. Gelecek Yıllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları 480. Gelecek Yıllara Ait Gelirler 481. Gider Tahakkukları 49. Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 492. Gelecek Yıllara Ertelenmiş Veya Terkin Edilecek Kdv 493. Tesise Katılma Payları 499. Diğer Çeşitli Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5. ÖZ KAYNAKLAR 50. Ödenmiş Sermaye 500. Sermaye 501. Ödenmemiş Sermaye(-) 52. Sermaye Yedekleri 520. Hisse Senetleri İhraç Primleri 521. Hisse Senedi İptal Kârları 522. Maddi Duran Varlık Yeniden Değerleme Artışları 523. İştirakler Yeniden Değerleme Artışları 524. Maliyet Artışları Fonu 529. Diğer Sermaye Yedekleri 54. Kâr Yedekleri 540. Yasal Yedekler 541. Statü Yedekleri 542. Olağanüstü Yedekler 548. Diğer Kâr Yedekleri 549. Özel Fonlar 57. Geçmiş Yıllar Kârları 570. Geçmiş Yıllar Kârları 58. Geçmiş Yıllar Zararları(-) 580. Geçmiş Yıllar Zararları(-) 59. Dönem Net Kârı (Zararı) 590. Dönem Net Kârı 591. Dönem Net Zararı(-) ----------------------------------------------------- 6. GELİR TABLOSU HESAPLARI 60. Brüt Satışlar 600. Yurt İçi Satışlar 601. Yurt Dışı Satışlar 602. Diğer Gelirler 61. Satış İndirimleri(-) 610. Satıştan İadeler(-) 611. Satış İndirimleri(-) 612. Diğer İndirimler(-) 62. Satışların Maliyeti(-) 620. Satılan Mamuller Maliyeti(-) 621. Satılan Ticari Mallar Maliyeti(-) 622. Satılan Hizmet Maliyeti(-) 623. Diğer Satışların Maliyeti(-) 63. Faaliyet Giderleri(-) 630. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri(-) 631. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri(-) 632. Genel Yönetim Giderleri(-) 64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir Ve Kârlar 640. İştiraklerden Temettü Gelirleri 641. Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 642. Faiz Gelirleri 643. Komisyon Gelirleri 644. Konusu Kalmayan Karşılıklar 645. Menkul Kıymet Satış Kârları 646. Kambiyo Kârları 647. Reeskont Faiz Gelirleri 648. Enflasyon Düzeltme Kârları 649. Diğer Olağan Gelir Ve Kârlar 65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider Ve Zararlar(-) 653. Komisyon Giderleri(-) 654. Karşılık Giderleri(-) 655. Menkul Kıymet Satış Zararları(-) 656. Kambiyo Zararları(-) 657. Reeskont Faiz Giderleri(-) 658. Enflasyon Düzeltmesi Zararları(-) 659. Diğer Olağan Gider Ve Zararlar(-) 66. Finansman Giderleri(-) 660. Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri(-) 661. Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri(-) 67. Olağan Dışı Gelir Ve Kârlar 671. Önceki Dönem Gelir Ve Kârları 679. Diğer Olağan Dışı Gelir Ve Kârlar 68. Olağan Dışı Gider Ve Zararlar(-) 680. Çalışmayan Kısım Gider Ve Zararları(-) 681. Önceki Dönem Gider Ve Zararları(-) 689. Diğer Olağan Dışı Gider Ve Zararlar(-) 69. Dönem Net Kârı Veya Zararı 690. Dönem Kârı Veya Zararı 691. Dönem Kârı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları(-) 692. Dönem Net Kârı Veya Zararı 697. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Enflasyon Düzeltme Hesabı 698. Enflasyon Düzeltme Hesabı ----------------------------------------------------- 7. MALİYET HESAPLARI (7/A SEÇENEĞİ) 70. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları 700. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı 701. Maliyet Muhasebesi Yansıtma Hesabı 71. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri 710. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri 711. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Yansıtma Hesabı 712. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Fiyat Farkı 713. Direkt İlk Madde Ve Malzeme Miktar Farkı 72. Direkt İşçilik Giderleri 720. Direkt İşçilik Giderleri 721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı 722. Direkt İşçilik Ücret Farkları 723. Direkt İşçilik Süre Farkları 73. Genel Üretim Giderleri 730. Genel Üretim Giderleri 731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı 732. Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları 733. Genel Üretim Giderleri Verimlilik Giderleri 734. Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları 74. Hizmet Üretim Maliyeti 740. Hizmet Üretim Maliyeti 741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı 742. Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesapları 75. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri 750. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri 751. Araştırma Ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı 752. Araştırma Ve Geliştirme Gider Farkları 76. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri 760. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri 761. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı 762. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Fark Hesabı 77. Genel Yönetim Giderleri 770. Genel Yönetim Giderleri 771. Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı 772. Genel Yönetim Gider Farkları Hesabı 78. Finansman Giderleri 780. Finansman Giderleri 781. Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı 782. Finansman Giderleri Fark Hesabı 7. MALİYET HESAPLARI (7/B SEÇENEĞİ) 79. Gider Çeşitleri 790. İlk Madde Ve Malzeme Giderleri 791. İşçi Ücret Ve Giderleri 792. Memur Ücret Ve Giderleri 793. Dışarıdan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler 794. Çeşitli Giderler 795. Vergi, Resim Ve Harçlar 796. Amortisman Ve Tükenme Payları 797. Finansman Giderleri 798. Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı 799. Üretim Maliyet Hesabı 8. SERBEST HESAPLAR 9. NAZIM HESAPLAR 9. Nazım Hesaplar
