EKOLOJİ ve ÇEVRE BİLİMİ Son 25-30 yılda dünyada hızlı gelişme
advertisement
1.1. Ekolojik Sorunlar ve Toplumların Gündemine Yerleşmesi EKOLOJİ DERSİ 1 İnsanoğlu varoluşundan bu yana yaşadığı mekanı oluşturan doğadan çok yönlü olarak yararlana gelmiş, ancak bu ortam üzerindeki olumsuz etkisini 20. yüzyılın ikinci yansından sonra algılamaya başlamıştır. Zira bu tarihten sonraki hızlı nüfus artışı, aşırı kentleşme, endüstrileşme ve bunlara bağlı olarak hızlanan doğal kaynak kullanımı ve tüketimi gelişmişlik düzeyine bakılmaksızın tüm dünya ülkelerinde çevre sorunları olgusunu ortaya çıkarmıştır. EKOLOJİ DERSİ 2 Bu sorunlar gelişmiş ülkelerin karşılaştıkları bir olay olmaktan çıkmış tüm insanlığı ilgilendiren bir özellik kazanmıştır. Bu nedenle, çok yakın zamana kadar dünya ülkelerinin gündeminde sadece Ekonomik ve Politik sorunlar varken, 1970'li yıllardan sonra bunlardan daha da önemli bir üçüncü sorun olarak Ekolojik Sorunları yada daha dar anlamıyla Çevre Sorunları gündeme girdi (Şekil 1.1). EKOLOJİ DERSİ 3 EKOLOJİK SORUNLAR -Nüfus artışı -Besin gereksinimi -Mekan gereksinimi -Enerji gereksinimi -Erozyon -Biyolojik zenginliğin yok olması -Çevre kirliliği - EKONOMİK SORUNLAR POLİTİK SORUNLAR -Dış borç -Bölücülük -Teknolojik yetersizlik -Kıbrıs sorunu -İç tasarruf oranının düşüklüğü -Enflasyonun önlenemeyişi -AB’ne tam üyelik sıkıntıları 21.Yüzyılın eşiğindeki TÜRKİYE -İnsan hakları -AB konusunda Avrupa’nın tavrı Şekil 1.1.İnsanların güncel sorunları EKOLOJİ DERSİ 4 1.1.1 .Sorunların Ortaya Çıkışı Ekolojik sorunlar çok eskiden beri var olmasına karşın, bunların farkedilip tanınması çok sonra olmuştur. Tarihsel kayıtlara göre ekolojik sorunların başlangıcı eski medeniyetlere kadar uzanmakta ve hatta bir görüşe göre de insanlığın tarihi kadar eskiye dayanmaktadır. Dolayısıyla günümüz ekolojik sorunları birden bire ortaya çıkmamış, zaman içinde birikerek varlığını hissettirmişlerdir. EKOLOJİ DERSİ 5 1.1.1 .Sorunların Ortaya Çıkışı Ekolojik sorunlar çok eskiden beri var olmasına karşın, bunların farkedilip tanınması çok sonra olmuştur. Tarihsel kayıtlara göre ekolojik sorunların başlangıcı eski medeniyetlere kadar uzanmakta ve hatta bir görüşe göre de insanlığın tarihi kadar eskiye dayanmaktadır. Dolayısıyla günümüz ekolojik sorunları birden bire ortaya çıkmamış, zaman içinde birikerek varlığını hissettirmişlerdir. EKOLOJİ DERSİ 6 Ekolojik sorunlardan olan çevre kirliliği ya da bozulması çevreyi oluşturan öğelerin bu süreç içinde giderek niteliğini değiştirmesi ve değerini yitirmesiyle ortaya çıkar. EKOLOJİ DERSİ 7 Bununla beraber insan aktivitesi sonucu çevreye verilen zararlar uzun zaman doğanın kendini yenileyebilme yeteneği sayesinde fark edilmemiş ve hatta çevrenin zamanla bu kirliliği yok edebileceği kanısı yaygınlaşmıştır. EKOLOJİ DERSİ 8 Ancak zaman içinde doğaya bırakılan atıkların giderek artması doğanın kendini yenileyebilme yeteneğinin çok üstüne çıktığından