14. Eda Yirmibesoglu

Türk Onkoloji Dergisi 2008;23(4):189-195
Türkiye’de bulunan radyasyon onkolojisi merkezlerinin
Genel A¤ (‹nternet) üzerinden ulafl›labilirlikleri
Accessibility of radiation oncology centers in Turkey through the Internet
Eda Y‹RM‹BEfiO⁄LU, Ayflen Sevgi ÖZTÜRK, Haldun fiükrü ERKAL, ‹brahim EGEHAN
Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dal›
AMAÇ
OBJECTIVES
Türkiye’de radyasyon onkolojisi merkezlerinin web sayfalar›n›n içeri¤i araflt›r›ld›. Arama motorlar› ile web sayfalar›n›n
ulafl›labilirli¤i de¤erlendirildi.
The contents of web pages from radiation oncology centers in
Turkey were evaluated. Accessibility of the web pages
through search engines was also assessed.
GEREÇ VE YÖNTEM
METHODS
K›rk dört hastanenin radyasyon onkolojisi merkezleri için
web sayfalar›n›n varl›¤› ve bu sayfalar›n “Google” arama motoru ile aktif yönlendiren linkleri ile ulafl›labilirlikleri araflt›r›ld›.
A search was made for the presence of web sites for radiation
oncology centers of 44 hospitals and for the accessibility of
these sites through actively forwarding links using the
“Google” search engine.
BULGULAR
RESULTS
Bütün merkezlerin web sayfas› vard›. Yirmi dokuz merkezin
aktif yönlendirme yapan linki bulunmaktayd›; 23 merkezin
web sayfas› çal›flan doktorlar hakk›nda bilgi içermekteydi; 26
merkezin web sayfas› doktorlar taraf›nda yürütülen çal›flmalar hakk›nda bilgi içermekteydi. Tüm web sayfalar› içinde
radyasyon onkolojisi hakk›nda bilgiye yedisinde ulafl›labilmekteydi. “Google” arama motorunda radyasyon onkolojisi
anahtar sözcü¤ü kullan›larak 21 merkeze yönlendirme yapan
aktif link bulundu.
All centers had web sites. Twenty-nine centers had actively
forwarding links. Web pages from 23 centers included information concerning available treatment options. Web pages
from 26 centers included information concerning medical
staff. Web pages from 26 centers included information concerning research conducted by the medical staff. Of all web
pages, information concerning radiation oncology was available in seven. Using the “Google” search engine, actively forwarding links were found for 21 centers using “radiation
oncology” keyword.
SONUÇ
CONCLUSION
Genel a¤ (‹nternet) kullan›m›n›n yayg›nlaflmas›yla, kanser
hastalar›n›n bilgi edinmesi önem kazanm›flt›r. ‹fllevsel, zengin
içerikli ve kolayl›kla ulaflabilen web sayfalar›n›n gereklili¤i
ön plana ç›km›flt›r.
As Internet use expands, information requests by cancer
patients gain in importance. The need for functional, comprehensive and easily accessible web sites is presently outweighed.
Anahtar sözcükler: Bilgisayar iletiflim a¤›; ‹nternet; radyasyon
onkolojisi; ulafl›labilirlik.
Key words: Computer communication networks; Internet; radiation
oncology; accessibility.
6. Ulusal Radyasyon Onkolojisi Kongresi’nde sunulmufltur (21-25 Nisan 2004, Aksu, Antalya).
‹letiflim (Correspondence): Dr. Eda Y‹RM‹BEfiO⁄LU. Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dal›, Ankara, Turkey.
