nsül*nt*pler*, oral ant*d*yabet*kler ve *nsül*nd*renc*nde kullanılan

İNSÜLİN TİPLERİ, ORAL
ANTİDİYABETİKLER VE
İNSÜLİN DİRENCİNDE
KULLANILAN İLAÇLAR
Yeditepe Üniversitesi Beslenme ve
Diyetetik Bölümü Derya BELLİ
http://www.gencdiyetisyenler.com/
İNSÜLİN TANIMI VE ETKİNLİĞİ
İnsülin, Pankreasın Langerhans adacıklarının
Beta hücreleri tarafından üretilen polipeptit yapıda
bir hormondur.
Sağlıklı bireylerde insülin salgılatan en önemli
uyaran plazma glukoz konsantrasyonudur.
Bazal insülin açlıkta 5-10 mcU/ml; yemek
sonrası 60-90 mcU/ml ‘dir.
http://www.gencdiyetisyenler.com/
İNSÜLİNİN ETKİ MEKANİZMASI
1.Karbonhidrat Metabolizmasına Etkileri:
 Glukozun hücre içine girişini sağlar.
 Glikojen depolanmasını artırır.
 Hepatik glukoz çıkışını baskılar.
http://www.gencdiyetisyenler.com/
2. Protein Metabolizmasına Etkileri:
Amino asitlerin hücre içine girmesini sağlayarak protein
yapımını etkiler.
3. Yağ Metabolizmasına Etkileri:
Lipolizisi önler ve lipoprotein lipaz aktivitesini arttırır.
4. Potasyumun hücre içine girmesini sağlayarak
sıvılardaki potasyumun normal düzeylerde kalmasına
neden olur.
http://www.gencdiyetisyenler.com/
KİMLER İNSÜLİN KULLANIR?
Tip 1 diyabetliler,
 Şeker komasına giren diyabetliler,
 Bazı geçici durumlarda tip 2 diyabetliler,
 Komplikasyon gelişmiş olan tip 2 diyabetliler,
 Tıbbi beslenme tedavisi ile kan şekeri kontrol
altına alınamayan, gebelik diyabeti olanlar.

http://www.gencdiyetisyenler.com/
İNSÜLİN TİPLERİ
http://www.gencdiyetisyenler.com/
İNSÜLİN SAKLANMASI
Açılmamış insülin kalem ve kartuşlarını son
kullanma tarihine kadar buzdolabında 2-8ºC
arasında saklayınız.
 Şişe açıldıktan sonra tercihen buzdolabında ara
rafta 28 gün saklanabilir.
 İnsülini kesinlikle dondurmayınız.
 Soba, kalorifer vb. gibi ısı kaynağından uzak
tutunuz.
 İnsülini doğrudan güneş ışığında bırakmayınız.

