Yeni ilköğretim programları ve yeni yaklaşımlar YENİ İLKÖĞRETİM PROGRAMLARI Neden değişim? Nasıl bir değişim? Yeni öğretim programlarında öğrenme anlayışı; yapılandırmacılık (inşacılık)? Yeni öğretim programlarında temel beceriler? Yeni öğretim programlarında disiplinler arası yaklaşım? Neler yapıldı? Neredeyiz? Neleri yapmayı hedefliyoruz? 2 Niçin yeni bir öğretim programı? Bilimsel ve teknolojik gelişmeler, Eğitim bilimlerinde öğretme/öğrenme anlayışında gelişmeler, Eğitimde kaliteyi ve eşitliği artırma ihtiyacı, Ekonomiye ve demokrasiye duyarlı bir eğitim ihtiyacı, Bireysel ve ulusal değerlerin küresel değerler içinde geliştirilmesi ihtiyacı, Sekiz yıllık temel eğitim için program bütünlüğünün sağlanması ihtiyacı, Yatay eksende dersler arası ve dikey eksende her bir dersin kendi içinde kavramsal bütünlük sağlanması zorunluluğu, PISA, TIMMS, PIRLS vb. araştırma sonuçları ümitsiz, Fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller için değişim şart. 3 4 Program geliştirme sürecinde nasıl bir yol izlendi? (1) Program geliştirme sürecinde çıkış noktası olarak, temel eğitim için aşağıdaki soruların cevabı aranmıştır: Nasıl bir insan yetiştirmeyi hedefliyoruz? Yeni öğretim programlarının vizyonu ne olmalıdır? Dersler itibariyle hangi becerileri kazandırmalıyız? Tanımlanan temel becerileri kazandırmak için nasıl bir eğitim/öğretim? 5 Program geliştirme sürecinde nasıl bir yol izlendi? (2) Yeni öğretim programlarını hazırlamak için; Dersler için özel ihtisas grupları ve disiplinler arası özel ihtisas grupları oluşturuldu. Taslak programlar alan uzmanı ve uygulamacıların katıldığı çalıştaylarda değerlendirildi, Dokuz ilde 120 okulda yeni programın pilot uygulaması devam etmektedir, Yeni programlara uygun ders kitaplarının ve öğretim materyallerinin hazırlanması devam etmektedir, Yeni programın pilot uygulamadan sağlanan dönütler doğrultusunda gözden geçirilecektir ve 2005-2006 öğretim yılında ülke genelinde tüm ilköğretim okullarında uygulamaya geçilecektir. 6 Program geliştirme sürecinde katılımcı bir yaklaşım izlenerek, ilgili tarafların katkılarının sağlanmasına özen gösterilmiştir: 38 Sivil toplum kuruluşu, 8 üniversiteden akademisyenler, 26304 öğrenci 9192 veli 2259 öğretmen 697 müfettiş 7 N E D E Ğ İ Ş T İ ? (1) 1940’lardan beri ilk kez uluslararası mukayeseli, bütünsel bir değişim projelendirildi. Katı davranışçı programdan bilişsel ve yapılandırıcı bir yaklaşıma geçildi. Sadece öğretim değil, eğitim de vurgulandı. Sekiz yıllık kesintisiz eğitime uygun hâle getirildi. AB ve uluslar arası eğitim normları dikkate alındı. Çocuklarımızda kazandırılması gereken ortak beceriler saptandı. 8 N E D E Ğ İ Ş T İ ? (2) Derslerin kavram analizleri yapıldı. Spor kültürü, sağlık, çevre, rehberlik, kariyer, girişimcilik, afet bilinci disiplinler arası bir yaklaşımla programın omurgasına yerleştirildi. Yüzeysel davranış ifadesi yerine bilgi, beceri, anlayış ve tutumlar konuldu. Baskın doğrusal düşünce yerine, karşılıklı nedensellik ilkesi öne çıkarıldı. 9 N E D E Ğ İ Ş T İ ? (3) Programlara etkinliklerle zenginleştirildi. Ölçme değerlendirme anlayışında süreci de değerlendiren bir anlayışa geçildi. Türkçe’ye duyarlılık tüm derslerin ana becerisi haline getirilmiştir. Türk Dili bilinci ve Tarih bilinci oluşturulması programın ana hedefleri arasında yer aldı. 10 Yeni öğretim programı nasıl “öğretmek”ten çok “öğrenme”yi merkeze alan bir anlayışı esas alır. Öğrendiğimiz şeyleri düşünelim; Örneğin; – – – – Otomobil kullanmak, Yeni bir bilgisayar programı kullanmak, Sınıfımızda yeni bir yöntem kullanmak, Bir hobi yada bir oyun, Nasıl öğrendik? Öğrenme süreci nasıl gerçekleşti? Öğrenmede başka birisi bize yardımcı olduysa, onun öğretmeye çalıştığı ile bizim öğrendiklerimiz arasında farklılıklar var mıydı? 