Slayt 1 - Biyoloji Kutusu

advertisement
GENDEN PROTEİNE
Nükleik Asitlerin Keşfi ve Önemi
Genetik Şifre ve Protein Sentezi
NÜKLEİK
ASİTLERİN
KEŞFİ VE
ÖNEMİ
Griffith ve Avery’nin deneyleri
Hipotez: Ölü bakterilerdeki kalıtım materyali, canlı bakterilere
geçebilir.
Hastalık yapıcı
Kapsüllü bakteriler
Fare Ölür.
Hastalık yapmayan
Kapsülsüz bakteriler
Fare Yaşar
Isıtılarak öldürülen
Kapsüllü bakteriler
Fare Yaşar
Ölü kapsüllü ve canlı
Kapsülsüz karışımı
Fare Ölür.
Sonuç: Genetik bilgi taşıyan bir madde vardır ve bu madde bir canlıdan
diğerine geçebilir.
NÜKLEİK ASİTLER
►Nükleik Asitlerin yapı birimi
nükleotitlerdir.
►Nükleik Asitler NÜKLEOTİT
ZİNCİRLER’inden oluşur.
Her Nükleotit 3
molekülden oluşur.
Fosfomonoester bağı
AZOTLU
ORGANİK
BAZ
FOSFAT
BEŞ KARBONLU
ŞEKER
Glikozit bağı
BEŞ KARBONLU
ŞEKER
Bir nükleotit de olabilecek
şeker çeşidi 2’dir.
•DEOKSİRİBOZ
•RİBOZ
Riboz
Deoksiriboz
► Yapısında Riboz olan nükleik asitlere
ribonükleik asit,
► Deoksiriboz olan nükleik asitlere ise
deoksiribonükleik asit denir.
AZOTLU ORGANİK BAZ
► Her nükleotit de azotlu bir organik baz bulunur.
► Azotlu organik bazlar iki çeşittir.
PÜRİNLER
PİRİMİDİNLER
AZOTLU ORGANİK BAZLAR
► Temelde 2 çeşitdirler.
 PÜRİNLER iki HALKALIDIR.
 PRİMİDİNLER İSE TEK HALKALIDIR.
PÜRİNLER
ADENİN
GUANİN
SİTOZİN
TİMİN
PİRİMİDİNLER
URASİL
FOSFAT GRUBU
► ATP’nin
de yapısında
bulunan fosfat grubu
fosforik asit’in moleküle
bağlanmış iyon halidir.
FOSFORİK ASİT (H3PO4)
FOSFAT İYONU
-3
(PO4 )
NÜKLEOTİTLER
Nükleotitler genellikle
taşıdıkları organik baza
göre isimlendirilirler.
► İki
çeşittirler.
 DNA(Deoksiribonükleik Asit)
 RNA(Ribonükleik Asit)
DNA
Deoksiribonükleik Asit
DNA’nın yapısı
DNA iki adet nükleotit zincirinden
oluşmuştur.
• Bu iki zincir sebebiyle merdiven
şekline benzer.
• Bu iki zincir ayrıca ikili sarmal
oluştururlar.
•
Adenin
Timin
Fosfatdeoksiriboz
köprüsü
Guanin
Sitozin
Timin
Adenin
Guanin
Sitozin
NÜKLEOTİTLER
NÜKLEİK ASİTLERİN
YAPI BİRİMİDİR.
HER NÜKLEOTİT
FOSFODİESTER BAĞLARI
İLE BİRBİRLERİNE BAĞLANIR.
Adenin
Fosfodiester
bağı
Guanin
►Her bir zincirdeki nükleotit’in
karşısında başka bir nükleotit bulunur.
►Adenin nükleotiti bir zincirde ise
karşısında mutlaka Timin nükleotiti
vardır.
►Guanin nükleotiti bir zincirde ise
karşısında mutlaka Sitozin nükleotiti
vardır.
DNA’nın iki zinciri nasıl bir
arada durur ?
► DNA’daki iki zincir zayıf hidrojen bağları ile bir
arada tutulur.
Adenin ile Timin nükleotiti arasında 2,
Guanin ile Sitozin nükleotiti arasında 3
zayıf hidrojen bağı vardır.
ADENİN
TİMİN
GUANİN
SİTOZİN
Adenin
Timin
Fosfatdeoksiriboz
köprüsü
Guanin
Sitozin
DNA’nın
Hücre İçin
Önemi
DNA’nın Hücredeki İşlevi
1. KALITIM BİLGİSİNİ TAŞIMAK
1. HÜCRENİN YAŞAMSAL
FAALİYETLERİNİN DEVAM
ETMESİNİ SAĞLAMAK.
DNA’nın Eşlenmesi
(Replikasyon)
DNA polimeraz
DNA
Helikaz
DNA helikaz enzimi DNA’nın iki zincirini
birbirlerinden ayırır.
DNA polimeraz enzimleri açılmış olan iki
DNA zincirini kalıp olarak kullanarak 2 yeni zincir
daha yapar.
Sonuçta oluşan yeni zincirler kalıp olarak kullanılan
zincirler ile yeniden sarmal yapar ve iki
DNA molekülü oluşur.
DNA’nın
Replikasyonu
a) Yarı korunumlu
b) Tam korunumlu
Hangisi DNA’nın
eşlenme modelidir ?
c) Parçalı Model
DNA’nın Eşlenmesi
Yarı Korunumlu olarak
gerçekleşir.
M.Maselson ve F.Stahl
ortaklaşa yaptıkları
çalışmayla DNA’nın yarı
korunumlu bir şekilde
eşlendiğini ispatlamıştır.
Yaptıkları Deneyde önce bir miktar E.Coli
Bakterisini Ağır Azotlu(N15) bir ortamda
tutmuşlardır.
E.Coli Bakterileri
Ağır Azot(N15) taşıyan deney tüpü
Bir süre sonra ağır azotlu ortamda üremiş
olan bütün bakterilerin N15’li DNA’lara
sahip olduğu saptanmıştır.
Ağır Azot(N15)’lu DNA sahip E.Coli
Bakterileri
Ağır Azot(N15) taşıyan deney tüpü
Daha sonra bu ağır azotlu DNA taşıyan
bakteriler tekrar normal azot(N14)
bulunduran bir ortama konmuştur.
Ağır Azot(N15)’lu DNA sahip E.Coli
Bakterileri
Normal Azot(N14) taşıyan deney tüpü
Normal Azotun bulunduğu ortamda üreyen
bakterilerdeki eşlenmiş DNA’lar şu şekilde
olduğu saptanmıştır.
N14 lu ortam
Ağır DNA
N15 N15
Melez DNA
Melez DNA
N14 N15
N14 N14
Normal DNA
N14 N15
N14 N15
Melez DNA
N14 N14
Normal DNA
N15 N14
Melez DNA
Ribonükleik Asit
(RNA)
RİBONÜKLEİK ASİT(RNA)
•
•
•
RNA tek zincirlidir.
Yapısında 5 karbonlu şeker olarak
riboz bulunur.
Timin nükleotiti bulunmaz onun
yerine Urasil nükleotiti bulunur.
Transkripsiyon ile
sentezlenirler.
• Protein sentezi sırasında rol
oynarlar.
•
Riboz-fosfat
köprüsü
Azotlu organik
baz
Adenin
Urasil
Guanin
Sitozin
Hidrojen bağı
bazlar
Riboz-fosfat köprüsü
3 çeşit RNA vardır.
Mesajcı RNA mRNA
• Ribozomal RNA rRNA
• Taşıyıcı RNA
tRNA
•
Mesajcı RNA mRNA
► Çekirdekte üretilir.
► DNA’daki genetik bilgiyi çekirdekten
sitoplazmaya götürür.
► m(RNA) DNA’yı kalıp olarak tutarak DNA’daki
bilgiyi alır.
Ribozomal RNA rRNA
►Ribozomal RNA kısaca rRNA ribozom’un
yapısına katılır.
►Çekirdekçikte üretilir.
Taşıyıcı tRNA
► Taşıyıcı RNA, aminoasitleri ribozom’a taşıyan
RNA çeşididir.
DNA ile RNA ARASINDAKİ FARKLAR
Özellik DNA
Çeşit
Baz
Tek çeşittir
RNA
Üç çeşittir
A,G,S,T
A,G,C,U
Şeker
Deoksiriboz
Riboz
İplik
Çift iplik
Tek iplik
Yer
Çekirdek,mitokondri,
kloroplast
Çekirdek,mitokondri,
kloroplast,ribozom
Replikasyon
DNA tarafından
Hücreyi yönetmek
Protein Sentezi
Yapım
İşlev
(2010-LYS)
GENETİK ŞİFRE ve
PROTEİN SENTEZİ
İnsan DNA’sı Hakkında
Ansiklopedik Bilgi
İnsan DNA’sında yaklaşık 3 milyar baz çifti vardır.
 İnsan DNA’sının uzunluğu 2-3 metre arasındadır.
 İnsan DNA’sının taşıdığı bilgi 3-4 GB arasındadır.