çevre hızla bozulmaya başlamıştır. EKOLOJİ DERSİ 9 Yaşam mekanını oluşturan çevresel öğelerin gözle görülür bozulması ve tehlikeli düzeye erişmesi toplumları uyarmış, bazı toplu ölüm olaylarının görülmesiyle de konu insanlığın önemli gündem maddesini oluşturmuştur. EKOLOJİ DERSİ 10 Örneğin,1930 yılında Belçika'nın Meuse Vadisinde, 1948 yılında Pensilvanya'nın Donora kentinde ve 1952 yılında Londra'da oluşan hava kirliliği (İnversiyon olayı) kitlesel ölümlere neden olduğundan kısa sürede duyulmuş ve hava kirliliğine karşı önlem alınmasının gerekliliğine inanılmıştır. EKOLOJİ DERSİ 11 Aynı şekilde Japonya'nın Minimata Kentindeki asetaldehit üreten bir fabrikanın cıva içeren atıklarını körfeze bırakması sonucu buradaki midyelerde cıva birikimine neden olmuş ve bunları yiyen insanlarda Minimata adı verilen bir hastalık görülmüştür. Bunun sonucunda da zehirli atıkların içsu ve denizlere atılmaması gerektiği anlaşılmıştır. EKOLOJİ DERSİ 12 1.1.2.Sorunların Toplumların Gündemine Girişi Günümüzde dünya ölçeğinde ya da uluslararası boyutlarda dikkati çeken başlıca ekolojik sorun örneğini, sera etkisi, ozon tabakasının delinmesi, biyolojik çeşitliliğin azalışı, nükleer kirlilik, kimyasal (pestisid, petrol, ağır metal) kirlilik, asit yağmurları, çölleşme ve zehirli atıklar oluşturur. EKOLOJİ DERSİ 13 Bu sorunlar karşısında geleceğini düşünen ya da güvenceye almak isteyen insanlar çevre sorunlarıyla yakından ilgilenmeye başlamışlar ve dolayısıyla çevre sorunlarını değişik etkinliklerle toplumların gündemine sokmayı başarmışlardır. EKOLOJİ DERSİ 14 Daha 1969 yılında Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri U-Tant, en geç on yıl içinde Birleşmiş Milletler Örgütü üyesi ülkelerin eski çatışmalarını bir yana bırakarak çevreyi korumak, nüfus artışını yavaşlatmak ve yoksulları kalkındırmak için birleşmelerinin önemi üzerinde durmuştur. Birleşmiş Milletler Gene! Sekreterinin vurguladığı konular bir bakıma 1968 yılında kurulmuş olan ve insanlığın geleceğini sorgulayan Roma Kulübü'nün de ilgi alanını oluşturuyordu. EKOLOJİ DERSİ 15 Ancak sorun 1972 yılı Haziran ayında uluslararası kamuoyunun gündemine girmiş olup, Birleşmiş Milletler 5-16 Haziran 1972 tarihleri arasında Stockholm'de bir Çevre Konferansı düzenlemiştir. Bu konferansta çevre sorunlarının evrenselliği kabul edilmiş ve "Tek bir Dünya var" sloganı da belleklere yerleşmiştir. EKOLOJİ DERSİ 16 Stockholm konferansına gelinceye dek Birleşmiş Milletler bazı kurumları (UNESCO,FAO,WHO) çevreyle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgilenmeye başlamışlarsa da Birleşmiş Milletlerin doğrudan çevreyle ilgili işlerini yürütmekten sorumlu ilk kurumu, 1972 Stockholm konferansının hemen ardından oluşturulan Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP):dır. EKOLOJİ DERSİ 17 Birleşmiş Milletlerin çevreyle yakın ilgisinin diğer bir örneğini ele 1983 yılı Genel Kurulunda kurulması öngörülen Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu'dur. Komisyon başkanlığına G.H.Brundtland getirilmiş olup, komisyonun çalışmaları "Ortak Geleceğimiz" adı altında 1987 yılında bir rapor halinde yayınlanmıştır. EKOLOJİ DERSİ 18 Stockholm Konferansı'nın 20. yıldönümü nedeniyle Birleşmiş Milletler yeni bir Dünya Çevre Konferansı hazırlamıştır. 