gümrük ve sair mevzuatta ihracat işlemleri

I- GÜMRÜK VE SAİR MEVZUATTA İHRACAT İŞLEMLERİ
Türkiye’den yapılacak ihracat işlemleri, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun İhracat Rejimine ilişkin hükümler
Başlıklı Dördüncü Ayırımının 150 ila 151 inci maddeleri ile Gümrük Yönetmeliğinin 642 ile 653 üncü maddeleri
ve 06.01.1996 tarih 22515 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren İhracat Rejimi Kararı'na dayanılarak hazırlanan İhracat Yönetmeliği, Tebliğ ve
Türkiye’den yapılacak ihracatlara ilişkin olarak hazırlanan Genelge hükümleri ile düzenlenmiştir. Burada amaç,
ihracatın ülke ekonomisi yararına düzenlenmesini, desteklenmesini, geliştirilmesini sağlamak ve ihracat
işlemlerinde yetkili mercii ve uygulanacak esasları belirlemektir.
1- İhracatın Tanımı
A- İhracat Yönetmeliğine Göre Tanımı
Bir malın veya değerin yürürlükteki İhracat Mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı'na uygun şekilde fiili ihracatının
yapılması ve Kambiyo Mevzuatı'na göre bedelinin (bedelsiz ihracat hariç) yurda getirilmesi veyahut
Müsteşarlıkça ihracat olarak kabul edilecek sair çıkışlardır.
B- 4458 Sayılı Gümrük Kanununa Göre Tanımı
İhracat Rejimi, serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkışına ilişkin
hükümlerin uygulandığı rejim olarak tanımlanmıştır.
İhracat, ticaret politikası önlemleri ve gerektiği takdirde ihracat vergileri de dahil olmak üzere çıkış
işlemlerine ilişkin hükümlerin uygulanmasıyla gerçekleştirilir.
Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilecek eşya, ihracata ilişkin gümrük beyannamesi ile yetkili
gümrük idaresine beyan edilir.
Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkacak eşyanın gümrük beyannamesine tabi olmayacağı hal ve şartlar
Gümrük Yönetmeliğinde belirlenmiştir.
İhraç eşyası, buna ilişkin gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu durum ve niteliğini gümrük
denetiminden çıktığı sırada da aynen muhafaza etmesi ve bu haliyle Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi
koşuluyla fiilen ihraç edilmiş sayılır. Bu durumda, ihraç eşyası üzerindeki gümrük denetimi sona erer.
II- DIŞ TİCARET MEVZUATI HÜKÜMLERİNE GÖRE İHRACAT ŞEKİLLERİ
06.01.1996 tarihli, 22515 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İhracat Yönetmeliğinde ihracat
şekilleri belirlenmiştir.
A- Özellik Arz Etmeyen İhracat
B- Kayda Bağlı İhracat
C- Kredili İhracat
D- Konsinye İhracat
E- İthal Edilmiş Malların İhracı
F- Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat
G- Bağlı Muamele veya Takas Yoluyla
Yapılacak İhracat
H- Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat
I- Transit Ticaret
J- Bedelsiz İhracat
K- Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri
Kapsamında Yapılacak İhracat
L- Dolaylı Ofset Yoluyla Yapılacak İhracat
M- Yurt Dışı Fuar ve Sergilere Katılım
A- Özellik Arz Etmeyen İhracat
İhracatçılar, özellik arz etmeyen ihracatta, ihracatçı birliklerine onaylattıkları gümrük beyannamesi ile birlikte,
ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler.
B- Kayda Bağlı İhracat
Kayda Bağlı İhracat listesi kapsamında yer alan malların ihracatında ihracatçılar, gümrük beyannamesi ile
birlikte kayıt için ilgili ihracatçı birliklerine müracaat ederler. Birlikler onayladıkları gümrük beyannamelerine
kayıt meşruhatı düşerek, gümrük idarelerine tevdi edilmek üzere ihracatçıya verirler. İhracatçılar, birliklerce
kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamesi ile birlikte ihracatın yapılacağı gümrük idaresine
müracaat ederler.
C- Kredili İhracat
Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi, ödeme planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin
aslı ve Türkçe tercümesi ile birlikte ihracatçı birliklerine yapılır.
Madde ve/veya ülke politikası açısından Dış Ticaret Müsteşarlığınca getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki
mallarla ilgili kredili ihracat talepleri bu Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara
ilişkin talepler ise satış sözleşmesinde belirtilen esaslar dahilinde doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.
Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine kredili
ihracat meşruhatı düşülerek onaylanır.
Fiili ihraç tarihinde başlayan kredili ihracat süresi tüketim mallarında iki (2) yıl, yatırım mallarında beş (5) yıldır.
D- Konsinye İhracat
Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatçı birliklerine yapılır. Madde ve/veya ülke politikası açısından Dış Ticaret
Müsteşarlığınca getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili konsinye ihraç talepleri Müsteşarlığın
görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise doğrudan ihracatçı birliklerince
sonuçlandırılır.
Konsinye ihracata izin verilmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine konsinye ihracat
meşruhatı düşülerek onaylanır.
Konsinye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanan gümrük beyannamelerinin 90 (doksan) gün içinde gümrük
idarelerine tevdii gerekmektedir.
İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasını müteakip 30 (otuz) gün içinde
durumu, kendileri tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler ile birlikte
izni veren ihracatçı birliklerine ve aracı bankaya bildirirler.
Konsinye olarak gönderilen malların fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir.
Bu süre, bitiminden önce başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafından toplam
bir yıla kadar uzatılabilir.
Süresi içinde satışı yapılan malların Kambiyo Mevzuatı'na göre bedellerinin, satılamaması halinde ise malların
Gümrük Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir.
E- İthal Edilmiş Malların İhracı
İthalat Rejimi çerçevesinde ithal edilmiş ve vergileri ödenmiş bulunan yabancı menşeli yeni veya kullanılmış
malların ihracı özellik arz etmeyen ihracat kapsamında yapılır. Ancak, ihracatın desteklenmesine yönelik
mevzuat, yatırım mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı'nın mahrecine iade hükümleri saklıdır.
F- Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat
Serbest bölgelere yapılacak ihracat, İhracat Mevzuatı hükümlerine tabidir.
G- Bağlı Muamele veya Takas Yoluyla Yapılacak İhracat
Bağlı muamele veya takas talepleri, yabancı firma veya firmalar ile yapılan bağlı muamele veya takas anlaşması
ve Bağlı Muamele Veya Takas Başvuru Formundan altı nüsha eklenmek suretiyle bir müracaat yazısı ile birlikte
üye olunan veya bulunulan bölgedeki ihracatçı birliklerine yapılır.
Bağlı muamele veya takas anlaşmasının; ithal ve ihraç edilecek malların cinsi, standardı, kalitesi, teslim şekli,
teslim yeri, birim ithal ve ihraç fiyatları, değer tutarları ve anlaşmanın geçerlilik süresini içermesi gereklidir.
Bağlı muamele veya takas konusu karşılıklı ödemelerin mal veya kısmen nakit ve/veya ölçülebilir olması
kaydıyla hizmet ile ödenmesi mümkün bulunmaktadır. Bağlı muamele veya takas izinlerinin süresi, 6 ayı
aşmamak kaydıyla firmanın yaptığı anlaşmada yer alan süre kadardır. Bu süre, bitiminden önce başvurmak
kaydıyla izni veren merci tarafından iki yıla kadar uzatılabilir.
H- Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat
Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracata ilişkin talepler, yurt dışındaki firma veya kuruluşla yapılan;
kiralanacak malın cinsi, teknik özellikleri, G.T.İ.P.'u, miktarı, birim fiyatı, değer tutarı, kira süresi, kira bedeli ve
bu bedelin ödenme şekil ve zamanı, teslim yeri gibi bilgileri içeren kira sözleşmesi ile birlikte Ticari Kiralama
Yoluyla Yapılacak İhracata İlişkin Başvuru Formundan 5 nüsha doldurulmak suretiyle Dış Ticaret
Müsteşarlığı'na (İhracat Genel Müdürlüğü) yapılır.
Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracatta süre bir yıldır. Bu süre, bitiminden önce başvurulmak kaydıyla haklı
ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafından toplam bir yıla kadar uzatılabilir.
Ticari kiralamaya konu malın yurt dışında kesin satışına ilişkin talepler, ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat
izninin bitiş tarihinden önce başvurulmak kaydıyla, satış sözleşmesine istinaden Dış Ticaret Müsteşarlığı (İhracat
Genel Müdürlüğü) tarafından sonuçlandırılır.
Ticari kiralama yoluyla yurt dışına gönderilen malın ve kira bedelinin izin süresinin bitiminden,
Ticari kiralamaya konu malın kesin satışı halinde satış bedelinin kesin satış faturası tarihinden itibaren 30 gün
içerisinde yurda getirilmesi zorunludur.
I- Transit Ticaret
Transit ticaret talepleri, "Transit Ticaret Formu" düzenlenmek suretiyle bankalara yapılır.
Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil
edilmez,
Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif
depo veya antrepolara alınması "fiili ithal" hükmünde değildir.
Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Müsteşarlığın madde politikası itibariyle transit
ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz.
İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.
J- Bedelsiz İhracat
Bedeli yürürlükteki Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekli olmaksızın yurt dışına kesin
olarak mal çıkışı.
a) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun
numuneler ile reklam ve tanıtım eşyaları,
b) Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesinin ticari örf ve adetlere uygun
parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,
c) Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye'de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk
vatandaşlarının, daimi veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili
mercilerce belgelenmesi şartıyla beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve
taşıtlar,
d) Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının
beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar.
(a) ve (b) bendlerinde yer alan mallardan değeri l0.000 ABD dolarını aşmayanların bedelsiz ihraç talepleri,
Bedelsiz İhracat Formu doldurulmak suretiyle doğrudan gümrüklere yapılır.
Değeri l0.000 ABD dolarından fazla olanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formundan 3 nüsha
doldurulmak suretiyle ilgili ihracatçı birliğine yapılır. İhracatçı birliği değeri 25.000 ABD Dolarına kadar olan
bedelsiz ihraç taleplerini kendileri sonuçlandırır. 25.000 ABD Dolarının üzerindeki talepleri görüşleriyle birlikte
Dış Ticaret Müsteşarlığı'na intikal ettirirler.
(c) ve (d) bendleri çerçevesinde yapılacak bedelsiz ihracata, doğrudan gümrüklerce müsaade edilir.
Bedelsiz ihraç izinlerinin geçerlilik süresi 1 yıldır.
Kanun, Kararname ve uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış malların bedelsiz olarak ihracına izin
verilmez. İhracı kendi mevzuatı uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı malların bedelsiz olarak ihracı, ilgili
merciin ön iznine istinaden mümkündür.
Bedelsiz ihracat yoluyla yurt dışına gönderilen mal ve eşyalar, ihracatta uygulanan desteklerden
yararlandırılmaz.
Bedelsiz ihracat, Türk Standartlarının Uygulanması Hakkındaki Tüzük hükümlerine tabi değildir.
(a), (c) ve (d) bendleri kapsamında yapılacak bedelsiz ihracatta ihracatçı birliğine üye olma şartı aranmaz.
K- Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri Kapsamında Yapılacak İhracat
L- Dolaylı Ofset Yoluyla Yapılacak İhracat
M- Yurt Dışı Fuar ve Sergilere Katılım
III- KAMBİYO MEVZUATI HÜKÜMLERİNE GÖRE İHRACAT ÇEŞİTLERİ
Ödeme Şekillerine Göre İhracat Türleri
A-
Peşin Ödeme
Alıcı Firma Prefinansmanı
Akreditifli Ödeme
Vesaik Mukabili Ödeme
Mal Mukabili Ödeme
Bağlı Muamele Veya Takas
Döviz Transferleri Yapılıp Yapılmamasına Göre İhracat Türleri
B-
Bedelli İhracat
Bedelsiz İhracat
C- Gümrük İşlemlerine Göre İhracat Çeşitleri
Kati İhracat
Bedelsiz İhracat
Geçici İhracat
IV- 4458 SAYILI GÜMRÜK KANUNU VE BUNA BAĞLI GÜMRÜK YÖNETMELİĞİ HÜKÜMLERİ
ÇERÇEVESİNDE GÜMRÜK İDARELERİNCE YAPILAN İŞLEMLER
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 150. maddesinde belirtildiği üzere Türkiye’den kesin çıkarılacak eşyanın ilgili
Gümrük İdaresine yazılı olarak bildirilmesi zorunludur. İhracat işlemlerinde “Tek Tip Gümrük Beyannamesi”
kullanılır. Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkacak eşyanın gümrük beyannamesine tabi olmayacağı hal ve şartlar
Gümrük Yönetmeliğinde belirlenmiştir. Gümrük Beyannamesi ya doğrudan doğruya mal sahipleri veya kanuni
mümessilleri veya vekilleri tarafından düzenlenir.
Gümrük Beyannamesine Aşağıdaki Bilgiler
A-
Kaydedilir:
Gönderen / ihracatçı
Alıcı
Mali müşavir / serbest muhasebeci
Beyan sahibi/temsilcisi
Çıkış / ihracat ülkesi
Menşe ülke
Gideceği ülke
Çıkıştaki aracın kimliği ve kayıtlı olduğu ülke
Teslim şekli
Sınırı geçecek hareketli taşıt aracının kimliği ve kayıtlı olduğu ülke
Döviz ve toplam fatura bedeli
Sınırdaki taşıma şekli
Yükleme yeri
Çıkış gümrük idaresi
Kapların ve eşyanın tanımı
Brüt ağırlık (kg)
Net ağırlık
Sorumlu
Gümrük beyannameleri üzerinde kazıntı ve silinti yapılamaz. Gümrük beyannamelerinin tescili için ibrazından
sonra beyan edilen eşyanın cins, nev’i, nitelik ve birim fiyatı bakımından herhangi bir düzeltme yapılamaz.
Gümrük beyannamelerinin tescili gümrüklerde tutulan deftere usulü dairesinde kayıt olunmak, üzerine
kayıt sıra numarası, tarih ve resmi mühür konulması ile tamam olur.
