Yüksek Tansiyon

Yüksek Tansiyon
Giriş
Tansiyon kanın damarlarınız içinde akarken arterlerinizin (atardamar) çeperlerine
yaptığı basınç olarak tanımlanır. Milimetre civa olarak (mmHg) ölçülür.
Kalbinizin sağ tarafı oksijeni azalan kirli kanı akciğerlerinize pompalar. Kalbinizin
sağ tarafı sol tarafına kıyasla daha düşük basınçla kan pompalar. Buna diyastolik
basınç (küçük tansiyon) denir.
Kalbinizin sol tarafı ise oksijen yönünden zengin olan kanı vücudunuza pompalar.
Kalbinizin sol tarafı sağ tarafına kıyasla daha yüksek basınçla kan pompalar. Bu
basınca da sistolik basınç (büyük tansiyon) denir.
Hem büyük hem de küçük tansiyon ölçülür ve bu değerler genellikle önce büyük,
sonra küçük tansiyon olarak ifade edilir.
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) genellikle 140/90 mmHg veya daha yüksek kan
basıncı olarak tanımlanır.
Yüksek tansiyon genellikle herhangi bir belirti veya derhal müdahale edilmesi
gereken bir sorun yaratmaz ancak inme veya kalp hastalığı gibi ciddi bir
kardiyovasküler hastalığa yakalanmada büyük bir risk faktörüdür.
Belirtiler
Yüksek tansiyon, 180/110 mmHg gibi çok yüksek düzeye erişmediği sürece
normalde herhangi bir belirti vermez.
Tansiyonunuzun çok yükselmesi halinde görülen belirtiler arasında baş dönmesi,
nefes darlığı, çift veya bulanık görme, burun kanamaları ve düzensiz kalp atışları
sayılabilir.
Bu belirtilerden birini yaşamanız halinde en kısa zaman da GP’nizi görmeniz
gerekir.
Yüksek tansiyon normalde herhangi bir belirti vermediğinden, düzenli olarak
tansiyonunuzu kontrol ettirmeniz önemlidir. Bunun nedeni yüksek tansiyonun
vücudunuza siz farkına varmadan zarar verebilmesidir.
Pek çok muayenehane ve klinik düzenli olarak tansiyonunuzu ölçtürmenizi
sağlayacak bir politika izler ve bu ölçümler sizin isteğiniz üzerine de yapılabilir.
Çocukların rutin sağlık check-up'ları sırasında tansiyonları düzenli olarak ölçülür.
Nedenleri
Page 1 of 4
Blood pressure, high | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Olguların yaklaşık %90’ında yüksek tansiyonun nedeni bilinmemektedir. Bu tür
yüksek tansiyona “esansiyel hipertansiyon” denir.
Esansiyel yüksek tansiyonun nedenleri bilinmemekle birlikte, bu rahatsızlığa
yakalanma riskinizi arttırdığına dair güçlü kanıtlar olan bazı risk faktörleri mevcuttur.
Obezite, egzersiz yapmama, yağlı yiyecekler yeme, fazla tuz tüketme ve sigara
içme bu faktörler arasında sayılabilir.
Yaşlandıkça da tansiyonunuz yükselir. Yüksek tansiyon ailesel bir rahatsızlık
olarak görülür ve özelikle Güney Asya ve Afro-Karayip kökenli kimselerde daha
yaygın olarak görülür.
Yüksek tansiyona böbrek hastalığı, hormonal rahatsızlıklar, aşırı alkol tüketimi ve
doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar da neden olabilir.
Tanı
Yüksek tansiyon genellikle sfigmomanometre adı verilen tansiyon aletiyle ölçülür.
Bu aletin şişebilir bir manşeti ve tıpkı termometre gibi cıvalı bir ölçeği vardır.
Manşet kolunuzdaki kan akışını sınırlandıracak şekilde pompalanarak şişirilir,
ardından yavaş yavaş serbest bırakılır. Tansiyonunuzu ölçen kişi nabzınızı
dinlemek için bir stetoskop kullanacaktır.
GP muayenehanelerinin çoğunda artık nabzınızı elektrik sensörleriyle ölçen dijital
tansiyon aletleri kullanılmaktadır. Piyasada tansiyon ölçme kitleri de satılmaktadır.
Tansiyonunuzun bir kez yüksek çıkması sizde yüksek tansiyon olduğu anlamına
gelmez. Tansiyonunuz gün içinde inip çıkar ve GP’nizi ziyaret ettiğinizde endişeli
veya gergin hissediyorsanız bu da tansiyonunuzda yükselmeye neden olabilir.
