adalet bakanlı*ı ceza *ler* genel müdürlü*ü ma*dur hakları da*re ba

MAĞDUR HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞI
SEVAL GALİP
SOSYAL HİZMET UZMANI
ÜLKEMİZDE
AİLE MAHKEMELERİ UYGULAMALARI
Kanunda Öngörülen
Mevcut
 Her ilde
 64 il
 Her ilçe
(Merkez Nüfus +100.000)
 93 ağır ceza
merkezi
TOPLAM:
157 aile
mahkemesi hizmet
sunmaktadır.
Türkiye’deki aile mahkemeleri
4787 sayılı “Aile Mahkemelerinin
Kuruluş, Görev ve Yargılama
Usullerine Dair Kanun”la kurulmuş
ve 9 Ocak 2003 tarihinde
yürürlüğe girmiştir.
Aile mahkemeleri Adalet Bakanlığınca Hakimler ve
Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak
her ilde ve merkez nüfusu yüz binin üzerindeki her
ilçede, tek hakimli ve asliye mahkemesi derecesinde
olmak üzere kurulur.
 Kimler
Görev Yapar?

Hakim

Kalem Personeli
Uzmanlar
 (Psikolog, Pedagog ve SHU)





Adlî yargıda
görevli,
Evli ve çocuk
sahibi,
Otuz yaşını
doldurmuş
Ve tercihen aile
hukuku alanında
lisansüstü eğitim
yapmış
Her aile mahkemesine;
tercihen;
 Evli ve çocuk sahibi,
 Otuz yaşını
doldurmuş
 Aile sorunları alanında
lisansüstü eğitim
yapmış olanlar
arasından, birer
psikolog, pedagog ve
sosyal çalışmacı
atanır.




Mahkemece davanın esasına
girilmeden önce veya davanın
görülmesi sırasında, istenen
konular hakkında taraflar
arasındaki uyuşmazlık nedenlerine
ilişkin araştırma ve inceleme
yapmak ve sonucunu bildirmek,
Mahkemenin gerekli gördüğü
hallerde duruşmada hazır
bulunmak, istenilen konularla
ilgili çalışmalar yapmak ve görüş
bildirmek,
Hâkim tarafından alınmış
koruyucu, eğitici ve sosyal
önlemlerin yerine getirilmesini ve
takibini sağlamak,
Mahkemece verilecek diğer
görevleri yapmak.
PEDAGOG PSİKOLOG
AİLE
MAHKEMELERİ
TOPLAM = 407
126
148
SOSYAL
HİZMET
UZMANI
133
Eşlerin, psikolojik olarak doyum
sağlayamadıkları, beklenti ve gereksinmelerini
karşılayamadıkları evlilik yaşantılarına yasal
olarak son vermeleridir( Özşen, 2006:77).
BOŞANMA NEDENLERİ
Türk Medeni Kanununa (2001) göre boşanmanın sebepleri;
 Zina,
 Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış,
 Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme,
 Terk,
Özel
Boşanma
Nedenleri
 Akıl hastalığı,
 Şiddetli geçimsizlik
Genel
Boşanma
Nedenleri
BOŞANMA SONUCU ORTAYA
ÇIKAN KONULAR
1. VELAYET
2. NAFAKA
 Tedbir Nafakası
 Yoksulluk Nafakası
 İştirak Nafakası
 Yardım Nafakası
2. KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI KARARI
(ÇOCUK TESLİMİ)
 Medeni
Kanunun 335 - 351.maddeleri
arasında düzenlenmiştir. Çocuğun doğması ile
velayet hakkı kazanılır. Türk Hukuk
sisteminde çocukluğun başlangıcı kişiliğin
kazanılmasına bağlanmıştır. Çocuğun tam ve
sağ doğması ile ana babanın velayet hakkı
başlar.
 Velayet
sorunu Aile Mahkemesine mutlaka
boşanma davası ile gelmez. Velayet davası
mahkemeye velayetin kaldırılması (Velayetin
Nez’i) veya değiştirilmesi davası şeklinde de
gelebilir. Bu durumda taraflar daha önce
boşanmış olmakla bir eşe velayet bırakılmış,
ancak velayetin iyi ifa edilmediği iddia
edilmiştir. Bu tür bir davada hâkim uzman
araştırmasını mutlaka yaptırmalı ve mümkün
mertebe
velayete
konu
çocuğu
da
dinlemelidir.
 Ortak
Velayet Kavramı Nedir?
Türk Medeni Kanununun önemli bir eksikliği olan
”Ortak Velayet Kavramı” sözlük anlamında velâyet;
sevmek, sahip çıkmak, yardım ve idare etmektir.
Hukuk alanında velâyet ise; bir başkasına sözünü
geçirmek onun üzerinde egemenlik ve otorite
kurmak yetkisidir.
Geniş anlamda velâyet; küçüklerin, bazı durumlarda
da ergin kısıtlı çocukların kişiliklerinin ve mallarının
korumasıyla, onların temsili konusunda ana babanın
sahip oldukları hak ve yükümlülüklerin tümünü ifade
etmektedir.
Türk Medeni Kanunun Velayet
Konusundaki Eksikliği
Ana babanın boşanmasından sonra evlilik içi ortak
çocukları
üzerindeki
velâyeti
birlikte
kullanabilmelerinin mümkün olup olmadığı 1980’li
yıllarda tartışılmaya başlanmıştır. Daha önceleri
annenin ev işi ve çocukla ilgilenmesi, babanın
maddi gelir temin etmesi yeterli görülmekte iken
zaman ilerledikçe babaların da velayet konusunda
talepte bulunmaları velayet konusunda uzlaşmayı
gerektirmiştir.
 Nafaka,
tanım
olarak
bir
kimsenin
geçindirmekle yükümlü olduğu kişilere
mahkeme tarafından bağlanan aylık olup
ailenin ve dolayısıyla toplumun korunması
amacına yönelik olarak konulmuş bir
önlemdir. Nafaka, eşler lehine boşanma
davası ile birlikte, boşanma davasından
bağımsız olarak, boşanma davasından sonra
talep edilebileceği gibi; müşterek çocuklar,
altsoy, üstsoy ve kardeşler için de talep
edilebilir.