3-14 Haziran 1992 tarihleri arasında Rio (Brezilya)'da toplanan Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansına (UNCED) 178 ülkeden 30.000'i aşkın delege ve 7500 medya mensubu katılmıştır. EKOLOJİ DERSİ 19 EKOLOJİ ve ÇEVRE BİLİMİ Son 25-30 yılda dünyada hızlı gelişme, 1970’tan sonra çevre bilimi ile birleşmiş, 1958’de Henry Thoreau tarafından bir mektupta kullanıldı. 10 yıl sonra Ernst Haeckel Yunanca -oikos = ev, mekan ve –logos = bilim kelimelerinden yararlanarak Ekoloji terimini kullandı. EKOLOJİ DERSİ 20 EKOLOJİ ve ÇEVRE BİLİMİ Son 25-30 yılda dünyada hızlı gelişme, 1970’tan sonra çevre bilimi ile birleşmiş, 1958’de Henry Thoreau tarafından bir mektupta kullanıldı. 10 yıl sonra Ernst Haeckel Yunanca -oikos = ev, mekan ve –logos = bilim kelimelerinden yararlanarak Ekoloji terimini kullandı. EKOLOJİ DERSİ 21 EKOLOJİ ve ÇEVRE BİLİMİ Son 25-30 yılda dünyada hızlı gelişme, 1970’tan sonra çevre bilimi ile birleşmiş, 1958’de Henry Thoreau tarafından bir mektupta kullanıldı. 10 yıl sonra Ernst Haeckel Yunanca -oikos = ev, mekan ve –logos = bilim kelimelerinden yararlanarak Ekoloji terimini kullandı. EKOLOJİ DERSİ 22 C.Clements (1916) ekolojiyi “Toplumlar bilimi” yada “yaşam birlikleri bilimi” olarak kullandı. Elton (1927) “Hayvanların ekonomi ve sosyolojisi ile uğraşan bilimsel doğa tarihi” olarak; EKOLOJİ DERSİ 23 Çağdaş ekolog Odum (1963) ise “Doğanın yapısını ve işlevlerini inceleyen bilim dalı” En basit tanım; “Canlıların birbiriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalı” Üç grup ekolog Canlıların içinde yaşadığı fiziksel mekanı araştıran bilim dalı “karşılıklı ilişkiler bilimi” Doğal varlıkların yapı ve özellikleri ile aralarındaki karşılıklı ilişkileri araştıran bilim dalıdır. EKOLOJİ DERSİ 24 Bugün modern ekolojinin konusu doğal sistemleri araştıran öğeler arasındaki ilişkiler ile ekosferdeki enerji akışı ve madde döngüsü ve bunların kaynakları oluşturur, yani bilimler ağından oluşmuştur. EKOLOJİ DERSİ 25 Ekolojinin uğraş alanı bugün insanlar tarafından bozulmakta olan çevredir. Oysa yaşan canlı ve ortam arasında madde ve enerji akışı, canlılık için uygun yaşam alanı vb. EKOLOJİ DERSİ 26 Aşırı kentleşme ve teknoloji sonucu oksijen hızla tüketilmektedir. Örneğin; Bir boing 707 Atlantik’i geçmesi için 35 ton oksijen harcar. Ormanlar İnsektisidler EKOLOJİ DERSİ 27 Çevre bilimleri doğmuş. 20 yaşında ekoloji ile eş anlamlı değil. Çevre bilimleri: İnsan doğa ilişkilerini inceleyen uygulamalı ve disiplinler arası bir bilim dalıdır. Genelde Ekoloji (Çevrebilim), Çevre Biyolojisi, İnsan Ekolojisi ve Çevre Bilimleri ile karıştırılıyor. Zira ortak konuları var. Ekoloji ile Çevre Biyolojisi, İnsan Ekolojisi ile Çevrebilimleri eş sayılabilir. EKOLOJİ DERSİ 28 M.