e-posta (e-mail): eyirmibesoglu@yahoo.com
189
Türk Onkoloji Dergisi
Genel a¤ (‹nternet) dünya üzerinde bilgiye en
genifl anlamda ulafl›lmas›n› sa¤layan önemli bir
bilgisayar a¤›d›r. ‹nternet 1960’l› y›llar›n bafllar›nda tan›t›lmaya bafllanm›fl ve tüm dünyada oldu¤u
gibi Türkiye’de de kullan›m› h›zla artarak toplumun büyük bir bölümü için günlük hayat›n vazgeçilmez bir parças› olmufltur. ‹nternet kullan›m›n›n
h›zla artmas› ile birlikte, sa¤l›k alan›nda da bilgi
edinilmesi amac› ile ‹nternet kullan›lmas› da yayg›nlaflmaktad›r.[1] Hastal›klar› ve tedavi seçenekleri konusunda bilgi edinmek isteyen hastalar, ‹nternet’i kullanarak bu bilgilere h›zl›, ucuz ve engelsiz
flekilde ulaflabilmektedirler. ‹ngiltere’de yap›lan
bir çal›flmada kanser hastalar›n›n da ‹nternet üzerinden farkl› tedavi yöntemleri ve klinik çal›flmalar
konusunda araflt›rma yapt›klar›n› belirtmifllerdir.[2]
Bu çal›flmada, Türkiye’de bulunan radyasyon
onkolojisi merkezlerinin web sayfalar›n›n durumu
ve içeri¤i araflt›r›ld›, bu sayfalar›n s›k kullan›lan
arama motorlar› arac›l›¤› ile ulafl›labilirlikleri de¤erlendirildi.
GEREÇ VE YÖNTEM
Ocak 2008’de Türkiye’de radyasyon onkolojisi merkezi bulunan hastanelerin ‹nternet üzerindeki web sayfalar› incelendi; radyasyon onkolojisi
merkezleri için haz›rlanm›fl olan web sayfalar›n›n
varl›¤› ve içeri¤i araflt›r›ld›. Web sayfalar›nda radyasyon onkolojisi merkezleri için haz›rlanm›fl di¤er web sayfalar›na yönlendirme yapan linklerin
var olup olmad›¤› incelendi. Ayr›ca web sayfalar›nda merkez hakk›nda genel bilgi, merkezde uygulanan tedaviler, merkezde çal›flan hekimlerin
özgeçmiflleri ve bilimsel çal›flmalar›, radyasyon
onkolojisi ve kanserle ilgili genel bilgiler ve merkezde çal›flan t›bbi fizik uzmanlar› hakk›nda bilgilerin varl›¤› de¤erlendirildi.
‹nternet üzerine sunulmakta olan çok say›da
web sayfas›nda yer alan bilgilerin içeri¤i ve güvenirlili¤i bir tart›flma konusudur. Klinisyenler taraf›ndan haz›rlanm›fl olan web sayfalar› kan›ta dayal› bilgilendirme yolu ile hastalar›n ve hasta yak›nlar›n›n hastal›k konusunda bilgiye ulaflmalar›na
arac›l›k edebilmekte, tedavi karar› aflamas›nda aktif rol almalar›n› sa¤lanabilmekte, klinisyenler ve
hastalar› aras›ndaki iliflkileri gelifltirilmekte ve tedaviye uyumu artt›r›labilmektedir.
Arama motorlar› aras›nda dünyada en s›k kullan›lan arama motoru olan http://www.google.com’un Türkçe versiyonu olan http://www.google.com.tr[3,5] adresi kullan›larak radyasyon onkolojisi merkezlerinin web sayfalar›na yönlendirme
yapan aktif linklere ulafl›labilirlik araflt›r›ld›. Arama motorunda anahtar sözcük olarak “radyoterapi” ve “radyasyon onkolojisi” kullan›ld›.