11 Epistemolojik düşüncelerimiz, pedagojik düşüncelerimizi dikte eder. Bunlardan hangisine inanıyorsunuz? Dünya belirli bir şekilde vardır ve biz onu keşfederiz. Ya da, kendi dünyamızı oluşturmak için dünya ile etkileşiriz. Biz kendi dünyamızı kurarız. Birine yada diğerine inanmanın sonuçları neler olabilir? 12 Öğretme/öğrenme için sonuçlar: Epistemolojik bir teori olarak, yapılandırmacılık doğrudan öğretme ile değil, bilgi ile ilgilidir. Biz bilgiye ilişkin bu teoriden öğrenmeye ilişkin mantıki çıkarımlarda bulunuruz. Öğrenmeye ilişin düşüncelerimizden de öğretmeye ilişkin çıkarımlarda bulunur ve düşünceler üretiriz. 13 Yapılandırmacı yaklaşım “öğretme”nin nasıl yapılacağının açıklanması yerine, “öğrenme”nin nasıl gerçekleştiğini açıklamaya odaklanır. Öğrenmede aktif rol alan-aktif olarak katılan birey, bilgiyi fiziksel olarak yapılandırır. Eylemleri kendine göre yorumlayan birey, bilgiyi sembolik olarak yapılandırır. Kendi oluşturduğu anlamı başkalarına aktaran birey, bilgiyi sosyal olarak yapılandırır. Tam olarak anlamadığı bir bilgiyi açıklamaya çalışan birey, bilgiyi teorik olarak yapılandırır. 14 Programların Temelleri: Toplumsal Temeller Program; Öğrencilerin kendi örf ve âdetleri içerisinde psikolojik, ahlâkî, sosyal ve kültürel konularda gelişimlerini hedefler Öğrencilerin, sorumluluklarını ve haklarını bilen, çevresiyle uyumlu kişiler olarak yetişmeleri için çaba gösterir.Toplumun önemsediği sorunlara karşı duyarlıdır. Engelli ve üstün nitelikli öğrencilerin sorunlarına duyarlılık gösterir. Demokrasinin bireyler arasında karşılıklı görev ve sorumluluk gerektirdiğini, bireylerin demokrasi içerisinde hakları olduğu kadar görevlerinin de olduğunu kabul eder. İnsan haklarına saygı bilincinin gelişimine önem verir. Kişilik gelişimi eğitimi konusunda çaba gösterir. Sporu toplumsallaşmanın bir aracı olarak değerlendirir. 15 Programların Temelleri: Bireysel Temeller Program; Her öğrencinin bir birey olarak kendine özgü olduğunu kabul eder. Öğrencinin kişisel mutluluğunu ve başarma zevkini sağlamak için çaba gösterir. Öğrencinin gelecekteki hayatı için yol göstericidir. Günümüzdeki bireylerden beklenen niteliklerin geliştirilmesine duyarlıdır. Öğrencilerin fiziksel ve psikolojik açıdan sağlıklı bireyler olarak yetişmesini önemser. Öğrenmeyi öğrenmenin gerçekleşmesini ön plânda tutar. Bilginin önemine, katmanlarına ve farklı bilgi edinme yollarına duyarlıdır. Okullarda, öğrencilerin güvenilir bireyler olduğu mesajının, hayat biçimine dönüşmesini sağlar. 16 Programların Temelleri: Ekonomik Temeller Program; Sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesini benimser. Programlarda, yöresel ekonomik farklılıkları göz önünde bulundurur. Ekonominin yetişmiş insan gücü taleplerini yeterli düzeyde karşılamak amacıyla gerekli önlemleri alır. Öğrencilerin girişimci bir ruhla yetişmelerini önemser. Üretim odaklı olmayı ön plânda tutar. 