MUSON İKLİMİNİN ÖZELLİKLERİ VE ETKİLİ OLDUĞU YERLER HAZIRLAYAN:Yiğit Maraş Muson İklimi ve Özellikleri Yaz aylarında güney Asya ve özellikle de Hindistan’da, Hint Okyanusundan güneye doğru hareket eden havayla gelen yağmurlar yağmaktadır. Bu yağmurlar ve onları getiren hava kütleleri musonlar olarak bilinmektedir. Bununla birlikte, muson terimi yalnızca yaz yağmurlarını ifade etmez. Hem yazın esen nemli kara rüzgarlarını, hem de güneyden gelen yağmurun yanı sıra kıtadan Hint Okyanusu’na doğru esen açık denizdeki kuru kış rüzgarlarından oluşan döngüyü de ifade etmektedir. MUSON TANIMI Mevsim kelimesinin Arapça karşılığı olan mawsin, yıllık görünümlerinden dolayı muson kelimesinin kökenidir. Muson yağmurlarının kesin nedeni tam olarak anlaşılmasa da, hava basıncının birincil faktörlerden biri olduğu konusunda herkes hem fikirdir. Yaz aylarında, yüksek basınç bölgesi Hint Okyanusu üzerinde uzanırken, Asya kıtasında bir alçak basınç bulunmaktadır. Hava kütleleri, okyanus üzerindeki yüksek basınçtan kıtanın alçak seviyelerine doğru hareket ederek nem yüklü havayı Güney Asya’ya getirmektedir. Muson, aslında yağışta bir değişikliğe neden olan rüzgar yönü ve basınç dağılımındaki mevsimsel bir değişimdir. Rüzgarda Bir Değişim Tüm rüzgarlar iki konum arasındaki basınç dengesizliklerinin bir sonucu olarak esmektedirler. Musonlar yağdığı zaman basınç dengesizliği söz konusudur, Hindistan ve Asya gibi geniş kara kütlelerinde yaşanan sıcaklıklar yaşanır. Bu durum komşu okyanuslar üzerindeki sıcaklıklardan ciddi düzeyde sıcaklık yükseldiği veya soğuduğu zaman meydana gelmektedir. Bu sıcaklık dengesizlikleri, okyanusların ve toprağın ısıyı farklı şekillerde emmesi nedeniyle meydana gelir: su kütlelerinin ısınması ve soğuması daha yavaştır. kara hem ısınır hem de soğur. Yaz Muson Rüzgarları Yağmur Taşımaktadır Yaz aylarında, güneş ışığı toprakları ve okyanusların hem yüzeylerini ısıtır ancak kara sıcaklıkları nedeniyle daha düşük bir ısı kapasitesine daha çabuk yükselir. Arazinin yüzeyi ısındıkça, üzerindeki hava genişler ve düşük basınçlı bir alan oluşur. Bu arada okyanus karadan daha düşük bir sıcaklıkta kalır ve bu nedenle üzerindeki hava daha yüksek bir basınç tutar. Rüzgarlar düşük basınçlı bölgelerden yüksek basınçlı bölgelere aktığından (basınç gradyan kuvveti nedeniyle ), kıta üzerindeki bu basınç açığı, rüzgarların okyanustan karaya sirkülasyonda (deniz meltemi) esmesine neden olmaktadır. Rüzgârlar okyanustan karaya doğru eserken, nemli hava karaya doğru gelir. Yaz musonlarının bu kadar çok yağmura neden olmasının nedeni budur. Muson mevsimi başladığı kadar aniden bitmektedir. Arazinin ısınması zaman alırken sonbaharda o arazinin soğuması da zaman alır. Bu, muson mevsimini durmaktan çok azalan bir yağış zamanı haline getirir. Kışın Muson’un Kuru Evresi Yaşanır Soğuk aylarda rüzgarlar tersine döner ve karadan okyanusa sirkülasyon halinde eserler. Kara okyanuslara göre daha hızlı soğuduklarından, kıtalar üzerinde aşırı bir basınç oluşmaktadır. Bu basınç kara üzerinde bulunan havanın, okyanus üzerindekine göre daha yüksek basınca çıkmasına sebep olmaktadır. Sonuç olarak, kara üzerindeki hava okyanusa akmaktadır. Muson yağmurlarının hem yağışlı hem de kuru dönemleri olsa da, kuru mevsimden bahsederken bu kelime nadiren kullanılır. Muson’un Faydaları ve Potansiyel Riskleri Dünyanın dört bir yanındaki milyarlarca insan, yıllık yağış miktarı muson yağmurlarına bağımlıdır. Kuru iklimlerde musonlar, su dünyanın kuraklıktan etkilenen bölgelerine geri getirildiği için yaşam için önemli bir ikmaldir. Ancak muson döngüsü hassas bir dengedir. Yağmurlar geç başlarsa, çok ağırsa veya yeterince ağır değilse, insanların hayvanları, ekinleri ve yaşamları için felaket anlamına gelebilir. Yağmurlar olması gerektiği zaman başlamazsa, artan yağış açıklarına, zayıf topraklara ve mahsul verimini azaltan ve kıtlığa neden olan artan kuraklık riskine yol açabilir. Diğer yandan, bu bölgelerdeki yoğun yağışlar, kitlesel sel ve çamur kaymalarına, mahsullerin tahrip olmasına ve sellerde yüzlerce insanın ölümüne neden olabilir. Muson İkliminin Etkili Olduğu Yerler Muson iklimi Güneydoğu Asya, Doğu Asya ve Kuzey Avustralya’da etkilidir. Bu iklimin bir kısmı tropikal, bir kısmı orta kuşakta etkilidir. Tropikal kuşakta bulunan alanlarda sıcaklık yıl boyunca yüksek tir. Çin ve Japonya’da ise kuzeye gidildikçe sıcaklıklar azalmaktadır. Hindistan, Myanmar, Bangladeş, Tayland ve Vietnam bu iklimin tipik özelliklerinin görüldüğü yerlerdir. Muson ikliminin etkili olduğu tropikal kuşakta yıllık sıcaklık ortalaması 25 °C – 30 °C civarında iken bu değer Japonya’nın kuzeyinde 8 °C’a kadar düşmektedir. Grafik 1.1.2 Muson ikliminde sıcaklık ve yağış Muson ikliminde yağış, muson rüzgârlarının kontrolünde gerçekleşmektedir. Bu bölgeye düşen yıllık yağışın yaklaşık %85’i muson rüzgârlarının denizden estiği yaz döneminde (Grafik 1.1.2) düşmektedir. Kış ayları kuraktır. Bu iklim bölgesi yeryüzünün en fazla yağış alan bölgelerindendir. Fotoğraf 1.1.1 Muson ormanları DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER Hazırlayan:Yiğit Maraş Okul Numarası:41 Sınıfı:9/E ATP Öğretmen: Şehriban Özaydın KAYNAKÇA 3. sayfa,(Görsel 1.1.2),5. sayfa,6. sayfa,7. sayfa,8. sayfa 10. sayfa https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1 67498711400036Xk.springer.com/article/10.1007/B F00257708 https://www.livescience.com/56906-monsoon.html Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu
