ses kartları - WordPress.com

HAZIRLAYANLAR
12554047
12554019
SEDA TAŞÇI
SEVDA OCAK
KONU:SES KARTLARI
Ses kartı bilgisayardaki dijital ses verilerini analog ses
sinyallere, analog ses sinyallerini de bilgisayarda
işlenebilecek dijital sinyallere dönüştürür.
Ses kartları anakartn genişleme yuvasına
takılır.Bilgisayarda ses kartı olmaması bilgisayarın
çalışmasını engellemez. Sadece ses ile ilgili işlemler
yapılmaz.
SES KARTININ
GÖREVLERİ
Ses
sinyallerini kaydetmek
Ses sinyallerini sentezlemek
Ses sinyallerini karıştırmak ve
degiştirmek
Ses sinyallerini yürütmek (çalmak)
Ses sinyallerini ayarlamak
SES KARTLARI İLE
İLGİLİ EK BİLGİLER
***
•Bilgisayarlar POST (Power on self test) sırasındaki
hatalar gibi problemleri bildirmek için temel sesleri
çıkartma yeteneklerine sahipti.
***
•1984’de Macintosh gibi sistemler yüksek kalitede
ses becerileri içermeye başladı.
***
•Bir PC de ses donanımı Crystal ,Analog Devices,
Sigmatel, ESS gibi firmaların anakart üzerinde
bulunan bir ses çipi yada bir veri yolu yuvasına
takılan , PCI veya ISA genişleme kartı üzerindeki
bir ses adaptörü olarak bulunabilir
SES KARTLARININ
KULLANDIĞI
TEKNİKLER
Örnekleme :
Dış ortamlardan girilen analog ses sinyalinin bilgisayarda
kullanılabilmesi için dijital sinyallere dönüştürülmesi gerekir.
Analog sinyalin dijital sinyale dönüştürme işlemine örnekleme
denir. Ses kartının örnekleme bit sayısı arttıkça ses kalitesi ve
ses kaydı veri miktarı artar.
Frekans Modülasyonu (FM) :
Frekans modülasyonu yeni sesler üretir. FM sentezleyicileri sesi,
taşıyıcı olarak adlandırılan ikinci bir ses dalga formu ile
birleştirir. İki dalga formunun frekansları birbirine yaklaştığında
karışık bir ses dalga formu oluşur. FM sentezinin amacı bir müzik
enstrümanın dalga formunu elde etmektir.
Dalga Tablosu (Wave Table) :
Dalga tablosu yöntemi, müzik aletlerinin sesini çıkarırken müzik
aletlerinin gerçek seslerinden yararlanılır. Dalga tablosu yöntemi
önceden kaydedilmiş sesleri birleştirerek müzik oluşturur. Bu
müzik aletlerinin sesleri üretim sırasında ses kartının silinemez
belleğine kaydedilmiştir. Gelişmiş ses kartları yardımıyla
bilgisayara sesle kumanda etme olanağı da çıkmıştır. Gelişen ses
kartları teknolojileri, ses algılama (voice recognition)
programlarını kullanarak okunanları metne çevirir.
SES KARTI ÇEŞİTLERİ
Veriyolu Standardına Göre:
ISA
- PCI
- PCI-Express
-
Fizik Yapısına Göre:
-
- Anakartta bir entegre olan (onboard) ses kartı
- Anakartın genişleme yuvasına takılı olan ses kartı
Ses kartları anakartın PCI veya ISA slotuna
takılır. ISA slotuna takılan ses kartları
günümüzde kullanılmamaktadır. Günümüzde
anakartların çoğunda ses kartları anakartla
bütünleşiktir(onboard). Mikrofon ya da bir
müzik aygıtından girilen sesler, bilgisayar
ortamında ses kartı ile işlenmektedir. Bazı ses
kartları ses kaydederken aynı anda ses de
çıkarır, bu tür ses kartları “full-duplex” olarak
nitelendirilir.
PSI VE ISA
ISA veriyolunun kapasitesi PCI veriyoluna oranla
çok düşüktür. Stereo seslerin işlenmesi için PCI
daha verimli sonuçlar verir.
 Ayrıca PCI kartlarda bulunan ayrı işlemci
sayesinde Ses kartı veriyi ana işlemciden
bağımsız olarak işler.
 Böylece Ses sistem yükünden arındırılmıştır.