Hasta ve hasta yak›nlar› ‹nternet üzerinde bulunan bir içeri¤i aramak üzere tasarlanan arama motorlar›n› kullanarak, milyonlarca web sayfas› içinde ilgilendikleri konu hakk›ndaki bilgilere daha
kolay ve daha h›zl› ulaflabilmektedirler. Arama
motorlar›nda aranan konu ile ilgili anahtar sözcükler girilerek içinde bu sözcüklerin yer ald›¤›
web sayfalar›na ulafl›labilmektedir.[3] Ancak, bu
aramalar sonucunda binlerce web sayfas›na ulafl›labildiginden, klinisyenler taraf›ndan ya da onlar›n kontrolünde haz›rlanan web sayfalar›na s›k
kullan›lan arama motorlar› ile ulafl›labilirlik ve bu
sayfalarla iliflkilendirilen anahtar sözcükler daha
da fazla önem kazanmaktad›r. 2007 y›l› için yap›lan istatistiksel de¤erlendirmelerde Türkiye nüfusunun %30’unun ‹nternet kullan›c›s› oldu¤u bildirilmifltir. ‹nternet kullan›m amaçlar› aç›s›ndan yap›lan de¤erlendirmede ise bilgi edinmek için arama motoru kullananlar›n oran› %41 olarak bildirilmifltir.[4]
BULGULAR
‹ncelenen 44 hastanenin 35’i üniversite hastanesi, dokuzu ise e¤itim ve araflt›rma hastanesi idi.
Hastanelerin tümünün web sayfas› bulunmaktayd›. Hastanelerden 39’unun web sayfalar›nda radyasyon onkolojisi merkezlerinin web sayfalar›na
yönlerdirme yapan linkler bulunuyordu. Mevcut
olan linklerin 29’u aktif olarak yönlendirme yapabilir durumda idi. Üniversite hastanelerinden sekizinde, e¤itim ve araflt›rma hastanelerinin ikisinde
radyasyon onkolojisi merkezi bulunmas›na karfl›n
aktif olarak hasta tedavisi yap›lmamaktayd›. Aktif
olarak hasta tedavisi yap›lmayan bölümlerden
üçünün web sayfalar› için ilgili hastanelerin web
sayfalar›nda aktif linkler bulunmaktayd›. Aktif
olarak hasta tedavisi yap›lan 34 merkezin web
190
Türkiye’de bulunan radyasyon onkolojisi merkezlerinin Genel A¤ (‹nternet) üzerinden ulafl›labilirlikleri
sayfalar› için ilgili hastanelerin web sayfalar›nda
bulunan linklerden befli aktif olarak yönlendirme
yapmamaktayd›. Aktif olarak hasta tedavisi yap›lan merkezlerden üçü için ilgili hastanenin web
sayfas›nda radyasyon onkolojisi merkezlerine ait
link bulunmamaktayd›.
çal›flan radyasyon onkolojisi fizi¤i uzmanlar› hakk›nda bilgi verilmiflti. Yirmi alt› merkezin aras›nda sadece sekizinde (%31) hekimlerin bilimsel çal›flmalar› hakk›nda bilgiye rastland›. Bu araflt›rmada merkezlerin web sayfalar›n›n yedisi (%24) radyasyon onkolojisi hakk›nda bilgi ve sadece üçü
(%10) onkoloji hakk›nda bilgi içermekteydi. ‹ncelenen konu bafll›klar›n›n hastanelere göre da¤›l›m›
Tablo 1’de gösterilmifltir.
Hastanelerin web sayfalar›nda aktif olarak hasta tedavisi yapan ve yapmayan radyasyon onkolojisi merkezilerinin web sayfalar›na yönlendirme
yapan aktif linkler bulunan 29 merkezin web sayfalar› içerik aç›s›nda yedi ayr› bafll›kta incelendi.
Bu bafll›klar s›ras› ile merkez hakk›nda genel bilgi, merkezde yap›lan tedaviler hakk›nda bilgi,
merkezde çal›flan hekimlerin özgeçmiflleri ve bilimsel çal›flmalar› hakk›nda bilgi, bölümde çal›flan
radyoterapi fizi¤i uzmanlar› hakk›nda bilgi, radyasyon onkolojisi ve onkoloji hakk›nda bilgi fleklindeydi.
Arama motoru olarak http://www.google.com.tr kullan›larak radyasyon onkolojisi merkezlerinin internet sayfalar›na yönlendirme yapan
linklerinin ulafl›labilirli¤i de¤erlendirildi¤inde
“radyasyon onkolojisi” anahtar sözcü¤ü kullan›ld›¤›nda 255,000 sonuç aras›nda 21 radyasyon onkolojisi merkezinin internet sayfas›na yönlendirme yapan linkine ulafl›labilmekteydi. “Radyoterapi” anahtar sözcü¤ü kullan›ld›¤›nda ise 949,000
sonuç aras›nda sadece bir radyasyon onkolojisi
merkezinin ‹nternet sayfas›na yönlendirme yapan
linke ulafl›labildi (Tablo 2).
