İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI İSLAMİYET ÖNCESİ ARAP

İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI
İSLAMİYET ÖNCESİ ARAP YARIMADASI
( Cahiliye Dönemi)
HİCRET VE MEDİNE İSLAM DEVLETİ (622)
Hicretin Nedenleri
Arap yarımadası Hicaz, Necid ve Yemen olmak
-Mekkelilerin Müslümanlara karşı baskılarını artırmaları
üzere üç bölümden oluşur. Hicazda ticaret, Necid de
-Hz. Peygamberin İslamiyet’i yaymak istemesi
hayvancılık
Mekkeli Müşriklerin baskıları sonucu Hz. Muhammed’in
Yemende
ise
tarım
yoğun
olarak
yapılmaktadır. Hicaz ticaret yollarının geçtiği, Mekke,
Müslümanlar ile birlikte Medine’ye göç etmesine Hicret
Medine ve Taif şehirlerini içine alır. Arapların çölde
denir. Mekke’den Medine’ye göç eden Müslümanlara
yaşayanlarına bedevi, şehirde yaşayanlarına medeni
Muhacir, onlara yardım eden Medineli Müslümanlara ise
denir.
Ensar denir.
*Arap yarımadasında puta tapıcılık (putperestlik) yaygın
Hicretin Sonuçları
olmakla beraber Musevilik, Hristiyanlık ve Hanef dinine
-Medine’de İslam Devleti kurulmuştur.
inananlar da vardı. Mekke’de bulunan Kâbe kutsal bir
-Muhacirlerle Ensar kardeş ilan edilmiştir. Böylece
mekandı, Hubel,
Müslümanlar arasında sosyal dayanışma artmıştır.
Lat, Menat,
Uzza isimli putları
burada bulunuyordu.
-Müslümanların Medine’ye yerleşmeleri Mekkelilerin
*Mekke’deki putlar ziyaret edilip kurban kesilir, burada
kullandığı Şam ticaret yolunu tehlikeye sokmuştur.
panayırlar kurulurdu.(Ukaz Panayırı)
-Medine de yaşayan Yahudi ve Hristiyanlarla Medine
*Araplar
kabileler
halinde
göçebe
bir
yaşam
sürüyorlardı. Kan davaları yaygındı.
Sözleşmesi yapıldı. Bu sözleşmeye göre şehrin birlikte
savunulması kararlaştırıldı. Bu sözleşme İslam tarihinin
*Kölelik anlayışı vardı. Kadınların hiçbir hakkı yoktu.
ilk anayasası kabul edilmiştir.
Not:
Hz. Muhammed Devri Siyasi Olayları
İslam tarihinde
İslamiyetten önceki
dönem
Cahiliye Dönemi olarak adlandırılmıştır.
İslamiyet’in Doğuşu Ve Yayılışı
Bedir Savaşı (624)
Nedenleri:
Hz. Muhammed 571 yılında Mekke de doğdu. Annesi
-Medine’ye
Amine, Babası Abdullah’tır. Küçük yaşta yetim ve öksüz
mallarının yağmalanıp Şam’da satılması üzerine Hz.
kalmış, dedesi Abdülmüttalip ve amcasının Ebu Talip
Muhammed’in buna bir misilleme olarak Şam’dan dönen
yanında
kervanın mallarına el koymak istemesi
ilgilenmiş
büyümüştür.
25
Gençlik
yaşında
Hz.
döneminde
Hatice
ile
ticaretle
evlenmiştir.
hicret
-Mekkelilerin
eden
Müslümanların
Müslümanları
ortadan
Mekke’deki
kaldırmak
Güvenilir kişiliğinden dolayı Mekkeliler ona ‘Muhammed-
istemeleri
ül
Bu gelişme üzerine Mekkelilerle Müslümanlar arasında
Emin’
unvanını
vermişler.
Mekke’de
haksızlığa
uğrayanların haklarını ve mallarını korumak için kurulan
Bedir Savaşı yapılmıştır. Savaşı Müslümanlar kazandı.
“Hilfu’l Füdul Cemiyeti” ne katıldı.
Sonuçları:
Hz.
Muhammed,
610
yılında
40
yaşındayken
-Müslümanlar siyasi yönden daha güçlü hale geldi.
peygamberlikle görevlendirilmiş ve İslam dinini yaymaya
-Hz. Muhammed’e olan güven arttı.
başlamıştır.
