rapora ulaşmak için tıklayınız

TÜRKİYE’DE KAMU GÖREVLİLERİNİN BORÇLANMA
DURUMLARINA İLİŞKİN ALAN ARAŞTIRMASI SONUÇ RAPORU
Türkiye Kamu-Sen Araştırma Geliştirme Merkezi, Türkiye genelinde kamu
görevlilerinin borçlanma durumları ve borç yapılarına ilişkin bir alan araştırması
gerçekleştirmiştir. Ankete 81 ilde farklı kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan toplam
6606 kamu görevlisi katılmıştır. Ankete katılanların yüzde 90’ı erkekler, yüzde 10’u da
kadınlardan oluşmuştur.
Cinsiyetiniz?
cevap
frekans
%
kümülatif %
Erkek
5946
90,0
90,0
Kadın
660
10,0
100,0
Toplam
6606
100,0
Araştırmada deneklere gelir durumları, giderleri, harcama kalemleri ve tutarları ile
borç miktarları, borçlanma nedenleri, borçlarının vadesi ve borcun ödenmesine ilişkin sorun
yaşayıp yaşamadıklarına dair sorular yöneltilmiştir.
Hanenize giren toplam gelirin aylık tutarı ne kadardır?
cevap
frekans
%
kümülatif %
1500 TL’den az
240
3,6
3,6
1500 TL- 1750 TL arası
264
4,0
7,6
1750 TL- 2000 TL arası
876
13,3
20,9
2000 TL- 2250 TL arası 1128
17,1
38,0
2250 TL- 2500 TL arası
870
13,2
51,2
2500 TL- 2750 TL arası
492
7,4
58,6
2750 TL- 3000 TL arası
702
10,6
69,2
3000 TL ve üzeri
2034
30,8
100,0
Toplam
6606
100,0
Araştırmada kamu görevlilerine hane halkı toplam gelir miktarına ilişkin yöneltilen
soruya verilen cevaplardan kamu görevlilerinin yüzde 13,3’ünün aylık toplam gelirinin 1750
1
ile 2000 lira, yüzde 17,1’inin 2000 ile 2250 lira, yüzde 10,6’sının ise 2750 ile 3000 lira
arasında olduğu ortaya çıkmıştır.
Buna göre memurların yüzde 69,2’sinin aylık 3000 liranın altında bir gelire sahip
olduğu, memur ailesinin yalnızca yüzde 30,8’inin eline aylık 3000 TL’nin üzerinde kazanç
geçtiği görülmüştür.
Hanenizin aylık toplam gideri ne kadardır?
cevap
frekans
%
kümülatif %
1500 TL’den az
330
5,0
5,0
1500 TL- 1750 TL arası
432
6,6
11,6
1750 TL- 2000 TL arası
648
9,8
21,4
2000 TL- 2250 TL arası
720
10,9
32,3
2250 TL- 2500 TL arası
702
10,6
42,9
2500 TL- 2750 TL arası
648
9,8
52,7
2750 TL- 3000 TL arası
852
12,9
65,6
3000 TL ve üzeri
2274
34,4
100,0
Toplam
6606
100,0
Buna karşın araştırmada memurların giderlerinin gelirlerinden daha fazla olduğu
sonucuna ulaşılmıştır. Özellikle alt ve üst gelir grubundaki kamu görevlilerinin
harcamalarının kazançlarından daha fazla olduğu görülmüştür. Öyle ki, memurların yüzde
30,8’inin aylık geliri 3000 TL ve üzerinde iken aylık harcama tutarı 3000 TL ve üzerinde
olanların oranı yüzde 34,4 olarak belirlenmiştir. Düşük gelir gruplarındakilerin ise zorunlu
harcamalarını kısmak yoluyla geçimini sağlamaya çalıştığı ortaya çıkmıştır.
Araştırmada kamu görevlilerinin zorunlu harcama kalemleri içinde en fazla payı kira
ve konut giderlerinin teşkil ettiği, ardından gıda ve eğitim harcamalarının ailenin toplam
giderleri içinde önemli bir paya sahip olduğu görülmüştür. Buna göre araştırmaya katılan
memurların yüzde 43,2’si en çok harcamayı konut, yüzde 32’si gıda, yüzde 12,6’sı ise eğitim
için gerçekleştirdiğini belirtmiştir.