Radyasyon onkolojisi merkezilerin web sayfalar›n›n içeri¤inde, 17’si (%59) merkez hakk›nda
genel bilgi içermekteydi, 23’ü (%79) web sayfas›nda merkezde uygulanan tedaviler hakk›nda bilgi içermemekteydi. Yirmi alt› merkezin (%90)
web sayfas›nda merkezde çal›flan hekimlerin özgeçmiflleri bulunurken dördünde (%14), merkezde
TARTIfiMA
Hastalar›n hastal›klar› ve uygulanacak tedaviler konusunda bilgilendirilmeleri her hekim için
Tablo 1
Merkezlerin web sayfalar›nda incelenen konu bafll›klar›n›n hastanelere göre da¤›l›m›
Hastane
Merkez hakk›nda genel bilgi
Var
Yok
Var
Yok
Var
Yok
Var
Yok
Var
Yok
Var
Yok
Var
Yok
Tedavi hakk›nda bilgi
Hekimler hakk›nda bilgi
Hekimlerin bilimsel çal›flmalar› hakk›nda bilgi
Radyasyon fizi¤i uzman› hakk›nda bilgi
Radyasyon onkolojisi hakk›nda bilgi
Onkoloji hakk›nda bilgi
191
Üniversite
E¤itim ve Araflt›rma
Toplam
14
10
5
19
21
3
7
17
3
21
5
19
3
21
3
2
1
4
5
0
1
4
1
4
2
3
0
5
17
12
6
23
26
3
8
21
4
25
7
22
3
26
Türk Onkoloji Dergisi
Tablo 2
Radyasyon onkolojisi merkezlerine yönlendiren linklerin, arama motoru ile “radyasyon onkolojisi” ve
“radyoterapi” anahtar sözcükleri kullan›larak ulafl›labilirli¤inin hastanelere göre da¤›l›m›
Hastane
Radyasyon onkolojisi
Var
Yok
Var
Yok
Radyoterapi
yasal bir görev ve sorumluluktur. Özellikle kanser
hastalar›n›n hayat› tehdit edici durumlar›, uygulanacak tedavilerin ciddiyeti ve hastalar›n konu hakk›ndaki bilgi eksiklikleri, hastalar›n ve yak›nlar›n›n hastal›¤a ve tedavinin olas› yan etkilerine ba¤l› olarak yaflayabilecekleri anksiyetenin düzeyini
artt›rabilmektedir. Kanser hastalar› ve yak›nlar›n›n
bilgilendirilmesi kanser tedavisinin önemli bir
parças›n› oluflturmaktad›r.[6] Hastalar ve hasta yak›nlar› hastal›¤›n tan›, tedavi ve takip aflamalar›
hakk›nda daha fazla bilgi edinmek istemektedirler.
Önceki y›llarda bilgilendirmenin temelini hasta ve
doktorun karfl›l›kl› görüflmeleri oluflturmaktayken,
günümüzde hasta ve yak›nlar›n›n bilgi ve iletiflim
teknolojilerine baflvurmas› ile çok fazla t›bbi bilgiye ulaflabildikleri bir ça¤a gelinmifltir. Lamszus
ve arkadafllar›[7] çal›flmalar›nda, hastalar›n bilgilendirilmesinin ve hekim ile hasta aras›ndaki iliflkinin gelifltirilmesinin, radyoterapi uygulanan hastalar›n hastal›klar›na ve uygulanan tedavilere ba¤l› korku ve stres ile bafla ç›kmalar›na ve yaflam kalitelerinin artt›r›lmas›na yard›mc› oldu¤unu göstermifllerdir. ‹letiflim teknolojileri, klinisyenlerden
topluma bilgi transferi ile sa¤l›k ve t›bbi bilgilerin
yayg›nlaflmas›nda umut vermektedir. ‹nternet kullan›m›n›n h›zla yayg›nlaflmas› sonucunda yak›n
gelecekte klinisyen, araflt›rmac› ve hastalar aras›ndaki ba¤lant›n›n da ‹nternet taraf›ndan oluflturaca¤› öngörülmektedir.