-Elde edilen ganimetler paylaştırıldı.
Mekkeliler
İslamiyetin
yayılışını
engellemeye çalışmış.
-Şam ticaret yolu Müslümanların kontrolüne geçti.
İslamiyeti kabul eden ilk dört kişi: Hz. Hatice, Hz.
-Esirlerden on Müslümana okuma-yazma öğretenler
Ali, Hz. Zeyd ve Hz. Ebubekir.
serbest
Mekkelilerin İslamiyete Karşı Çıkmalarının Nedenleri;
verdiği önem ve teşviki gösterir
bırakılmıştır.(İslamiyetin
-İslamiyet’in insanları eşit olarak kabul etmesi(köle ve
eğitim
öğretime
Uhud Savaşı (625)
soylu ayrımı olmaksızın)
Nedenleri:
-İslamiyette kabile üstünlüğünün olmaması
-Bedir Savaşı’nda mağlup olan Mekkelilerin, bu yenilginin
-Mekkelilerin ekonomik durumlarının zedeleneceğinden
acısını çıkarmak istemeleri
endişe duymaları
-Medinedeki Yahudilerin Mekkelileri Müslümanlara karşı
-Mekkelilerin geleneklerinden vazgeçmek istememeleri
kışkırtması
Mekkelilerin baskı ve işkencelerinin artması nedeniyle
Okçuların bulundukları tepeyi terk etmesi yapılan savaşı
ilk hicret Habeşistan’a 615 yılında yapılmıştır.
müşriklerin kazanmasına neden oldu.
621 ve 622 yıllarında gerçekleşen “I.ve II. Akabe
Sonuçları:
Biatları” ile Medineliler Hz. Muhammed’i Medine’ye
-Müslümanlar Mekkelilere karşı ilk ve tek yenilgilerini
davet etmişlerdir.
aldılar.
-Hz. Hamza şehit oldu.(Hz. Muhammed’in amcası)
Hendek Savaşı (627)
Önemi: Bizans ile Müslümanlar arasında yapılan ilk
Nedenleri:
savaştır.
-Müşriklerin Müslümanları son bir darbe ile ortadan
Mekke’nin Fethi (630)
kaldırmak istemeleri
Selman-i
Farisi’nin
Nedeni:Mekkeli müşriklerin Hudeybiye Antlaşması’na
önerisiyle
Medine’nin
etrafına
uymaması.
hendek kazıldı. Yapılan savaşı Müslümanlar kazandı.
Hz.
Sonuçları:
askerle sefere çıktı. Müslümanlar şehri kuşatmış, ciddi
-Müslümanların
kuvvetlerinin
arttığı
ve
mağlup
mağlup
olmasıyla
etraftaki
Mekkeliler üzerine
10.000
kadar
bir direnişle karşılaşmadan şehir fethedilmiştir.
edilemeyeceği Mekkeliler tarafından anlaşıldı.
-Mekkelilerin
Muhammed,
Sonuçları:
kabileler
-Kâbe
Müslümanların
eline
geçmiş
ve
putlardan
arasında İslamiyetin yayılması hızlanmıştır.
temizlenmiştir.
-Hendek Savaşı Müslümanların son savunma savaşı oldu.
-Arabistan’da Müslümanların karşısındaki en büyük engel
Bu savaştan sonra Mekkeliler savunmaya çekilmiştir.
ortadan
Hudeybiye Antlaşması (628)
ve
akrabalarını
ziyaret
Müslümanlar
Arap
Yarımadası’ndaki en büyük siyasi güç haline gelmiştir.
Medine’ye hicret eden Müslümanlar Mekke’ye gidip
Kabe’yi
kaldırılmıştır.
etmek
Huneyn Savaşı ve Taif Seferi (630)
istediler.
Nedeni:Putperest
Arap
kabilelerinin
Müslümanları
Mekkeliler Hz. Muhammed’in önderlik yaptığı bu grubu
Mekke’den atmak için Huneyn’de toplanmaları.
Mekke’ye sokmadılar. İki taraf arasındaki görüşmeler
Yapılan savaşta putperesler dağıtılmış. Sonrasında Taif
sonucunda Hudeybiye Antlaşması imzalandı.
kuşatılmış ancak alınamamıştır. Bir yıl sonra Taifliler
Maddeleri:
kendi itekleri ile islamiyeti kabul etmiştir.