SES DOSYALARI
Belli
Wav,
başlı ses dosya türleri
MP3, MIDI
Çeşitli
çözünürlüklerde resimler kaydedilebildiği gibi
ses de çeşitli çözünürlükler kullanarak ses kalitesi ile
dosya boyutunu değiş tokuş eden dosyalar olarak
kaydedilebilir
Çeşitli çözünürlükler
Telefon
kalitesi: 11,025 Hz / 8 bit Mono / 11Kb/s
Radyo Kalitesi : 22,050 Hz / 8 bit Mono / 22Kb/s
CD Kalitesi
: 44,100 Hz /16 bit Stereo / 172 Kb/s
DVD
: 48000 Hz / 16 bit Stereo / 188 Kb/s
CD
kalitesi büyük miktarda disk alanı kaplar. 60 sn’lik
bir ses 10 Mb üzerinde alana ihtiyaç duyacaktır.
Daha düşük kapasite ihtiyacına çözüm olan bir MPEG
çeşidi olan MP3 formatında CD’ye yakın kalitelerde ses
depolanabilir.
Örneğin
50 Mb lık, 5 dakikalık bir wav dosyası 4 Mb tan daha
küçük bir MP3 dosyasına dönüşebilir.
MIDI
(musical Instrument Digital Interface) dosyaları
ise ses kaydı kullanmayan tamamen sayısal ses
dosyalarıdır; bunun yerine ses donanımının sesi
oluşturmak için kullandığı talimatları barındırır.
SES KARTININ
YAPISI
Sinyal İşlemcisi (DSP- Digital Signal Processor)
 DSP seslerin üretilmesini sağlar. Ses kartına
gelen dijital sinyalleri işler.
DSP, notaları hafızadan değişik hızlarda
okuyarak sesin çıkmasını sağlar. İşlenenen
sinyalleri bilgisayarın işlemcisine gönderir.
Bir ses kartının aynı anda çıkarabileceği ses
sayısına “polyphony” denir. Polyphony değeri ses
kartında bulunan DSP’in işlem gücüne bağlıdır.
Ses kartlarında bulunan 32, 64, 128 gibi ifadeler
kartın polyphony'sidir.
Dijital
SES KARTININ YAPISI

Dijital-Analog Çevirici (DAC-Digital to Analog
Converter)

Bilgisayardaki dijital ses verileri çıkış birimlerine aktarılırken
ekran kartındaki dijital-analog çevirici bu verileri analog
sinyallere dönüştürüp ses kartının çıkışına gönderir.
DAC
ADC
o
o
Analog-Dijital Çevirici (ADC- Analog to Digital Converter)
Mikrofon veya diğer müzik aygıtlarından alınan analog ses
sinyallerini dijital sinyallere dönüştürür
SES KARTININ YAPISI

TAD (Telephone Answering
Device- Telefon Cevaplama
Aygıtı)


Ses kartı ile modem arasında
yapılan bağlantı ile gelen telefon
sesi hoparlöre aktarılır ve
mikrofon ile cevap verilebilir.
Telefon çaldığında ses modem
üzerinden TAD noktasına bağlı
kablo ile ses kartına aktarılır.
Mikrofondaki seslerde ses kartı
ile modeme taşınır. Bunların
yapılabilmesi için faks/modem
kartın “voice” özelliği olması
gerekir.
SES KARTININ YAPISI

AUX_IN


Çeşitli kartlar (tv, radyo) ile ses kartı arasında bağlantı kurulduğu
yerdir. Bu kartlardaki ses sinyallerinin ses kartına aktarılmasını
sağlar.
CD-IN