B- İhracat İşlemlerinde Gümrükte Aranan Belgeler
Eşyanın Faturası
Gerektiği Hallerde Çeki Listesi
Orman/Tekel Nakliye Tezkeresi: (Orman ürünlerinin ihracı için istihsal yerinden, tekele tabi eşyada ise bu
idarece tanzim olunarak verilen belgelerdir.) (6831 sayılı Orman Kanunu’na göre)
Bitki ve Parçaları İçin Sağlık Belgesi: (6968 sayılı Zirai Mücadele ve Karantina Kanunu’na göre)
Kontrole Tabi Eşyada Kontrol Belgesi: (1705 sayılı Ticarette Tağşişin Men’i ve İhracatın Murakabesi ve
Koruması Hakkında Kanun’a göre)
Tekele Tabi Eşyada, Bu İdarece Verilen Nakliye Tezkeresi: (1177 sayılı Tütün ve Tütün Tekeli Kanunu’na
göre)
İhracı İlgili İdarelerin İznine Tabi Eşya İçin Yetkili Makamlarınca Verilen İzin Kağıtları
Gerektiğinde Eşyanın Yükleneceği Nakil Aracının Geleceğini Bildirir Acenta Veya Kumpanya Belgesi
Dış Ticaret Rejimi Ve Türk Parası Kıymetini Koruma Karar Ve Tebliğlerinin Gerektirdiği Diğer
Belgeler: (Lisans, acenta mektubu, tescil beyannamesi, banka mektubu, taahhüt beyannamesi gibi)
Kumanya Listesi: (Çıkış yapan deniz, kara ve hava nakil araçlarına verilecek kumanyaların kayıtlı olduğu
belgedir. Bu belge beyanname addolunarak, gümrük işlemleri bunlar üzerinde yürütülür.)
Standardizasyon Kontrol Belgesi: (Çıkışı standardizasyon kontrolüne tabi tutulmuş maddelerin (Antepfıstığı,
pamuk, yemeklik zeytinyağı, palamut v.b.) ihracatında aranılan belgedir. Bu belgeye sahip olmayan mezkur
maddelerin çıkışına gümrüklerce hiçbir surette izin verilmez.)
Yabancı Ülkelere Seyahat Edenlere Ait Geçici Çıkış Beyannamesi ve Taahhütnamesi: (İkametgahı
Türkiye’de bulunan Türk ve yabancı gerçek ve tüzel kişilerin, yabancı memleketlere geçici olarak çıkaracakları
ve en geç iki yıl içerisinde geri getirecekleri, kendilerine ait taşıtlar için düzenlenen belgedir.) (Triptik veya
Gümrük Geçiş Karnesi ibraz edilmediği takdirde.)
Yukarıda belirtildiği gibi gerekli bilgi ve belgeleri ihtiva edecek şekilde usulüne uygun olarak düzenlenmiş,
ihracatçı ve varsa komisyoncusu tarafından da imzalanmış olan gümrük beyannamesi Gümrük İdaresinin çıkış
manifesto servisince, çıkış tescil defterine (her mali yıl başından itibaren 1’den başlayan numara verilen,
sayfaları resmi mühür ile mühürlü ve kaç sayfadan ibaret olduğu sonunda yazılı bulunan deftere) sıra
numarasıyla kaydedilmek, tarih vurulmak, tescil memurunca beyannamenin ilgili sütununa isim yazılmak,
imzalanmak ve resmi mühürle mühürlenmek suretiyle tamam olur. Tescilin amacı ilgili evrağa resmiyet
kazandırmaktır. Çıkış beyannamesinin belirtilen şekilde tescil edilmesiyle birlikte gümrük idaresinde ihracat için
işlem başlamış olur.
C- Çıkış Eşyasının Muayenesi ve Taşıta Yüklenmesi
Eşyanın muayenesi 4458 sayılı Gümrük Kanununun 66 ıncı maddesi hükmü gereğince, bunların gümrük
idarelerince konulmasına izin verilen yerlerde ve antrepolarda yapılır. Bu yerler dışında da eşya muayenesi
yapılmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. Eşyanın fiziki muayenesi Gümrük Yönetmeliğinin
205 inci maddesinde belirlenen usuller çerçevesinde yapılır.
Çıkış işlemlerinde muayenenin yapılabilmesi için eşyanın tamamının muayeneye arz edilmesi gerekir.
Ancak, başka başka yerlerden veya kısım kısım gelmekte olduğu tevsik edilen eşya ile döküm halindeki eşyanın
ve standardizasyon kontrolü yapılan maddeler ve çabuk bozulacak kan, insan dokusu, ilaç ve balık, sebze ve
meyve gibi eşyanın sözü edilen yerlerde tamamı hazır bulundurulmadan veya deniz üstünde mavuna veya vapura
veya vagona ve diğer kara taşıtlarına yükletilirken muayenesinin yapılmasına gümrük idare amirlerince izin
verilebilir.
D- İhracatın Yapılacağı Ülkeye Göre İşlemler
1- Avrupa Birliği (AB) Ülkelerine İhracat
AB ile Türkiye arasındaki ticarette ATR.1 ve ATR.3 olarak kullanılan dolaşım belgeleri, Gümrük Birliği
Anlaşması imzalandıktan sonra sadece ATR olarak kullanılmaya devam etmektedir, ATR.3 Belgesi kullanımdan
kaldırılmıştır. Avrupa Birliğine yapılan ihracatta, malların Katma Protokol gereğince tavizli gümrük
indiriminden yararlanılması amacıyla ATR Dolaşım Belgesinin ihracatçı ülke yetkilileri tarafından düzenlenip
gümrük idarelerince vize edilmesi öngörülmektedir.
İhracatçı, bağlı bulunduğu odadan aldığı ATR Belgesini eksiksiz ve tam olarak doldurmalı ve odaya
onaylatmalıdır. 5 nüsha olarak doldurulan Dolaşım Belgesine, 1 Adet Fatura Sureti ve Dilekçe eklenmektedir.
Dolaşım Belgesinin yeşil renkte zemini olan ilk nüshaları ihracatçıya verilmektedir. Beyaz renkli olan nüsha ise
Gümrük İdaresinde kalmaktadır. Diğer 2 nüsha da fiili ihracatı takip eden ilk işgünü içinde Gümrük İdaresince
ilgili odaya gönderilmektedir.
Ayrıca, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile demir çelik ürünlerinde (AKÇT ürünleri) parafe ettiği Serbest Ticaret
Anlaşması kapsamı ürünlerin ihracatında EUR-1 Belgesinin düzenlenmesi gerekmektedir.
2- EFTA Ülkelerine İhracat
Türkiye ile EFTA Ülkeleri arasında mevcut olan Serbest Ticaret Anlaşması gereği, EUR.I. Belgeleri, EFTA
Üyesi Ülkelere ( İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn) yapılan ihracatta aranan belgedir. Bu belge, TOBBTürkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne bağlı ihracatçının üyesi olduğu Oda'larca tasdiklenmektedir.
Bu belgenin temininde başvuru ve onay mercii ihracatçının bağlı bulunduğu Oda'dır. Önce EUR.I. formu temin
edilerek doldurulur ve buna dilekçe, gerçek fatura (Maliye Bakanlığı'ndan onaylı kontrol makbuzu veya noter
tasdikli ticari fatura) ve talepname eklenerek Oda'ya müracaat edilir.
3- Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP) Kapsamında Türkiye'ye Taviz Tanıyan Ülkelere İhracat
a) Özel Menşe Şahadetnamesi: Genelleştirilmiş Preferanslar Sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından
yararlanılması için preferans tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta özel bir menşe şahadetnamesi düzenlenmesi
gerekmektedir.
Ülkemiz bu sistem çerçevesinde ABD, Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda, Rusya Federasyonu
preferanslarından yararlanmaktadır.
Tavizlerden yararlanılabilmesi için ihracatın ilgili ülkelerden birine yapılması ve malın o ülkenin taviz tanıdığı
GSP listesinde ismen yer alması gerekmektedir. Belgenin tanımında aranacak en önemli konu menşe kriteridir. 4
nüsha olarak eksiksiz ve usulüne uygun olarak doldurulan özel menşe şahadetnameleri odalarca beyan tasdiki
işlemine tabi olmaktadır. Odalarca düzenlenmesinden sonra bir yazı ekinde Dış Ticaret Müsteşarlığı'na ve Bölge
Müdürlüğüne gönderilmektedir. Buralardan da alınan onaydan sonra iki örneği ihracatçıya geri verilmektedir.
Rusya Federasyonuna GSP kapsamında yapılan ihracatta menşe şahadetnamesinin DTM (Anlaşmalar Genel
Müdürlüğü) tarafından 23 nolu kaşe ile onaylatılması gerekmektedir. Avusturalya ve Yeni Zelanda için resmi
tasdik gerekmemektedir.
4- Rusya Federasyonu'na Doğal Gaz Kapsamında Yapılacak İhracat
Rusya Federasyonu'ndan alınan doğal gaz karşılığı bu ülkeye ihracat yapılmaktadır. Bu kapsamda yapılacak
ihracata ilişkin mal listeleri yıllık olarak belirlenmekte ve yayınlanmaktadır. Doğal gaz kapsamında Rusya
Federasyonu'na yapılacak ihracatta, ihracatçıların DTM'na başvurmaları ve ihracatlarını kaydettirmeleri
gerekmektedir.
5- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Ambargo Kararları Uyarınca İhracatın Denetime Tabi Olduğu
Ülkelere İhracat
a) Irak
Gıda İlaç ve Tıbbı Malzeme: Irak'a yönelik gıda, ilaç ve tıbbi malzeme ihracı, ilgili İhracatçı Birliğine bilgi
vermek kaydıyla serbesttir.
Diğer Temel Sivil İhtiyaç Maddeleri: Bu tür malların Irak'a ihracı, Birleşmiş Milletler Yaptırımlar
Komitesi'nin iznine bağlıdır. Firmalar ihraç etmek istediği malı, ilgili Birlik kanalıyla DTM'ye intikal ettirmekte,
Müsteşarlık ise bu talepleri Dışişleri Bakanlığı aracılığı ile Birleşmiş Milletler Yaptırımlar Komitesi'ne
göndermektedir.
Firmaların talepleri Birleşmiş Milletler Yaptırımlar Komitesi'nden gelen cevaba (olumlu/olumsuz) göre
sonuçlandırılmaktadır.
Ödeme Şekilleri: Irak'a yönelik ihracatta, sadece peşin döviz, gayri kabili rücu akreditif ve prefinansman ödeme
şekilleri kabul edilmektedir.
İthalat: Irak'tan ithalat, Birleşmiş Milletler Yaptırımlar Komitesi tarafından yasaklanmıştır.
b) Hırvatistan ve Bosna – Hersek
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ne (Sırbistan-Karadağ) uygulanan
yaptırımları kuvvetlendiren 820 (1993) sayılı Kararı uyarınca;
Hırvatistan Cumhuriyeti'nin, Birleşmiş Milletler Kontrolü altındaki bölgesine ve Bosna-Hersek
Cumhuriyeti'nin Bosna-Sırp kuvvetlerinin kontrolü altındaki bölgelerine yapılacak transit ticarete, transit geçiş
dahil her türlü ihracat ile bu ülkeden yapılacak ithalata, yalnızca, sırasıyla Hırvatistan Cumhuriyeti
Hükümeti'nden ve Bosna-Hersek Cumhuriyeti Hükümeti'nden alınacak izin ile müsaade edilmesi;
Ancak, uluslararası insani kuruluşlarca tedarik edilerek dağıtımı yapılan hayati öneme haiz ilaç, tıbbi malzeme
ve gıda maddelerinin bu uygulamanın dışında tutulması; öngörülmüştür.
Söz konusu durum ve Hırvatistan'ın Birleşmiş Milletler koruması altındaki bölgelerinin yer aldığı liste tüm
İhracatçı Birliklerinde ve Gümrükler Genel Müdürlüğü'nde mevcuttur.
Hırvatistan ve Bosna-Hersek'in kendi kontrolleri altındaki bölgelerden ise ihracat ve ithalat serbesttir.
c) Libya
BM Güvenlik Konseyi'nin 883 sayılı Kararı'nın 5. maddesi ile bazı malların Libya'ya satılması veya söz konusu
malların üretimi veya bakımı için kullanılacak her çeşit malzemenin sağlanması veya bu konuda lisans verilmesi
yasaklanmıştır.
6- İhraç Konusu Ürüne Göre İşlemler
a) İhracatta Zorunlu Uygulamada Bulunan Standartlar
*İhraç konusu malların, yürürlükte olan denetim tüzükleri ile uygulamada bulunan zorunlu standartlara uygun
bulunduğunu ve ihraç edilebilecek nitelikte olduklarını göstermek bakımından Dış Ticaret Müsteşarlığı, Taşra
Teşkilatı Bölge Müdürlükleri bünyesindeki Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlıkları'ndan
"Kontrol Belgesi"nin temini gerekmektedir. Bu belgenin, ihracat sırasında ilgili Gümrüğe ibrazı zorunludur.
*İhracatçı veya temsilcisi, Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlıkları'ndan Kontrol
Beyannamesi'ni temin ederek doldurur. Başvuru belgelerini söz konusu Başkanlıklara teslim ederek, ihraç
edilecek malın standartlara uygunluğunun tespiti amacıyla bir görevli eşliğinde malın kontrolünü yaptırır.
Görevli belgeyi düzenler ve Grup Başkanlığının onayı sonrası ihracatçıya verir.
*Denetlemenin en geç 24 saat içinde, depo, antrepo veya işleme yerinden denetlemeye en elverişli olanında,
ihracatçı veya temsilcisi de hazır bulunmak suretiyle, mal standardındaki kriterlere göre yapılması
öngörülmektedir. Belgenin teminine harcanan zaman, partinin büyüklüğüne, ürünün bulunduğu mesafeye göre
değişmektedir.
*Dış Ticaret Müsteşarlığı, İhracatta Zorunlu uygulamada bulunan Türk Standartlarına uymayan malların
ihracına, ithalatçının talebinin tevsiki halinde, gerekli incelemeyi yaparak izin verebilir veya gerekli görülen
durumlarda, standardın bazı maddelerinin uygulanmasına talimat yolu ile istisna getirebilir.
b) Kontrol Belgesinin Aranmadığı Durumlar
*İhraç konusu malla ilgili olarak alınmış TS-EN-ISO 9000 veya ISO 9000 veya EN 29000 belgesinin ya da
gerektiğinde malın özelliğine göre Dış Ticaret Müsteşarlığınca istenebilecek ilave belge ve/veya analiz
raporlarının gümrük idarelerine ibrazı halinde,
*İhraç konusu ürünle ilgili Ticari Kalite Denetim Yeterlilik Belgesinin ve gerektiğinde malın özelliğine göre Dış
Ticaret Müsteşarlığınca istenebilecek ilave belge ve/veya analiz raporlarının ilgili gümrük idaresine ibrazı
halinde,
*Yurtdışında inşaat, tesisat ve montaj işi alan müteahhitler tarafından işçilerin ihtiyacı olan ve zorunlu standart
kapsamındaki maddelerin ihracatında, ilgili merci tarafından düzenlenecek ihraç müsaadesinin ilgili gümrük
idaresine ibrazı halinde,
*Hariçte işleme yoluyla yapılacak ihracatta (geçici ihracat),
*Bedelsiz ihracat kapsamında yapılacak ihracatta, "Kontrol Belgesi" aranmayacaktır.
c) Uluslararası Orijin ve Bitki Sağlık Sertifikası
Bitki ve bitkisel ürün ihracatçısının, satacağı ürünlerde hastalık, zararlı maddeler ve ilaç kalıntılarının
bulunmadığını gösterir "Uluslararası Orijin ve Bitki Sağlık Sertifikası" adlı belgeyi temin etmesi gerekmektedir.
Konu ile muhatap kurum, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarım İl Müdürlükleridir.
İhracatçı, bu belgeyi temin etmek için, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Ankara İl Müdürlüğü Bitki Koruma
Şubesinden Zirai Karantina Servisi Bitki İhraç Dilekçesinin bir örneği ve teknik yardım ücretinin yatırıldığına
dair makbuz ile müracaat etmekte ve böylece işlemi başlatmaktadır.
Başvuru üzerine kontrolör alınarak ürünün yüklendiği yerde ürünün hijyenik kontrolü yapılır. Kontrolör belgeyi
tanzim ederek imzalar. Ortadoğu ve Körfez ülkeleri, bu belgenin ayrıca Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü,
Dışişleri Bakanlığı ve kendi Büyükelçilikleri tarafından da tasdiklenmesini istemektedirler. Bunun yanı sıra, alıcı
ülkelerin istekleri doğrultusunda yapılan laboratuar analiz raporları da bu belgeye eklenmektedir.
Bu uygulamanın uluslararası geçerliliği olması nedeniyle Bitki Sağlık Sertifikası önemli bir belgedir. Bu
belgenin ihracat sırasında Gümrük İdarelerine ibrazı zorunludur.
d) Hayvansal Ürünlerle İlgili Sağlık Sertifikası
İhracatçıların canlı hayvan, hayvansal maddeler ve deniz ürünleri ihracatında, bu ürünlerin insan ve hayvanlara
geçebilen hastalıklardan temiz olduğunu gösterir "Sağlık Sertifikaları'nı temin etmeleri gerekmektedir.
Canlı hayvan, hayvansal maddeler ve deniz ürünleri ile ilgili yedi ayrı belge bulunmakta olup, her biri için de
yetkili kurum Tarım İl Müdürlükleridir.
İhracata konu mala göre değişen belgeler şunlardır: Canlı hayvanlar için "Hayvanların Orijin ve Veteriner Sağlık
Sertifikası", hayvansal ürünlerde "Hayvani Maddeler İçin Veteriner Şahadetnamesi", AB'ne yönelik süt ürünleri
ihracatında "IMA1 Sertifikası" ve deniz ürünleri için "Model I ve Model II Sertifikaları". Model I; "Taze,
Soğutulmuş veya Dondurulmuş Balık, kabuklu Deniz Hayvanı, Taze Yumuşakçalar (canlı veya ölü), Deniz
kestanesi, Mürekkep Balığı, Deniz Memelileri, Kurbağa ve Etleri İle İlgili Sağlık Sertifikası'nı; Model II ise
"Deniz ve tatlı su Ürünlerinin Tuzlanmış, Salamura Edilmiş, Kurutulmuş, Füme Edilmiş, Hazır ve Konserve
Şekilleriyle, Balık Yağları ve Deniz Memelilerine Ait Ürünlerle İlgili Sağlık Sertifikası"nı; Etler ve yenilen
sakatatlar ile insan gıdası olarak kullanılan maddeler için uluslararası orijin ve veteriner Sağlık Sertifikası'nı;
deri, yün ve insan gıdası olarak kullanılmayan hayvan maddeleri için uluslararası orijin ve Sağlık Sertifikası'nı
ifade etmektedir.
İhracatçının matbu dilekçe, teknik yardım ücretinin yatırıldığına dair makbuz ve Yurtiçi Sevk Raporu ile
Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğüne bağlı ihracatla Yetkili Tarım İl Müdürlüklerine müracaat etmesiyle
işlem başlamış olur.
İl Müdürlüğünden ilgili veteriner ya da kontrolörce Hükümet Genelgesine uygun olarak canlı hayvanlar tartılır,
cinsiyetleri tespit edilir, alıcı ülkelerin talepleri doğrultusunda laboratuar analizleri yapılarak raporlar düzenlenir.
Bu işlemler sonrası ortalama üçer nüsha belge tanzim edilmektedir.
e) Analiz Raporu Gerektiren Ürünler
Halı Ekspertiz Raporu: Eski Eserler Mevzuatı uyarınca, eski eser niteliği taşıyan malların ihracı yasaktır.
Ülkemizden ihraç edilen el halılarının eski eser niteliğinde olup olmadığını belirlemek için ilgili mal,
ihracatçının bağlı bulunduğu Oda'ca ekspertiz işlemine tabi tutulur. Bu işlem için bir dilekçe ile Oda'ya
başvurulur. Tayin edilen iki Oda eksperi (yolcu beraberinde götürülenler için beş halıya kadar bir eksper) ve Oda
memuru nezaretinde kontrol edilen halıların yeni olması halinde, değer tesbiti de yapılarak mühürlenir.
Tanzim edilen raporun bir sureti Gümrük İdarelerine ibraz edilmek üzere ihracatçıya verilir.
Oda'ca ekspertize tabi tutulan halıların eski olduğunun saptanması halinde, Türk İslam Eserleri Müzesi'nce ikinci
bir ekspertiz işleminden geçirilir. Halıların eski eser olmadığını gösteren rapora istinaden Oda'ca ilk raporda yer
alan hususlar da belirtilerek Gümrük İdarelerine ibraz edilmek üzere rapor sureti ihracatçıya verilir.
Hediyelik Eşya İhracatında Ekspertiz Raporu: Ülkemizden ihraç edilen bakırdan ve pirinçten mamul
hediyelik eşyaların ihracı, Eski Eserler kanunu gereğince ilgili müze eksperlerince ekspertize tabi tutulmakta ve
bunun sonucuna göre düzenlenen rapora göre Gümrük İdarelerince ihracına izin verilmektedir.
Bu tür bir malı ihraç edecek kişilerin, bağlı bulunduğu Oda'ya bir dilekçe ile başvurmaları gerekmektedir.
