Dünya Coğrafyasında Uluslararası Sanat Müziği Türleri

advertisement
DÜNYA
COĞRAFYASINDA
ULUSLARARASI
SANAT MÜZİĞİ TÜRLERİ
Doç. Cemal YURGA
İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi
Güzel Sanatlar Bölümü
Cemal YURGA
DÜNYA COĞRAFYASINDA ULUSLAR ARASI
SANAT MÜZİĞİ TÜRLERİ
ISBN 975-8792-93-8
© Sempati* Pegem A Yayınları, 2005
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem A Yayıncılık Tic. Ltd. Şti.'ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan
kitabın tümü ya da bölümleri mekanik,
elektronik, fotokopi, manyetik kayıt ya da
başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan
kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.
1. Baskı: Eylül 2005
Kapak Tasarımı
zulfin.eua
Yayın Yönetmeni
Gürsel Avcı
Baskı ve Cilt
Öncü Basımevi
(312) 384 31 20
Pegem A Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.
Adakale Sokak 4/B Yenişehir-Ankara
Tel: (312) 430 67 50-430 67 51-435 44 60
Belgegeçer: (312) 431 37 38
İnternet: www.pegema.com.tr
e-posta: pegema@pegema.com.tr
* Sempati bir Pegem A Yayıncılık markasıdır.
ii
Gültekin Oransay’a
Edip
Necati
Gedikli’ye
Nurhan
Cangal ’a
Fehamettin
Muzaffer
Ahmet
Günay’a
Özgüç’e
Gürgüneş’e
Borcaklı’ya
Adnan
Atalay’a
Betül
Çağlar’a
Şükranlarımla .
iii
İLK SÖZ
Müzik sanatındaki tür’ler ve onların müzik biçimsel yapıları ile ilgili ilk
kitap, Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Kitapları bağlamında, 1952
yılında yayınlandı. Yazarı, o yıllarda Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nde,
o zamanki adıyla şefliğini Eduard Zuckmayer (1890- 1972)’in yaptığı
Müzik Şubesi’nde Kulak Eğitimi dersleri veren, Prag Konservatuarı
keman-kompozisyon bölümü mezunu Fuad Koray (1903-1981) hocamızdı.
Daha sonraki yıllarda gerçekleştirilen yayınlara baktığımızda; Gültekin
Oransay’ın “Konçerto Klavuzu”, (1967); İlhan Usmanbaş’ın Andre
Hodeir’den çevirdiği “Müzikte Türler ve Biçimler”, (1971); Nurhan
Cangal ve Yıldıray Erdener’in birlikte yazdıkları “Müzik Formları”,
(1976); Cemal Yurga’nın “Müzik Tarihinde Türler ve Ülkeler”, (1995); ile
Nurhan Cangal’ın “Müzik Formları”, (2004) kitaplarını görmekteyiz.
Elimizdeki kitap, alanının ülkemizdeki kilometre taşlarından biri olup,
biraz önce sözünü ettiğimiz Cemal Yurga’nın 1995 yılında yayınlamış
olduğu Müzik Tarihinde Türler ve Ülkeler’in yeniden çalışılarak ayrıntılı
bir biçimde hazırlanmış yeni baskısıdır. Ve Müzik Türleri, uluslararası
sanat müziği coğrafyasında incelenmektedir.
Ülkemizde, müziğin bilimin yapmak isteyen gençler, “Müzik Coğrafyası”
deyimi ile, 1970 li yılların sonunda, Ege Üniversitesi Güzel Sanatlar
Fakültesi Müzik Bölümü olarak kurulan, daha sonra Dokuz Eylül
Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’ne aktarılan ve bu satırların
yazarının bölüm başkanlığı sırasında adı “Müzik Bilimleri Bölümü”
olarak değiştirilen birimde, Prof. Dr. Gültekin Oransay (1930-1989)’ın
yaptığı ve uygulattığı ilk ders programlarında tanıştılar.
Türk Halk Müziği Coğrafyası, Uluslararası Halk Müziği Coğrafyası, gibi
ders konularından biri de Uluslararası Sanat Müziği Coğrafyası idi. İşte
o bölümde bu gibi konularla tanışan Cemal Yurga, müzik bilimleri
alanımızdaki kaynak noksanları arasındaki bu alana özgü gereksinimi
görerek çalışmış oluyor.
Müzik Formları yada Müzik Biçimleri başlığı altında yayınlanmış olan
kaynaklar, belli müzik türleri üzerinde durarak onların biçimsel
yapılarını, müzik yazılarını(notalarını) vererek analiz etmektedirler.
Yalnızca müzik türlerinden, onların müzik biçimsel analizlerini
vermeden, söz edilebildiği halde, o müzik yaratılarının biçimselliklerini
ele aldığımızda, onların ilgili türünü de anmak zorunda kalırız; Lied
(türünün) formu, Füg formu, Horon Formu, Zeybek formu gibi.
v
Her müzik türünün bugünkü durumu ve seslendirildiği yöre yada
mekanlarla ilgili coğrafi; gelişimi ile ilgili müzik tarihsel; yapısallığı ile
ilgili sistematik; seslendirileri ile ilgili teknik ve üslup bilgileri vardır.
Müzik yaratılarını; tek türlüler ve içlerinde birden daha çok türü
barındıranlar için ise çok türlüler, bileşik türlüler yada karma türlüler
olarak iki kategoride düşünmek olasıdır. Füg, kanon, lied, rondeau gibi
olanlar, kendilerine özgü olan tek tür ile yapılandırılmışlardır. Biçimsel
yapıları içinde başka bir yapıya daha rastlanmaz. Fakat bazı yaratılar
içlerinde birden daha çok türün yapılarını barındırmaktadırlar. Burada
akla şu soru gelmektedir. Acaba bir oratoryo, bir opera yada sonat yaratı
bütünü olarak bir tür müdür? Yoksa birbirine bağlanmış birçok türden
oluşan bileşke (petek) yapılar mıdır? Adına suit dediğimiz yaratıların
içinde de bir çok türde parça bulunmaktadır: Allamande, Courant,
Sarabande, Menuet, Gigue ve bazılarında Air yada başkaları. Sonat, bir
yaratı adıdır. Onun yalnızca bir bölümünün yapısı sonat biçimindedir.
Demekki yaratı adı ile tür adını ayırt edebilmekteyiz. Tür adı her zaman
yaratı adı olmamaktadır. Birçok türden oluşmuş müzik yaratı adları
bulunmaktadır. Besteciler özgür çalışan insanlardır. Onların buluşları,
kurdukları biçimsellikler, yaratılarının içlerine gizledikleri sürprizler
yadırganmamalıdır. Mozart’ın Sol Majör Keman Konçertosu’nun son
bölümü rondeau formundadır. Fakat orta yerlerde bir de bakıyorsunuz
değişik tempoda bir tema ile çeşitleme!