Ö. 300 Aristo’nun hocası Teofrostus’tan kalan yazılar, 1742 Fr. Reanmur; karıncalarla ilgili gözlemler, 1790 Linne bitkilerin büyümesinde çevre, 1798 Malthus insan populasyon analizleri, 1840 Leibig bazı kimyasal mad. Sınırlayıcı, 1849 Forbes Ege denizi hayvan topluluklarını incelemiş. 1869 E.Heackel ekoloji terimini kullanmış. 1877 Mobius; denizel biosönoz, EKOLOJİ DERSİ 29 1905 Blackman, 1911 Shelford, 1913 Adams, 1927 Charles Elton; “Hayvan ekolojisi”, 1934 Gause; “Yaşam savaşı”, 1942 Alee ve arkadaşları; “Hayvan ekolojisinin prensipleri”, 1954 Lack; “Hayvan populasyonlarının doğal dengesi”, 1956 Lotka “Matematiksel Biyoloji” önemli ekolojik yapıtlar. 1950-1960 Hakim yaklaşım EKOLOJİ DERSİ 30 Autoekoloji: Birey ekolojisi. Sinekoloji: Doğal birlikler. Modelleme yöntemleri, geniş alanlar söz konusu olduğunda kullanılır. EKOLOJİ DERSİ 31 Günümüzde doğal denge ve ekolojik dengenin korunması çok önemli. Çevre koruma ve ekonomi arasındaki savaş, ekoteknolojik yöntemlerle ortadan kaldırılmaya çalışılmaktadır. 1971 Odum ve 1980 Reichhof Organizasyon basamaklarını EKOLOJİ DERSİ 32 Evren Galaksiler Solar sistemler Gezegenler Dünya Ekosfer Ekosistem Kommuniteler EKOLOJİ Populasyon Organizmalar Organ sistemleri Organlar Dokular Hücre Protoplazma Molekül Atom Atom parçacığı Maddenin organizasyon basamakları ve ekolojinin ilgi alanı EKOLOJİ DERSİ 33 Birey ekolojisi Populasyon ekolojisi Ekosistem ekolojisi Autoekoloji Demekoloji Sinekoloji Ayrıca uygulamalı ekoloji ekoteknoloji EKOLOJİ DERSİ 34 EKOLOJİ 2. KONU Ekoloji, canlı ve cansız çevre arasında doğal olarak sürdürülen ilişkiler zincirini araştıran bir bilim dalıdır. Çevrenin değişimi, canlıdaki değişimle ya da ortadan kalkması ile sonuçlanır. Türler farklı yapılar kazanmasına neden olur. Yeryuvarı jeolojik zamanlar boyunca önemli değişmeler geçirmişler. Bitki ve hayvanlar bu değişmelere uyum göstermeye çalışmışlar. EKOLOJİ DERSİ 35 Mekansal evrim Yeryuvarının oluşumu ve evrimi Yaşı 1. Jeolojik yorum Taş kömürü yatakları 1/80 mm kalınlığına 1 yılda ulaşır. Yılda 6.107 ton tuz bugün 1.50x1016 ton, denizlerin yaşı 0.25x109 yıl. 2. Fiziksel yöntemler Helyum Uranyum Kurşun 7.600 kg Uranyum her yıl 1 gr Kurşun (Pb) verir. 3 milyar yıl. Bu yönteme göre 4.5-5 milyar yıl benimsenir. İlk etapta; toz yığını şeklinde ve büyük hacimli. Sonrasında soğuma ve yoğunlaşma ile son şeklini alır. EKOLOJİ DERSİ 36 Atmosfer ve hidrosferin oluşumu ve evrimi İlk evrede atmosfer ve hidrosfer yok. Uzayda metaller bileşik oluşturur. Çekirdek zonu: Demir, Nikel Manto zonu: Magnezyum , Demir Kabuk zonu: Magnezyum , Alimünyum EKOLOJİ DERSİ 37 Kabuk çevresinde Hidrosfer, Atmosfer ve hafif elementler var. Yanardağ aktivitesi ile bugünkü atmosfer ve hidrosfer oluştu. Serbest oksijen yok, ancak 3.8 