Boşanma davasının açılmasıyla dosya önüne gelen hakim bazı
konularda re’sen karar almak zorundadır. Bu konulardan bir
tanesi
de
eşlerin
geçiminin
nasıl
sürdürüleceğidir.
Boşanma
davasının açılmasından sonra, boşanma davası
süresince geçimi için ihtiyaç duyacak eşe diğer eşin ödemesine
mahkemece karar verilen nafaka çeşidine tedbir nafakası adı
verilir. Tedbir nafakası, boşanma davasında verilecek boşanma
kararının kesinleşmesine kadar devam eder.


Tedbir Nafakası Nedir?
Yoksulluk Nafakası Nedir?
Yoksulluk nafakası, boşanma kararı ile birlikte ihtiyaç duyan eş
lehine diğer eşin ödemesine hükmedilen ödemedir. Bu
nafakanın eş lehine hükmedilmesi için nafaka bağlanacak eşin
kusurunun diğer eşten daha ağır olmaması gerekir.


İştirak nafakası, boşanma davasında verilen boşanma kararı ile
müşterek çocuğun velayeti kendisine bırakılmayan eşin,
velayet bırakılan eşe, müşterek çocuğun bakımı, eğitimi vb.
giderleri için ödemesi gereken para olarak tarif edilmektedir.
Öğretide iştirak nafakasına çocuk bakım nafakası adı da
verilmektedir. İştirak nafakası, açılan davada hâkimin tedbiren
karar vermesi ile başlar çocuğun ergin olmasına yani 18 yaşına
kadar sürer.


İştirak Nafakası Nedir?
Yardım Nafakası Nedir?
Yardım nafakası, Türk Medeni Kanunu’nun 364 ve devamı
maddelerine göre yardım edilmediği takdirde yoksulluğa
düşecek yakın akrabaların geçinmesi için gerekli yardım
talebidir. 18 yaşını doldurmuş üniversite eğitimine devam eden
ergin çocuk da yardım nafakası adı verilen bu nafakayı alabilir.
Çocuk teslimi: Çocuğun velâyet-vesayet değişimi ya da
başka bir sebeple hali hazırda bulunduğu yerden
alınmasına
hükmeden
bir
mahkeme
kararına
dayanılarak, bir kimseden alınıp, başka bir kimse ya
da kuruma teslim edilmesi
Çocukla kişisel ilişki kurma:
Çocuğun velâyetinin
kendisine bırakılmayan taraf veya üçüncü kişi ile
çocuk arasında kurulan, onlarla görüşme, belirli yer ve
zamanda onunla birlikte olma, sevgi bağı kurma ve bu
bağı devam ettirmeye yönelik bir ilişki

Kişisel ilişki kurma hakkı Türk Medeni Kanununun 323, 324, 325 ve
326. Maddelerince düzenlenmiştir. Türk Medeni Kanununun 323.
maddesi hükmüne göre, “Ana ve babadan her biri, velâyeti
altında bulunmayan veya kendisine bırakılmayan çocuk ile uygun
kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkına sahiptir.”

