D Vitamini Eksikliği

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ
KTÜ Tıp Fakültesi
Aile Hekimliği Stajı
İnt. Dr. Betül Öksüz
07.03.2016
D Vitamini Nedir?
 D vitamini vücutta önemli görevleri olan yağda
çözünen bir vitamindir.
 Kalsiyum ve fosfor dengesini sağlar, kemik ve kasların
sağlığı için gereklidir.
 D vitamini eksikliği ve yetersizliğinin tanınması ve
tedavi edilmesi, birçok hastalığın önlenmesi
yönünden çok önemlidir.
D Vitaminin Doğal Kaynakları
 D vitamini, güneş ışınları etkisiyle deride oluşur.
Günlük D vitamini gereksinimi; kollar, bacaklar ve
yüzün 20 dakika gün ışığına maruz kalmasıyla
karşılanabilir. Gerekli güneş ışığı miktarı, kişinin yaşı,
deri rengi, maruziyet süresi ve varsa diğer tıbbi
sorunlara göre değişir.
D vitaminin diğer önemli kaynağı gıdalardır.
 Bazı gıdalarda D vitamini doğal olarak bulunur (yağlı
balıklar, balık yağı, yumurta…).
 Tereyağ, süt, yulaf, tatlı patates, yumurta sarısı, sıvı
yağlar, karaciğer, özellikle yağlı olan tuzlu su
balıklarından somon, sardunya ve ton balığında
bulunur. Bitkilerden maydanoz, ısırgan otu, yoncada
mevcuttur.
D Vitamini Eksikliğinin Nedenleri
D vitamini eksikliğinin başlıca nedenleri;
• Yetersiz güneş maruziyeti ile birlikte gıdalarla
yetersiz D vitamini alımı
 D vitamininin barsaktan yetersiz emilimi
 Karaciğer veya böbrek hastalığı
 İlaçlar
 Metabolik hastalıklar
Yetersiz D vitamini alımı
 Bebekler, çocuklar, ve yaşlılarda sıklıkla görülür. Anne
sütünde D vitamini çok azdır.Yaşlılar, hastalıkları
nedeniyle gıda kısıtlamaları olduğundan süt ve sütlü
gıdalardan, yağlı balıklardan kaçınırlar. Ayrıca
yaşlılarda gıda alımı normal olsa bile, barsaktan D
vitamini emilimi azalmıştır.
Yetersiz Güneş Işığı Maruziyeti
 Kış aylarında ve kuzey bölgelerinde yaşayanlarda D
vitamini eksikliği daha belirgindir. Yaz aylarında
ise, güneş koruyucuların kullanımı deride D
vitamini oluşumunu engeller.
 Yaşlandıkça vücutta D vitamini oluşumu ve
depoları azalır.
D vitamini emilimini engelleyen hastalıklar
 Bazı hastalıklar, barsaklarda D vitamini emilimini
engeller. Çölyak hastalığı, Crohn hastalığı ve kistik
fibrozis bu hastalıklar arasında sayılabilir.
 Mide veya barsakların bir kısmının çıkarıldığı veya
obezite tedavisinde uygulanan gastrik- bypass
ameliyatları sonrasında da D vitamini eksikliği
görülebilir.
İlaçlar
 Kortikosteroidler kalsiyum emilimini ve D vitamini
metabolizmasını bozarak D vitamini eksikliğine neden
olur.
 Obezite tedavisinde kullanılan orlistat ve kolesterol
düşürücü olarak kullanılan kolestiramin, D
vitamininin barsaklardan emilimini engellerler.
 Epilepsi tedavisinde kullanılan fenobarbital ve fenitoin
,D vitamininin karaciğerde etkin forma dönüşmesine
engel olarak etkinliğini azaltır.
Karaciğer ve böbrek hastalıkları
 Kronik karaciğer veya kronik böbrek hastalığı olan
kişilerde, D vitamini aktif form olan 1,25 (OH) 2 Vit D
ye dönüşememekte ve eksiklik tablosu oluşmaktadır.
D Vitamini Eksikliğinin Sonuçları Nelerdir?
 Hipokalsemi
 Hipofosfatemi
 Raşitizm
 Osteomalazi
 Kemik kütlesinin azalması ve kemik
kırılganlığının artışı (Osteoporoz)
D Vitamini Eksikliğinin Tanısı
 D vitamini eksikliği ve yetersizliği tanısı kanda
bakılan D vitamini (25OHD) düzeyleri ile
konabilir.
· 30 ng/ml üzeri normal
· 20-30 ng/ml arası D vitamini yetersizliği
· 20 ng/ml altı D vitamini eksikliği olarak
tanımlanır
D Vitamini Düzeyi Kimlerde Bakılmalı?









D vitamini düzeyi tayini pahalıdır, rutin olarak ölçülmemelidir.
Yatağa ve eve bağımlı kişilerde
Bakımevleri ve huzur evlerinde kalanlarda,
D vitamini eksikliği ve yetersizliğine yol açabilecek bir hastalığı
olanlarda,
Osteoporozu olanlarda,
Düşük travmalı kırık öyküsü olanlarda (örneğin ayakta dururken
düşenlerde),
Hipokalsemisi olanlarda,
Hipofosfatemisi olanlarda,
D vitamini metabolizmasını etkileyecek ilaç
kullananlarda ,kanda D vitamini düzeyi bakılmalıdır.
D Vitamini Eksikliğinin Önlenmesi
 Normal D vitamini düzeylerine sahip olmak için
günlük alınması gereken D vitamini miktarı deri rengi,
güneş maruziyeti, diyet alışkanlıkları ve altta yatan
diğer tibbi sorunların olup olmamasına göre değişir.