Burada bir başka konuya da değinmek istiyorum. Yazınımızda tür ile
müzik çeşidi birbirine karıştırılmakta ve çoğu kez rastgele biri diğerinin
yerine kullanılmaktadır. Kitap türler üzerine kurulu olduğuna göre
konuya kısaca girmekte sakınca görmemekteyim. Elimizdeki bu kitapta
sözü edilenler –biçim analizleri yapılmaksızın verilmiş- müzik türleridir.
Müzik türlerini daima onların biçimleri ile birlikte düşünmek gerekir.
Müzik çeşitleri ise, tür ve biçimle ilgisi olmayan, genellenmiş ve
soyutlanmış müzik kategorileridir. Ülkemizde yaşamakta olan yedi
müzik çeşidimiz vardır: Halk Müziği, (Tek sesli) Sanat Musikisi, Çoksesli
Sanat Müziği, Din Musikisi, Hafif Müzik, Tören Müziği, Eğitim Müziği.
Bu çeşitlerden Halk Müziği, Sanat Musikisi, Din Musikisi ile Tören
Müziğinin Mehter Musikisi “geleneksel”dir. Diğerleri ise gelişim ve
değişimleri sürekli olan müzik çeşitleri olup özellikle Cumhuriyet
dönemimizde gelişmişlerdir. Türk Halk Müziğindeki zeybek, zeybek
türünün genellenmiş adıdır. Onun kendine özgü ve doğal ki onu diğer
müzik türlerinden ayıran genellenmiş özellikleri vardır. Buradan
hareketle, özele inerek, adı yöresi, özellikleri belli bir zeybek örneğini ele
alarak onun müzik biçimsel analizlerini yapabiliriz. Dinleyerek, notasını
önümüze koyarak, seslendirerek Tavas Zeybeği’ni analiz edebilir: onun,
zeybek türünün genellenmiş özelliklerine ne kadar uymakta olduğunu
denetleyebiliriz. Halk Müziğimizde bir tek Tavas Zeybeği mi var? Birçok
vi
zeybek var. Bir çok zeybek çeşitleri var. Demek ki belli bir tür başlığı
altında, onun belirlenmiş ve genellenmiş özelliklerini taşıyan çeşitleri
bulunmaktadır.
Bir söz vardır, bilirsiniz; önsözler okunmaz derler. Okunası önsöz
olabilmesi için onun içeriğine bazı bilgi kırıntılarının konulmasının
uygun olabileceği düşünülebilir. Ben de böyle yapmaya çalıştım. Umarım
hoş görülür.
Uzun süren meslek yaşamımda çok önemli bir yeri olan, beni müzik
bilimleri ile tanıştıran ve bilinçlendiren Dokuz Eylül Üniversitesi Müzik
Bilimleri Bölümü’nün o dönemlerdeki tüm öğrencilerimi ve öğretim
elemanı arkadaşlarımı sevgi ile anıyor; sonraki dönemlerdeki mezunlarla
günümüz öğretim elemanlarına ve öğrencilerine başarı dileklerimi ve
selamlarımı sunuyorum. Müzikle ilgilenen herkese, özellikle müzik
bilimcilere –doğal ki müzik eğitimcileri de müzik bilimcilerinin
uygulamalı alanında çalışan birer müzik bilimcisidirler- onlara, kitabın
yararlı olacağına inanarak, Cemal Yurga’nın bu başarılı çalışmasından
dolayı kendisini kutluyor, daha nice başvuru kitaplarına imza atmasını
diliyorum.
Prof. Dr. Edip Günay
İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı
Müzikoloji Bölümü Öğretim Üyesi
Bağlam Yayıncılık Müzik Bilimleri Dizisi Editörü
vii
BAŞLARKEN
Müzik dünyamızdaki Türkçe yayımların azlığı, kuramcılarımızın azlığı
ile doğru orantılıdır. Müzik yaşamımıza yapılabilecek en önemli katkı,
kalıcı ve yaşayan yayımlar bırakabilmektir.
Müzik tarihi bilmeden, müziğin içinde yaşamak, onu izlemek
olanaksızdır. Bu nedenle “Müzik Tarihinde Türler ve Ülkeler” başlığı
altında, müzikte yer edinmiş ülkelerin müziği ile uluslararası müzik
tarihinde yaşamış müzik türleri, tarihsel gelişim göz önünde tutularak
ele alınmıştır.
Birçok kaynakta bulunmayan bilgilere daha geniş yer ayrılarak
önemlendirilmiştir.
Bugüne değin müzik tarihi üzerine yazılan kitaplar, anlatım veya
yabancı dillerden çeviri şeklindedir. Bu kitapta ise, müzik tarihindeki
türler ve ülkelerin müzikteki aşamaları yorumlanmıştır. Müzik
dünyasında gerek ders kitabı, gerekse kaynak kitap olacağı
düşüncesiyle, içindeki bilgiler en öz haliyle tutulmuştur. Ancak
ulaşılabilen kaynaklardaki bilgilerle yetinilmemiş, adı geçen kişi, terim
ve yer adları, konuyla uzaktan bile ilgili olsa, müzik bilgilerinin
desteklenmesi amacının gereği olarak, dipnotları ile verilmiştir.
Dipnotlarında bulunmayan açıklayıcı bilgiler ise sözlük kısmına
alınmıştır.
Bu kitap hazırlanırken; eğitim fakültesi müzik öğretmenliği
programlarında, “Müzik Tarihi”, “Güncel Popüler Müzik”, “Müzik
Kültürü” dersleri; devlet konservatuarları müzik bölümlerinin “Müzik
Tarihi”, “Müzik Türleri”, “Müzik Coğrafyası”, “Uygarlık Tarihi”, “Form
Bilgisi”; anadolu güzel sanatlar liseleri müzik bölümlerinin konuyla ilgili
dersleri ve özel müzik kurslarının kuramsal müzik dersleri için tavsiye
edebileceği kaynak bir kitap olarak hazırlanmıştır.
Alıntıları yaptığım ve kaynak olarak kitaplarını kullandığım yazarlara,
kitabımın İlksöz’ünü yazan hocam; Sayın Prof. Dr. Edip Günay’a ve
kitabın baskısını sağlayan PegemA Yayıncılık’a teşekkür ederim.
Cemal YURGA
MALATYA
2005
viii
SUNUŞ
Müzik türleri ile birçok ülkenin birlikte ele alınmasının nedeni, müzik
türlerinin yaşadığı veya halen yaşamakta olduğu değişik ülkelerin geçirdiği
evrimlerin ve tarihsel olayların (ekonomi, politika, savaşlar.) müziğe yapmış
olduğu etkinin anlaşılabilmesi içindir. Bu amaçla ülkeler de yorumlanmıştır.