17 Programların Temelleri: Tarihsel ve Kültürel Temeller Program; Atatürk İlke ve İnkılâplarını insan yetiştirme modelimizin ana unsurlarından biri olarak değerlendirir. Tarihsel, kültürel ve sosyal kalıtımı destekleyici ve geliştirici ögeler taşır. Öğrencilerin kendi örf ve âdetleri içerisinde değişerek gelişmelerini, gelişerek değişmelerini hedefler. Tarihimizi geleceği plânlamanın işlevsel bir aracı olarak değerlendirir. Kültürel ve sanatsal değerlerimizi, kişilik gelişiminin ve toplumsallaşmanın bir aracı olarak görür. Tarihsel ve kültürel birikimimizi, evrensel kültüre özgün bir katkı sağlamanın manevi aracı olarak görür. 18 Programların Odaklandığı Öğeler (1) Türkçeyi doğru ve etkin kullanma Kültürel değerlere ve sanata önem verme Okumaktan ve öğrenmekten zevk alma Duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade etme Ailenin eğitim-öğretime katılımını destekleme En az bir yabancı dili etkin bir şekilde kullanma Bilişim teknolojilerini amacı doğrultusunda etkin ve verimli bir şekilde kullanma Birlikte çalışma ve iletişim kurma Çevresinde oluşan değişimlerin farkında olma ve her türlü değişime uyum gösterme 19 Programların Odaklandığı Öğeler (2) Bireyin görev ve sorumluluklarını, bireyin kendisinin belirlemesi gerektiğinin bilincinde olma Yakın çevrede ve farklı ülkelerde fırsatlar bulmaya istekli olma ve bulunan fırsatları değerlendirmek için bilinçli çaba gösterme Çevreye farklı bir gözle ve mantıkla bakılırsa daha önce hiç fark edilmeyen fırsatlar çıkabileceğini benimseme Hayattaki kurallara uymaya ve işleri yapmaya istekli olma ve uygulama kararlılığı gösterme 20 Program İçeriği; Öğrenme, hayatın parçalara bölünmesiyle değil, bütünsel içerikle en üst düzeye çıkar. Her alanla ilgili olgular, kavramlar, ilkeler, yöntem ve yaklaşımlar öğrenmeyi kolaylaştıracak biçimde düzenlenir. İçerik düzenlenirken öğrenme ve motivasyon ilkeleri dikkate alınır. İçerik oluşturulurken bireyselleşme ve toplumsallaşma dengesi gözetilir. İçerik düzenlenirken, olgu, kavram ve ilkelerin birden fazla biçimde gösterimine dikkat edilir. 21 Öğrenme-Öğretme Durumları; (1) Çocuğun öğrenmeye heveslenmesi ancak araştırma arzusu ve doğal merakının uyarılmasıyla mümkündür. Öğrenme, öğretmenin ya da öğrencinin dersi anlatması yerine, öğrenci merkezli etkinliklerde, öğrencinin aktif rol almasıyla oluşur. Öğrenilenlerin farklı ortamlara aktarılması, etkin ve yaratıcı bir yorumla kullanılması asıl amaçtır. 22 Öğrenme-Öğretme Durumları; (2) Çocuğun yakın çevresi içerisinde yaşanan sorunlar, hayat biçimi, ekonomik etkinlikler, coğrafi faktörler öğrenme için temel içeriktir. Öğrencilerin işbirliği yapmaları teşvik edilmelidir. Okul sadece dört duvar değil, tüm çevredir. Eğitim, kitap dışı kaynaklara yönlendirilmelidir. Öğrencilerin okullarında ve bulundukları yörede çeşitli toplumsal hizmetler sunmasını destekler. 23 Değerlendirme Değerlendirmeyi, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak görür. Sadece öğrenme ürününü değil, öğrenme sürecini de değerlendirir. Uygun ölçme ve değerlendirme yöntemleri ile çocuğun gelişimini de izler. Ölçme değerlendirme sistemi, okulun tüm fonksiyonlarını izler ve gelişimini yönlendirir. Disiplin ve kurallara uymanın öğrencinin kendi yararı için olduğunu kabul eder, ve bu nedenle bu görevi öğrencilerin üstlenmesini bekler. Klâsik ölçme ve değerlendirmenin yanında alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerini teşvik eder. 24 Ortak beceriler: Türkçe’yi doğru, etkili ve güzel kullanma, Eleştirel düşünme, Yaratıcı düşünme, İletişim, Problem çözme, Araştırma, Karar verme, Bilgi teknolojilerini kullanma, Girişimcilik 25 ARA DİSİPLİN ALANLARI AFET EĞİTİMİ ve GÜVENLİ YAŞAM GİRİŞİMCİLİK İNSAN HAKLARI VE VATANDAŞLIK ÖZEL EĞİTİM REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA SAĞLIK KÜLTÜRÜ SPOR KÜLTÜRÜ VE OLİMPİK EĞİTİM 26 SINIF: 4 – FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRENME ALANI TEMA/ ÜNİTE Canlılar ve Hayat/ Vücudumuz Bilmecesini Çözelim DERS KAZANIMLARI SPOR KÜLTÜRÜ VE OLİMPİK EĞİTİM KAZANIMLARI 1.5. İskeletin ve kasların birlikte vücuda şekil verdiğini model oluşturarak gösterir. 