İçindekiler

İçindekiler
1. Ünite
2. Ünite
1881’DEN 1919’A MUSTAFA KEMAL
1881’den 1919’a Mustafa Kemal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ
1. Bölüm :
Osmanlı Devleti ve I. Dünya Savaşı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2. Bölüm :
Mondros Ateşkes Anlaşması Kuvayımilliye Hareketi ve Cemiyetler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
3. Bölüm :
Millî Mücadele Hazırlıkları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
4. Bölüm :
Birinci TBMM Dönemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
3. Ünite
KURTULUŞ SAVAŞI’NDA CEPHELER
1. Bölüm :
Doğu ve Güney Cepheleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
2. Bölüm :
Sakarya Savaşı’na Kadar Batı Cephesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3. Bölüm :
Sakarya Savaşı’ndan Lozan Konferansı’na Batı Cephesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
4. Ünite
TÜRK İNKILABI
1. Bölüm :
Lozan Antlaşması ve Siyasi Alanda Yapılan İnkılaplar - I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
2. Bölüm :
Siyasi Alanda Yapılan İnkılaplar - II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
3. Bölüm :
Hukuk, Eğitim ve Kültür Alanlarında Yapılan İnkılaplar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
4. Bölüm :
Toplum, Ekonomi, Sağlık ve Sanat Alanlarındaki İnkılaplar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
5. Ünite
ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK İLKELERİ
1. Bölüm :
Atatürkçü Düşünce Sistemi, Nitelikleri ve Dayandığı Esaslar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
2. Bölüm :
Atatürk İlkeleri (Cumhuriyetçilik ve Milliyetçilik) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
3. Bölüm :
Atatürk İlkeleri (Halkçılık ve Devletçilik). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
4. Bölüm :
Atatürk İlkeleri (Laiklik ve İnkılapçılık). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
5. Bölüm :
Atatürk İlkelerine Sahip Çıkmak, Millî Güç Unsurları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
6. Ünite
ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI VE ATATÜRK’ÜN ÖLÜMÜ
Atatürk Dönemi Türk Diş Politikasi ve Atatürk’ün Ölümü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
1. Ünite
1881’DEN 1919’A MUSTAFA KEMAL
MUSTAFA KEMAL’İN HAYATI
Notlarım
Mustafa Kemal, 1881 yılında Osmanlı toprakları içerisinde yer alan Selanik’te doğmuştur. Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım’dır.
Baba tarafından dedesi
XIV - XV. yüz-
yıllarda Anadolu’dan Makedonya’ya yerleştirilmiş Kocacık yörüklerindendir. Annesinin babası
ise Karaman’dan Ru-
meli’ye gelen Konyar yörüklerindendir.
Bilgi Notu
Mustafa Kemal’in Fatma, Ahmet, Ömer, Makbule ve Naciye isimlerinde kardeşleri dünyaya gelmiştir. Kardeşlerinden Fatma, Ahmet, Ömer ve Naciye küçük yaşlarda vefat etmiştir.
Mustafa Kemal’in Yetiştiği Şehir: Selanik
Mustafa Kemal’in doğduğu ve 1896 yılına kadar kaldığı Selanik’te Türklerle birlikte Bulgar, Sırp, Yahudi ve Ermeniler de yaşamaktaydı. Selanik’in bu çok uluslu yapısı Mustafa Kemal’in Osmanlı toplum yapısının çeşitliliğini ve farklı kültürleri yakından tanımasını sağlamıştır.
Selanik, Ege Denizi’ne açılan limanıyla Osmanlı Devleti’nin Avrupa ile ticaretinde önemli bir şehir olmuştur. Ayrıca Avrupa ile İstanbul’u birbirine bağlayan
Selanik’ten geçiyordu. Bu sayede
Selanik’te yaşayanlar Avrupa’da meydana gelen yenilikleri ve olayları
yakından takip edebilmişlerdir.
Bilgi Notu
Fransız İhtilali ile ortaya çıkan milliyetçilik düşüncesi Avrupa ile
etkileşime açık olan Selanik’te ve diğer Balkan şehirlerinde azınlıkların bağımsızlık isteğini güçlendirmiştir.