Akımlara, türler içinde yer verilmemiş, ülkelerin anlatımı içinde ele alınarak
işlenmiştir.
Müzik türlerinin Almanca, İtalyanca, İngilizce, Yunanca, Latince, İspanyolca
ve Türkçe karşılıkları, yararlanacak kişinin bilgi donanımında bulunması ve
herhangi bir yerde karşılaştığında ne olduğunu anlayabilmesi için
verilmiştir.
Elinizdeki kitap; 1995’te “Müzik tarihinde Türler ve Ülkeler” başlığı ile
hazırladığım çalışmanın çok genişletilmiş olarak II.Baskısı gibi
değerlendirilebilirse de, içerik, kapsam ve ele alış biçimlerindeki farklılık
nedeniyle, ayrı bir başlık verilmesi daha uygun bulunmuştur.
Bu çalışma, çoksesli müzik tarihinde, bugüne değin müzik türleri üzerine
yayımlanmış en geniş kapsamlı çalışmadır. 27 dinsel tür, 116 dans, 116
çalgı, solo ses, koro ve sahne müziği türleri olmak üzere toplam 259 türe yer
verilmiştir. Bu türlerin, kendi içinde başka türlere de ayrıldığı düşünülecek
olursa, tür sayısı 300’e yaklaşmaktadır.
Konçerto, Opera ve Senfoni gibi önemli türler üzerindeki sayısal ifadelerin
kolay görülebilmesi ve kolay algılanması için 17 adet tablo yapılmıştır.
Okuyucu kitlesinin ve öğrencilerin, ülkemiz bestecilerini ve yaratılarını
tanıması için,
adı geçen türlerde yaratısı olan Türk bestecileri de
eklenmiştir.
II. Bölüm’de ise hatırı sayılır 37 ülke hakkında; hem temel bilgilere, hem
Uluslararası Sanat Müziği’ndeki geçmiş ve bugünlerine ait bilgilere, hem de
yorumlara yer verilmiştir.
Kişi buldurusuna yalnızca, “Uluslararası Sanat Müziği’nde Türler”
bölümünde yer alan isimler alınmıştır. Kitabımızdan isim arayarak
yararlanmak isteyenler, Kişi Buldurusu’nda bulamadıkları isimleri,
milliyetlerine göre, ülkelerin anlatıldığı yüzlemlere bakarak bulabilirler.
doğum-ölüm tarihlerinin önemli bir bölümü, kitabın içinde olduğu gibi, ön
adları ile birlikte, kullanım kolaylığı olması açısından, ismin yanına
eklenmiştir. Ancak, gerek kişi buldurusunda, gerekse yeri geldikçe adı
geçen, halen yaşamakta olan kişilerin ölüm tarihleri, kişilerin ölümü
halinde, okuyucunun doldurması için boş bırakılmıştır.
Ülkemizde oldukça az sayılabilecek müzik yayımlarımıza bir katkım
olabilirse ne mutlu bana.
Müzik eğitimi, müzik bilimi dünyasına, onlara sahip çıkanlara ve müzikte
bildiklerini ve ürettiklerini kendisinden sonrakilere bırakanlara hayırlı
olması dileğiyle.
ix
İÇİNDEKİLER
İLK SÖZ ........................................................................................................ v
BAŞLARKEN...............................................................................................vii
SUNUŞ .......................................................................................................viii
İÇİNDEKİLER ............................................................................................ ix
KISALTILAR ...........................................................................................xviii
GİRİŞ ........................................................................................................... xx
I. ULUSLARARASI SANAT MÜZİĞİNDE TÜRLER
TÜRLER HAKKINDA ................................................................................. 1
AIR DE COUR .............................................................................................. 4
ALBORADA .................................................................................................. 4
ARABESK ..................................................................................................... 4
ARIA .............................................................................................................. 4
ARIETTA ...................................................................................................... 5
ARIOSO.......................................................................................................... 6
AUBADE ....................................................................................................... 6
BACCHANAL ............................................................................................... 6
BAGATEL . .................................................................................................... 7
BALE VE MÜZİĞİ . ...................................................................................... 7
BALLAD OPERA ........................................................................................ 10
BARCAROL ................................................................................................ 11
BERBER DÜKKANI ŞARKILARI ............................................................ 11
BERCEUSE ................................................................................................ 11
BICINIUM .................................................................................................. 12
BRINDISI .................................................................................................... 12
BRUNETTE ................................................................................................ 12
CANON . ...................................................................................................... 12
CANTATILLE ............................................................................................. 13
CANTIGAS . ................................................................................................ 13
CANZONE .................................................................................................. 13
CASSATION . .............................................................................................. 14
CATCH ........................................................................................................ 14
CAVATINA . ................................................................................................ 14
CHORO . ...................................................................................................... 15
CONDUCTUS ............................................................................................. 15
CORONATION . .......................................................................................... 15
CYBELE ...................................................................................................... 15
DEPLORATION . ........................................................................................ 15
DİN DIŞI TÜRLER .................................................................................... 16
DİNSEL TÜRLER ...................................................................................... 16
x
Ambrosius Ezgileri . .................................................................................... 16
Anthem ........................................................................................................ 16
Ave Regina Caelorum ................................................................................. 17
Cantique ...................................................................................................... 17
Coral ............................................................................................................ 17
Dinsel Konçerto .......................................................................................... 18
Dinsel Oyun ................................................................................................ 18
Düz Ezgi ...................................................................................................... 18
Gregor Düz Ezgisi ....................................................................................... 20
Gymel .......................................................................................................... 21
Hoquet . ........................................................................................................ 21
Kantat . ........................................................................................................ 21
Kantik .......................................................................................................... 23
Kontakion .................................................................................................... 23
Lamentation ................................................................................................ 23
Laude............................................................................................................ 23
Missa . .......................................................................................................... 23
Konçertomsu Missa .................................................................................... 24
Polifon Missa ............................................................................................... 24
Gregorius Missası ....................................................................................... 24
Motet . .......................................................................................................... 26
Oratoryo ...................................................................................................... 27
Organum . .................................................................................................... 29
Passion ........................................................................................................ 31
Psalmus . ...................................................................................................... 31
Requiem ...................................................................................................... 31
Spiritual ...................................................................................................... 32
DIVERTIMENTO . ...................................................................................... 32
EĞİTİM MÜZİĞİ ........................................................................................ 33
DUMP .......................................................................................................... 34
DÜZENLEME ............................................................................................. 34
ELEGI . ........................................................................................................ 35
ELEKTRO AKUSTİK MÜZİK ................................................................... 36
ETUT ........................................................................................................... 39
FANTAZI ..................................................................................................... 40
FAUXBOURDON . ...................................................................................... 41
FON MÜZİĞİ .............................................................................................. 41
FROTTOLA ................................................................................................. 43
FUG . ............................................................................................................ 43
FUGATO . .................................................................................................... 45
FUGHETTA ................................................................................................ 45
GLEE ........................................................................................................... 45
GRAUND BASI .......................................................................................... 46
IMPROMPTU . ............................................................................................ 46
xi
IMPROVISATION ...................................................................................... 46
INTERMEZZO ............................................................................................ 47
INVENTION . .............................................................................................. 48
KAPRİS . ...................................................................................................... 48
KONÇERTO ................................................................................................ 49
Konçerto Grosso .......................................................................................... 51
Sololu Konçerto ........................................................................................... 52
Konçertomsu Senfoni . ................................................................................ 53
LAIS ............................................................................................................ 54
LIED ............................................................................................................ 54