3. Kasların vücudumuzdaki yerlerini ve işlevlerini bilir. 1.6. Gözlemleri sonucunda hareketi sağlayan kasların iskelete bağlı olduğunu belirtir. 1.8. Egzersiz ile kas ve kemik gelişimi 27 4. Kemik, kas ve eklemlerin bir bütün olarak hareket sistemini oluşturduğu ifade eder. 9.Sporun beden üzerindeki (solunum, dolaşım, sindirim, sinir vb. sistemleri SINIF: 2 - MATEMATİK ÖĞRENME ALANI DERS KAZANIMLARI REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA KAZANIMLARI Ölçme/ 2. Standart uzunluk Uzunlukl ölçme araçlarını arı Ölçme belirterek gerekliliğini açıklar. 5. Meslekleri tanır ve mesleklerin toplum içindeki önemini kavrar. Ölçme/ Zamanı ölçme 1. Tam ve yarım saatleri okur, saati tam ve yarım saate ayarlar. 17. Zamanını düzenli kullanır, planlı çalışabilme becerisini geliştirir. Veri/ Nesne Grafiği 2. Nesne grafiğini yorumlar. 13. İlgilendiği ve ilgilenmediği faaliyetlerin farkında olur. 28 SINIF: 3 – HAYAT BİLGİSİ TEMA İNSAN HAKLARI VE VATANDAŞLIK KAZANIMLARI DERS KAZANIMLARI A.3.5 Kendi sağlığı kadar başkalarının sağlığını korumaktan da sorumlu olduğunu kavrar. A.3.25. Okula geliş ve gidişlerinde başkalarının kabul edilemez önerileriyle karşılaştığında etkili reddetme davranışı sergiler. A.3.7. Öğretmeni ve arkadaşları ile iletişim kurarken uygun davranışlar sergiler. A.3.11. Arkadaş seçerken ve kişisel tercihlerde bulunurken olumlu değerleri gözetir. A.3.20. Arkadaşlarının yanlı davranışlarını fark OKUL HEYECANIM eder ve yanlılık içermeyen davranışlar sergiler. A.3.18. Okul ve sınıf eşyalarını özenli kullanmadığında ortaya çıkabilecek sorunları tanır ve davranışlarının sonuçlarını üstlenir. A.3.23. Okulda karşılaştığı sorunları çözmek için en uygun çözüm yolunu uygular. A.3.19. Tüketici olarak sahip olduğu hakları bilir ve bilinçli tüketici davranışları sergiler. 29 2. Haklarını korumanın önemini açıklar. 32. Yaşam ve eğitim hakkına zarar verecek kötü alışkanlıklardan uzak durmasını bilir. 22. Her insanın saygıyı hak ettiği bilincini taşır. 23. Ön yargı, ayrımcılık ve çatışmanın olumsuzluklarını bilir. 38. Okulda karşılaştığı sorunlara yönelik demokratik çözüm yolları üretir. 52. Tüketici olarak haklarını bilir ve kullanır. 25. Çatışmaları şiddete başvurmadan çözebilme becerisi gösterir. . YENİ İLKÖĞRETİM PROGRAMLARININ UYGULANMASINA DOĞRU… Öğretmen, ilköğretim müfettişleri ve okul yöneticilerinin eğitimi Ders kitaplarının hazırlanması Program geliştirme çalışmaları Ortaöğretim Kurumları Giriş Sınavı ile ilgili çalışmalar 30 Program geliştirme çalışmaları İlköğretim; – Türkçe – Hayat Bilgisi – Sosyal Bilgiler – Fen ve Teknoloji – Matematik dersi programları tamamlanarak Kurul’da kabul edilmiştir. 31 Program geliştirme çalışmaları İlköğretim ders dağıtım çizelgelerinin yeniden düzenlenmesi ve Seçmeli dersler dahil olmak üzere tüm derslerin öğretim programlarının yeniden düzenlenmesi çalışmaları devam etmektedir. 32 BUGÜN VE YARIN İÇİN: ŞİMDİ DEĞİŞİM ZAMANI 33