(m-tolil)-1,2,4-oksadiazol-5-on ve 5-tiyon Bileşiklerindeki C=N, C=O

24. Ulusal Kimya Kongresi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 29 Haziran-2 Temmuz 2010, Zonguldak
3-Sübstitüe-fenil-4-(m-tolil)-1,2,4-oksadiazol-5-on ve 5-tiyon
Bileşiklerindeki C=N, C=O ve C=S Gruplarının 13C NMR Kimyasal
Kaymalarına Sübstitüent Etkisinin İncelenmesi
Hikmet Ağırbaş,Yeşim Saniye Kara
Kocaeli Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi,Kimya bölümü,41380 İzmit KOCAELİ
yesimkara@kocaeli.edu.tr
3-Sübstitüe-fenil-4-(m-tolil)-1,2,4-oksadiazol-5-on ve 5-tiyon bileşiklerindeki C=N, C=O ve
C=S gruplarına ait 13C NMR kimyasal kaymalarına sübstitüentin etkisi incelendi. Kimyasal
kaymaların, Hammett polar sübstitüent sabiti σ ile iyi korelasyon verdiği görüldü (r>0.90). Her
bir grupta ρ değerinin negatif çıkması, bu gruplar üzerinde ters indüktif etkinin varlığını
gösterdi. Ters indüktif etkinin iki yolla; lokalize polarizasyon (Şekil 1) [1] ve alan iletimli
rezonans-polar etki (Şekil 2) [2] yolu ile ortaya çıkabileceği varsayıldı. İndüktif ve Rezonans
etkilerinin ağırlığını belirlemek için, Swain-Lupton’un F ve R değerleri [3] kullanılarak,
kimyasal kaymaların iki değişkenle korelasyonu (Kimyasal kayma = ρF F + ρR R) yapıldı
(DSP analizi). Korelasyon sonucunda, korelasyon katsayılarının yükseldiği belirlendi (r>0.93).
ρF değerlerinin ρR değerlerinden yüksek çıkması, indüktif etkinin daha baskın olduğunu
gösterdi.
Elde edilen deneysel kimyasal kaymalar, DFT/B3LPY/G-311G(d,p) yöntemi ile hesaplanan
teorik kimyasal kaymalarla uyumlu olduğu görüldü (r>0.90).
X
X
X
δ-
δ+
δ+
-
δ
+
N
N
O
O
-
δ
+
δN
O
-
N
δ
δ
+
O(S)
CH3
Şekil 1: Lokalize polarizasyon etkisi
N
N
δδ+
O
(S)
O
(S)
CH3
CH3
Şekil 2: Alan iletimli rezonans-polar etki
KAYNAKLAR
1. Assaleh,F.H., Marinkovic,A.D., Jovanovic,B.Z.,Csanadi,J., Journal of Molecular Structure,
833, 53-57, 2007
2. Neuvonen, K., Fülup, F., Neuvonen, h., Kock, A., Kleinpeter, E., Pihlaja,K., J.Org.Chem,
70, 10670-10678, (2005)
3. Hansch,C., Leo,A., Taft, R.W., Chem Rev, 91, 65-195,1991