-Her iki taraf on yıl süreyle birbiriyle savaşmayacak.
Tebük Seferi(631)
-Müslümanlar, o yıl Mekke’ye girmeyecekler, ancak
Nedeni:Bizans’ın
ertesi yıl üç gün süreyle Kâbe’yi ziyaret edebilecekler.
düzenleyeceğinin haber alınması.
-Mekkelilerden
Hz. Muhammed orduyla Tebük’e kadar gitti. Ancak
Müslümanlardan
Medine’ye
sığınanlar
Mekke’ye
iade
sığınanlar
edilecek,
ise
iade
Arabistan
üzerine
bir
sefer
haberin asılsız olduğu anlaşıldı. Gassaniler bu sefer
edilmeyecek.
sırasında İslamiyeti kabul etti
-Her iki taraf istediği kabilelerle ittifak yapabilecek
Tebük
ancak asker ve silah yardımı yapılmayacak.
olmuştur.
Hudeybiye Antlaşması’yla;
Seferi,
Hz.
Muhammed’in
son
seferi
Veda Haccı ve Hz. Muhammed’in Vefatı(632)
-Müslümanların siyasi bir varlık olarak imzaladıkları ilk
Hz.
antlaşmadır. Böylece Mekkeliler Müslümanları hukuken
döndükten bir yıl sonra hac yapmak amacıyla Mekke’ye
tanımış oldu.
gitmiştir.
-Müslümanlarla Mekkeliler arasında kaynaşma olmuş,
rahatsızlanarak 632’de 63 yaşındayken vefat etmiştir.
İslamiyetin Mekkeliler arasındaki yayılışı hızlanmıştır.
Muhammed,
Tebük
Seferi’nden
Medine’ye
Veda Haccından sonra Hz. Muhammed
Dört Halife Devri (632-661)
Hayber’in Fethi (629)
Halife: Hz. Muhammed’den sonra İslam Devleti’nin
Nedenleri:
başına geçen Müslümanların imamlığını ve şeraitin
-Yahudilerin, Müslümanların Şam ticaretini
koruyuculuğunu yapan kişiye denir.
engellemeleri
Hz. Muhammed, vefatı sırasında yerine kimseyi tayin
Hayber kalesi kuşatılarak fethedildi.
etmemiştir. Müslümanlar Hz. Ebubekir’i halife seçtiler.
Sonuçları:
Dört Halife Devri’nde Halifeler seçimle belirlendiği
-Yahudilerin cizye vergisi ödemeleri şartıyla burada
için, bu döneme “Cumhuriyet Dönemi” denilmiştir.
yaşamalarına izin verildi.
1.Hz. Ebubekir Dönemi (632-634)
-Şam
ticaret
yolunun
güvenliği
kesin
olarak
İç Olaylar
sağlanmıştır.
*Hz. Muhammed’in vefatından sonra zekat vermeyen ve
Mute Savaşı (629)
Nedeni:
Busra
valisinin,
İslamiyeti
dinden dönenlerle(ridde olayı) mücadele edilerek düzen
anlatmak
için
sağlanmıştır.
gönderilen elçiyi öldürtmesi.
*Yalancı peygamberler ortadan kaldırılmıştır.
Zeyd bin Haris komutasında bir ordu gönderildi.
*Kur’an-ı Kerim ayetleri toplanarak bir kitap haline
Müslümanlar bu savaşta Bizans ordusuna karşı kesin bir
getirilmiştir.
başarı sağlayamadı. Zeyd bin Haris şehit oldu. Halid bin
Velid orduyu toparlayarak geri döndü.
2
Kur’an-ı Kerim’in kitap haline getirilmesinde;
*Şam’da ilk kez Muaviye donanma kurmuş, Kıbrıs bu
-Hz. Muhammed’in vefat etmesi
donanmanın seferleri sonucunda vergiye bağlanmış.
