PAY VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ

PAY VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ
NİSAN 2015
Hazine ve Türev Ürünler
PAY VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMESİ
Pay Senedi Vadeli İşlem Sözleşmeleri,belirli bir vadede önceden belirlenen fiyat ve
miktarda pay senedini alma veya satma yükümlülüğü veren ve bir borsada işlem gören
sözleşmelerdir.
Yatırımcıların kar ve zararları ilgili pay senedinin vadeli fiyatının hareketleri sonucu oluşur.
Pay Senedi Vadeli İşlem Sözleşmelerini kullanarak ;
Doğrudan ve düşük maliyetle pay senetlerine yatırım yapabilir,Fiyatların düşeceği
beklentisinde, ters yönde pozisyonu daha hızlı ve düşük maliyet ile alabilirsiniz.
2
Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri
İşleme Açık Pay Vadeli İşlem
Sözleşmelerine Konu Paylar
ve Teminat Tutarları
AKBNK
EREGL
GARAN
ISCTR
SAHOL
TCELL
THYAO
TUPRS
VAKBN
YKBNK
105
55
115
80
120
165
110
640
70
65
Sözleşme Kodları
Sözleşmenin türü
F = Future
Vade tarihi
Sıra no
F_GARAN0615S0
Dayanak varlık kodu
S: Standart
N: Standart olmayan
Sadece futures sözleşmelerde işlem yapıldığında yukarıdaki kontrat bazlı listede görülen
rakamlar 1 kontrat için hesaplanacak başlangıç teminatı olarak alınabilir. Bu teminat
tutarları Takasbank tarafından yapılan değişikliklere paralel farklılık gösterecektir.
3
Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri
Dayanak Varlıklar: Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda işlem gören ve Borsa tarafından
belirlenen kriterlere göre dayanak varlık olarak seçilen pay senetleridir.
Sözlesme Büyüklügü: Pay vadeli islem için sözlesme büyüklügü 100 adet payı temsil
eder. Örnegin; GARAN üzerine yazılı bir pay vadeli sözlesmesi aldıgınızda, 100 adet
GARAN hissesi içeren bir sözlesme almıs olursunuz.
Uzlasma Sekli: Pay vadeli islem sözlesmelerinin uzlasma yöntemi olarak fiziki
teslimat uygulanır.
Günlük uzlaşma fiyatı: İslem günü sonunda açık pozisyonların yeniden
degerlenmesinde ve hesapların güncellenmesinde (mark to market) esas alınan
fiyattır. Aşağıdaki şekilde hesaplanır ve en yakın fiyat adımına yuvarlanır:
a) Seans sona ermeden önceki son 10 dakika içerisinde gerçekleştirilen tüm işlemlerin
miktar ağırlıklı ortalama fiyatı günlük uzlaşma fiyatı olarak belirlenir.
b) Eğer son 10 dakika içerisinde 10’dan az işlem yapıldıysa, seans içerisinde geriye
dönük olarak bulunan son 10 işlemin miktar ağırlıklı ortalama fiyatı alınır.
c) Seans içerisinde 10’dan az işlem yapıldıysa, seans içerisinde gerçekleştirilen tüm
işlemlerin miktar ağırlıklı ortalama fiyatı alınır.
d) Seans içerisinde hiç işlem yapılmamışsa, bir önceki günün uzlaşma fiyatı günlük
uzlaşma fiyatı olarak belirlenir.
4
Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri
Vade sonu uzlaşma fiyatı: Dayanak varlık olarak kabul edilen her payın son işlem gününde spot
piyasada ikinci seans sonundaki kapanış seansında oluşan kapanış fiyatı, vade sonu uzlaşma fiyatı
olarak kabul edilir.
Vade Ayları: Piyasada aynı anda, Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık aylarından içinde
bulunulan aya en yakın iki vade ayına ait sözleşmeler işlem görür. Bu iki vade ayından biri Aralık
değilse, Aralık vade ayı ayrıca işleme açılır.
Takas süresi: Takas, vade sonunda fiziki teslimat için T+3, diğer işlemlerde ise T+1 olarak
uygulanır.
Diğer işlemler için zararlar hesaplardan T günü sonunda tahsil edilirken, kârlar ise hesaplara T+1
günü aktarılır.
Sözleşmenin Vadesi ve Son İşlem Günü: Pay vadeli işlem sözleşmelerinde vade ve son işlem
günü her vade ayının son iş günü olur.
Fiyat Kotasyonu ve Minimum Fiyat Adımı: Sözlesmelerin fiyatları, virgülden sonra iki basamak
olacak sekilde sisteme girilir ve bir defada gerçeklesebilecek en küçük fiyat adımı 0,01’dir. Asgari
fiyat adımının degeri standart sözlesmelerde 1 TL’ye karsılık gelmektedir.
Baz Fiyat ve Günlük Fiyat Değişim Limiti: Baz fiyat, vadeli işlem sözleşmenin işleme açıldığı gün
Uzlaşma Fiyatı Komitesi tarafından belirlenir, diğer işlem günleri için ise bir önceki günün uzlaşma
fiyatıdır. Günlük fiyat değişim limiti, her bir sözleşme için belirlenen baz fiyatın ±%20’sidir.