Peki, DNA üzerindeki bu
Baz dizileri ne anlam ifade
ediyor ?
Çok basit, bu baz dizileri
Belirli amino asitleri
temsil ediyor.
Nasıl
Doğada 20 çeşit aminoasit olduğuna
göre;

Her bir baz bir aminoasit’i temsil edemez.
A-T-T-G-C-T-A-A-C-T-T-C
Her iki baz’ı bir aminoasit’i temsil
edecek şekilde kullansak ne olur ?

Bu durumda bu baz ikilileri sadece 16 aminoasit’i
temsil edebiliriz.
AA-AT-AC-AG
TT-TA-TC-TG
GA-GT-GC-GG
CA-CT-CC-CG
Her 3 baz ile bir aminoasit’i temsil
edersek, bütün aminoasitler temsil
edilebilir mi ?

Evet.
4 x 4 x 4 = 64

DNA’daki baz dizileri 3’er 3’er
okunduğu zaman belirli bir
aminoasit dizisini temsil eder.
Genetik Şifre (Genetik Kod)
DNA’da aminoasitleri ifade
eden baz üçlüleridir.
3 baz
kodlar
Bir aminoasiti
Dur
Dur
(başlat)
Dur
60 nükleotit(baz) üçlüsü  Aminoasitleri ifade eder.
 Geri Kalan 4 nükleotit(baz) üçlüsü ise;

 ATG  Hem Metiyonin Aminoasit’ini temsil
eder hem de başlat sinyalidir.
 TAA,TAG VE TGA ise dur(stop) sinyalini
temsil eder.
Sorular:

Peki bu DNA’daki genetik şifre nasıl kullanılıyor ?

Protein sentezi nasıl gerçekleşiyor ?

Başlat ve Durdur dizileri ne anlam ifade ediyor ?
Download