LIED OHNE WORTE ................................................................................ 56
MADRIGAL ................................................................................................ 56
MARŞ .......................................................................................................... 57
MASK .......................................................................................................... 59
MELODİ ...................................................................................................... 59
METAMORPHOSE .................................................................................... 60
MİNYATÜR ................................................................................................ 60
MÜZİKAL . .................................................................................................. 61
NOCTURN .................................................................................................. 62
NOEL ŞARKILARI ..................................................................................... 63
NOVELETTE .............................................................................................. 63
ODA MÜZİĞİ .............................................................................................. 64
OPERA ........................................................................................................ 66
Büyük Opera ............................................................................................... 71
Romantik Opera . ........................................................................................ 71
Gerçekçi Opera . .......................................................................................... 71
Komik Opera .............................................................................................. 71
OPERET ...................................................................................................... 73
ORDRE ........................................................................................................ 75
ORTAÇAĞ BALADI . .................................................................................. 75
POLİFON CHANSON ................................................................................ 76
POLİKORAL ............................................................................................... 76
POP MÜZİK ................................................................................................ 76
PRELUD . .................................................................................................... 78
PROGRAMLI MÜZİK ................................................................................ 80
RAPSODI .................................................................................................... 81
REÇİTATİF ................................................................................................ 82
RICERCARE ............................................................................................... 83
ROMANESCA ............................................................................................. 83
ROMANS ..................................................................................................... 83
RONDO . ...................................................................................................... 84
SAHNE MÜZİĞİ ........................................................................................ 84
SAZ SEMAİSİ . ............................................................................................ 86
SENFONİ .................................................................................................... 86
xii
SENFONİK ŞİİR ........................................................................................ 90
SERENAT . .................................................................................................. 93
SINFONIA .................................................................................................. 94
SINFONIETTA ........................................................................................... 94
SONAT ........................................................................................................ 95
SONATIN .................................................................................................... 96
SOUL ........................................................................................................... 97
STRAMBOTTO ........................................................................................... 97
SUİT VE DANSLAR ................................................................................... 98
Allemande . ................................................................................................ 100
Anglaise ..................................................................................................... 100
Badinage .................................................................................................... 100
Ballabile .................................................................................................... 100
Ballad ........................................................................................................ 101
Ballatella ................................................................................................... 101
Ballat de Cour ........................................................................................... 102
Basse Danse .............................................................................................. 102
Batuque . .................................................................................................... 102
Bergamasca ............................................................................................... 102
Bokan ........................................................................................................ 102
Bolero ........................................................................................................ 102
Bourree.......................................................................................................103
Bossa Nova ................................................................................................ 103
Boston ........................................................................................................ 103
Boutade . .................................................................................................... 103
Branle ........................................................................................................ 103
Caccucha . .................................................................................................. 103
Calata ........................................................................................................ 103
Calypso ......................................................................................................104
Canarie ......................................................................................................104
Cancan ....................................................................................................... 104
Cara Cosa .................................................................................................. 104
Carol .......................................................................................................... 104
Caz . ............................................................................................................ 104
Chaconne ................................................................................................... 109
Cotillon ...................................................................................................... 110
Courante .................................................................................................... 110
Cracovienne .............................................................................................. 110
Czardaş ...................................................................................................... 111
Ça ça ça . .................................................................................................... 111
Çarliston .................................................................................................... 111
Danzon ...................................................................................................... 111
Ecossaise . .................................................................................................. 111
Fandango ................................................................................................... 112
xiii
Farandole .................................................................................................. 112
Forlane ......................................................................................................112
Foxtrot ....................................................................................................... 112
Française ................................................................................................... 113
Furiant ...................................................................................................... 113
Furie .......................................................................................................... 113
Gagaku ...................................................................................................... 113
Gaillarde . .................................................................................................. 113
Galanterie . ................................................................................................ 113
Galopp . ...................................................................................................... 114
Gassenhauer . ............................................................................................ 114
Gavotte ......................................................................................................114
Gigue . ........................................................................................................ 114
Guaracha ................................................................................................... 114
Habanera ................................................................................................... 115
Halling .......................................................................................................115
Hoftanz ...................................................................................................... 115
Hopak ........................................................................................................ 115
Hornpipe . .................................................................................................. 115
Horon ......................................................................................................... 115
Islamej ....................................................................................................... 116
Kalamaika ................................................................................................. 116
Kanto . ........................................................................................................ 116
Karol .......................................................................................................... 116
Kazaska ..................................................................................................... 116
Köçekçe ...................................................................................................... 117
Kujaviak .................................................................................................... 117
Laender . .................................................................................................... 117
Lindy . ........................................................................................................ 117
Loure . ........................................................................................................ 118
Machiche . .................................................................................................. 118
Malaguena ................................................................................................ 118
Mambo ....................................................................................................... 118
Mangulina . ................................................................................................ 118