-Yalancı peygamberlerin ortaya çıkması
Donanmanın
-Hafızların savaşlarda şehit olmaları
donanması ile deniz savaş yapılmış. Zatus Savari adıyla
-Ayetlerle hadislerin birbirine karışmasının önlenmek
anılan bu savaş Müslümanların ilk deniz zaferidir.(655)
istenmesi
-Kur’an-ı
-Kuran ayetleri arasına rivayetlerin girmesinin önlenmek
gönderilmiştir. (651).
istenmesi
Hz. Osman döneminde;
-Kuran’ın yazılı olduğu malzemenin (deri, taş, ağaç gibi)
-Önemli görevlere Emevi ailesinden kişilerin getirilmesi
korunmasındaki zorluklar
-Ganimet
etkili olmuştur.
*
Yermük
güçlenmesi
Kerim
ile
Doğu
çoğaltılarak
gelirlerinin
Roma(Bizans)
önemli
azalması
şehirlere
ve
orduda
memnuniyetsizlikler isyanları başlatmıştır.
Savaşı
(634) ile
Bizanslılar
yenilgiye
- Bu olaylar neticesinde Hz. Osman Şehit edildi.
uğratılarak Suriye’nin kapıları Müslümanlara açılmış oldu.
4.Hz. Ali Dönemi (656-661)
Yermük Zaferi Bizans’a karşı kazanılan ilk zaferdir.
*Hz. Ali’nin halife seçilmesinden kısa bir süre sonra, Hz.
2.Hz. Ömer Dönemi (634-644)
Osman’ın katillerinin bulunmasında yavaş davranıldığını
Hz. Ebubekir’in vasiyeti üzerine halife seçilmiştir.
ileri süren Hz. Muaviye ve Hz. Aişe, Hz. Ali’nin
Siyasal Gelişmeler
halifeliğini tanımadılar.
*Bizans’la yapılan Ecnadin Savaşı (636) ile Suriye’nin
Cemel Vakası ( Deve Olayı) (656)
tamamı fethedildi. Kudüs ve Filistin alındı.
Bu nedenle Hz. Aişe ile Talha ve Zübeyr gibi sahabelerin
*İran’daki Sasani İmparatorluğu ile ilk savaşlar bu
topladığı
dönemde
Savaşı
savaş yapılmıştır (656).Savaş Hz. Aişe’nin devesinin
kaybedilmesine rağmen 636 Kadisiye, 637 Celula ve
etrafında gerçekleştiği için Cemel Vakası olarak tarihe
nihayet 642
Sasani
geçmiştir. Müslümanlar arasında yapılan bu savaşı Hz.
Irak
Ali kazanmıştır. Hz. Aişe Medine’ye gönderildi. Devlet
yapılmıştır.
İmparatorluğu
634’teki
Nihavent
ortadan
Köprü
Savaşı sonucunda
kaldırılarak
İran
ve
ordu
ile
Hz.
Ali’nin
ordusu
arasında
toprakları Müslümanların eline geçmiştir.
merkez Medine’den Kûfe’ye taşındı.
*639’da Mısır ve Libya alınarak Müslümanlar ilk kez
Sıffin Savaşı (657)
Afrika kıtasında fetihlere başlamışlardır.
*Şam’da halifeliğini ilan eden Hz. Muaviye ile Hz. Ali
Dört Halife döneminde en çok fetihlerin yapıldığı dönem
arasında Sıffin Savaşı yapılmıştır (657).Hz. Ali galip
Hz. Ömer dönemidir.
gelmek
Diğer Gelişmeler
mızrakların ucuna Kur’an yaprakları takması savaşın
-Fethedilen yerler eyaletlere ayrılarak buralara valiler
durmasına ve Hakem Olayı’na neden olmuştur.
atandı. (amil)
-Hz. Muaviye-Amr bin As’ı, Hz. Ali Ebu Musa el-Eşari’yi
üzereyken
Hz.
Muaviye
taraftarlarının
-Adliye teşkilatı oluşturularak kadılar görevlendirildi.
hakem seçti. Amr Bin As’ın hilesi ile Muaviye Halife
-Güçlü
oldu. Bu hile İslam devletinde yeni karışıklıklara yol açtı.
bir
ordu
oluşturularak
ordugah
şehirleri kurulmuştur.
Hakem Olayı Müslümanlar arasında ilk siyasi ayrılıkların
-İkta
yaşanmasına
sistemi ilk defa bu dönemde uygulanmıştır.
neden
oldu.
