Genel Bilgiler Her yaşta görülebilmekle beraber şişman, kısa boyunlu, orta yaş ve üzerindeki erkeklerde sık Prevalans genel populasyonda en az %4 (♂) ve %2 (♀) civarında; pik 5-7. dekatlarda Erişkinlerde erkek/kadın oranı: 8:1 (menopozdan sonra fark ; 2:1) Yapısal özellikler dışında patofizyolojide santral mekanizmalar da sorumlu: - Üst solunum yolu kaslarının (dilatörler) disfonksiyonu → EMG - Solunumun kontrolünde Cheyne-Stokes benzeri düzensizlik Genel Bilgiler Belirtiler • Sürekli yorgunluk, GAU – İş performansında azalma – Günlük yaşam kalitesinde – Trafik kazalarının sayısında • Hipertansiyon • Horlama – Tanıklı apne epizodları – Tıkanma-boğulma hissi Diğer belirtiler – Gece veya sabah başağrısı – Noktüri (Atrial Natriüretik Peptid=ANP) – Gece terlemeleri – Unutkanlık, konsantrasyonda – Gastroesofageal reflü – Sabah ağız kuruluğu – Libido azalması, empotans – Psikiyatrik belirtiler (irritabilite, aşırı sinirlilik, depresyon…) – Çocuklarda gelişim geriliği,okul başarısında Genel Bilgiler Tedavi edilmemiş olgularda HT prevalansı en az %50 Esansiyel HT olgularının ortalama %50’sinden sorumlu Pulmoner HT ve cor pulmonale Kardiyak aritmiler - Sinus bradi-taşiaritmileri (30-120/dk; apnede ) - II. derece AV bloklar; hatta 13 sn’ye varan kalp durmaları ! - Prematüre ventriküler atımlar - Ventriküler taşikardi epizodları Genel Bilgiler Miyokard infarktüsü ve inme riski, UAS’da ve hatta basit horlamada daha yüksek AI>20 olan tedavili ve tedavisiz olgularda 5 yıllık yaşama oranı sırasıyla %100 ve %70 Kardiyo-vasküler ölüm oranı UAS’da daha sık (ABD) Genel populasyonda pik ölüm yaşı UAS’da 55-64 diğerlerinde 72 ! PSG (Tanımlar) Tıkayıcı Tip Apne → Göğüs-karından yapılan solunum hareketleri kayıtlarında, solunum eforunun artarak sürmesine rağmen, ağız-burun solunumunun en az 10 sn süreyle durması Hipopne → Yine en az 10 sn süreyle ağız-burun solunum amplitüdünde en az %50 oranında düşme Ayrıca bunların anlamlı O2 desatürasyonlarıyla birlikte olması gerekli Apne-hipopnelerin ortalama süreleri genellikle 20-40 sn; ancak şiddetli olgularda birkaç dakika sürenleri de oluyor! PSG (Tanımlar) Santral apne → Hem ağız-burun hava akımının hem de solunum eforunun en az 10 sn süreyle durması Mikst apne → Apnenin santral tipte başlayıp, tıkayıcı tipte devam etmesi AI (apne indeksi) → Uykuda saat başına düşen apne sayısı AHI (apne-hipopne indeksi)→ Uykuda saat başına düşen apne ve hipopne sayısı* RDI (Anormal solunum olayı indeksi=Respiratory Distress Index)→ Saatteki apne, hipopne ve solunum eforu sonucu uyanma (arousal vb.) sayısı *Apne indeksi>5 → Uyku-apne sendromu PSG Santral apne Mikst PSG Tıkayıcı apne CPAP – Sürekli pozitif hava basıncı hava yolunu açık tutar – Titrasyon önemli – %100 etkili CPAP tedavisi n-CPAP Aleti Sullivan V Elite Maske Nemlendirici (ısıtmalı veya doğrudan geçişli) Eskiden Kullanılan Ekipmanlar Glue-on mask 1985 Vortex blower 1983-88 Glue-on Mask 1985 350 made Günümüzdeki CPAP aletine örnek BIPAP Nedir? BiPAP’ın temel farkı, uykuda iki farklı basınç uygulamasıdır. Soluk verme sırasında alet tarafından üflenen basınç, soluk alma sırasındakinden düşüktür. CPAP Endikasyonları Semptomlardan bağımsız olarak, AI ≥ 20 veya AHI ≥ 30 AHI ≥ 10 ve gündüz aşırı uykululuğu olanlarda RDI ≥ 10 ve gündüz aşırı uykululuğu olanlarda Uyku-apne sendromuna KOAH’ın eşlik ettiği Overlap sendromunda CPAP endikedir CPAP Endikasyonları (2) Vücut Kütle İndeksi (kilo / boy x boy) = BMI > 35 ve gündüz aşırı uykululuğu olanlarda İleri yaşlarda (≥ 60) ortaya çıkan tüm uykuyla ilişkili solunum bozukluklarında Kardiyak / serebrovasküler hastalıkların eşlik ettiği tüm uykuda solunum bozukluğu olgularında O2 satürasyonu ≤ %85 olan ve cerrahi tedavi düşünülen hastalarda, post-op gelişebilecek