Matassin .................................................................................................... 118
Mazurka .................................................................................................... 118
Menuet ...................................................................................................... 119
Moreska ..................................................................................................... 119
Musette ...................................................................................................... 119
Nachtanz . .................................................................................................. 120
Partita . ...................................................................................................... 120
Passacaglia ................................................................................................ 121
Passamezzo . .............................................................................................. 121
Passepied ................................................................................................... 121
xiv
Passodoble ................................................................................................. 122
Pastoral ...................................................................................................... 122
Pavan ......................................................................................................... 122
Perigourdine . ............................................................................................ 122
Piva ............................................................................................................ 122
Polka .......................................................................................................... 123
Polo ............................................................................................................ 123
Polonez ...................................................................................................... 123
Polska ........................................................................................................ 124
Quadrille . .................................................................................................. 124
Redova . ...................................................................................................... 124
Reel ............................................................................................................ 124
Rigaudon . .................................................................................................. 125
Rövü ........................................................................................................... 125
Rumba . ...................................................................................................... 126
Saltarello ................................................................................................... 126
Samba ........................................................................................................ 126
Sarabande . ................................................................................................ 126
Sardana . .................................................................................................... 127
Scherzo ......................................................................................................127
Seguidilla .................................................................................................. 128
Siciliano ..................................................................................................... 128
Sirtaki ........................................................................................................128
Spagnoletta . .............................................................................................. 128
Tamburen .................................................................................................. 128
Tango ......................................................................................................... 129
Tarantella . ................................................................................................ 130
Tirana ........................................................................................................ 130
Traquenard . .............................................................................................. 130
Trepak . ...................................................................................................... 130
Vals ............................................................................................................ 130
Varşoviyen ................................................................................................ 131
Varyete ......................................................................................................132
Zapateado .................................................................................................. 132
Zeybek . ...................................................................................................... 132
Zortziko. .................................................................................................... 133
ŞARKI . ...................................................................................................... 133
THRENOS ................................................................................................. 135
TIENTO ..................................................................................................... 135
TOCCATA . ................................................................................................ 135
TONADA . .................................................................................................. 136
TONADİLLA ............................................................................................. 136
TRICINIUM .............................................................................................. 137
TÜRKÜ ...................................................................................................... 137
xv
UVERTUR ................................................................................................ 138
VARIATION .............................................................................................. 140
VERBUNKOS . .......................................................................................... 142
VILLANCİCO . .......................................................................................... 142
VILLANELLA ........................................................................................... 143
VIRELAI . .................................................................................................. 143
VODVİL ..................................................................................................... 143
ZARZUELA . .............................................................................................. 144
ZINGARESCA .......................................................................................... 144
II. ULUSLARARASI SANAT MÜZİĞİNDE ÜLKELER
ÜLKELER HAKKINDA ........................................................................... 146
ALMANYA ................................................................................................ 150
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ .................................................... 157
ARJANTİN FEDERAL CUMHURİYETİ . .............................................. 163
AVUSTURALYA FEDERAL CUMHURİYETİ . ..................................... 165
AVUSTURYA FEDERAL CUMHURİYETİ ........................................... 166
AZERBAYCAN CUMHURİYETİ ............................................................ 170
BELÇİKA KRALLIGI .............................................................................. 172
BREZİLYA FEDERAL CUMHURİYETİ ................................................ 175
BULGARİSTAN CUMHURİYETİ .......................................................... 176
ÇEK CUMHURİYETİ .............................................................................. 178
DANİMARKA KRALLIGI ........................................................................ 181
FİNLANDİYA CUMHURİYETİ .............................................................. 184
FRANSA CUMHURİYETİ ....................................................................... 186
HOLLANDA KRALLIGI. .......................................................................... 193
İNGİLTERE BİRLEŞİK KRALLIĞI ....................................................... 195
İRLANDA CUMHURİYETİ ..................................................................... 200
İSPANYA KRALLIGI ............................................................................... 202
İSRAİL CUMHURİYETİ . ........................................................................ 206
İSVEÇ KRALLIGI .................................................................................... 207
İSVİÇRE FEDERAL CUMHURİYETİ . .................................................. 209
İTALYA CUMHURİYETİ ........................................................................ 212
JAPONYA KRALLIGI .............................................................................. 219
KANADA ................................................................................................... 222
KORE CUMHURİYETİ . .......................................................................... 223
KÜBA CUMHURİYETİ . .......................................................................... 225
MACARİSTAN CUMHURİYETİ . ........................................................... 227
MEKSİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ .................................................... 231
NORVEÇ KRALLIGI . .............................................................................. 233
ÖZBEKİSTAN CUMHURİYETİ . ............................................................ 234
POLONYA CUMHURİYETİ .................................................................... 235
PORTEKİZ CUMHURİYETİ ................................................................... 239
xvi
ROMANYA CUMHURİYETİ ................................................................... 240
RUSYA FEDERASYONU ........................................................................ 241
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ..................................................................... 246
UKRAYNA CUMHURİYETİ . .................................................................. 254
YUGOSLAVYA FEDERAL CUMHURİYETİ ......................................... 255
YUNANİSTAN CUMHURİYETİ ............................................................ 256
EKLER
KİŞİ BULDURU ....................................................................................... 259
SÖZLÜK .................................................................................................... 269
KAYNAKLAR . .......................................................................................... 271
ÖZGEÇMİŞ . .............................................................................................. 272
xvii
GİRİŞ
Çoksesli müzik, Avrupa tarihinde yüzyıllarca süren ilerlemesini ve
gelişimini öncelikle din adamlarına ve kilise sanatçılarına borçludur.
Çünkü çokseslilik dini ayinlerle başlamış, sonraları da dindışı yaratılarla
birlikte sürerek bugüne gelmiştir. Gelişimin hızlı olduğu söylenemez
belki, ancak müziğin dini baskıların yoğunluğundan ve mistik
havasından kurtulabilmek için yüzyılları yitirdiği gözardı edilmemelidir.
Müzik tarihine bakıldığında, binlerce yıldır tiyatro gibi sahne yaratıları
olmasına karşın, sahne müziklerinin 16.yy’da bestelenmeye başlaması
ilginçtir. Başka bir ilginçlik de; aynı terimlerin, başka ülkelerde farklı
veya aynı zamanlarda farklı türleri ifade etmesidir. Bu terimler üzerinde
de çok geniş kapsamlı araştırma yapılmıştır.
Hangi teknikle yazılırsa yazılsın, bestecilikte doruk; konçerto, opera ve
senfoni yazmaktır. Seslendirmedeki doruk ise, bu türleri sahneye
koyabilmek, izleyici önünde sunabilmektir. Zamanla kayıt teknolojisinin
gelişmesi, gerek bestecileri, gerekse seslendiricileri farklı yöntemlerin
arayışına itmiştir.
Eli kalem tutan ve bestecilik eğitimi alan her ülkenin bestecisi dünyaya
mal olmuş türler olan, opera, senfoni, konçerto, sonat, gibi türlerde
yazmıştır. Ancak bu kitapta öyle türler de vardır ki, bir veya iki besteci
tarafından ele alınmış, örneği verilmiş, sonrasında da zamanla unutulup
gitmiştir.