Ses kartı üzerinde olan bu bağlantı ile CD sürücüsündeki seslerin
ses kartına aktarılması sağlanır. Kablonun bir ucu ses kartındaki
CD-IN noktasına diğer ucu CD-ROM sürücüye takılır.
SESİN TEMEL İKİ
ÖZELLİĞİ
YOĞUNLUĞU
PERDESİ
Sesin perdesi(pitch)
titreşimlerin
oluşturduğu hızdır.
Hertz (Hz) veya
saniyedeki çevrim sayısı
ile ölçülür.
 Bir çevrim ileri-geri tam
bir titreşimdir.
 Hz sayısı sesin
frekansıdır;frekans ne
kadar yüksek olursa
sesin perdesi de o kadar
yüksek olur


Bir sesin yoğunluğuna
onun genliği (amplitude)
denir.Sesin şiddetini
belirler ve sesi üreten
titreşimlerin gücüne
bağlıdır.Sesin yüksekliği
desibel (db) ile ölçülür.
SES KARTI BAĞLANTI
PORTLARI
SES KARTI BAĞLANTI
PORTLARI

Line In :Teyp ya da CD player’daki sesleri
bilgisayar ortamına aktarır.

Microphone In : Ses kartının mikrofon girişidir. Dış
ortamdaki seslerin mikrofondan bilgisayara
gönderilmesini sağlar.

Line Out : İki hoparlörün ya da kulaklığın
kullanılmasını sağlayan çıkıştır. 3D ses
sistemlerinde buraya front (ön) hoparlörler bağlanır.

Rear Out : 3D ses Rear (arka) hoparlörler buraya
bağlanır.

Joystick/MIDI port : Joystick ve MIDI aygıtlarının
bağlanmasını sağlar.




Front :Hoparlör kulaklık bağlantısı için
kullanılabilir.Ancak hepsinde bulunması
gerekmez bunun yerine Line Out kullanılabilir.
SPDIF I/O: Sony/Philips Digital Interface sayısal
sinyalleri öncelikle analog biçime
dönüştürmeden doğrudan uyumlu cihazlardan
alır.
CD SPDIF: SPDF arabirimi ile uyumlu CD ROM
sürücülerini ses kartının sayısal girişine bağlar.
TAD : Telesekreter (Telephone Answering
Device)desteği bulunan modemleri ses
mesajlarının kaydedilmesi için ses kartına
bağlar.

Bilgisayarın çevre birimlerinde
girilen analog ses sinyalleri
ses kartına aktarılır. Ses
kartının analog dijital çeviricisi
(ADC) tarafından analog ses
sinyallerini dijital sinyallere
dönüştürür. Dijital hale
dönüştürülmüş ses sinyalleri
DSP’ye aktarılır. Bu birim
tarafından veriler işlenir. DSP
verileri anakartın veri yoluna
iletir. Bu dijital veriler
mikroişlemci tarafından işlenir
ve depolanması için depolama
birimlerine aktarılır.







Ses kartı mikrofon girişinden devam eden birbirlerinden
genlik ve frekans olarak farklı analog dalga biçiminde
veriler alır.
Bilgisayardaki yazılım hangi kaynaklardan (mikrofon, cd
gibi) gelen verileri birleştireceğine karar verir ve hepsini
bir sinyal haline dönüştürür.
Daha sonra bu birleştirilmiş sinyaller gerçek zamanlı bir
ADC tarafından işlenir ve dijital hale getirilir.
Dijital hale gelmiş veriler DSP'ye iletilir.
DSP kart üstünde başka bir yongada bulunan talimatlara
uygun olarak veriyi işler.
DSP'nin en önemli görevi gelen sinyali yerden kazanmak
için sıkıştırmaktır.
DSP bu esnada bilgisayarın işlemcisinin de diğer işleri
yapmasına izin verir.