Üniversite
E¤itim ve Araflt›rma
Toplam
19
12
1
30
2
6
0
8
21
18
1
38
c› bilgi olas›l›¤› potansiyel bir tehlike olabilmektedir. Güvenilir web sayfalar›n› belirlemek ise zor
ve kafa kar›flt›r›c›d›r. Son zamanlarda, ‹nternet
üzerinden edinilen bilginin do¤rulu¤u ve kalitesi
konusundaki kayg›lar artmaktad›r. Web sayfalar›nda sa¤l›kla ilgili bilgilere dikkate de¤er oranda
artarak ulafl›labilmesine ra¤men tam, yanl› olmayan bilgileri içeren web sayfalar› bütünün içinde
de¤erlendirildi¤inde küçük bir oran›n› oluflturmaktad›r. Diaz ve arkadafllar›[8] yapt›klar› çal›flmada, hastalar›n ‹nternet üzerinden edindikleri bilgilerin, klinisyenlerden ald›klar› bilgilere oranla daha güvenilir oldu¤unu düflündüklerini belirtmifllerdir. Metz ve arkadafllar›n›n[9] radyoterapi uygulanan kanser hastalar› aras›nda yapt›klar› çal›flman›n sonucu da bu bulgular› pekifltirmektedir.
Cline ve Haynes’in[10] çal›flmas›nda internet
kullan›m amaçlar› aras›nda en s›k baflvurulan üç
yoldan biri olarak sa¤l›k hakk›nda bilgi aramak oldu¤u belirtilmifltir. Sa¤l›k hakk›nda bilgi edinmek
amac› ile ‹nternetin kaynak olarak kullan›lmas› giderek yayg›nlaflmaktad›r.[8,11] Kanada’da yap›lan
bir çal›flmada 191 kanser hastas›ndan %35’inin
hastal›klar› hakk›nda ek bilgi alabilmek için ‹nternete baflvuduklar› saptanm›flt›r.[12] Memorial Sloan-Kettering kanser merkezinde ise hastalar›n
%44’ünün ve hasta yak›nlar›n›n %60’›n›n hastal›klar› hakk›nda bilgi edinmek amac› ile ‹nternet
kulland›¤› bildirmifltir. ‹nternet kullan›c›lar›n ço¤u
hem tan›, hem de tedavi seçenekleri hakk›nda bilgi aram›fllard›r.[13] Bu durum genel olarak kanser
hastalar›[12,14] için geçerli olmakla birlikte dikkate
de¤er oranda radyoterapi uygulanan hastalar aras›nda ön plana ç›kmaktad›r.[9,15] Almanya’da rad-
‹nternette bulunan yüzlerce web sayfas› ile t›bbi konularda bilgiye kolayl›kla ve h›zla ulafl›labilmektedir. Bununla birlikte ‹nternette bulunan bilgilerin içeri¤inin kalitesi de¤iflkendir. ‹nternete
dayal› bilgi ediniminde do¤ru olmayan ve yan›lt›192
Türkiye’de bulunan radyasyon onkolojisi merkezlerinin Genel A¤ (‹nternet) üzerinden ulafl›labilirlikleri
yoterapi uygulanan 139 kanser hastas› aras›nda
yap›lan anket çal›flmas›nda hastalar›n %27’sinin
hastal›klar› hakk›nda bilgiyi ‹nternetten ald›klar›,
hastalar›n %12’sinin bilgiye ‹nternet üzerinden
kendileri, %15’inin ‹nternet dayal› bilgiye yak›nlar› arac›l›¤› ile ulaflt›klar› gösterilmifltir.[15]
s›nda sorun yaratabilece¤i belirtilmektedir.[18] Hastalar›n ve yak›nlar› ile klinisyenler aras›nda yeterli iletiflimin sa¤lanamad›¤› ya da sunulan bilgilerin yeterli olmad›¤› durumlarda hastalar›n klinisyenleri taraf›ndan yönlendirilebilece¤i, kolay eriflilebilir ve güvenilir, kan›ta dayal› bilgi içeren ve
klinisyenlerin kontrolünde gözetiminde haz›rlanan web sayfalar›n›n varl›¤› ve bu sayfalar›n içeri¤i önem kazanmaktad›r.