Araştırmada, memurların aile bütçesinden en az giyinmeye pay ayırdıkları, ardından
da ev eşyası, iletişim ve sosyal yaşam harcamalarının geldiği ortaya çıkmıştır. Buna göre
memurların zorunlu harcamalarda önemli ve vazgeçilmez olarak gördükleri kira, gıda ve
eğitim için; giyinme, ev eşyası ve iletişim harcamalarını kıstıkları sonucuna ulaşılmıştır.
2
Ailenizde en çok harcama hangi tüketim kalıbına yapılmaktadır?
Cevap
frekans
%
kümülatif %
Kira-ev
2856
43,2
43,2
Gıda
2112
32,0
75,2
Isınma
180
2,7
77,9
Giyinme
24
0,4
78,3
İletişim (Telefon, internet vs.)
54
0,8
79,1
102
1,5
80,6
54
0,8
81,4
Ulaşım (Yol parası, benzin, mazot, LPG)
336
5,1
86,5
Eğitim
828
12,6
99,1
60
0,9
100,0
6606
100,0
Elektrik, su giderleri
Ev eşyası
Sosyal yaşam (Sinema, tiyatro, spor vs.)
Toplam
Araştırmada, kamu görevlilerinin yüzde 97’sinin her ay düzenli olarak borç ödediği
görülmüştür. Düzenli borcu olmayan memurların oranı ise yalnızca yüzde 3 olarak
belirlenmiştir.
Aylık düzenli olarak ödemek zorunda olduğunuz borcunuz var mı?
cevap
frekans
%
kümülatif %
Evet
6408
97,0
97,0
Hayır
198
3,0
100,0
Toplam
6606
100,0
3
Cevabınız “Evet” ise; düzenli olarak ödemek zorunda olduğunuz borcunuzun türü
nedir?
cevap
frekans
%
kümülatif %
genel %
Kredi kartı
1352
21,1
21,1
20,4
Banka kredisi
2909
45,4
66,5
44,1
Şahsi borç
122
1,9
68,4
1,8
26
0,4
68,8
0,5
31,2
100,0
30,2
Senet karşılığı
Bu şıkların hepsi ya da en az 2’si 1999
Toplam
6408
100,0
100,0
Araştırmada borçlu olan kamu görevlilerinin yüzde 21,1’inin kredi kartı, yüzde
45,4’ünün ise banka kredisi borcu olduğu ortaya çıkmıştır. Şahsi borç alan memurların oranı
yüzde 1,9; senet karşılığı borcu olanların oranı ise yüzde 0,4 olarak belirlenmiştir.
Bununla birlikte araştırmanın en dikkat çeken yönü, memurların birden çok yere
borçlu olduğudur. Memurların yüzde 31,2’si kredi kartı, banka kredisi, şahsi borç veya senet
karşılığı olarak en az iki ya da daha fazla türden borcu olduğunu ifade etmiştir. Buna göre
memurların büyük oranda birden fazla kaynaktan borç kullandığı ortaya çıkmıştır.
Düzenli olarak ödemek zorunda olduğunuz borcunuzun nedeni nedir?
cevap
frekans
%
kümülatif %
genel %
Bireysel kredi
1717
26,8
26,8
26,0
Konut kredisi
1102
17,2
44,0
16,7
141
2,2
46,2
2,1
1237
19,3
65,5
18,8
Bu şıkların hepsi ya da en az 2’si 2211
34,5
100,0
33,4
Şahsi borç
Otomobil kredisi
Toplam
6408
100,0
100,0
Ankete katılan kamu görevlilerine borçlanma nedenlerine ilişkin olarak yöneltilen
soruya memurların yüzde 26,8’i bireysel ihtiyaçlar nedeniyle, yüzde 19,3’ü otomobil
nedeniyle, yüzde 17,2’si konut nedeniyle, yüzde 2,2’si ise şahsi nedenlerle düzenli borç
ödedikleri cevabını vermişlerdir. Bununla birlikte ankete katılan memurların yüzde 34,5’i
birden çok nedenle borçlu olduğunu ifade etmiştir.
4
Düzenli olarak ödemek zorunda olduğunuz borcunuzun tutarı ne kadardır?
cevap
frekans
%
kümülatif %
genel %
5000 TL’den az
1941
30,3
30,3
29,4
5000 TL- 10000 TL arası
673
10,5
40,8
10,2
10000 TL- 20000 TL arası
910
14,2
55,0
13,8
20000 TL- 30000 TL arası
660
10,3
65,3
10,0
30000 TL- 40000 TL arası
481
7,5
72,8
7,3
40000 TL- 50000 TL arası
410
6,4
79,2
6,2
50000 TL’den fazla
1333
20,8
100,0
20,1
Toplam
6408
100,0
Araştırmada kamu görevlilerinin yarısının (%50,5) 5000 TL ile 50000 TL arasında
borcu olduğu görülmüştür. Bununla birlikte memurların yüzde 20,1’inin borcunun 50000 bin
liranın üzerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bir başka deyişle, her 5 memurdan birinin
50000 bin liradan fazla borcu bulunmaktadır.