DSP'den çıkan veriler bilgisayarın veri yoluna
iletilir.
Dijital veri bilgisayarın işlemcisi tarafından işlenir
ve depolanması için sabit diske yönlendirilir.
Daha önceden kaydedilmiş bir sesi dinlerken işlem
tam tersi şeklinde yürür:
Dijital veri sabit diskten okunur ve işlemciye
gönderilir.
İşlemci veriyi ses kartı üstündeki DSP'ye gönderir.
DSP sıkıştırılmış veriyi çözer.
Çözülmüş veri gerçek zamanlı bir DAC tarafından
analog hale getirilir ve ses kartının hoparlör girişine
yönlendirilir
Sesler daha berrak...
. THX, George Lucas'ın yıldız gibi parlayan firması
Lucasfilm'in sinema salonlarına, ses sistemlerine,
multimedia ve otomobil sistemlerine verdiği bir
uygunluk lisansı aslında. Bir tür kalite/standart onay
belgesi. THX'in ne olduğunu ayrıntılarıyla anlatmadan
önce, kısa bir özet geçelim. Üzerinde THX logosunu
gördüğümüz sistemler ses performansı olarak
Lucasfilm tarafından onaylanmış, yüksek düzeyli
ürünlerdir. Kısacası, ''iyidirler.''


THX NEDİR?
THX, sinema salonlarının, ev
sinema sistemlerinin akustik
performansını arttırmaya
yarayan bir ses düzenleme
yöntemi. Lucasfilm'in
geliştirdiği bu teknolojiye
uygun standarttaki ürünler,
yine Lucasfilm tarafından
''test edilip onaylandıktan''
sonra, THX sertifikasını
alıyorlar. Son dönemde, THX
sertifikası alan ürünler
kervanına, otomobil ses
sistemleri ve
bilgisayar/multimedia ürünleri
de katıldı.


THX NE YAPAR?
Sinemalarda surround sesleri vermek için
salonun kıyısında bir çok hoparlör bulunur;
oysa ev sinema sistemlerinde, bu hoparlör
sayısı genellikle ikidir (son sistemlerde,
arkaya eklenen iki surround hoparlörle
birlikte bu sayı dörde Sub woofer ve back
center ile altıya çıktı). THX, bu farklılığın
yaratacağı performans sorununu gidermek
için ön ve surround hoparlörler arasında bir
''ses rengi eşlemesi'' işlemini üstlenir.
Böylece odanın içinde ''hareket eden'' sesin
tonunu dengeler. Dolby Pro-Logic ses
işlemesinde, her iki surround hoparlöre ses
veren surround kanallar mono bir sesle
beslenir. Bu kanallara tıpkı sinemada
duyduğunuz gibi yaygın, dolaylı bir ses
verebilmek için THX ses sinyallerini
dekorelasyon sürecinden geçirir. Bu süreç,
ön hoparlörlerden duyduğunuz sesle surround
hoparlörler arasında zaman açısından küçük
bir farklılık yaratır; böylece iki farklı ses
duyarsınız ve zihninizde ''psikoakustik'' bir
mekan hissi oluşur. Digital 5.1 kayıtlardaysa
ses sinyali zaten stereo olarak verilir; bu
nedenle dekorelasyon kendini devreden
çıkararak stereo sinyale uyum sağlar.
8 BİT 16 BİT KARŞILAŞTIRMASI
Ses kartının 8 bit olması 8 bit bir genişleme
yuvasına takılması gerektiği anlamına gelmez.
 8 bit ses , ses kartının her bir ses özelliğini
sayısallaştırmak için 8 bit kullandığı anlamına gelir.
Bu örnekleme muhtemel 2^8=256 sayısal değere
karşılık gelir. 16 bit bir ses kartı ise 2^16=65536
sayısal değere denk gelir.
 8 bit normal bir konuşma için yeterli iken 16 bit
ses müzik gereksinimleri için en iyisidir.