Chen ve arkadafllar›n›n[12] onkoloji hastalar›
aras›nda yapt›¤› çal›flma ise hastalar›n ‹nternete
dayal› edindikleri bilgileri klinisyenleri ile tart›flmad›klar›n› ve bu bilgilerin do¤rulu¤unu kabul ettiklerini göstermektedir. Vordermark ve arkadafllar›n›n[15] çal›flmas›nda, bilgi edinmek amac› ile ‹nternet kullananlar›n sadece %24’ünün bu bilgileri
klinisyenleri ile tart›flt›klar› bildirilmektedir.
Klinisyenler kanser hastalar›n›n ihtiyac› olan
bilgiyi eksik tahmin edip hastalar›n öncelikli olarak edinmek istedikleri bilgi konusunda yan›labilmektedirler. Sonuç olarak, hastalar tatmin olmad›klar› için ek bilgi aray›fl›na yönlenmektedirler.
Yap›lan bir çal›flmada soru yöneltilen 232 hastan›n
sadece %19’unun klinisyenden ald›¤› bilgi ile tatmin oldu¤u gösterilmifltir.[19]
Türkiye’de yap›lan bir çal›flmada, radyoterapi
uygulanan hastalar›n %4’ü kendisi, %21’i yak›nlar› arac›l›¤› ile hastal›klar› ve tedavi seçenekleri
hakk›nda ‹nternete dayal› bilgi edinme yoluna
baflvurmufllard›r. Hastalar›n %16’s› elde ettikleri
bilgileri kendilerini tedavi eden hekimleri ile tart›flm›fllard›r.[16]
Hastalar›n tedavi seçimine kat›lmas›, tedaviye
uyumun artmas›n› sa¤layan parametrelerden biridir. Bu aflamada ön plana ç›kan hekim ile hasta
iliflkisi, hastan›n güven duygusunun geliflmesini
ve edindi¤i bilgi ile tatmin olmas›n› sa¤lamaktad›r. Bu nedenle web sayfalar›ndaki bilgilerin yeterli ve tatmin edici olmas› konusunda klinisyenlerin daha dikkatli olmas› önem kazanmaktad›r.
Smith ve arkadafllar›[17] prostat kanseri tan›s› ile
radyoterapi uygulanan 295 hasta aras›nda yapt›klar› anket çal›flmas›nda hastalar›n üçte birinin kanser hakk›nda bilgi edinmek için ‹nterneti kulland›klar›n› bildirmifllerdir. Hastalar›n tümü, tedavi
seçenekleri aras›nda seçim yaparken aktif rol alabilmek için ‹nternette prostat kanseri tedavisi ile
iliflkili bilgi arad›klar›n› belirtmifllerdir. Bununla
birlikte, hastalar tedavinin yan etkileri ile bafla ç›kabilmeyi, takip ve korunmay›, klinik çal›flmalar›
incelemeyi ve alternatif tedaviler konusunda bilgi
edinmeyi içeren birçok farkl› nedenle de ‹nternet
kulland›klar›n› rapor etmifllerdir.