Bu nedenle, GP’nizin tansiyonunuzun sürekli yüksek olup olmadığını görmek için
düzenli aralıklarla – genellikle ayda bir – tansiyonunuzu ölçmesi gerekir.
Tedavi
Tansiyonunuz biraz yüksekse, yaşam tarzınızda beslenme biçiminizi değiştirmek
ve düzenli egzersiz yapmak gibi basit değişikliklerle bunu kontrol altına alabilirsiniz.
Tansiyonunuz orta derecede veya ciddi şekilde yüksekse, yaşam tarzınızda
değişiklik yapmanızın öğütlenmesinin yanında size bir takım ilaçlar da verilir.
Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ADE) inhibitörleri tansiyonun düzenlenmesine
yardımcı olan bazı hormonların aktivitelerini bloke ederek etki gösterir.
Bu ilaçlar söz konusu hormonların işlevlerini engelleyerek, kanınızdaki su
miktarının azaltılmasına yardımcı olur ve ayrıca atardamarlarınızı genişletirler; bu
iki etki sayesinde de tansiyon düşer.
Page 2 of 4
Blood pressure, high | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Kalsiyum kanal blokerleri arterlerinizin duvarlarını oluşturan kasların gevşemesini
sağlar. Bu sayede arterler genişleyerek tansiyonunuzu düşürür.
Tiazid diüretikleri kanınızdaki su miktarını azaltır ve damar çeperlerinizi genişletir.
Komplikasyonlar
Yüksek tansiyon ihmal edilmemelidir. Bu rahatsızlıktan kaynaklanan
komplikasyonlar diğer hastalıklara kıyasla daha fazla ölüme ve ağır sakatlıklara
neden olabilir.
Sürekli yüksek tansiyon kan damarlarınıza zarar verecektir, bu da beyninize giden
kan beslemesinin bloke olması ya da damarların yırtılmasına neden olabilir. Her iki
durum da inmeye sebep olabilir.
Yüksek tansiyon, daha fazla çalışıp vücudunuza kan pompalamak zorunda
olduğundan kalbinize de zarar verir. Bu kalp hastalıklarına, hatta kalp krizine
neden olabilir.
Yüksek tansiyon böbreklerinizdeki ince damarlara zarar vererek gerektiği şekilde
çalışmalarını engelleyebilir. Bu da yorgunluk, ayak bileklerinde şişlik ve ciltte
kaşıntı gibi belirtilere neden olabilir.
Korunma
Yüksek tansiyondan ve buna bağlı kardiyovasküler hastalık riskinden korunmanın
en iyi yolu sağlıklı beslenmek, sağlıklı bir kiloda kalmak, düzenli egzersiz yapmak,
fazla miktarda alkol almamak ve sigaradan uzak durmaktır.
Düşük yağ içeren, lif yönünden zengin, bol taze meyve ve sebzenin (günde en az 5
porsiyon) yanı sıra tam tahılları da içeren bir beslenme önerilir. Günlük olarak
tükettiğiniz tuz miktarını 6 gramdan fazla olmayacak şekilde sınırlandırmanız
gerekir çünkü çok fazla tuz tüketmek tansiyonunuzu yükseltir. Bir çay kaşığı dolusu
tuz yaklaşık 6 gramdır.
Düzenli egzersiz kalp ve dolaşım sisteminizin daha güçlü olmasını sağlar;
kolesterolünüzü düşürür ve tansiyonunuzu sağlıklı bir düzeyde tutar.
İnsanların çoğunluğu için haftada en az beş defa olmak üzere 30 dakikalık tempolu
egzersiz önerilir.
Page 3 of 4
Blood pressure, high | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Güvenilir çeviri hizmeti
NHS Direct telefon ettiğinizde sadece birkaç dakika içinde pek çok dilde size
güvenilir çevirmenler sağlayabilir.
3 adımlık kılavuzumuzu takip edin:
Adım 1 - NHS Direct’i 0845 4647 numaralı telefondan arayın
Adım 2 – Aramanız yanıtlandığında, kullanmak istediğiniz dili İngilizce
olarak belirtin. NHS Direct’in size ihtiyaç duyduğunuz bilgi ve tavsiyeyi
vermesine yardımcı olacak çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Adım 3 – Veya, bir arkadaşınızdan ya da yakınınızdan sizin yerinize arama
yapmasını rica edebilirsiniz. Neden aradığınızı açıklamak üzere bir
çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Page 4 of 4
Blood pressure, high | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008