milyar yıl önce oluşmuş. EKOLOJİ DERSİ 38 «* 540 MİLYON YIL ÖNCE Şekil 2.3. hareketler (Siever 1983) EKOLOJİ DERSİ 39 EKOLOJİ DERSİ 40 Yaşamın Başlangıcı ve Evrim Yaşam; Doğa üstü bir kuvvetin yaratma gücü, Madde ile birlikte ezelden beri var, Cansız maddeden kısa bir sürede aniden, İlk yeryuvarındaki okyanuslardaki koşullarda. EKOLOJİ DERSİ 41 Günümüzde yaşamın kökeni ile ilgilenen araştırıcıların çoğu 4. varsayımdan hareketle ilkel atmosfer koşullarını denediler. Bu araştırıcılara göre ilk atmosferde bulunan metan ve subuharından güneş ışınları ve elektirik boşanımı etkisiyle amino asitler oluşmuştur. Miller ilkel atmosfer koşullarını ve maddelerini düşünerek düzeneğini yapmıştır. Şimşeklerin ve diğer atmosfer olaylarının çok olduğu bir ortam Metan , hidrojen ve su kullandılar. EKOLOJİ DERSİ 42 Miller geniş bir cam kaba amonyak, metan ve hidrojen karışımını koydu ve bir başka kapta su kaynatarak buhar elde etti. Bu subuharını bir boru ile gaz karışımına verdi. Bir başka boruyla da gaz karışımını kaynamakta olan subuharı üzerinden geçirdi. Ancak ikinci boru soğuk su banyosundan geçirildiğinden subuharı yoğunlaşarak birikti. Gaz karışımı ise kaynar su buharı ile devamlı hareket ettirilmiş oldu. Bu sistemde enerji kaynağı olarak elektrik deşarjı kullanıldı (Şek. 2.4) EKOLOJİ DERSİ 43 Gazlar: metan, amonyak, hidrojenGazlar: metan, amonyak, hidrojen Gazlar: metan, amonyak, hidrojen Yoğunlaştırıcı Yoğunlaştırıcı Amino asitler Şek. 2.4. S. Miller’in yeryuvarının ilk evredeki koşulları sağlayarak amino asitleri elde ettiği deney 44 Amerikalı Bilim Adamları, Yapay Yaşam Oluşturulması Yolunda Önemli İlerleme Kaydetti ABD´deki Venter Enstitüsü bilim adamları, ilk yapay organizmanın yaratılmasında önemli ilerleme kaydederek, ilk kez bir bakterinin sentetik genomunu (DNA dizilimi) oluşturmayı başardı. Sonuçları Science dergisinin bugünkü sayısında yer alan araştırmaya katılan bilim adamları, bu DNA yapısının daha önce insan tarafından yaratılmadığını ve söz konusu basit bir organizma da olsa, genetik kodun yeniden yazıldığını belirtti. EKOLOJİ DERSİ 45 Bu buluşun, gelecekte, biyoyakıt üretimi, küresel ısınmayla mücadele ve ilaç üretiminde insanlığa büyük faydası olabileceği belirtiliyor. Daha önce, insanın gen haritasının çıkarılması için çalışmalarda bulunan Craig Enstitüsü´nün Craig Venter´ın da katıldığı araştırmayı yürüten Dan Gibson, yaptığı açıklamada, ´´Bu, araştırmacılarımız ve bu bilim için çok heyecan verici bir gelişmedir´´ dedi. EKOLOJİ DERSİ 46 Amaçlarının bir hücreye sentetik kromozom yerleştirmek ve ilk yapay organizmayı yaratmaya başlamak olduğunu belirten Gibson, bunun için çalıştıklarını söyledi. Gibson, bu araştırmanın, tamamıyla yapay bir organizmanın yaratılmasının üç aşamasından ikincisi olduğunu kaydetti. İlk aşamada, geçen yıl bir bakterinin DNA dizilimi, bir başka bakteriye başarıyla nakledilmiş ve bu bakteri değişik bir tür haline gelmişti. EKOLOJİ DERSİ 47 Son aşamada, Venter Enstitüsü araştırmacıları, ürettikleri "Mycoplasma Genitalium" bakterisinin sentetik genomundan yapay bakteri hücresi üretmeyi deneyecek. Venter Enstitüsü´nün genetik kodunu yazdığını açıkladığı "Mycoplasma Genitalium" bakterisinin basit bir organizma olduğu belirtiliyor. Açıklamaya göre bu bakteri, yaklaşık 580 gene sahip, insanın DNA diziliminde ise yaklaşık 36 bin gen olduğu hatırlatılıyor. EKOLOJİ DERSİ 48 Araştırmacılardan Nobel Ödüllü Doktor Hamilton Smith, ´´Büyük DNA dizilimlerinin yapay olarak yaratılmasının mümkün olduğunu gösterdik. Bu, biyoyakıt üretimi gibi önemli alanlarda yapılacak çalışmaların yolunu açabilir´´ ifadesini kullandı. Smith, "Yıllar önce bu araştırmaya başladığımızda, başarmanın ne kadar zor olacağını biliyorduk, çünkü balta girmemiş topraklarda macera arıyorduk´´ diye konuştu. EKOLOJİ DERSİ 49 Araştırmacılar, zehirli atıkların biyolojik açıdan zararsız hale getirilmesi ve karbondioksidin depolanmasında kullanılacak yapay organizmaların üretilmesinin de mümkün olduğunu söyledi. Enstitünün Kurucusu Craig Venter (61), geçen ekim ayında yaptığı açıklamada, laboratuvarda bulunan kimyasal malzemelerden sentetik bir kromozom ürettiklerini açıklamış ve ´´Bu kendi türümüzün tarihinde çok önemli felsefi bir adım. Genetik şifrelerimizi okumaktan bunu yazmaya doğru gidiyoruz´´ demişti. EKOLOJİ DERSİ 50 Tasarım ürünü genlerin iyi uygulanırsa önemli potansiyel yararları bulunduğuna inandığını belirten Venter, bunun uzun vadede önceden düşünülemeyen alternatif enerji kaynağı olarak kullanılabileceğine işaret etmişti. EKOLOJİ DERSİ 51 Aşırı karbondiyoksidi soğurabilecek bir bakterinin elde edilebileceğini ve bunun küresel ısınmayla mücadelede kullanılabileceğini ya da tamamen şekerden bütan veya propan gibi yakıtlar üretilebileceğini söyleyen Venter, ´´Büyük düşüncelerimiz var. Yeni bir yaşam sistemi oluşturmaya çalışıyoruz´´ diye konuşmuştu. 25.01.2008 17:10:27 EKOLOJİ DERSİ 52 EKOLOJİ DERSİ 53 EKOLOJİ DERSİ 54 1. Zaman: Paleozoik Yaklaşık üç yüz milyon yıl süren Paleozoik zaman, çok hücreli canlıların ortaya çıktığı, gelişip yaygınlaştığı ve ekosistemin baskın yaşam biçimi haline geldiği zaman dilimidir. a) Kambriyen İklim ılıman ve dünyanın büyük bir kısmı sığ deniz halinde. Trolobitler, Mollusklar ve Brachipodda ortaya çıkmış. Kambriyen’den bir manzara EKOLOJİ DERSİ Trilobit 55 b) Ordovisyen Yumuşak ve ılıman bir iklim hakim. Ordovisyen döneminden bir manzara EKOLOJİ DERSİ c) Silüriyen Yerküre sıcak bir döneme girer. Silüriyen yaşamından bir manzara 56 d) Devoniyen Karasal bitki ve omurgasızlar gelişir. Denizel omurgalılarda büyük değişmeler vardır, balıkların ataları ortaya çıkar. e) Karbonifer Sıcak ve nemli, yeni dağlar ve kömür yatakları mevcut. Karasal bitkiler üstündür. EKOLOJİ DERSİ 57 f) Permiyen Kuzey yarımküre sıcak ve kurak, güney yarımküre de buzul devri koşulları hakim. Mevsimsel farklar, Yeşil yapraklı