Düzenli olarak ödemek zorunda olduğunuz borcunuzun vadesi ne kadardır?
cevap
frekans
%
kümülatif %
genel %
1 yıldan az
769
12,0
12,0
11,6
1-3 yıl arası
2089
32,6
44,6
31,6
3-5 yıl arası
1935
30,2
74,8
29,3
5-10 yıl arası
1371
21,4
96,2
20,8
244
3,8
100,0
3,7
6408
100,0
10 yıldan fazla
Toplam
100,0
Ankette kamu görevlilerinin uzun sürelerle borçlandıkları ve hayatlarının önemli bir
bölümünü borç ödemekle geçirmek zorunda kalacakları görülmektedir. Memurların yalnızca
yüzde 12’sinin borçlarının vadesi 1 yıldan daha kısa iken, yüzde 32,6’sının 1-3 yıl arası,
yüzde 30,2’sinin 3-5 yıl arası, yüzde 21,4’ünün 5-10 yıl arası olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Buna göre kamu görevlilerinin yüzde 84,2’si orta ve uzun vadeli borçlu iken ankete katılan
kamu görevlilerinin yüzde 3,8’i ise borçlarının 10 yıldan daha uzun bir vadeye yayıldığını ve
çok uzun vadeli borçlu olduklarını ifade etmişlerdir.
5
Son 3 yıl içinde borcunuzu ödeyememe sorunuyla karşılaştınız mı?
cevap
frekans
%
kümülatif %
genel %
Evet
3979
62,1
62,1
60,2
Hayır
2429
37,9
100,0
36,8
Toplam
6408
100,0
100,0
Araştırmada düzenli olarak borç ödemek zorunda olan kamu görevlilerinin yüzde
62,1’inin geçtiğimiz 3 yıl içinde çeşitli şekillerde borcunu ödeyememe sorunuyla karşılaştığı
görülmüştür. Son 3 yıl içinde borçlarını ödeme sorunu yaşamayan kamu görevlilerinin oranı
ise yalnızca yüzde 37,9 olarak belirlenmiştir. Buna göre çeşitli nedenlerle borç ödeme sorunu
yaşayanların oranı bütün memurlar içinde yüzde 60,2 olmuştur.
Cevabınız “Evet” ise; düzenli olarak ödemek zorunda olduğunuz borcunuzu
ödememeniz nedeniyle ne tür bir yaptırımla karşı karşıya kaldınız?
cevap
frekans
%
kümülatif
%
genel %
Hiçbir yaptırımla karşılaşmadım
1800
45,2
45,3
27,5
Temerrüde düşerek cezai faiz ödedim
1426
35,8
81,0
21,5
Banka hesabıma bloke konuldu
287
7,2
88,1
4,4
Borcumla ilgili yasal süreç başlatıldı
227
5,7
93,8
3,5
Borcumla ilgili haciz işlemiyle karşılaştım
239
6,0
100,0
3,6
Toplam
3979
100,0
100,0
Son 3 yıl içinde borçlarını ödeyememe sorunuyla karşı karşıya kalanların yüzde
45,2’sinin herhangi bir yaptırımla karşılaşmadan önce sorunu çözdüğü görülmektedir. Buna
karşın, borçlarını ödeyemeyen memurlardan 54,8’i çeşitli yaptırımla karşılaşmıştır. Söz
konusu kamu görevlilerinin yüzde 35,8’i taksitlerini aksattığı için cezai faiz ödediğini ifade
ederken yüzde 7,2’si banka hesabına bloke konulduğunu, yüzde 5,7’si yasal yaptırımla
karşılaştığını, yüzde 6’sı ise hakkında haciz işlemi uygulandığını belirtmiştir.
Borçlarını ödeme sorunu yaşayan ve çeşitli yaptırımla karşılaşan kamu görevlileri,
bütün kamu görevlileri nezdinde değerlendirildiğinde memurların yüzde 21,5’inin
borçlarından dolayı cezai faiz ödediği, yüzde 4,4’ünün hesabına bloke konulduğu, yüzde
3,5’inin yasal yaptırımlarla cezalandırıldığı, yüzde 3,6’sına ise haciz işlemi uygulandığı
görülmüştür.
6