ÖZel Eğitim
advertisement
ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar • • • • • ve • Beden, Zihin, Ruhsal, Sosyal Duygusal Sağlık durumlarındaki olağandışılıklar nedeni ile normal eğitimden yararlanamayan çocuklardır. Özel Eğitime Gereksinim Duyan Bireyler Engelli Ayrıcalıklı Zihinsel Üstün zekalı işitsel Üstün yetenekli görme bedensel Süregen hastalıklar Uyum bozuklukları Konuşma engeli Mental retardasyon nedir? • 18. aydan önce başlayan ve aşağıdaki alanlardan en az ikisini içeren, uyum sağlama yetersizliği ya da bağımlılık – – – – – – – – – Öz bakım, Ev içi yaşantı, İletişim, Sosyal ilişkiler, Kendi kendini iş yapabilme Akademik, İş, Boş zaman, Sağlık ve güvenlik Gelişme geriliği/mental retardasyon • Çok ağır bir gerilik yoksa 2 yaşın altında mental retardasyon terimi kullanılmamalıdır. • Bilişsel yetenekler ve uyum yeteneği ortalamanın belirgin olarak altındaysa mental retardasyon kullanılmalıdır. Mental retardasyon sınıflaması • • • • Hafif (IQ 55-70) Orta (IQ 40-54) Ağır (IQ 25-39) Çok ağır (IQ<25) Gündelik yaşamda gereken yardımın derecesine göre de sınıflandırılır (aralıklı, kısıtlı, ciddi, sürekli yardım gerektirme) Hafif Düzeyde Zihinsel engelliler (Z.Y.= 8-11) Maksimum Potansiyelleri Özbakım becerileri Gramer kurallarına uygun konuşma Temel sosyal kuralları bilir ve uygular Basit işlerde çalışabilir Kendi başına alışveriş yapabilir. Sosyal ilişkide bulunabilir Sınırlılıkları Eğitimleri uzun tekrarlara dayanır Soyut kavramları öğrenemez Orta Düzeyde Zihinsel engelliler Z.Y.=6-8 • Maksimum Potansiyelleri • Yardımzı bazı temel özbakım ihtiyaçlarını karşılayabilirler • Reklam spotlarını ve çok basit metinleri okuyabilir • 2-3 aşamalı komutları takip edebilir • Temel akademik becerileri öğrenebilir Sınırlılıkları Bağımsız alışveriş yapamaz Tek başına bir yerden bir yere gidemez Yazılı iletişimi başaramaz Ağır Düzeyde Zihinsel engelliler Z.Y.=3-6 • • • • Maksimum Potansiyelleri Çatal ve kaşık kullanabilir Giyisilerini giyebilir Tuvalet eğitimi alabilir Sınırlılıkları Sürekli bakıma ve gözetime gerekisinimleri vardır. Hareket becerileri sınrılıdır Düzyazıları okuaymaz Alışveriş yapamaz Çok Ağır Düzeyde Zihinsel engelliler Z.Y.=3 ve daha küçük • Maksimum Potansiyelleri • Dökerek de olsa çatal kaşık kullanabilir • Tuvalet alışkanlığını kısmen kazanabilir Sınırlılıkları Nörolojik özürü de bulunmaktadır. Birden fazla engeli bulunabilri Sıklıkla hareket edemez Yönergeleri takip edemez Mental retardasyonun değerlendirilmesi • Gelişimsel testler kullanılarak yapılır – – – – Bayley Scales of Infant Development DENVER Ankara Gelişimsel Tarama Envanteri WISC-R (Wechsler Intelligence Scale for Childrenrevised) Mental retardasyon • • • • Sıklığı tüm toplum içinde %3’tür. %85’i hafif mental retardasyondur. Erkek:kız= 1.5:1 Mental retardasyon bir hastalık olmayıp, altta yatan patolojik durum sonucu oluşan bir belirti ya da bulgudur. Mental retardasyon etiyolojisi • • • • Prenatal Natal Postnatal çevresel nedenler Global gelişme geriliği – Motor • Kaba motor • İnce motor – – – – Konuşma ve dil Sosyal Duygusal Entellektüel Mental retardasyon ayırıcı tanısı • Öğrenme güçlükleri (Özgül öğrenme güçlükleri) – Okuma, yazma, matematik • • • • • • • Yaygın gelişimsel bozukluk Otizm Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu Anne yoksunluğu Kronik hastalıklar Duygusal problemler Serebral palsi Gelişme geriliği riski taşıyanların erken saptanması • Prematüre bebekler ya da doğum ağırlığı 2 kg’ın altındaki bebekler , • Yenidoğan döneminde sorunları olanlar (menenjit vb) • Gelişimsel kilometre taşlarına geç ulaşan bebekler –3-4. ayda başını tutamayan –3-4. ayda sosyal gülümsemesi olmayan –7-8. ayda destekli oturamayan –1 yaşında yürüyemeyen –1.5 yaşında tek sözcük söylemeyen • Erken bebeklik döneminde tekrarlayan konvülziyon. • 4-5 yaşında beslenme, giyinme ve tuvalet konusunda aileye bağlı olan çocuklar Eğitimlerinde dikkat edilmesi gerekenler • • • • • • Başarılı yaşantılar sağlama Sık tekrar Geri bildirim Çocuğun yeterlilik