Üç kriterle ölçülür;
 Frekans aralığı; bir sistemin sabit ve duyulabilir genlik
seviyesinde kaydedebildiği ve çalabildiği aralıktır. Bir çok
kart 20 ila 30 Khz aralığını destekler.
 Armonik bozunma;sesin doğru üretilmesinin bir
ölçütüdür. Doğrusal olmayan tüm unsurlar armoni
biçiminde bozunmaya neden olur.Genelllikle ses
üretiminde kullanılan çip setlerden kaynaklanır. Ne kadar
küçük olursa ses o kadar kalitelidir.
 Sinyal/Parazit oranı;arka plan parazitine orantılı olarak
ses sinyalinin gücünü ölçer.Bu sayı ( desibel ile ölçülür) ne
kadar büyük olursa ses kalitesi de o kadar iyi olur.
EN ÖNEMLİ SES KARTI VE YONGASI
ÜRETİCİLERİ














Audiotrak
Creative Labs
Club 3D
C-Media
E-MU Systems
Guillemot
M-Audio
Philips
Realtek
VIA Technologies
Yamaha
TerraTec
Edirol
Nvidia
EN ÖNEMLİ PROFESYONEL SES
KARTI ÜRETİCİLERİ
Digidesign
 MOTU (Mark Of The Unicorn)
 RME

BILGISAYARIMIN SES KARTI OLUP
OLMADIĞINI NASIL ANLARIM?
Hemen
her bilgisayar ses çalabilir. Bilgisayarınızın
arkasında veya önünde mikrofon, kulaklık veya dış
hoparlör takacak giriş olup olmadığına bakın. Ses
kartı olup olmadığına bakmak için Aygıt
Yöneticisi'ni de kullanabilirsiniz.
Bu adımları uygulayabilmeniz için yönetici olarak
oturum açmanız gerekir.
Başlat düğmesi , Denetim Masası, Sistem ve
Bakım ve ardından Aygıt Yöneticisi'ni tıklatarak
Aygıt Yöneticisi'ni açın. Yönetici parolası veya onay
istenirse, parolayı yazın veya onay verin.
Taktığınız ses kartını görmek için Ses, video ve
oyun denetleyicileri bölümünü genişletin. Söz
konusu bölüm görüntülenmiyorsa veya listede ses
kartı yoksa ya bilgisayarınızın ses kartı yoktur, ya
da ses kartının sürücüsü gerektiği gibi
yüklenmemiştir.
SES KARTINI NASIL AÇIP
KAPATIRIM?
Bu
adımları uygulayabilmeniz için yönetici
olarak oturum açmanız gerekir.
Başlat
düğmesi , Denetim Masası, Sistem ve
Güvenlik ve ardından Aygıt Yöneticisi'ni
tıklatarak Aygıt Yöneticisi'ni açın. Yönetici
parolası veya onay istenirse, parolayı yazın veya
onay verin.
Ses,
video ve oyun denetleyicileri bölümünü
genişletin.
Açmak
veya kapatmak istediğiniz ses kartını sağ
tıklatın ve ardından Etkinleştir veya Devre Dışı
Bırak'ı tıklatın.
SES KARTIMI NASIL
SINARIM?
Çoğu
ses kartı, ses kartı ayarlarını
yapılandırmanıza ve sınamanıza olanak sağlayan
yazılımla birlikte gelir. Ses kartınızla gelen
bilgilere bakın. Ses'i kullanarak, hoparlör
yapılandırmanıza da bakabilir ve sınayabilirsiniz.
Müzik
Aygıtları ve Ses Temaları'nı açmak
için Başlat düğmesini , Denetim
Masası'nı, Donanım ve Ses'i tıklatın,
ardından Ses'i tıklatın.
Kayıttan
yürütme sekmesinde, sınamak
istediğiniz aygıtı seçin ve Yapılandır'ı tıklatın.
Hoparlör
yapılandırmanızı seçip Sına'yı tıklatın.
BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ 
•SEDA
TAŞCI
•SEVDA
OCAK