Türk Medeni Kanununun 182/II hükmüne göre “Velâyetin
kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin
düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlâk
bakımından yararları esas tutulur.”. Türk Medeni Kanununun 325.
maddesinde yer alan “Olağanüstü hâller mevcutsa, çocuğun
menfaatine uygun düştüğü ölçüde çocuk ile kişisel ilişki
kurulmasını isteme hakkı diğer kişilere, özellikle hısımlarına da
tanınabilir” hükmü ile üçüncü kişilerin kişisel ilişki hakkı
düzenlenmiştir.

Ana baba ile çocuk arasındaki ilişki hukuken önemlidir. Bu ilişkinin
kurulmasına ve bu ilişkiye, bir takım hukukî sonuçlar bağlanmıştır.
Bununla birlikte, ana baba ile çocuk ilişkisi salt hukukî bir ilişki değil,
aynı zamanda duygusal bir ilişkidir. Anne/baba ve çocuk arasında
yabancılaşma oluşmaması için ana baba ile çocuk arasındaki olumlu
olumsuz deneyimlerin, duygusal paylaşımın devam etmesi gerekir. Bu
ise, hukuken ana baba ile çocuğun kişisel ilişki kurma hakkına sahip
olması ile gerçekleşebilir. Bu nedenle, kişisel ilişki hakkı; çocuktan
ayrı olan ana ve babanın, yetişmesine katkıda bulunmuş olduğu
çocuğun gelişimi hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamak, hısımlık
ilişkilerini sürdürmek, yabancılaşmayı önlemek ve nihayet her iki
tarafın da sevgi gereksinimlerini tatmin amacını güder.

Kişisel ilişki hakkı, hak sahibine çocuğun yaşamına müdahale hakkı
vermediği, ancak özlem giderme hakkı verdiği için velâyet hakkının eş
değeri değildir. Bu nedenle, kişisel ilişki kurma hakkı, velâyetin
eksiğidir. Kişisel ilişki kurma hakkı, ana/baba ile çocuğa belirli gün ya
da saatlerde görüşme, birbirlerinden haberdar olma, birbirlerinin
yaşamında olma, yetkisi veren bir haktır.
 Ana-Babalar
 Çocuklar
 Avukatlar
 Uzmanlar
 İcra
Müdürlüğü Personeli
 Diğer Kişiler
MEVZUAT VE UYGULAMADAN KAYNAKLANAN
SORUNLAR
Velayet ile ilgili Uygulamada Yaşanan Sorunlar
-Velayet hakkının kötüye kullanılması

-Velayet hakkının çocuğu kullanarak verilecek
na-fakadan kaçmak veya karşı tarafa acı çektirmek
amacıyla istenmesi,

-Velayet hakkını kullanmak amacıyla isteyen
tarafın
müşterek
çocuk
ile
yeterince
ilgilenmemesi ve onun ihtiyaçlarını ihmal etmesi,
• Uzman desteği
• Ortak velayet kurumunun değerlendirilmesi

Nafaka Uygulamasında Yaşanan Sorunlar

-Kayıt dışı gelir nedeniyle gerçek gelirin tespit
edilememesi

-Nafaka
tahsilinin
icra
yerine
kaynaktan
kesilmesi, Aksi halde icra takibi yapılması

-Ömür boyu Nafaka uygulamasının yeniden
değer-lendirilmesi (Nafaka yerine Sosyal yardım)

-Nafaka Borcunu Ödememe suçunun yeniden
düzenlenmesi
Çocuk Tesliminde Yaşanan Sorunlar

-Çocuk teslimlerinin icra vasıtasıyla yapılması

-Çocuğun kişisel ilişki kurmayı reddetmesi hali

-Çocuk teslimine muhalefet suçunun yeniden
düzenlenmesi (Tebligat şartı gibi şekil şartlarının
kaldırılması)