Kanser tan›s› ve tedavisi ile iliflkili olarak yaflam kaliteleri bozulan hastalar›n bununla bafla ç›kabilmede bilgi aray›fl›n›n kritik rol oynad›¤› gösterilmifltir.[20]
Bu araflt›rmada, Türkiye’deki radyasyon onkolojisi merkezi bulunan hastanelerin web sayfalar›n›n yedisinde (%24) radyasyon onkolojisi hakk›nda ve sadece üçünde (%10) onkoloji hakk›nda
b i l g ilerin yer ald›¤› saptand›. Hastalar›n bilgi
edinme aray›fl›na arac›l›k edebilece¤i kaliteli, kan›ta dayal› bu web sayfalar›n›n say›ca azl›¤› kanser hastalar›n›n bu ihtiyaçlar›n› da ç›kmaza sokabilmektedir. Web sayfalar›n›n hepsinin denetiminin mümkün olmamas›, hastalar aras›nda bu bilgileri hekimleri ile tart›flma e¤iliminin az olmas› nedeni ile klinisyenler ve sa¤l›k kurulufllar› taraf›ndan web sayfalar›n›n haz›rlanmas› önem kazanmaktad›r. Web sayfalar›n›n içeri¤inin hastalar› bilgilendirici, tatmin edici olmas› ve kan›ta dayal›
bilgilerin bulunmas› gerekmektedir.
Sa¤l›k çal›flanlar› taraf›ndan haz›rlanan bilgilerin eksik, tutars›z, çeliflkili ve gelifligüzel haz›rland›¤› konusunda yo¤un fikir birli¤i bulunmaktad›r.[18] Ayn› zamanda klinisyenlerin yeterli zaman›n›n olmamas›, tedavi seçenekleri aras›ndaki tercih
ve iletiflim becerisinin iyi olmamas› iletiflimde
karfl›laflan s›k sorunlar olarak gösterilmektedir.
Birçoklar›na göre klinisyenlerin sorulan sorulara
cevap verdi¤i ancak kendi istekleri ile bilgi vermekten çekindikleri, bu durumun da soru sorabilmek için yeterli bilgiye sahip olmayan kifliler ara193
Türk Onkoloji Dergisi
access high quality health information. BMJ
1999;319(7212):764-6.
3. h t t p : / / e n . w i k i p e d i a . o rg / w i k i / S e a r c h _ e n g i n e # c i t e _
note-7.
4. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do.
5. MEDIA ADVISORY: Baidu Ranked Third Largest
Worldwide Search Property by comScore in
December 2007.
6. Carlsson M. Cancer patients seeking information from
sources outside the health care system. Support Care
Cancer 2000;8(6):453-7.
7. Lamszus K, Verres R, Hübener KH. How do patients
experience radiotherapy? [Article in German]
Strahlenther Onkol 1994;170(3):162-8. [Abstract]
8. Diaz JA, Griffith RA, Ng JJ, Reinert SE, Friedmann
PD, Moulton AW. Patients’ use of the Internet for
medical information. J Gen Intern Med
2002;17(3):180-5.
9. Metz JM, Devine P, DeNittis A, Jones H, Hampshire
M, Goldwein J, et al. A multi-institutional study of
Internet utilization by radiation oncology patients. Int
J Radiat Oncol Biol Phys 2003;56(4):1201-5.
10. Cline RJ, Haynes KM. Consumer health information
seeking on the Internet: the state of the art. Health
Educ Res 2001;16(6):671-92.
11. Clark EJ. Health care web sites: are they reliable? J
Med Syst 2002;26(6):519-28.
12. Chen X, Siu LL. Impact of the media and the internet
on oncology: survey of cancer patients and oncologists in Canada. J Clin Oncol 2001;19(23):4291-7.
13. Basch EM, Thaler HT, Shi W, Yakren S, Schrag D.
Use of information resources by patients with cancer
and their companions. Cancer 2004;100(11):247683.
14. Biermann JS, Golladay GJ, Greenfield ML, Baker
LH. Evaluation of cancer information on the Internet.
Cancer 1999;86(3):381-90.
15. Vordermark D, Kölbl O, Flentje M. The Internet as a
source of medical information. Investigation in a
mixed cohort of radiotherapy patients. Strahlenther
Onkol 2000;176(11):532-5.
16. Yirmibefloglu E, Öztürk AS, Erkal Hfi, Egehan ‹.
Kanser hastalar›n›n bilgi aray›fl›nda internet
kullan›m›. ‹nönü Üniversitesi T›p Fakültesi Dergisi
2005;12(2):125-8.