Örneğin: Opera yazan ülkelerin bestecilerine bakılacak olursa;
Almanların; 116 opera yazan Reinhard Keiser (1674-1739), 40 opera
yazan Georg Philipp Telemann (1681-1767), 45 opera yazan George
Frederick Handel (1985-1759), 34 opera yazan Christoph Willibald Gluck
(1714-1787), 70 opera yazan Simone Mayr (1763-1845), 18 opera yazan
Giocomo Meyerbeer (1791-1864), 28 opera yazan Friedrich Von Flotow
(1812-1883), 13 opera yazan Richard Wagner (1813-1883), 15 opera
yazan Richard Strauss (1864-1909), 13 opera yazan Carl Orff (18951982), 12 opera yazan Paul Hindemith (1895-1963), 20 opera yazan Kurt
Weill (1900-1950), 5 opera yazan Werner Von Egk (1901), 8 opera
yazan Boris Blacher (1903-1975) ve 7 opera yazan Wolfgang Fortner
(1907)’e karşın, İtalyanların; 16 opera yazan Claudio Monteverdi
(1567-1643), 28 opera yazan Francesco Cavalli (1602-1676), 170 opera
yazan Antonio Draghi (1635-1700), 68 opera yazan Carlo Pollaroli (16531722), 12 opera yazan Domenico Gabrieli (1655-1690), 115 opera yazan
Alessandro Scarlatti (1660-1725), 40 opera yazan Antonio Vivaldi (1669-
xx
Dünya Coğrafyasında Uluslararası Sanat Müziği Türleri
I. BÖLÜM
ULUSLARARASI SANAT MÜZİĞİNDE
TÜRLER
1
2
Dünya Coğrafyasında Uluslararası Sanat Müziği Türleri
TÜRLER HAKKINDA
Uluslararası sanat müziğinin türleri anlatılırken, çoksesli müziğin atası
olan tek sesli türlere değinilmeden geçilemezdi. Örneğin: organum,
klausul gibi türleri inceleyebilmek için, kilise ezgilerinin gelişim çizgisini
iyi bilmek gerekir. Bu nedenle, yüzyıllarca insanları ve kültürlerini
etkileyen çoksesli müzik türlerini incelemeye geçmeden önce, tek sesli
türler üzerinde de bilgiler verilmiştir.
Türlerin başlıkları belirlenirken, dilimize nasıl yerleştiğine bakılmış,
hangi dildeki terimi yerleşmiş ise, o terim başlık olarak kullanılmıştır.
Çoksesliliğin temelini oluşturan türler, teksesli düz ezgi (şarkı) lerdir.
Dinsel etkiyle başlayan bu düz ezgiler, asırlar boyunca değişime
uğramış, çoksesli koro yaratılarına dönüşmüş, çalgıların gelişmesiyle
birlikte, eşlik de girmiş, reformlarla dindışına taşmış ve sonuçta da
türler tarihi oluşmuştur.
Düz ezgileri, ortodoks ve katolik kiliseleri kullanmıştır. Katolik kilisesi,
düz ezgiler için 13.yy’a değin “Cantus Choralis (Koro Şarkısı)” ve
Cantilena Romana (Roma Şarkısı)” terimlerini kullandı. Bu düz ezgiler,
uzun ve birbirine eşit süreli seslerin bir araya gelmesiydi.
Düz ezgilerin çoksesli yaratılarda alıntı ezgi (Cantus Firmus) olarak
kullanılması ile başlayan çokseslilik süreci, din etkisiyle 20.yy’a dek
sürmüştür. Ancak 20.yy’a gelindiğinde, dinin müzik üzerindeki
baskılarının yok olduğu görülmektedir. Bunun en önemli nedenleri
olarak, teknolojik gelişimlerin bu yüzyılda hızlanması, temel bilimlerin
gelişmesi, her alanda olduğu gibi müzikte de geleneklerin yıkılması ile,
arayışçılığa gidilmesidir.
Geçmiş yüzyıllarda, gerek haberleşmenin yavaşlığı, gerekse müziği kalıcı
kılan manyetik bant, plak gibi nesnelerin olmayışı ve geleneklerden
kopamayış sonucu, müziğin gelişim çizgisi de, 20.yy’daki kadar hızlı
olmamıştır. Oysa günümüzün çağdaş müziğine bakıldığında, hızla
değişen, gelişen yazım teknikleri, yeniliklere doğru sürüklenmektedir.
Bu yenilikler de doğal olarak yeni türleri doğuracaktır.
Türler içinde adı geçen bestecilerin ön adları ve doğum ölüm tarihleri,
müzik öğrenimi gören öğrencilerin aşinalık kazanması için her adı geçen
türde tekrarlanarak, özellikle verilmiştir. Türler ele alınırken, Türk
bestecilerinin de varsa bu türdeki yaratıları örneklenmiştir. Ayrıca,
bestecilerin hangi türlerde sayısal olarak ne kadar örnek verdikleri,
kaynaklarda saptanabildiği kadarı ile yazılmıştır.
Bestecilerimizin önemli bir bölümü, yaratılarına sıra sayısı veya isim
vermemişlerdir. Birçok yaratılarının türleri hakkında da açıklama
bulunamamıştır. Üstelik yaratılarının türünü, yaratı ismi olarak
kullanan besteciler de çoğunluktadır. Bu da, yaratılarını türlere ve
içeriklerine göre sınıflandırmamızı zorlaştırmaktadır.
Şarkı türü, insanoğlunun kendini bildiği günden beri kendini, söz ve
çalgı ile ifade etme araçlarından biri olmuştur. Genellikle 2 ile 4 dakika
arasında süren şiir ve müzik yapısı, bütün büyük çaptaki yaratıların da
Dünya Coğrafyasında Uluslararası Sanat Müziği Türleri 145
II. BÖLÜM
ULUSLARARASI SANAT MÜZİĞİNDE
ÜLKELER
146 Dünya Coğrafyasında Uluslararası Sanat Müziği Türleri
ÜLKELER HAKKINDA
Bu bölümde ele alınan 37 ülke, uluslararası sanat müziğinde,
hatırısayılır bir geçmişe sahip olmaları, bugün de etkileri ve
etkinliklerini sürdürmeleri nedeniyle, anlatılmıştır.
Bu ülkelerin çokseslilikteki geçmişleri, geçmişteki ve bugünkü
bestecilerinin eğilim gösterdikleri yazım teknikleri ile ürettikleri
yaratıları ele alınarak, diğer coğrafi, yönetsel, sosyal ve tarihsel bilgilerle
birlikte yorumlanmıştır.
Müzik eğitimi alan öğrencilerimizin genel tarih ve coğrafya bilgilerinin
olmayışı, kitap okuma zevklerinin bulunmayışı ve televizyonlardaki
belgesellere merak duymamaları sonucu; ülkelerin başkentleri,
uluslararası adları ve kendi dillerinde adları, toplam yüzölçümleri,
başkentleri, komşuları ve akıllarda kalabilecek, geçmişteki çok önemli
savaş ve devrim olayları gibi temel bilgilere de yer verilmiştir. Nüfusları,
sürekli olarak değişeceği için üzerinde durulmamıştır.
Ülkelerin adıyla birlikte anılan yönetim şekli, bilinmesi için özellikle
verilmiştir. Ayrıca; ele alınan ülkelerin çoğunluğu Avrupa ülkesi olması
ve NATO ile BM üyesi olması nedeniyle, yalnızca AB üyesi ülkelerin
belirtilme gereği duyulmuştur.