ödemi amacıyla pre-op kullanmak üzere CPAP endikedir ! CPAP Titrasyonu EEG içermeyen PSG tetkikleri (kardiyorespiratuar uyku incelemesi) CPAP endikasyonu için kullanılamaz. Yani incelemelerin deneyimli ve tam donanımlı uyku merkezlerinde yapılması gerekir. Bu merkezlerin yeterliliği Türkiye’de TUTD (Türk Uyku Tıbbı Derneği) tarafından belirlenmektedir. Hastadaki tüm anormal solunum olaylarını ve O2 desatürasyonlarını, her pozisyonda ve uykunun her fazında ortadan kaldıracak basınç düzeyinin belirlenmesine “titrasyon” adı verilir. Titrasyon için hasta, uyku laboratuarında en az bir gece yatırılarak, PSG ile aynı anda basınç ayarlaması yapılır. CPAP Titrasyonu (2) Hasta n-CPAP maskesi takılarak yatırılır; aynı anda tanı gecesinde de incelenen parametrelerin kaydının yapıldığı PSG başlatılır. Basınç 4 cm H2O düzeyinden başlayarak kademeli olarak arttırılır. Anormal solunum olayları kaybolduğu halde O2 düzeyi %88’in üzerine çıkmazsa BIPAP uygulamasına veya O2 ilavesi yoluna gidilir. Çok yüksek basınç gerektiren olgularda veya overlap sendromunda da gerekirse BIPAP titrasyonuna geçilebilir. Hasta CPAP cihazını tolere edemiyorsa BIPAP veya autoCPAP gibi bir cihazın uygulanmasına geçilebilir. Huzursuz Bacaklar Sendromu (Restless Legs Syndrome) Uyku öncesi uyanıklık ve/veya gece içi uyanıklıklar sırasında ortaya çıkan Uykuya dalma ve /veya sürdürmede zorluğa yol açan Ekstremitelerde (özellikle bacaklarda) tarifi mümkün olmayan, son derecede rahatsız edici huzursuzluk hissi veya paresteziler (dizesteziler) “Elektriklenme, iğnelenme, karıncalanma, sızı, yanma, ağrı, sıcaklık, üşüme…” Huzursuz Bacaklar Sendromu Tanı Kriterleri Genellikle bacaklarda huzursuzluk hissi veya hoş olmayan duyuma eşlik eden, karşı konulamaz hareket etme ihtiyacı Semptomların istirahat halinde (oturma, özellikle yatma gibi hareketsiz durumlarda) ortaya çıkması ve/veya artması Hareket ile semptomlarda rahatlama veya tamamen ortadan kalkma Semptomların akşam veya gece saatlerinde ortaya çıkması veya daha belirgin olması Semptomların diğer medikal, nörolojik, mental hastalıklarla veya madde-ilaç kullanımı ile açıklanamaması Huzursuz Bacaklar Sendromu Tanı Kriterleri PSG endikasyonu yoktur, tanı anamneze dayanır; ancak yapılırsa: Periodic limb movements during wakefullness=PLMW PLMWI >15 (süre kriteri: 10 sn) Suggested Immobilisation Test=SIT gece, 1 saat, PLMW>40 Soru: Akşamları bacaklarınızda hareket ile rahatlayan rahatsız edici bir duyum hissediyor musunuz? Huzursuz Bacaklar Sendromu Prevalans % 5-15 arasındadır. Yaşlı populasyonda artar. Huzursuz Bacaklar Sendromu Başlangıç yaşı 27.2 Hastaların %45’inde ilk semptomlar 20 yaşından önce! Hastaların %13’ünde semptomlar 10 yaşından önce ortaya çıkabilir (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Boz.-dikkat!!!) Prevalans yaşla birlikte artar Hastaların yaklaşık %80’inde uykuda periyodik bacak hareketleri de (PLMs) oluyor. Huzursuz Bacaklar Sendromu İdiyopatik / Primer Ailesel-herediter form (otos. dominant geçiş?) değişik ailelerde kromozom 12q, 14q, 9p Sporadik form Semptomatik / Sekonder Huzursuz Bacaklar Sendromu Semptomatik/Sekonder Periferik nöropati (hastaların %33’ünde) Gebelik (3. trimestrde %23, doğum sonrası %3) Anemi (serum ferritin normal veya , serum ferritin değerleri HBS şiddeti ile korele, BOS ferritin , SSS demir ) Diabetes mellitus Üremi (özellikle dializ hastalarında) Romatoid artrit KOAH Malign hastalıklar Radikülopati Kronik miyelopati B12, folik asit ve Mg eksikliği Çocuklarda ADHD (>%12) Huzursuz Bacaklar Sendromu Haftalar veya aylar süren remisyon ve alevlenme dönemleri Yaşam boyu Remisyon ve alevlenmeleri belirleyen faktörler??? - Aşırı fiziksel aktivite - Çok sıcak veya soğuğa maruz kalma - Mevsimsel özellik