Müslümanlar
(Topraklar ikta sisteminde maaş karşılığı komutan ve
bölünmüştür:
devlet görevlilerine dağıtılır, bu sayede hem üretimde
-Hz. Ali taraftarları (Şiiler)
süreklilik sağlanır, hem de hazineden para çıkmadan
-Hz. Muaviye taraftarları (Sunniler)
asker yetiştirilir.)
-Hariciler
-Gayri
Müslimlerden
haraç
vergisi
alınmaya
3
gruba
Hariciler; 661’de Hz. Ali’yi şehit etmişlerdir.
başlanmış,(Gayrimüslimlerden alınan ürün vergisi)
Hz. Ali’nin şehit edilmesinden sonra Hz. Hasan halife
-Beyt’ül mal (devlet hazinesi) kurulmuştur.
seçilmiş, ancak Muaviye’nin halifelikteki ısrarı üzerine
-Hicri takvim kullanılmaya başlandı (639).
Hz. Hasan kan dökülmemesi için Muaviye’nin kendinden
-İslam Devleti bir imparatorluk halini almıştır.
sonra halife tayin etmemesi şartlarla halifeliği Hz.
3.Hz. Osman Dönemi (644-656)
Muaviye’ye bırakmıştır.
*Hz. Ömer’in vefatı ile altı kişilik bir Şura tarafından
seçilmiştir.
*İran’ın fethi tamamlanmış, Trablusgarp ve Tunus
fethedilmiştir.
Kafkaslara
giren
İslam
orduları
Hazarlara yenilerek Kafkasların güneyine çekilmiştir.
3
EMEVİLER DÖNEMİ (661-750)
*Emeviler
döneminde
İslam
mimarisi
Hristiyan
*Hz. Hasan halifelikten çekilince Muaviye merkezi Şam
mimarisiyle yarışabilecek seviyeye gelmiştir.(Şam’da
olan Emevi Devletini kurdu.
Emeviye Camii, Kudüs’te Kubbetü’s Sahra)
*Muaviye döneminde, iç düzen yeniden sağlandıktan
sonra, fetihler yeniden başladı.
-İstanbul
iki
kez
ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ (756-1031)
Müslümanlar
tarafından
*Emevi ailesinden Halife Hişam’ın torunu Abdurrahman
kuşatılmış(668-674), fakat başarı sağlanamamıştır.
tarafından İspanya’da kuruldu.(Avrupa’da kurulan ilk
*Muaviye ölmeden oğlu Yezid’i veliaht ilan etti. Böylece
İslam devletidir.)
halifelik babadan oğula geçen saltanata dönüşmüştür.
*Başkenti Kurtuba’dır.
*Daha çok bilim ve kültür alanında ilerlemişler ve
Kerbela Olayı( 10 Ekim 680)
Avrupa’nın
Yezid döneminin en önemli gelişmesi Kerbela Olayı’dır.
Avrupa’da Rönesans hareketlerine zemin hazırlamışlar.
Yazid’in halifelini kabul etmeyen Kufeliler Hz. Hüseyini
*Kütüphane, medrese ve mimarisiyle ünlüdür.
Kufeye
*Devlet Hristiyanların saldırıları sonucu 1031 yılında
davet
ettiler.
Fakat
Yezid’in
komutanı
Ubeydullah, Hz. Hüseyin’i ve yanındakileri Kerbela’da
durdurdu.
Bir
müddet
sonra
Hz.
Hüseyin’i
kültürel
yönden
gelişmesini
sağlamışlar.
parçalandı.
ve
Beni Ahmer Devleti(1232-1492)
yanındakileri kılıçtan geçirdi (10 Muharrem 680).
Kurucusu Muhammed Bin Ahmer Başkenti Gırnata olup
Bu olay Müslümanların; Şiiler ve Sünniler şeklinde kesin
kültür ve uygarlık alanında ilerledi. Kastilya Kraliçesi
olarak gruplara ayrılmasına neden oldu. Kerbela’da Hz.
İzabel ile Aragonya Kralı Ferdinand’ın evlenmesiyle
Peygamberin torununun şehit edilmesi, İslam dünyasında
İspanya birliği kurulmuş ve Beni Ahmer Devleti’ni zor
Emevilere karşı isyanların çıkmasına
durumda kalmıştır.
ve düşmanlığın
artmasına neden olmuştur.
*1492 yılında İspanya’da İslam egemenliği sona erdi.