17. Smith RP, Devine P, Jones H, DeNittis A, Whittington
R, Metz JM. Internet use by patients with prostate cancer
undergoing
radiotherapy.
Urology
2003;62(2):273-7.
18. Rozmovits L, Ziebland S. What do patients with
prostate or breast cancer want from an Internet site? A
qualitative study of information needs. Patient Educ
Arama motorlar› ilk olarak 1990’l› y›llarda ‹nternet ortam›nda bilgi aramak için tasarlanm›flt›r.
Zamanla arama motorlar›n›n say›s› artm›fl ve bilgi
aramak için gözde araçlar haline gelmifltir. Google arama motoru 2000 y›l›nda tan›t›lm›fl ve herkesçe kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Arama motorlar›n›n
dünyadaki piyasa pay›n› inceleyen bir araflt›rmaya
göre, Google arama motoru %47’lik piyasa pay›
ile ilk s›rada yer almaktad›r.[5] Arama motorlar›n›
kullanmak için araflt›r›lan konu ile ilgili anahtar
sözcüklerin seçimi önem kazanmaktad›r. Çal›flmam›zda Google arama motorunda merkezlerin web
sayfalar›n›n ulafl›labilirli¤i de¤erlendirildi¤inde
“radyasyon onkolojisi” anahtar sözcü¤ü ile 21
merkezin (%54) web sayfas›na yönlendirme yapan link saptand›. Ancak, “radyoterapi” anahtar
sözcü¤ü ile ulafl›labilen link varl›¤› %3 oran›nda
bulundu. Türkiye’de genel nüfus aras›nda %30
oran›nda ‹nternet kullan›c›s› olmas› ve bunlar›n
aras›nda %41’inin ‹nternet kullan›m amac›n›n arama motorlar› arac› ile bilgi aramak olmas›[4] nedeni ile arama motorlar›nda kullan›lacak anahtar
sözcüklerin basit, çeflitli ve konu ile ilgili olmas›
gerekmektedir.
Tüm dünyada oldu¤u gibi ülkemizde de sa¤l›k
konusunda bilgiye ulaflmada ‹nternet kullan›m›
giderek yayg›nlaflmaktad›r. Bilgilendirme kolay
eriflilebilir ve uygun bilgiye h›zl› ulafl›labilir olursa efektiftir. Kapsaml› olarak haz›rlanm›fl web
sayfalar› yolu ile kanser ve tedavisi konusunda
efektif bilgilendirme sa¤lanabilir. Radyoterapi
uygulanacak hastalar›n hastal›klar› konusunda
bilgi edinmek amac› ile ‹nternet kullan›m oran›n›n artmas› nedeni ile radyasyon onkolojisi merkezleri taraf›ndan hastalar›n kolayl›kla ulaflabilecekleri, yeterli bilgi içeren ve ifllevsel web sayfalar› haz›rlanmal›, var olan web sayfalar›n›n ise
içerikleri zenginlefltirilmelidir. Bu web sayfalar›na s›k kullan›lan arama motorlar›nda kolay akla
gelebilen, k›sa anahtar sözcüklerle engelsiz ulafl›labilir olmal›d›r.
KAYNAKLAR
1. Doyle DJ, Ruskin KJ, Engel TP. The Internet and
medicine: past, present, and future. Yale J Biol Med
1996;69(5):429-37.
2. Shepperd S, Charnock D, Gann B. Helping patients
194
Türkiye’de bulunan radyasyon onkolojisi merkezlerinin Genel A¤ (‹nternet) üzerinden ulafl›labilirlikleri
Couns 2004;53(1):57-64.
19. Wiggers JH, Donovan KO, Redman S, Sanson-Fisher
RW. Cancer patient satisfaction with care. Cancer
1990;66(3):610-6.
20. Arora NK, Johnson P, Gustafson DH, McTavish F,
Hawkins RP, Pingree S. Barriers to information
access, perceived health competence, and psychosocial health outcomes: test of a mediation model in a
breast cancer sample. Patient Educ Couns
2002;47(1):37-46.
195