 Deride yeterli D vitamini oluşumu için, haftada en az 2
kez ( uygun ışın açısı saat 10:00 ile 15:00 arasında
olduğundan,bu saatler arasında güneşlenilirse D
vitamini sentezlenebilir.Cam ve tül arkasından
güneşlenilmemelidir.) yüz, kollar, bacaklar ve sırtın
güneş koruyucu sürülmeden 20-30 dakika gün ışığına
maruz bırakılması D vitamini sentezi için yeterli
olmaktadır. Sisli havaların sık olduğu bölgeler, fabrika
dumanları veya araba egzosları ile aşırı kirlenen
havanın solunduğu alanlar, kapalı giyim tarzı yeterli D
vitamini oluşumunu engeller.
D Vitamini Eksikliği Önleme ve
Tedavi Yaklaşımı
 D vitamini eksikliğini önlemek için Tıp Enstitüsü
(Institute of Medicine; IOM); ilk bir yıl infantlara
günlük 400 IU D vitamini desteğinin hemen
başlanılmasını, 1-70 yaş arasındakilere 600 IU/gün ve
70 yaşın üzerindekilere de 800 IU/gün D vitamini
desteğini önermektedir.
 IOM tarafından önerilen bu dozlar Endokrin
Topluluğu’nun önerdiği 30 ng/mL seviyeleri için yeterli
değildir. Bu yüzden D vitamini eksikliğini önlemek için,
Endokrin Topluluğu kendi uygulama rehberlerinde;
infantlarda ilk bir yıl için günlük 400-1000 IU (2000 IU’ye
kadar güvenli), 1-18 yaş arasındaki çocuk ve adölesanlar için
günlük 600-1000 IU (4000 IU’ye kadar güvenli), 18 yaş üzeri
erişkinler için ise günlük 1500-2000 IU (10,000 IU’ye kadar
güvenli) D vitamini desteği önermektedir.
 Bununla birlikte obez kişilerde, malabsorbsiyon sendromu
olan hastalarda, glikokortikoid ve antiepileptik ilaç
kullanan kişilerde daha yüksek dozlar gerekebilir .
 Endokrin Topluluğu, uygulama rehberlerinde yaş ve altta
yatan tıbbi durumlara göre D vitamini eksikliği olan
hastalar için çeşitli tedavi stratejileri önermişlerdir .
 0-1 yaş arasında D vitamini eksikliği olan bebeklerde; 2000
IU/gün ya da 50,000 IU/hafta vitamin D2 veya D3 altı hafta
süreyle, bunu takiben kan 25(OH)D seviyesini 30
ng/mL’nin üzerinde tutabilmek için 400-1000 IU/gün
idame tedavisi,
 1-18 yaş arasında D vitamini eksikliği olan çocuklarda; 2000
IU/gün ya da 50,000 IU/hafta vitamin D2 veya D3 altı hafta
süreyle, bunu takiben kan 25(OH)D seviyesini 30
ng/mL’nin üzerinde tutabilmek için 600-1000 IU/gün
idame tedavisi,
 D vitamini eksikliği olan bütün erişkinlerde; 6000
IU/gün ya da 50,000 IU/hafta vitamin D2 veya vitamin
D3 sekiz hafta süreyle, bunu takiben kan 25(OH)D
seviyesini 30 ng/mL’nin üzerinde tutabilmek için 15002000 IU/gün idame tedavisi,
 Obez hastalarda, malabsorbsiyon sendromu olan
hastalarda ve D vitamini metabolizmasını etkileyen
ilaç kullanan hastalarda yüksek doz, en azından 600010,000 IU/gün D vitamini ile tedavi ve 3000-6000
IU/gün dozda idame tedavisi önerilmektedir.
Dikkat edilmesi gereken noktalar
 D vitamini eksikliğinin tedavisinde günlük
kalsiyum alımının da yeterli olması gerekir.
 31-50 yaş arası erişkinlerde: 1000 mg kalsiyum
 51 yaş üstü erişkinlerde 1200 mg kalsiyum
alınmalıdır.
 Kalsiyum gıdalarla alınabileceği gibi D vitaminiyle
kombine formulasyonlarla da alınabilir.
D Vitamini Eksikliğinin Tedavisi
D Vitamini preparatları ile yapılır.
 Ülkemizdeki preparatlar, ya sadece D vitamini, veya
kalsiyum ya da multivitaminleri içerirler. D vitamini
damla, şurup, draje, kapsül, çiğneme tableti, efervesan
tablet ve ampül şeklinde piyasada bulunmaktadır. D
vitamininin barsaktan emilmesiyle ilgili sorun
yaşayanlara D vitamini enjeksiyonla verilir.
 Bebekler ve çocuklar için verilen multivitaminlerin
çoğuna da D vitamini eklenmektedir. Ülkemizde
bebekler için sadece D vitamini içeren damlalar
bulunmaktadır.
D vitamini preparatları
 Devit-3 Oral Damla
 Her bir şişede (15 ml) 50.000 IU vitamin D3 bulunur.
1 ml DEVİT-3 solüsyonu 25 damladır. Günde 5-30
damla önerilir.
 Devit-3 1 ml Ampul
Her 1 ml' lik ampulde 7.5 mg (300.000 U.I.) D3
vitamini ihtiva eder.
3-4 hafta ara ile 1 ml ( 300.000 U.I),
Sonuç
 Ülkemizde ve dünyada D vitamini eksikliği/yetersizliği
yaygın olarak görülmektedir. Günümüzde de çeşitli
nedenlerle güneş ışınlarından yeterince
faydalanılmadığı aşikar olup, bu durumda D
vitamininden zenginleştirilmiş yiyecekler veya D
vitamini destek tedavisinin önemi artmaktadır.
Teşekkürler