Halife Abdülmelik döneminde Arapça resmi dil olarak
İspanya’daki Müslümanları ve Yahudileri Oruç Reis ve
kabul
kardeşi Hızır Reis(Barbaros) gemilerle Kuzey Afrikaya
edilmiş, ilk
İslam
parası
dinar
ve
dirhem
bastırılmıştır.
Gelir
gider
taşıdılar. Osmanlı padişahı II. Bayezid İspanya’dan
kontrolü
için
Divan’ül
Harac,
resmi
çıkarılan Müslümanları ve Yahudileri ülkeye kabul etti.
yazışmalar için Divan’ül Hatem kuruldu.
-El Hamra Sarayı önemli mimari eserleridir.
Halifenin güvenliğini sağlamak için Muhafız Birliği
ABBASİLER DÖNEMİ (750-1258)
kuruldu.
*Ebul Abbas Abdullah, Kufe’de Ebu Müslim tarafından
*Velid döneminde Tarık b. Ziyad komutasındaki İslam
halife ilan edilerek Abbasi Devleti kurulmuştur. 751’de
orduları 711’de Kadiks Savaşı’yla İspanya fethetmiştir.
yapılan Talas Savaşı’nda Türkler Karluk, Yağma ve Çiğil
Daha sonra buraya Endülüs ismi verilmiştir.
boyları Abbasilere yardım etmiş, savaştan sonra da
*Müslümanlar
732’de Puvatya
Savaşı’nda
Franklara
Türkler İslamiyeti kabul etmişler.
yenilinceye kadar ilerlediler. Puvatya Savaşı sonucunda
*Halife Mansur döneminde Bağdat başkent yapılmıştır.
Avrupa’daki son sınır Pirene Dağları olarak kalmıştır.
*Abbasilerin en parlak dönemi Harun Reşid dönemidir.
Emeviler Horasan bölgesini ele geçirmiş, Maveraünnehir
Bu dönemde halkın yaşam standardı yükselmiş, kültür ve
bölgesine girmiş Buhara, Semerkant ve Taşkent’i ele
mimari alanda çalışmalar yapılmıştır. Bu dönemde Bağdat
geçirmiş, Türgişler ve Hazarlar gibi Türk devletleriyle
bilim ve kültür merkezi haline geldi.
mücadele etmişler.
Harun Reşid döneminde Bizans sınırında “Avasım” adı
Emevilerin yıkılmasında,
verilen şehirler kuruldu ve bu şehirlere Türkler
-Arap milliyetçiliği yapmaları ve diğer milletlere değer
yerleştirilmiştir.(Abbasilerin
vermemeleri (Mevali Politikası)
sağlanmıştır.)
-Fetih hareketlerinin durması
Halife Memun Bağdat’ta bilimsel araştırma merkezi olan
-Abbasi ve Şiilerin yıkıcı faliyetleri
“Dar’ül Hikmeler” açtı.
-Emevilerin Hz. Muhammed’in soyundan gelenlere iyi
*Mutasım döneminde Türklere önem verilmiş, orduda,
davranmamaları
ordu komutanlıklarında ve valiliklerde görev verilmiş,
-Araplar arasındaki rekabetin savaşlara dönüşmesi
Türklerin
-Emeviler Devleti, Horasan valisi Ebu Müslim isyanı ve
özelliklerinin kaybolmasını önlemek amacıyla Bağdat
Emevi halifesi Mervan’ın öldürülmesiyle sona erdi.
yakınlarında “Samarra” şehri kurularak onları buraya
*Emevilerin Arapları üstün görme politikası (Arap
yerleştirmiştir.
milliyetçiliği) İslamiyetin yayılmasını yavaşlatmıştır.
4
diğer
milletlerle
sınır
karışmasını
güvenliği
ve
savaşçı
-
Hz.
Ömer
Döneminde
kurulan
divana
Emeviler
TÜRK İSLAM BİLGİNLERİ
döneminde yenileri eklendi. Abbasilerde geliştirilerek
İslami Bilimler
devlet işlerinin yürütüldüğü en önemli kurum haline
Tefsir: Kuran-ı Kerimi açıklayan ve yorumlayan bilimdir.
geldi. Başlıca divanlar;
Bu
Divan-ı İnşa: Devletin yönetim işlerini yürütmüş
Zemahşeri)
Divan-ı Adl: Adalet işlerine bakmış.