bitkilerde azalma görülüyor, kurak ve soğuğa dayanıklı yaprağını döken bitkiler ortaya çıkıyor. Karasal böcekler EKOLOJİ DERSİ 58 2. A. Zaman: MEZOZOİK Trias Sıcak, kurak ve kısmen nemli, Denizel omurgasızlar azalma gösteriyor. Genelde sürüngenler hakim. B. Jura İklim ılıman ve yağışlı; Asya, Avrupa ve Amerika’nın büyük kısmı su altında. Kireç taşları oluşumu. C. Kretase Avusturalya buzlu diğer yerler ılıman, Çiçekli bitkilerde ve balıklarda artış var. EKOLOJİ DERSİ 59 3. Zaman: Senozoik PALEOJEN Paleosen: Tropik koşullar, memelilerin gelişmesi Eosen: İklim ılımandır. Böceklerde büyük gelişme var, keseli memeliler yaygınlaşır. Balıklar bugünkü durumunu alır. Oligosen: Ilıman, bazı yerlerde serin kış. Alplerin oluşumu başlar. İklimin biraz soğuması ile kuzey bitki ve hayvanları güneye kayar. EKOLOJİ DERSİ 60 NEOJEN Miyosen: Bazı bölgeler sıcak kurak ve bazı bölgeler sıcak nemli. Yeni ağaç türleri çıkar, kemikli balıklar çoğalır. Pliyosen: İklim bugünkü gibi, -Kuzey Denizi, Karadeniz ve Aral Gölü ile sıra dağlar oluştu. -Denizel biota bugünkü gibi. EKOLOJİ DERSİ 61 KUATERNER (İnsan ortaya çıktığı için ANTROPOZOİK) Pleistosen: Periyodik buzullaşma ve göl oluşumu gözleniyor. Birçok kuzeyli form güneye hareket etti ya da ortadan kalktı. Avrupa türleri güneye hareket etti. Holosen: 25 bin yıl önce. İklim giderek ılımanlaştı. Buzullar çözülmeye başladı. Karalar bugünkü duruma geldi. Kuzey Afrika ile Ortadoğu'da çöl hakim oldu. Avrupa’da ise orman. EKOLOJİ DERSİ 62 Doğal seçilim ve türlerin oluşumu Doğal seçilim Jeolojik zamanlar boyunca yeryuvarında oluşan değişmeler bitkisel ve hayvansal organizmaların da evrimine neden olmuştur. Yavaş ve kesiksiz uyum sağlamışlar ya da ortadan kalkmışlar. Uyumda birey farklılıkları Yeryuvarı dinamik, gezegen + fiziksel mekan değişmekte + insanın neden olduğu değişmeler sözkonusudur. Canlılarda uyum Bir canlının belirli biotik ve abiyotik koşullara sahip bir ortamda yaşayabilmesini sağlayan yetenek ve özelliklerin tümüne .........(Adaptasyon) denir. EKOLOJİ DERSİ 63 EKOLOJİ DERSİ 64 EKOLOJİ DERSİ 65 EKOLOJİ DERSİ 66 Levhalar Niçin Hareket Eder? Levha tektoniği kuramını belgeleyen kanıtlar artık inandırıcı bir düzeye ulaştığından levhaların hareketi kavramı bugün benimsenmiştir.Bundan sonraki aşama söz konusu bu hareketlerin itici gücünü tespit etmek olacaktır.Bu gücün kökeniyse yerkürenin incelenmesi çok zor olan derin katmanlarında aramak gerekir. Levhaların yer değiştirmesinden iç mantoda oluşan konveksiyon akımlarının sorumlu olduğu, genel olarak kabul edilen bir fikirdir.Bu akımlar hücreler oluşturarak tektonik sırtların altında ıraksarlar. EKOLOJİ DERSİ 67 EKOLOJİ DERSİ 68 EKOLOJİ DERSİ 69 EKOLOJİ DERSİ 70 EKOLOJİ DERSİ 71 EKOLOJİ DERSİ 72 EKOLOJİ DERSİ 73 EKOLOJİ DERSİ 74 EKOLOJİ DERSİ 75 EKOLOJİ DERSİ 76 EKOLOJİ DERSİ 77 EKOLOJİ DERSİ 78 EKOLOJİ DERSİ 79 EKOLOJİ DERSİ 80 EKOLOJİ DERSİ 81 EKOLOJİ DERSİ 82 EKOLOJİ DERSİ 83