Günümüzün çağdaş bestecilerini, geçmiş yüzyılların bestecilerinden
ayıran en önemli özellik; günümüz dünyasındaki olaylara karşı daha
duyarlı olmalarıdır.
Zaman zaman tarihsel hikayeleri, hayal dünyasındaki masalsı
senaryoları bir kenara bırakıp, içinde yaşadıkları dönemin önemli
olaylarını, bir orkestra veya sahne yaratısıyla ele almaları, hem onları
önemlendirmiş, hem de tarihe geçirmiştir.
ABD’nin, Japonların Pearl Harbour baskınıyla deniz gücünün önemli bir
bölümünü yitirmesi sonucunda, 1945’te Hiroşima ve Nagazaki’ye attığı
atom bombalarıyla birlerce sivilin ölümüne neden olması (Bk. Japonya)
bir çok besteciyi etkilemiştir.
İtalyan besteci Luigi Nono (1924), “Intolleranza (Hoşgörüsüzlük)”
operası ile Faşizme, atom bombasına ve ırk ayrımcılığına karşı
duygularını vurgulamıştır. “Sul Ponte de Hiroshima (Hiroşima Köprüsü
Üzerinde)” yaratısıyla da nükleer savaşa duyduğu hislerini anlatmıştır.
Polonyalı besteci Krzystof Penderecki (1933) de 1961’de 52 çalgı için
yazdığı “Hiroşima Kurbanlarının Anısına Ağıt” başlığını taşıyan
yaratısıyla, yaşanan acıları müziğine yansıtmıştır.
Dünya Coğrafyasında Uluslararası Sanat Müziği Türleri 259
KİŞİ BULDURUSU
A
ABACO, Evaristo Felice dall’ (1675-1742)
ACİM, Server (1961)
ADAM, Adolfe (1803-1856)
ADA, Selman (1953)
AKALTAN, Mithat (1920- 1984)
AKIN, Cenan (1932)
ALACALIOĞLU, Hamit
ALBENIZ, Isaac (1860-1909)
ALBERT, Heinrich (1604-1651)
ALBINONI, Tommaso (1671-1750)
ALİ RIZA BEY, Kaptanzade (1883-1934)
AKSES, Necil Kazım (1908-1999)
ALEMBERT, Jean Herri d’
ALLEGRI, Gregorio (1582-1652)
ALNAR, Hasan Ferit (1906-1978)
ANDRIESSON, H.
ANGLEBERT, Jean Henri d’ (1628-1691)
ANTEL, Necip Celal (1908-1957)
ARBEAU, Thainot (1519-1595)
ARCADELT, Jacob (1514-1575)
AREL, Bülent (1918-1990)
SAADEDDİN, Arel (1880-1955)
ARMAN, Halit Recep (1902-1982)
ARMSTRONG, Louis
ARZUMANOVA, Lydia Krassa
ATREK, Ferit Hilmi (1908)
ATABİNEN, Safvet (1858-1939)
AUBER, Daniel François Espirit (1782-1871)
AYDINTAN, Ziya (1905-1982)
96
22, 23, 59, 61, 62, 86, 97, 101, 134, 136, 140,
252
67, 188
116
79, 251
34, 59, 61, 116, 134, 138, 251
65
112, 118, 129, 203
55
52
74, 247
3, 10, 35, 49, 52, 59, 60, 73, 79, 85, 92, 101,
127, 137, 248, 249, 250
110
270
3, 41, 42, 50, 53, 75, 79, 84, 85, 86, 99, 117,
132, 137, 140, 149, 248, 249, 251
83
12
74, 100, 129, 251
57
17, 193
3, 7, 10, 33, 36, 38, 39, 42, 47, 57, 60, 85, 97,
99, 137, 142, 162, 248, 251
247
58, 247
106, 107
9
35, 60, 79, 97, 134, 251
9, 34, 73, 132, 140, 247
66, 71, 102, 130, 138, 147, 173, 192, 226
12,59,247
B
BACH, Carl Phillipp Emanuel (1714-1788)
BACH, Fridemann (1710-1784)
BACH, Johann Christian (1735-1782)
BACH, Johann Sebastian (1685-1750)
BALAKIREF, Miliy (1837-1910)
BALLARD, Robert (Ölm.1588)
BANCHIERI, Andriano (1568-1634)
BANISTER, John (1630-1679)
BARAN, İlhan (1934)
BARBER, Samuel (1910)
BARBIERI, Francisco Asenjo (1823-1894)
BARCA, Pedro Calderon de la (1600-1681)
50,89
89,259
50,53,89
4, 5, 6, 17, 18, 22, 24, 26, 31, 34, 40, 44, 45,
46, 48, 49, 50, 52, 55, 57, 76, 79, 84, 91, 94,
96, 98, 100, 102, 103, 110, 112, 113, 114,
118, 119, 120, 121, 126, 127, 128, 134, 135,
139, 140, 142, 151, 180, 187, 188, 194, 202,
213, 215, 226
116
110
49, 57, 143
15
7, 97, 99, 132, 134, 142, 248, 251
60, 134, 136, 160, 161
144, 203, 259
144, 202
Dünya Coğrafyasında Uluslararası Sanat Müziği Türleri 269
SÖZLÜK
Agnus Dei (Lat): Tanrının Kuzusu anlamına gelmektedir. Missanın 6. ve son
bölümüdür.
Allelulia : Kalolik kilisesi ayininde yer alan, amen gibi bir şükran nidasıdır. En
ünlülerinden biri, Handel’in “Mesih” oratoryosudur.
Antifon, Antiphonie : Yunanca anti (karşı) ve phonie (ses) kelimelerinden
birleşmiştir. Oktavlar halinde bir ağızdan söyleyiş. Eski Yunanlılarda
antifonik sesler, sıra oktavlardan ibaret bir ahenk tarzıydı.
Aplomb : Balede, dönerken, atlarken, eşini havay kaldırırken ve ayakta
dururken, tek ayak üstünde dengenin sağlanması.
Attacca : Beklemeden giriş.
Benedictus : İncil’den alınan sözler üzerine bestelenmiş ilahi. Sanctus’un ikinci,
missanın dördüncü bölümü.
Benzetleme : Ezgiler arasındaki benzerliklerin, besteleme tekniği olarak
kullanılması, duyurulan konunun başka bir partta aynen veya ton
değiştirilerek kullanılması.
Bezek : Süs.
Bicinium : İki sesli beste.
Brevis: Ortaçağ ve Rönesans’ta kullanılan bir nota işaretidir. 13.yy’da içi dolu
siyah kare ile, 14.yy’da siyah, kırmızı veya mavi kareyle, 15. ve 16. yy’larda
içi boş bir kareyle gösterilmiştir. Brevisin değeri, içinde kullanıldığı ritim
işaretiyle orantılıdır.