Lületaşı Pipo İhracatında Ekspertiz Raporu: 1972 tarihli Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın Talimatı uyarınca
ham lületaşının yurtdışına gönderilmesini önlemek amacıyla, ihraç edilecek lületaşı mamulleri ekspertize tabi
tutulmaktadır.
Ekspertiz işlemi için ihracatçı, bağlı bulunduğu Oda'ya fatura ve bir form ile başvurmaktadır. Ekspertiz komitesi
nezaretinde lületaşı mamulleri, ileri derecede işlem görmüş olması ve "Türk Elişi Sanatının" estetiğinden yoksun
bulunmaması gibi hususlar dikkate alınarak incelenmektedir. İncelendikten sonra ambalajlanan mamuller, Bölge
Ticaret ve Sanayi Müdürlüğü ve Oda tarafından mühürlenerek, Gümrük İdarelerine teslim edilmek üzere tanzim
edilen bir rapor ile birlikte ihracatçıya verilir.
f) Kotaya Tabi Ürünler: İhraç ürününüz "Hazır Giyim ve Tekstil" ürünleri ise ve ABD ve Kanada'ya yönelik
ihracat yapıyorsanız, kota uygulaması söz konusu olabilmektedir.
Kotaya tabi ürün ihracatı için;
*İlgili İhracatçı Birliklerinden KOTA talebinde bulunulmalıdır.
*(Kota'dan pay alınır ise) İhracat taahhüdü altına girilmektedir.
İhracat bağlantısının kurulmasından hemen sonra, Gümrük ve yükleme işlemlerinden önce, Gümrük
Beyannamesi ile kayıt için ilgili İhracatçı Birliği'ne başvurulmalıdır.
Hazır giyim ve tekstil ürünlerinin hepsinde kota uygulanmamaktadır. İhraç edilecek ülkeye göre kota uygulanan
ürün kategorileri farklı olabilmektedir. Bu konuda güncel bilgiler İlgili İhracatçı Birliklerinden temin
edilebilmektedir.
KOTA dağıtımı Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın gözetiminde İhracatçı Birlikleri tarafından yürütülmektedir.
7- İhracatın Yapılacağı Ülkeye Göre Belgeler;
ABD Anlaşmaları kapsamında bulunan tüm kategorilerde gönderilecek her ihracat partisinde, ABD Gümrük
Makamlarınca, ülkemiz ve ABD arasında 10.01.1987 tarihinde imzalanan vize Anlaşması uyarınca vize
aranmakta ve vize evrakı bulunmayan malların ABD'ne girişine kesinlikle izin verilmemektedir.
Kanada Anlaşması kapsamında bulunan tüm kategorilerde gönderilecek her ihracat partisinde, Kanada Gümrük
Makamlarınca, Ülkemiz ve Kanada arasında 20 Mayıs 1987 tarihinde imzalanan Anlaşma uyarınca, İhracat Bilgi
Belgesi aranmakta ve anılan belgeyi taşımayan yüklemelerin Kanada'ya girişine kesinlikle izin verilmemektedir.
İHRACI ÖN İZNE BAĞLI MALLAR LİSTESİ
Madde
İzni Veren
Kurum
Harp, silah ve mühimmatı (Spor ve av
tüfekleri hariç)
Milli Savunma
Bakanlığı
Afyon ve haşhaş kellesi
Uyuşturucu maddeler ve 1972 tarihli
Yasal Dayanak
3.1.1940 tarih ve 3763 sayılı Türkiye'de Harp
Silahı ve Mühimmatı Yapan Hususi Sanayi
Müesseselerinin Kontrolü Hakkında Kanun
12.6.1933 tarih ve 2313 sayılı Uyuşturucu
Sağlık Bakanlığı
Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun
Sağlık Bakanlığı 24.6.1933 tarih ve 2313 sayılı Uyuşturucu
Protokolle değiştirilen 1961 tarihli
Uyuşturucu Maddeler Tek Sözleşmesi,
1971 tarihli Psikotrop Maddelere İlişkin
Sözleşme ve 1988 tarihli Uyuşturucu ve
Psikotrop Maddelerin Yasadışı Trafiğinin
Önlenmesine İlişkin Birleşmiş Milletler
Sözleşmesi kapsamındaki mallar
Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi
Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne
İlişkin Basel Sözleşmesi Kapsamındaki
mallar
Çevre Bakanlığı
Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun ve
1972 tarihli Protokolle değiştirilen 1961 tarihli
Uyuşturucu Maddeler Tek Sözleşmesi, 1971
tarihli Psikotrop Maddelere İlişkin Sözleşme ve
1988 tarihli Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin
Yasadışı Trafiğinin Önlenmesine İlişkin
Birleşmiş Milletler Sözleşmesi
15.5.1994 tarih ve 21935 sayılı RG'de
yayımlanan 7.3.1994 tarih ve 94/5419 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanmış Tehlikeli
Atıkların Sınırlarötesi Taşınımının ve
Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi
Yaban domuzu, kurt, çakal, tilki, sansar,
porsuk ile yılanlar, kaplumbağa ve
13.4.1990 tarih ve 20491 sayılı RG'de
kertenkelelerin canlı ve cansız halde ve
Orman Bakanlığı yayımlanan 8.3.1990 tarih ve 90/234 sayılı
bunların tanınabilir parçaları ile bunlardan
Bakanlar Kurulu Kararı
mamul konfeksiyon
13.1.1965 tarih ve 11905 sayılı RG'de
Tarım ve
yayımlanan 19.12.1964 tarih ve 6/4090 sayılı
Gübreler (Kimyevi gübreler hariç)
Köyişleri
Bakanlar Kurulu Kararı ile 27.12.1924 tarih ve
Bakanlığı
2/1771 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
Tarım ve
21.8.1963 tarih ve 308 sayılı Tohumlukların
Tohumlar (Orman ağacı tohumları hariç) Köyişleri
Tescil Kontrol ve Sertifikasyonu Hakkında
Bakanlığı
Kanun
Su ürünlerinden su ürünleri avcılığını
Tarım ve
düzenleyen esaslar çerçevesinde avlanması
22.3.1971 tarih ve 1380 sayılı Su Ürünleri
Köyişleri
yasak olan cins ve nitelikteki su ürünleri
Kanunu
Bakanlığı
(sülükler dahil)
Tarım ve
7.6.1926 tarih ve 904 sayılı Islahı Hayvanat
Yarış atları
Köyişleri
Kanunu
Bakanlığı
Tarım ve
Yem Kanunu kapsamına giren yemler
Köyişleri
29.5.1973 tarih ve 1734 sayılı Yem Kanunu
Bakanlığı
Tarım ve
15.5.1957 tarih ve 6968 sayılı Zirai Mücadele ve
Zirai mücadele ilaç ve aletleri
Köyişleri
Zirai Karantina Kanunu
Bakanlığı
Tarım ve
1262 sayılı İspençiyarı ve Tıbbi Müstahzarlar
Veteriner ilaçları
Köyişleri
Kanununa Yeniden Bazı Hükümler İlavesine
Bakanlığı
Dair 3940 sayılı Kanun
İhracat amacıyla doğadan elde edilmesi
Tarım ve
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejim
kontenjanla veya başka herhangi bir
Köyişleri
Kararı
kayıtla sınırlandırılan doğal çiçek soğanları Bakanlığı
Tarım ve
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejim
Damızlık büyük ve küçük baş hayvan
Köyişleri
Kararı
Bakanlığı
T. Şeker Fab.
Şeker
22.6.1956 tarihli ve 6747 sayılı Şeker Kanunu
Gen. Müd.