İLAÇ TEDAVİSİ
Tip 1 Diyabette İlaç Tedavisi:
Tip 1 diyabet tedavisinde kullanılacak tek
ilaç insülindir. Tedavi amacı, kan
glukozunu normal düzeylerde tutmak,
diyabete
bağlı
akut
ve
kronik
komplikasyonların oluşumunu önlemek,
varsa ilerlemesini durdurmak, normal
büyüme ve gelişmeyi sağlamaktır.
Tip 2 Diyabette İlaç Tedavisi:
Tüm diyabetiklerin %90'ından fazlasını tip 2
diyabetikler oluşturur ve bu grup genellikle tip 1
diyabetik hastaların aksine aşırı kilolu ya da
obezdirler.
İyi
glisemik
kontrolün
erken
sağlanması
diyabete
bağlı
gelişecek
olan
bozuklukları (komplikasyonları) azaltır ya da
geciktirir.
http://www.gencdiyetisyenler.com/
Diyabetlinin
tedavisinde
olumlu
yönde
uygulanacak yaşam tarzı değişikliğinin yerini
tutacak hiçbir ilaç yoktur. Yaşam tarzı
değişikliğinin
iki
bileşeni
olan
beslenme
alışkanlıklarının düzenlenmesi ve yeterli fiziksel
aktivite düzeyi için öneriler hastanın özelliklerine
göre bireysel olarak belirlenmelidir. Kan şekeri
normale getirilirken kan lipid düzeyleri ve kan
basıncı da düzenlenmelidir.
http://www.gencdiyetisyenler.com/
ORAL ANTİDİYABETİKLER VE İNSÜLİN
DİRENCİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
Oral antidiyabetik ilaçlar nedir?
Tip 2 diyabetiklerde ağızdan alınarak kullanılan vücuttaki,
insülinin pankreastan sekresyonunu ve/veya hedef
hücrelere
etkisini
düzenleyen
veya
glikozun
barsaktan emilimini yavaşlatan ilaçlardır.
Halen dünya üzerinde ağızdan kullanılan insülin
içeren ilaç var mıdır?
Hayır. Henüz bu yönde etkili bir ilaç yoktur. İnsülin sadece
parenteral yol ile kullanılabilmektedir. Ağızdan kullanılan
ilaçlar insülin olmayıp, sadece vücuttaki insülinin
pankreastan sekresyonunu arttırıcı yönde etkilidirler.
İnsülin yokluğunda etkileri yok denecek kadar azdır.
http://www.gencdiyetisyenler.com/
Kimler oral antidiyabetik ilaç kullanamaz?
 Tip 1 diyabetikler
 Hamileler (Gebelik öncesi bu ilaçlar kesilip
insülin tedavisi başlanmalıdır.),
emzikliler yetmezliği olanlar
 Karaciğer yetmezliği olanlar
 Büyük cerrahi girişim, ağır travma, ağır
enfeksiyona maruz kalanlar
 Akut metabolik komplıkasyonu
olanlar(ketoasidoz,prekoma,hiperosmolae koma)
http://www.gencdiyetisyenler.com/
İLAÇLAR
A. İnsülin direncini azaltan ilaçlar (insülin
duyarlılığını artıranlar)
 B. İnsülin salgılatıcılar
 C. Barsaktan karbonhidrat emilimini azaltanlar
 D. İnkretin bazlı tedaviler

http://www.gencdiyetisyenler.com/
A. İnsülin direncini azaltan ilaçlar (İnsülin
duyarlılığını artıranlar):
1. Metformin (Biguanidler): Tip 2 diyabet tanısı
alan kişilere yaşam biçimi değişimi ile birlikte ilk
kullanılacak ilaç metformindir. HbA1C düzeylerini
yaklaşık %1-2 düşürür.

Metformin, hücresel düzeyde AMPK (5’-adenozin
monofosfat-aktive protein kinaz)’yi aktive etmek ve
kısmen mGDP (gliserofosfat dehidrogenaz)’yi inhibe
etmek suretiyle etki gösterir.
http://www.gencdiyetisyenler.com/


Karaciğerde artmış glukoneogenezi inhibe eder,
kas glukoz uptake’ini ve yağ asidi oksidasyonunu
bir miktar artırır.
Ayrıca barsaktan glukoz absorpsiyonunu azaltır,
insülin duyarlılığını artırır ve iştahı (muhtemelen
sindirim üzerine olan yan etkileri ve belki de
GLP-1’i artırıcı etkileri nedeniyle) kısmen
baskılar.
http://www.gencdiyetisyenler.com/



Metformin de
uzun süredir kullanımda
bulunması ve ucuz olması nedeniyle geniş klinik
deneyime sahiptir.
Kilo aldırmaz, hatta az da olsa kaybettirir.
Gaz, şişkinlik gibi yan etkiler genellikle geçicidir.
Diyare, ağızda metalik tad başlıca yan etkilerdir.
http://www.gencdiyetisyenler.com/


Böbrek
fonksiyon
bozukluğu
(serum
kreatinini erkeklerde ≥1.5 mg/dl, kadınlarda ≥1.4
mg/dl) , kronik alkolizm, karaciğer hastalığı,
konjestif kalp yetmezliği, akut miyokard
infarktüsü, kronik akciğer hastalığı, major
cerrahi girişim, sepsis ya da azalmış doku
perfüzyonu,
intravenöz
radyografik
kontrast incelemede (en az 3 gün önce
kesilmelidir) kullanılmamalıdır.
850 mg ve 1000 mg'lık tabletleri vardır.
Genellikle sabah-akşam tok karna günde 2 kez
alınır.
http://www.gencdiyetisyenler.com/
2. Glitazonlar (Tiazolidindionlar):
düşürücü etkisi: %1-2'dir.



HbA1C
Kilo artışı, sıvı birikimi (ödem), postmenopozal
kadınlarda ve ayrıca erkeklerde osteoporotik
kırık riskinde artış başlıca yan etkilerdir.
Kalp yetersizliğinde kullanılmaz.
15 - 30 - 45 mg'lık tabletleri vardır. Yemekten
bağımsız olarak günde 1 kez alınır.
http://www.gencdiyetisyenler.com/
B. İnsülin Salgılatıcılar:
1.Glinidler: Kısa etkili insülin salgılatıcı
ajanlardır. Nateglinid ve repaglinid olarak 2 farklı
farmakolojik yapısı vardır.
Tokluk kan şekeri üzerine etkilidirler.
 HbA1C
düşürücü etkileri: %0.8-2 olarak
bildirilmiştir.
 Hipoglisemi yapabilir.
 Repaglinidin
0.5,1 ve 2 mg'lık tabletleri,
nateglinidin ise 120 mg'lık tableti vardır.
 Ana öğünlerde yemeklerden hemen önce günde 3
kez alınır. Öğün atlanılırsa ilaç alınmaz.

2. Sülfonilüreler: Günümüzde kısa ve orta etkili
olanlar kullanılmaktadır.
Gliklazid, Glimeprid, Glibenklamid, Glipizid,
Glibornurid etken madde olarak mevcut olup
HbA1C düşürücü etkileri: %1-2'dir.
 Hipoglisemi, kilo alımı, nadir olarak alerjik
reaksiyonlar başlıca yan etkilerdir.
 Tip 1 diyabette, karaciğer ve böbrek yetersizliği,
gebelik, ağır enfeksiyon, travma, cerrahi
girişimlerde kullanılmaz.
 Yemekten önce aç karna alınır. Genelde günde 1
ya da 2 kez verilir.

C. Bağırsaktan Karbonhidrat Emilimini
Azaltanlar
1.Alfa Glikozidaz İnhibitörü: Akarboz özellikle
tokluk kan şekeri üzerine etkilidir. HbA1C düşürücü
etkisi: %0.5-1'dir.
 Kilo artışına neden olmaz.
 Aşırı gaz en önemli yan etkidir.
 Karaciğer yetmezliği, böbrek yetmezliği ve gebelikde
kullanılmaz.
http://www.gencdiyetisyenler.com/

50 ve 100 mg'lık tabletleri vardır. Her öğünde ilk
lokma ile çiğnenerek alınır. Önce küçük dozla
başlanır. İlk gün akşam yemeğinin ilk
başlangıcında 25 mg, sonra sabah-öğlen akşam 23 gün yemeğin ilk başlagıcında 50 mg ve devamı
günde 3 kez 100 mg verilmelidir.
http://www.gencdiyetisyenler.com/
D.İnkretin Bazlı Tedaviler:
Başlıca enjeksiyon olarak yapılan Exenatide,
Liraglutid, ve ağızdan alınanlar Sitagliptin,
Vildagliptin olarak mevcuttur.
 Tokluk şekeri üzerine etkilidir. HbA1C düşürücü
etkisi: %1-2.
 Kilo aldırıcı etkisi yoktur aksine kaybı bile
olabilir.
 Uzun süreli güvenlik verileri bilinmemektedir.
 Bu grupta bulunan sitagliptin ve vildagliptin ağız
yolu ile alınan ilaçlardır. Ağızdan alınan bu iki
ilaçın kan şekerini düşürücü etkisi, iğne şeklinde
yapılanlara göre daha düşüktür.

KAYNAKÇA
Dr. BAYSAL, Ayşe ve ark., Diyabet El Kitabı,
Hatipoğlu Yayıncılık, 8. Baskı: 2014.
 Prof. Dr. SATMAN, İlhan ve ark., DİABETES
MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ
TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 2016, 8.
Baskı: Mayıs 2016.
 Türkiye
Diyabet
Vakfı,
İlaç
Tedavisi,
http://www.turkdiab.org/page.aspx?u=1&s=20 ,
Erişim Tarihi: 31.10.2016

http://www.gencdiyetisyenler.com/
Yeditepe Üniversitesi Beslenme ve
Diyetetik Bölümü Derya BELLİ
http://www.gencdiyetisyenler.com