düzeyinin değerlendirilmesi Doğru yanıtları pekiştirme Bir defada öğrenilecek kavram sayısını sınırlama ISITME ENGELLİLER Tanım Doğuştan ya da sonradan işitme işlevinde oluşan azalma ya da işitme işlevinin yok olması • Çok hafif • Hafif • Orta • Ağır • Çok ağır İşitme kayıpları ve özellikleri Niteliği İşitme kaybı Özelliği Çok Hafif 27-40 desibel Zayıf ve uzak sesleri algılamakta güçlük çekerler, Sözcük gelişimlerine dikkat edilmelidir. Okul ortamında genelde sorun yaşamazlar Hafif 41-55 desibel Uzak sesleri ve sınıf ortamında bazı sesleri algılamakta güçlük çekerler Sözcük dağarcığı yeterince zengin olmayabilir Konuşma bozukluğu görülebilir orta 56-70 desibel Dil gelişimleri, kelime dağarcıkalrı ve dili kullanma beceriler yetersizdir. İşitme cihazına ihtiyaç duyarlar Erken yaşta özel eğitim ağır 71-90 desibel Dil gelişimi yetersizdir. Konuşma ve dil gelişimi için özel eğitim İşitme cihazına gereksinim duyarlar Çok ağır 91 desibel ve + Bazı yüksek sesleri duyabilriler. Ancak duyma daha çok titreşimlerin hissesdilmesi şeklindedir. Erken ve uzun süreli özel eğitimden yararlanmaları gerekemektedir Görme Engelliler • Engel nasıl Anlaşılır? Sağa sola amaçsız uzanma Sık sık biryerlere çarpma ve düşme Uzun süreli aynı yere bakma Sık sık gözlerini ovma ve kaşıma Resmin renklerini ayırt edememe Gözlerin kızarması ve yaşarması Nesnelere çok yakından bakma ve sürekli dokunmak isteme • • Görme engelliler her yaşta eğitim alabilir Yaygın Gelişimsel Bozukluklar • Otizm • Asperger sendromu • Rett sendromu OTİZM • Sosyal ilişkilerde,iletişimde ve yineleyen kısıtlı hareketlerde işlev bozuklukları bulunmaktadır. • Bozuklu 3 alanda kendini gösterir: 1. Sosyal etkileşim eksikliği 2. Sözel ve sözel olmayan ileitşimde yetersizlik 3. Hayal kurma ve yaratna gücünde sınırlılık Diğer belirgin özellikleri • Ritüeller • Baş kaldıran ve meydan okuyan davranışlar • Özel beceriler (müzik, matematik ve hafıza) Asperger sendromu • Diğer kişilerin duygularını fark etmedeki güçlükler nedeniyle iletişim ve ilişki kurmada güçlük çekerler. • Otizmden farklı olarak dilde daha az sorun yaşarlar • Normal ya da normal üstü zeka düzeyi • Hobilere ya da koleksiyonlara takıntılı ilgi • Rutin bir yaşamı severler. Rett Sendromu • Genellikle kızlarda görülür • Yaklaış 18 aya kadar normal gelişim gösterirlerken önce bir hızlı gerileme ardından da duraklama evresine girerler. • İnce ve açık renk derili yüzleri, sivri burun, küçük el ve ayaklar bazı tipik fiziksel özellikleri arasında yer alır • Ellerini uzun süre kullanamazlar • Tekrarlayan el hareketleri • El ve ayakta kasılma ve titremeler Özel Öğrenme Bozukluğu • Fiziksel duygusal nörolojik yada zeka düzeyleri ile ilgili herhangi bir problemleir olmamasına rağmen varolan potansiyellerini kullanamayan çocuklardır. • Sınıfta tembel ya da baarısız olarak nitlenedirilen pek çok öğrencinin gizil sorunu ÖZEL ÖĞRENME BOZUKLUĞU’dur. Türleri • • • • Disleksi Discalculi Yazılı anlatım bozukluğu Başka türlü adlandırılamayan öğrenme bozukluğu Sorun genellikle öğrenmenin dört aşamasından birindedir. • İnput (giriş): duyu organlarında gelen bilginin beyne iletilmesi • İşlem (bilginin anlaşılması, kaydedilmesi, organize edilmesi) • Bellek (depolama): Anlaşılan bilgi depolamak üzere kaydedilir. • Output (çıkış): beynin bilgiyi mesaj olarak hücrelere kaslara veya dile göndermesi DEHB • Aşırı hareketlilik • Dürtüsellik • Dikkat sorunları Aşırı hareketlilik belirtileri • Eller veya ayakların kıpır kıpır olması • Oturduğu yerden hemen kalma • Uygunsuz durumlarda da koşturup bir yerlere tırmanma • Çoğu zaman hareket halinde olma • Etkinliklere katılmada zorlanma Dürtüsellik Belirtileri • Soru tamamlanmadan cevabını verme • Bekleme güçlüğü • Başkalarının sözünü kesme Dikkat eksikliği belirtileri • • • • • • • Ayrıntılara dikkat edememe Dikkatsizce hatalar yapma Onunla konuşurken dinlemiyormuş gibi gözükme Zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınma Dikkatin dış uyaranlardan hemen dağılması Unutkanlık Yönergeleri izlemekte güçlük
