Akılcı ilaç Kullanımı Prof.Dr. Coşkun USTA • Dünya Sağlık Örgütü, 1985 yılında • Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre; uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır • İlaçların fazla/az kullanımının ve tedaviye uyumsuzluğun yok edilmesidir. Tedavi kalitesinin düşmesi: • Toplumda görülen ölüm sıklığında hastalık sıklığında artma olur Akılcı ilaç tedavisi ise • Sağlıkta kaliteyi düşürmeden morbidite ve mortalite azalmakta; hastanede yatış süreleri kısmakta; insan kaynakları ekonomik ve kaliteli biçimde kullanılabilmektedir. • Dünyada ilaçların %50’sinden fazlası akılcı olmayan biçimde reçete edilmekte, dağıtılmakta ya da satılmaktadır • Hastaların da %50’si ilaçları doğru şekilde kullanmamaktadır • Dünya nüfusunun yaklaşık üçte biri temel ilaçlara ulaşamamaktadır. – Akılcı ilaç kullanımı bilinmiyor - % 48’i son bir yılda kendi kendine ilaç kullandı. - % 38’i son bir ayda kendi kendine ilaç kullandı. - % 25’i ilerde gerekli olur, diye evde antibiyotik - % 17’si doktordan antibiyotik yazmasını istiyor. - % 26’sı kendi kendine antibiyotik kullanıyor. - % 57’si son bir yıl içinde, yüzde 25’i ise son bir ay içinde antibiyotik kullandı. UYGUN OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI • • • • • • • • • • Çoklu ilaç kullanımı İlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı Klinik rehberlere uyumsuz tedavi seçimi Piyasaya yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi Uygunsuz kişisel tedavilere başvurulması Gereksiz yere antibiyotik tüketimi Gereksiz yere enjeksiyon önerilmesi Gereksiz ve uygunsuz vitamin kullanımı Bilinçsiz gıda takviyesi ve bitkisel ürünlerin kullanımı İlaç-ilaç etkileşimleri ve besin-ilaç etkileşimlerinin ihmal edilmesi AKILCI OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI Akılcı ilaç kullanımı tanımında yer alan maddelerden herhangi birinin veya birkaçının karşılanamaması durumu, •Hastaların tedaviye uyuncunun azalmasına, •İlaç etkileşimlerine, •Bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine •Hastalıkların tekrarlamasına uzamasına, •Advers olay görülme sıklığının artmasına, •Tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur. Avrupa ilaç Ajansı 26 Ocak 2011 tarihinde • Önündeki 5 yıllık “yol haritası”nı yayınladı • Halkın sağlık gereksinimlerine ve bunların saptanmasına öncelik vermekte ve ilaçlara erişimi, ilaçların güvenli ve akılcı biçimde kullanılmasını en üst düzeye çıkarmayı hedeflemektedir • Tarihçe • AİK Prof. Dr. Şule Oktay • 1992-1994’de Eskişehir-Bilecik’te hekimlerin ve halkın akılcı ilaç kullanımı konularındaki bilgi ve tutumları değerlendirilmiştir. • DSÖ ile OrtaVadeli İşbirliği Programı kapsamında AİK çalışma başlatılmıştır • 1997 yılında, İkinci Sağlık Projesi kapsamında, Hollanda Groningen Üniversitesi “AİK Eğitici Eğitimi” • 1999 yılında “Türkiye'de AİK İlkelerinin Yerleştirilmesinde Farmakoterapi Eğitimi ve Klinik Farmakolojinin Yeri Çalışma Toplantısı” • 1999 yılında “Türkiye İlaç Kılavuzu-TİK” • 2002 yılında, “Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberi” • 2003 yılında “Reçete Yazma Rehberi” • 2006 yılında “AİK Çalıştayı” • 12 Ekim 2010 Bakan Oluru ile, ilaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü bünyesinde, “Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü “ • 01.07.2011 tarihinde “Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi” • 06/10/2011 tarihli Hastane Hizmet Kalite Standartları; Akılcı İlaç Kullanımı İle İlgili Kılavuz” AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLKELERİ Etkililik Güvenlilik Uygunluk Maliyet • K-ilaçlar ve K-tedavi • K-ilaçlar ve K-tedavi arasında önemli bir fark vardır. • Kilit nokta her hastalığın ilaç tedavisini gerektirmemesidir • Her K-tedavi bir K-ilaç içermez! Rituximab (Rituxan) • • • • Kimerik tipte anti-CD20 mAb B hücreli malinensilerde onay almıştır in the US in1997, and in the EU in 1998 Tek ve kombine ajan olarak nonHodgkin’ lenfoma ve kronik llenfostik lösemide kullanılır • Kompleman bağımlı, ADCC ve zayıf apoptotik mek ile sitotoksisite sağlar • KLL hastalarda (fludarabine, cyclophosphamide, and rituximab (FCR) standart tedavide yerini almıştır Non cutaneous side effects • Fatal Infusion Reactions. %80 ilk verilişte 24 saaate ilk verilişte hypoxia, pulmonary infiltrates, acute respiratory distress syndrome, myocardial infarction, ventricular fibrillation or cardiogenic shock. • • • • • • • Tumor Lysis Syndrome Acute renal failure Hepatitis B reactivation Hypersensitivity reactions: Serious or life-threatening cardiac arrhythmias Severe renal toxicity İnfection riskinde artış sepsis Immune/autoimmune olaylar uveitis, optic neuritis : lymphopenia (40 %), neutropenia (6 %), • hematologic yan etkler sitopeniler leukopenia (4 %), anemia (3 percent ), and thrombocytopenia (2 %). • Dispne, öksürük bronkospazm, pnömoni Side Effects • Kutanöz yan etkiler • Çoğunlukla ciddi değildir • 356 hastalık tek ajan % 44 deri yan etk.(kaşıntı, döküntü, ürtiker • Bakteriyel enfeksiyon • %2 ciddi deri yan etki paraneoplastic pemphigus, Stevens-Johnson syndrome, lichenoid dermatitis, vesiculobullous dermatitis, and toxic epidermal necrolysis • Vasculit • Geçikmiş proinflammatory syndrome tanımlanmış bir olguda