“Kimyasal Silahlar Sözleşmesi Eki Liste- İhracatçı Birlikleri Kimyasal ilahların Geliştirilmesinin, Üretiminin,
1”de yer alan kimyasal maddelerin (GTİP kanalıyla Dış
ve Kullanımının Yasaklanması ve Bunların
ve CAS tescil numaraları ilişikte
Ticaret
İmhası ile İlgili Sözleşmenin Onaylanmasının
belirtilen) sadece araştırmayla ilgili, tıbbi, Müstetarlığı
Uygun Bulunduğuna Dair 04.04.1997 tarih ve
farmasötik ve koruyucu amaçlarla anılan (İhracat Genel
4238 sayılı Kanun” ve İhracat 97/27 sayılı
Sözleşme”ye taraf devletlere ihracı
Müdürlüğü)
Tebliğ,
İHRACI YASAK MALLAR LİSTESİ
MADDE
1-Kültür ve tabiat varlıkları
YASAL DAYANAK
21.7.1
(Eski eserler)
983 tarih ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
24.6.1933 tarih ve 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi
Hakkında Kanun
9.5.1969 tarih ve 1177 sayılı Tütün ve Tütün Tekeli Kanunu
7.6.1926 tarih ve 904 sayılı Islahı Hayvanat Kanunu
2-Hint keneviri
3-Tütün tohumu ve fidesi
4-Tiftik keçisi
5-İhracı izne bağlı mallar listesinde
yer alan türler hariç bütün av ve yaban
hayvanları (canlı ve cansız olarak ve
tanınabilir en küçük parçaları ile
bunlardan mamul konfeksiyon)
6-Ceviz, dut, kiraz, armut, erik,
porsuk, dışbudak, karaağaç ve ıhlamur
adlı ağaç türlerinin kütük, tomruk,
kereste, kalas ve taslak olarak ihracı
7-Ozon Tabakasının Korunmasına
Dair Viyana Sözleşmesi ile bu
sözleşmeye ait protokoller ve
değişiklikler kapsamındaki ihracat
8-İhracatı yasak olan doğal çiçek
soğanları
9-Odun ve odun kömürü
10-Sığla (liquidambar orientalis)
11-Yalankoz (pterocarya carpinifolia)
12-Datça hurması (Phoenix the
ophrasti crenter)
13-Zeytin, incir, fındık, antep fıstığı,
asma
(sultani çekirdeksiz) fidanları
14-Kimyasal Silahlar Sözleşmesi Eki
Liste-1’de yer alan kimyasal
maddelerin (GTİP ve CAS tescil
numaraları ilişikte belirtilen) anılan
Sözleşme’ye taraf olmayan devletlere
ihracı
15- Salep (toz, tablet ve her türlü
formda)
13.4.1990 tarih ve 20491 sayılı RG.’de yayımlanan 8.3.1990 tarih ve
90/234 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
11.5.1974 tarih ve 14883 sayılı RG’de yayımlanan 24.4.1974 tarih ve
7/8186 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
6.6.1990 tarih ve 3655 ve 3656 sayılı Kanunlarla uygun bulunan ve
8.9.1990 tarih ve 20629 sayılı RG’de yayımlanan 1.8.1990 tarih ve
90/733 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan Ozon Tabakasının
Korunmasına Dair Viyana Sözleşmesi ile Ozon Tabakasını İncelten
Maddelere Dair Montreal Protokolü, 27.9.1994 tarih ve 4042 sayılı
Kanunla uygun bulunan ve 28.12.1994 tarih ve 22155 sayılı RG’de
yayımlanan 8.11.1994 tarih ve 94/6214 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile
onaylanan Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü
Değişikliği (Londra Değişikliği)
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejim Kararı
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejim Kararı
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejim Kararı
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejim Kararı
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejim Kararı
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejim Kararı
Kimyasal Silahların Geliştirilmesinin, Üretiminin ve Kullanımının
Yasaklanması ve Bunların İmhası ile İlgili Sözleşme’nin Onaylanmasının
Uygun Bulunduğuna Dair 4.4.1997 tarih ve 4238 sayılı Kanun
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejim Kararı
8- İhracatta Kullanılan Uluslararası Dökümanlar
a) Sevk Belgesi (Konşimento - Bıll Of Ladıng)
Tren, uçak veya gemi ile yapılan taşımacılıkta kullanılan ve malın taşımak üzere teslim alındığını ve varış
noktasında konşimento sahibine teslim edileceğini gösteren kıymetli evrak niteliğinde bir belgedir.
Konşimento'da bulunması gereken zorunlu unsurlar şunlardır:
Düzenleyen kimsenin imzası (Taşıyan veya onun yetkili kıldığı kişi)
Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret ünvanı
Taşınan malın cinsi, ölçüsü (sayı, uzunluk vs.) markası, ve diğer özelliklerine ait bilgiler
Tanzim tarihi ve yeri
Kaç nüsha olarak düzenlendiği
Zorunlu olmasa da konşimentoda bulunması önemli olabilecek unsurlar ise şunlardır;
Kaptanın adı
Yükletenin adı
Gönderilenin adı
Geminin adı ve uyruğu
Yükleme limanı
Boşaltma limanı
Navlun
Diğer kayıtlar
Konşimento genelde deniz taşımacılığında kullanılmaktadır. Hava taşımacılığında ise aynı anlamda ve benzer
bilgileri içeren konşimentolar kullanılmaktadır. Kara taşımacılığında ise "Yük Senedi" kullanılmaktadır.
b) Sigorta Belgesi: CIF veya CI teslim şekline göre yapılan ihracatta söz konusu olmaktadır. İthalatçının verdiği
bilgiler ve talimat doğrultusunda ve ithalatçı hesabına ihracatçı tarafından yaptırılmaktadır.
Dış ticarette, söz konusu olan ticari mal rizikolara karşı sigorta ettirilmiş olmaktadır.
c) Ticari Faturalar:
Fatura: satılan bir malın niteliği, ölçüsü ile birim satış fiyatını ve toplam bedeli gösteren bir belge olmaktadır.
Satıcı tarafından düzenlenmekte ve alıcıya verilmektedir.
Proforma fatura: Anlaşma safhasında ihracatçı tarafından malın birim fiyatının, özelliklerinin ve satış
şartlarının yer aldığı, bilgi verme amacını güden bir teklifname niteliğindeki faturadır.
Orjinal fatura: Satış işleminin gerçekleşmesinden sonra düzenlenen bir faturadır.
Orjinal fatura satış sözleşmesini belgeleyen veya satış sözleşmesinin var olduğuna dair kesin karine oluşturan bir
belgedir.
İthalat veya ihracatta, gümrük işlemlerinin yapılması ve vergilerin hesaplanması için orjinal fatura
gerekmektedir.
