ışık ve gölge

IŞIK VE GÖLGE
Işık: Işık kaynaklarının verdiği ve görme duyumuz ile
algılayabildiğimiz bir enerji biçimidir.
bölge oluşur. Perde üzerinde oluşturduğu kenarları keskin
çizgili karanlık bölgeye gölge denir. Gölgenin şekli, saydam
olmayan cismin en büyük kesiti gibidir.
Kibriti yaktığımızda ışık verir.Metal tel ısıtılırsa ışık
kaynağı haline gelir.Ampül üzerinden akım
geçirilirse,ampül ışık kaynağı haline gelir.
Güneş ışınları çekirdekteki çekirdek tepkimelerinde
ortaya çıkan taneciklerin çevreye yayılmasıyla
oluşur.
Bir kaynaktan çıkan ışık ışınları çevresindeki her
doğrultuda, doğrular boyunca ve bulunduğu
ortamda sabit hızla yayılır.
Ortamın yoğunluğu değiştirildiğinde ışığın hızında
bir değişme olabilir ancak ışın ışınları yinede sabit
hızla yayılır.
Işığın yayılması için maddesel bir ortama ihtiyacı
yoktur.
Işık maddesel ortamlar tarafından yansıtılabilir veya
soğurabilir.
Işık ışınları maddesel bir ortama girdiklerinde
doğrultularını değiştirebilir buna kırılma denir.
Optik, ışık olaylarını inceleyen fiziğin bir dalıdır. Işık,
ışık kaynağı dediğimiz cisimlerin verdiği bir enerji türüdür.
Kendiliğinden ışık veren cisimlere doğal ışık kaynağı denir.(
Güneş ve yıldızlar vb.)
Tam Gölge:
Noktasal bir ışık kaynağı önündeki engelin arka tarafında
elde edilen gölgedir ve hemen hemen nettir.
Gölgenin büyüklüğü d1 ve d2 mesafelerine bağlıdır.
Gölgenin netliği kaynağın büyüklüğüne bağlıdır.
Üzerine düşen ışığı yansıttığı için görünen cisimlere
aydınlatılmış cisim denir.
Karanlık cisim: Karanlık bir yerde çıplak gözle
görülemeyen cisimlere denir.
Cisimler ışığı geçirişlerine göre üçe ayrılır.
a) Saydam Cisimler: Işığın tamamını geçirir.
(Cam, su, hava v.s.)
b) Yarı Saydam Cisimler: Işığın bir kısmını geçiren
cisimlerdir.( Buzlu cam, yağlı kağıt.)
Tam gölgenin büyüklüğü üçgende benzerlik özelliği
kullanılarak bulunabilir.
c) Saydam olmayan cisimler: Işığı geçirmeyen cisimlere
denir. ( Tahta, beton v.s. )
r1
d1
=
r2
d1 + d 2
Işığın özellikleri
Işığın boşluktaki hızı bütün renkler için
8
c = 3.10 m/sn dir.
Diğer saydam ortamlardaki hızı v < c dir.
8
( Camda V = 2.10 m/sn )
Hiçbir cismin hızı ışık hızını geçemez.
Işık doğrusal yolla yayılır. Işığın doğrusal yolla
yayılmasının kanıtı gölge ve yarı gölge oluşumudur.
Gölge:
Kaynaktan çıkan ışınlar, ortamda ilerlerken saydam
olamayan cisimler üzerine düşerlerse cisimleri
geçemediklerinden dolayı, cisimlerin arka tarafında karanlık
Yarı Gölge:
Işık kaynağının önüne bir perde konulduğunda ekran
üzerinde tam gölge ile aydınlık bölge arasında oluşan yarı
karanlık bölgeye yarı gölge denir.
Ay ve Güneş tutulması:
1. Ay, dünya ve güneş arasına girdiğinde dünya
üzerindeki bir bölgeye ışık ulaşmaz yani dünyanın
üzerine ayın gölgesi düşer. Bu duruma güneş
tutulması denir.
Noktasal olmayan bir ışık kaynağının önündeki
engelin arka tarafında elde edilen gölgedir.
Kaynağın parlaklığının gölgelerin büyüklüğü ile ilgisi
yoktur.
Tam ve yarım gölgenin büyüklüğü,
• Kaynağın ve cismin büyüklüğüne
• Kaynakla cisim arası uzaklığa
• Kaynakla perde arası uzaklığa
bağlı olarak değişir.
Kaynağın büyüklüğü gölgenin büyüklüğü ile
doğrudan etkilidir.
Gölge büyüklükleri üçgende benzerlik özelliği
kullanılarak bulunabilir.
r1
r2
r3
=
=
x d1 − x d1 − x + d 2
Kaynak cisimden büyük ise perdenin bulunduğu yere
göre gölge ve yarı gölgenin şekli değişir.
2. Dünya, güneş ile ay arasına girerse ay güneşten
ışık almaz. Bu duruma da ay tutulması denir.