5
Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri – İşlem Örneği
GARAN hisse senedi fiyatında YÜKSELİŞ beklenen durumda:
Nakit portföy
11,500 TL
Vade
Nisan
Alınacak pozisyon Uzun
GARAN fiyatı
9.00
GARAN vadeli fiyatı 9.05
GARAN teminatı
115 TL
sözleşme büyüklüğü 100 hisse
11500 TL nakit portföy ile 11500/115=100 kontrat GARAN vadeli işlem sözleşmesi işlemi
yapılabilmektedir.
Bu durumda 100x100=10000 lot GARAN alınmış gibi bir pozisyon alınmış olur.
Gün sonu uzlaşma
fiyatları
kar/zarar
teminat
durumu
9.05
9.15
9.00
9.06
8.98
0.00
(9.15-9.05)x100x100=1000 TL
(9.00-9.05)x100x100=-500 TL
(9.06-9.05)x100x100=100 TL
(8.98-9.05)x100x100=-700 TL
11,500.00
12,500.00
11,000.00
11,600.00
10,800.00
Pozisyon vade sonuna kadar açık bırakılırsa, vade sonu uzlaşma fiyatı x kontrat sayısı x 100 kadar
TL eksiye geçilir ve karşılığında hesaba kontrat sayısı x 100 adet GARAN hisse senedi gelir.
6
Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri – İşlem Örneği
VİOP - Spot İşlem Karşılaştırması – Kar Örneği
Pozisyon Detayı
Spot Piyasa
VİOP
11,500 TL
11,500 TL
İşlem Fiyatı
9
9.05
Hisse Adedi
11500 / 9 = 1277 lot
100x100=10,000 lot
İşlem Hacmi
1277x9=11493 TL
10,000x9.05=90500 TL
11,493x0.0002=2.30 TL
90,500x0.0004=36.20 TL
9.08
9.08
2.32 TL
36.32 TL
(9.08-9.00)x1277=102.16 TL
(9.08-9.05)x100x100=300 TL
102.16 - 4.62 = 97.54 TL
300 - 72.52 = 227.48 TL
0.85%
1.98%
Nakit Portföy
Ödenen Komisyon
Pozisyon kapanış fiyatı
Ödenen Komisyon
Kar
Net Kar
Portföy getirisi (%)
7
Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri – İşlem Örneği
VİOP - Spot İşlem Karşılaştırması – Zarar Örneği
Pozisyon Detayı
Spot Piyasa
VİOP
11,500 TL
11,500 TL
İşlem Fiyatı
9
9.05
Hisse Adedi
11,500 / 9 = 1,277 lot
100x100=10,000 lot
İşlem Hacmi
1277x9=11493 TL
10,000x9.05=90,500 TL
11493x0.0002=2.30 TL
90,500x0.0004=36.20 TL
8.92
8.92
2.28 TL
35.68 TL
(8.92-9.00)x1277= -102.16 TL
(8.92-9.05)x100x100=-1,300 TL
-102.16 – 4.58 = -106.74 TL
-1,300 – 71.88 = 1,371.88 TL
-0.93%
-11.93%
Nakit Portföy
Ödenen Komisyon
Pozisyon kapanış fiyatı
Ödenen Komisyon
Kar
Net Kar
Portföy getirisi (%)
8
Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri – İşlem Örneği
ISCTR hisse senedi fiyatında DÜŞÜŞ beklenen durumda:
Nakit portföy
8,000 TL
Vade
Nisan
Alınacak pozisyon
Kısa
ISCTR fiyatı
6.00
ISCTR vadeli fiyatı
6.10
ISCTR teminatı
80 TL
sözleşme büyüklüğü 100 hisse
8000 TL nakit portföy ile 8000/80=100 kontrat ISCTR vadeli işlem sözleşmesi işlemi yapılabilmektedir.
Bu durumda 100x100=10000 lot ISCTR satılmış gibi bir pozisyon alınmış olur.
Gün sonu uzlaşma
fiyatları
kar/zarar
teminat
durumu
6.12
(6.10-6.12)x100x100=-200 TL
7,800.00
6.10
0.00
8,000.00
6.05
(6.10-6.05)x100x100=500 TL
8,500.00
6.15
(6.10-6.15)x100x100=-500 TL
7,500.00
6.07
(6.10-6.07)x100x100=300 TL
8,300.00
Pozisyon vade sonuna kadar açık bırakılırsa, vade sonu uzlaşma fiyatı x kontrat sayısı x 100 kadar TL
artıya geçilir ve karşılığında hesaptan kontrat sayısı x 100 adet ISCTR hisse senedi talep edilir.
9
Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri – İşlem Örneği
VİOP - Spot İşlem Karşılaştırması
Pozisyon Detayı
Spot Piyasa
VİOP
8,000 TL
8,000 TL
İşlem Fiyatı
6.05
6.10
Hisse Adedi
8000 / 6.05 = 1322 lot
100x100=10000 lot
İşlem Hacmi
1322x6.05=7998 TL
10000x6.10=61000 TL
7998x0.0002=1.60 TL
61000x0.0004=24.40 TL
6.15
6.15
1.63 TL
24.60 TL
(6.15-6.05)x1322=132.20 TL
(6.15-6.10)x100x100=500 TL
132.20 - 3.23 = 128.97 TL
500 - 49 = 451.00 TL
1.61%
5.64%
Nakit Portföy
Ödenen Komisyon
Pozisyon kapanış fiyatı
Ödenen Komisyon
Kar
Net Kar
Portföy getirisi (%)
10
Teşekkürler...