Orjinal fatura ihracatçı tarafından banka aracılığı ile ithalatçıya gönderilmektedir.
d) Navlun Faturası: CF veya CIF satışta, navlun satıcı tarafından ödenmektedir. Mal ile ilgili satış faturasında,
navlun tutarı mal bedeline dahil olarak veya ayrı olarak gösterilebilmektedir. Bu faturaya Navlun Faturası
denmektedir.
Akreditif, mal bedeli ile birlikte navlun bedelini de içeriyorsa, konişmento ve diğer sevk belgesi üzerinde
"Navlunu ödenmiştir" kaydının bulunması gerekmektedir.
e) Diğer Belgeler: Yukarıda belirtilen belgelerden başka ülke mevzuatına, malın özelliğine ve satış sözleşmesine
göre başka belgeler de zorunlu olabilmektedir. Bunlar;
Menşe şahadetnamesi: İhracatçının bağlı bulunduğu Ticaret Odası tarafından tasdik edilen ve ihraç konusu
malın menşeini, yani imal edildiği veya üretildiği ülkeyi gösteren belgedir. (Bu belge Harçlar Kanunu'na ekli 8
sayılı tarifeye göre harca tabidir.)
Genelleştirilmiş Preferanslar Sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından yararlanılması için preferans
tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta özel bir menşe şahadetnamesi ( Form-A) düzenlenmesi gerekmektedir.
Çeki listesi: Çeki Listesi, hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini, her birim, paket, çuval, vs. ağırlığı
içermektedir. Gümrük idarelerince ve hasar halinde sigorta şirketlerince istenebilmektedir.
ATR dolaşım belgesi: AB ülkelerine yapılan ihracatta düzenlenen belgedir. İhracatçı ülkenin gümrük idaresi
tarafından düzenlenmektedir ve ithalatçıya gümrük indiriminden yararlanma hakkını vermektedir.
Bu belgeler ihracatçının bağlı bulunduğu Ticaret Odası tarafından tasdik edilmektedir.
EUR.1 belgesi: Türkiye ile EFTA Ülkeleri arasında mevcut olan Serbest Ticaret Anlaşması gereği, EUR.I.
Belgeleri, EFTA Üyesi Ülkelere (İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn) yapılan ihracatta aranan belgedir.
Ayrıca, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile demir çelik ürünlerinde (AKÇT ürünleri) parafe ettiği Serbest Ticaret
Anlaşması kapsamı ürünlerin ihracatında EUR-1 Belgesinin düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu belge, TOBB- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne bağlı ihracatçının üyesi olduğu Oda'larca
tasdiklenmektedir.
Bu belgenin temininde başvuru ve onay mercii ihracatçının bağlı bulunduğu Oda'dır. Önce EUR.I. formu temin
edilerek doldurulur ve buna dilekçe, gerçek fatura (Maliye Bakanlığı'ndan onaylı kontrol makbuzu veya noter
tasdikli ticari fatura) ve talepname eklenerek Oda'ya müracaat edilir.
Sağlık sertifikası: İhraç konusu malın sağlık koşullarına uygun olup olmadığını gösteren belge niteliğindedir.
Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı ya da Üniversitelerin ilgili bölümlerinden alınmaktadır.
Analiz raporu: Tahlili gerektiren, özellikle gıda ve kimyasal maddelerde gerekli bir rapordur.. Genelde
üniversitelerin ilgili bölümlerince hazırlanmaktadır.
Koli müfredat listesi: Koliye ait faturaya sığmayacak kadar kapsamlı bilgiler bu listeye dökülmektedir.
Gümrüklerce ve hasar halinde sigorta şirketlerince talep edilmektedir.
9- Meslek Kuruluşlarınca Tasdik Edilen Belgeler (İhracatçı Birlikleri, Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret
Odaları, Sanayi Odaları, Deniz Ticaret Odaları) Şunlardır;
A- ATR
B- Menşe Şehadetnamesi
C- GSP'ye Göre Menşe Şehadetnamesi (Form A)
D- EUR-1 Belgesi
10- Gümrük Çıkış İşlemleri
- Sunulacak belgelerin hazırlanması ve temini
- Belgelerin ilgili çıkış gümrüğüne verilmesi
- İhraç konusu malın tek tip gümrük beyannamesinde belirtilen hususlarla uygunluğunun tespiti için muayene
edilmesi. İlgili Gümrük İdaresinde Beyanname üzerindeki bilgilerle belgeler karşılaştırılır ve bu aşamada ihraç
konusu malın muayenesi ve yüklenmesi için ilgili belgeler muayene memuruna verilir. İhraç konusu malların
bulunduğu yere gidilerek, beyannamede belirtilen hususlara uygunluğunun tespiti için muayene işlemi yerine
getirilir.
- Muayene işlemi tamamlandıktan sonra malın yüklenmesi. Malın Beyannamede belirtilen hususlara uygunluğu
tespit edildikten sonra kolcu nezaretinde yükleme işlemine başlanır. Bu arada, ilgili nakil vasıtasına yüklenen
ihraç konusu mal kurşun mühür altına alındıktan sonra, nakliyeci firma tarafından tanzim edilen karne veya
manifestoların, ilgili memurlar tarafından beyannameye uygunluğu tetkik edilerek tescil işlemi yapılır ve araç
yurt dışına sevkedilir.
- Tek tip gümrük beyannamesinin kapatılması ve nüshaların ilgili mercilere gönderilmesi
Karne veya manifestonun tescil işlemi yapıldıktan sonra, Beyanname üzerinde gerekli açıklamayı veren kolcu
beyannameyi ilgili muayene memuruna iade eder.
- Çıkış işlemini yapan Gümrük İdaresi kapı veya liman gümrük idaresine eşyayı taşıyan kara nakil aracının sınırı
geçmesi, liman gümrük idaresinde ise eşyanın gemiye yüklenmesini takiben beyanname kapatılarak nüshalar
ilgili mercilere gönderilir.
- Çıkış işlemleri iç gümrükle yapılıyorsa eşyayı taşıyan aracın fiilen yurtdışına çıkışının yapıldığı Kapı Gümrük
İdaresince teyit edilmesini müteakip, iç gümrük idaresi Tek Tip Gümrük Beyannamesini kapatarak nüshaların
ilgili mercilere gönderilmesi işlemi yapılır.
11- Tek Tip Gümrük Beyannamesine; Ürüne, İhracat Şekline ve Ülkeye Göre Eklenmesi Gereken
Belgeler:
- Fatura
- Çeki listesi (eğer gerekli ise)
- Bitkiler ve bitkisel ürünler için "Bitki Sağlık Sertifikası"
- Hayvansal ürün ihracatında Hayvanların Orijin ve Veteriner Sağlık Sertifikası
- Zorunlu Standarda tabi ürünlerde "Standart Kontrol Belgesi "
- Orman ürünleri için üretim yerinden verilmiş nakliye tezkeresi
- Eşyanın yükleneceği nakil aracının geleceğini belirtir acenta veya kumanya belgesi (gerekirse)
- İhracı ilgili kurumların iznine tabi ürünlerde izin belgesi
- Tekele tabi etyalar için bu idarece verilen nakliye tezkeresi
- Diğer belgeler, ( ATR dolaşım belgesi, Euro.1. Belgesi v.b.)
- Ekspertiz Raporu,
- Kıymetli eşya veya tarihi eser olacak nitelikteki ürünler için ekspertiz raporu