Burgund, Burgonya : Bugünkü Fransa’nın orta kesimi.
Cantilena (İtl): Latince sözler üzerine yazılmış kilise şarkısı. Terim, Latince
“Canere (Şarkı söyleme)” kelimesinden gelmektedir.
Cantillation (Lat) : Yahudi müziğinde, kutsal sözler üzerine bestelenmiş
ezgilerden oluşan köklü bir şarkı geleneği.
Cantiones Sacrae (Lat): 16.yy’da gelişmiş ve motetlerde kullanılmış dinsel
şarkılar. Birçok bestecinin bu tür yaratılarını bir araya toplayarak
yayımladıkları kitapların genel adı.
Cantus Gemelli : İngiltere’den Avrupa’ya yayılan, birbirlerine üçüncü aralık
bağıyla ilintilenmiş sesleri olan ikiz Şarkı. Fransızların Fauxbourdon dediği
bu şarkı, daha sonra Discant’a katıldı.
Canzonetta : Küçük canzon.
Corrido : Latin Amerika ülkelerinde ve özellikle Meksika’da çok yaygın olan,
konulu ya da öykülü, üç zamanlı şarkı. İspanyolcada terbiyesiz anlamına
gelen terim, “Devrim Şarkısı” özelliği kazanmıştır.
Cortege (Frn) : Çoğunlukla cenaze sırasında, bir topluluğun ya da grubun
üzüntülü yürüyüşü için bestelenen yaratı.
Couplet : Çift
Deşan : Frn. Dechant; Lat. Discantus. 4’lü ve 5’li aralıkları yanında üçlü ve altılı
aralıklarla da kullanılarak zenginleştirilmiş organum çeşitidir.
Diskantus : Alm: Diskant; Frn: Dessus; İng: Treble.
1.İnce sesler, ya da kadın sesleri bölgesi. Kadın ve çocuk seslerinin ikinci adı.
Çoksesli yaratılarda en ince ses partı. “I.Diskant” sopranoyu, “II.Diskant”
mezzosopnanoyu gösterir.
2. Lat. Dis: Çift, Cantus: Şarkı. Ortaçağ’da çoksesli müziğe geçerken
kullanılan teknik. 13.yy’da İngilizler paralel üçlü ve altılılarla söylemeye
başlamışlardı. Ezgi en üstte olurdu. Orta ses bir dörtlü aşağıdan, kalın ses
ise bir altılı aşağıdan söylenirdi.
Dünya Coğrafyasında Uluslararası Sanat Müziği Türleri 271
KAYNAKLAR
Andante Dergisi 2005, Yıl 2, Sayı 16, İSTANBUL.
Atalay, Prof.Dr.İbrahim “Dünya Coğrafyası” İnkılap Kitabevi İSTANBUL 2001.
Ataman, Ahmet Muhtar “Musiki Tarihi” Milli Eğitim Basımevi ANKARA 1947.
Aydın, Yılmaz “Türk Beşleri” Müzik Ansiklopedisi Yayınları ANKARA 2003.
Batta, Andras “Opera, Composers, Works, Performers” Printed Könemann
MADRİD 2000.
Borrel, Eugene “Sonat” Çeviren Fikri Çiçekoğlu, Milli Eğitim Basımevi 1962.
Cangal, Nurhan “Müzik Formları” Arkadaş Yayınevi Ankara 2004
Cangal, Nurhan-Yıldıray Erdener ”Müzik Formları”, Yaykur Açık Öğretim
Dairesi ANKARA 1976.
Cumhuriyet Gazetesi İSTANBUL.
Diskotek Dergisi, İSTANBUL.
Fratelle Fabbri Editori “Storia Della Musica” I-VIII C.
Gazimihal, Mahmut Ragıp “Müzik Sözlüğü” Milli Eğitim Basımevi 1961.
Hey Dergisi İSTANBUL.
Hindemith, Paul “Türk Küğ Yaşamının Kalkınması İçin Öneriler” Çeviren:
Gültekin Oransay,İzmir Küğ Yayını
Hodeir, Andre “Müzikte Türler ve Biçimler” Çeviren İlhan Usmanbaş, Milli
Eğitim Basımevi 1971.
İlyasoğlu, Evin “Yirmibeş Türk Bestecisi Twentyfive Turkish Composers” Pan
Yayıncılık İstanbul 1989.
İlyasoğlu, Evin “Zaman İçinde Müzik” Yapı Kredi Yayınları, Asır Matbaacılık
İSTANBUL 1996
Koray, Fuat “Müzik Formları” Milli Eğitim Basımevi 1957.
Kösemihal, Mahmut Ragıp “Türkiye-Avrupa Musiki Münasebetleri” Nümune
Matbaası İSTANBUL
Kütahyalı, Önder “Çağdaş Müzik Tarihi” Varol Matbaası ANKARA 1981.
Leichtentritt, Hugo “Musikalische Formenlehre” Breitkopf Und Hartel
Wiesbaden 1964.
Lemacher, Schroeder “Formenlehre der Musik, Musik Verlage Hans Gerig, Köln
1962.
Mimaroğlu, İlhan “Musiki Tarihi” Varlık Yayınları, 4. Baskı, İSTANBUL 1990.
Mimaroğlu, İlhan “Elektronik Müzik” Pan Yayınları, İSTANBUL 1991.
Oransay, Gültekin “Bağdarlar Geçidi” İZMİR Küğ Yayını 1977.
Oransay, Gültekin “Batı Tekniği İle Yazan 60 Türk Bağdar”, Küğ Yayını,
ANKARA 1965, 95 y.
Oransay, Gültekin “Konçerto Klavuzu” Küğ Yayını 9, Ayyıldız Basımevi
ANKARA 1967.
Oransay, Gültekin “Musiki Tarihi ve Stil Bilgisi” Eğitim Enstitüleri Müzik
Bölümü, Yaykur ANKARA 1976.
Öztuna, Yılmaz “Türk Musikisi Ansiklopedisi” Milli Eğitim Basımevi İSTANBUL
1974.
Pamir Leyla “Müzikte Geniş Soluklar” Ada Yayınları, Özal Matbaası İSTANBUL
1989.
Riemann, Hugo “Musiklexikon” B.Schott’s Söhne Mainz 1967.
Say, Ahmet “Müzik Ansiklopedisi” Müzik Ansiklopedisi Yayınları I-IV C.
Say, Ahmet “Müzik Sözlüğü” Müzik Ansiklopedisi Yayınları ANKARA 2002.
Sevgi, Ahmet “Merhaba Özbekistan” Milli Eğitim Basımevi İSTANBUL 2001
Sözer, Vural “Müzik Ansiklopedik Sözlük” Remzi Kitabevi, İSTANBUL 1996.
Download