Divan-ı
Mezalim:
Halkın
Tevki:
dinler
ve
denir.
(Taberi,
denir. (Buhari, Tirmizi, Müslim, Ebu Davud)
Valilerin
gelir
ve
giderleriyle
Fıkıh: İslan hukukuna fıkıh, bu bilimle uğraşanlara
Fakih, verdikleri kararlara da fetva denir. (Ebu Hanife,
Divan-ı Bir: Vakıf işlerini yürütür
yüzyılın
halifelerinin
ikinci
yarısından
otoritesinin
İmam Şafi, İmam Maliki, İmam Hambel)
itibaren
zayıflaması
Abbasi
Kelam: İmanın esaslarını ortaya koyan ve bunu akıl
nedeniyle
mantık yolu ile savunan bilimdir. (İmam Gazali, İmam
eyaletlerdeki askeri valiler bağımsızlıklarını ilan etmeye
Maturidi, İmam Eşari)
başlamışlardır.
Tasavvuf:
denilen
Müfessir
söylediği sözlere denir. Bu bilimle uğraşanlara Muhaddis
ilgilenmiştir.
IX.
uğraşanlara
Hadis: Hz. Muhammed’in Müslümanları aydınlatmak için
şikayetlerini
sorunlarına çözüm üretir.
Divan-ı
bilimle
Tavaif-ül
devletler
Mülük
ortaya
(Küçük
devletler)
çıkmıştır.Abbasi
Allahı
tanımayı
ve
ona
kalp
yolu
ile
yakınlaşmayı amaçlayan bilimdir. (Muhyiddin Arabi)
toprakalarında kurulan bu devletler şunlardır:
Kıraat: Kuranın doğru okunmasını sağlayan bilimdir.
-Samanoğulları -Tolunoğulları, İhşitler -Büveyhoğulları,
İslam Bilginleri
Tahiriler - Ağlebiler
Farabi: Muallim-i Sani olarak bilinir. Felsefe,tıp, musiki,
* Büveyhoğullarının Abbasi halifesine baskı uygulaması
matematik alanında çalışmalar yapmış. Kitab’ül Musiki,
nedeniyle 1055 yılında Büyük Selçuklu sultanı Tuğrul Bey
ve İhsa’ül Ulum önemli eserleridir.
Bağdata girerek halifeyi bu durumdan kurtardı.
İbn-i Sina:Tıp alanında çalışmalar yapmış, El Kanun
Abbasilerin Yıkılış Nedenleri:
Fı’t-Tıp önemli eseridir.
-Emir-ül Ümeraların (vali) keyfi tutumları
Harezmi: Matematik ve Astronomi çalışmaları yaptı.
-Fetih hareketlerinin durması
Zicü’l Harezmi önemli eseridir.
-Moğolların Bağdat’ı işgal etmeleri
Biruni: Matematik, Coğrafya, Astronomi çalışmaları
*1258’de İlhanlı hükümdarı Hülagu, Bağdat’ı işgal
yapmış, Kitabü’s Seydelefı’t-Tıp önemli eseridir.
ederek Abbasileri yıkmış.
Not: Moğol İstilası sırasında Bağdat’ta binlerce el
yazması
eserin
bulunduğu
kütüphaneler
SAMET KILIÇ
TARİH ÖĞRETMENİ
Oltu Nenehatun Mesl. ve Tekn. Anadolu Lisesi
yakılıp
yıkılmıştır.
Abbasilerin Genel Özellikleri
-Abbasiler döneminde Emevilere göre daha az fetih
yapılmıştır.
-Abbasiler Arap olmayan uluslara hoşgörüyle yaklaşmış
ve İslamiyet’in daha fazla yayılmasını sağlamışlardır.
-Bu dönemde Emevilere göre bilim ve kültür alanında
daha çok gelişme olmuştur.
-Türkler ilk kez bu dönemde İslamiyet’i kitleler halinde
kabul etmeye başlamışlar.
-Abbasilerin denizciliğe önem vermemeleri ticari ve
askeri alanda gelişmelerini engellemiştir.
-İlk kez Abbasi Halifeliği sırasında dünyada halifeliğe
bağlı yeni devletler kurulmuştur.
5