Başta Rusya olmak üzere Avrupalı devletlerin kışkırttığı azınlıklar çeteler kurarak bölgede yaşayan Türklere saldırmışlardır. Bu
durum toplumsal barışı sona erdirmiştir.
11. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Kolay Öğrenme Kılavuzu
5
1. Ünite
1881’DEN 1919’A MUSTAFA KEMAL
Balkanlarda yayılan ayrılıkçı fikirler karşısında Osmanlı aydınları
yönetiminin yeniden kurulmasını gerekli görüyorlar-
Notlarım
dı. Ancak savundukları görüşler nedeniyle
’da baskı gö-
rüyorlardı. Bu yüzden görüşlerini rahatlıkla savunabilecekleri, devlet
otoritesinin zayıf olduğu
ve
gibi şe-
hirlerde örgütlenmişlerdir. Böylece Mustafa Kemal Osmanlı Devleti’nin
sorunlarına çözüm yollarının arandığı, yeni fikir ve düşüncelerin oluştuğu bir ortamda yetişmiştir.
MUSTAFA KEMAL’İN ÖĞRENİM HAYATI
Mahalle Mektebi - Şemsi Efendi Okulu
Mustafa Kemal okul çağına girince önce annesinin isteğiyle kısa bir süre
mektebine gitmiş, daha sonra babası tarafından
Okuluna kaydettirilmiştir. Ali Rıza Efendi’nin bu tu-
tumunda oğlunun modern eğitim almasını istemesi etkili olmuştur.
Bilgi Notu
Şemsi Efendi Okulunda geleneksel eğitim yöntemlerinin dışında
yeni ders araç ve gereçleri kullanılarak farklı uygulamalar yapılıyordu. Bu eğitim anlayışı Mustafa Kemal’in yeniliğe açık ve çağı
takip edebilen bir kişiliğe sahip olmasını sağlamıştır.
Mustafa Kemal, babası Ali Rıza Efendi vefat edince Şemsi Efendi Okulundan ayrılarak annesi ve kardeşi Makbule ile birlikte dayısı Hüseyin
Ağa’nın yanına gitmiştir.
Selanik Askerî Rüştiyesi
Eğitim hayatını devam ettirmek için Selanik’e geri dönen Mustafa Kemal, Selanik Mülkiye Rüştiyesine kaydolmuş, ancak
olmak
istediği için kısa süre sonra bu okuldan ayrılarak Selanik Askerî Rüstiyesine girmiştir.
Selanik Askerî Rüştiyesinde başarılı öğrencilere verilen sınıf çavuşluğu
ve müzakerecilik gibi görevler sayesinde Mustafa Kemal’in görev bilinci gelişmiş ve özgüveni artmıştır.
Manastır Askerî İdadisi
Mustafa Kemal, Selanik Askerî Rüştiyesinden sonra girdiği sınavda başarılı olarak Manastır Askerî İdadisine kaydolmuştur. Bu okuldaki öğretmenler içinde meşrutiyet rejimini benimsemiş, İttihat ve Terakki Cemiyetine üye subaylar vardı. Bu durum Mustafa Kemal’in millî irade fikrini
benimsemesinde etkili olmuştur.
6
Kolay Öğrenme Kılavuzu
1. Ünite
Mustafa Kemal, Manastır Askerî İdadisinde tarih öğretmeni Topçu Kolağası Mehmet Tevfik Bilge sayesinde Türk tarihine ilgi duymuştur. Mehmet
Tevfik Bilge’nin derslerde Fransız İhtilali ve diğer ihtilal ve fikir hareket-
Notlarım
lerinden söz etmesi Mustafa Kemal için ufuk açıcı olmuştur.
Mustafa Kemal Manastır’daki öğrencilik döneminde
,
ve
gibi
fikir ve sanat adamlarının eserlerini okumuş, Fransız İhtilali’nin öncüleri
ve
gibi yazarları tanımıştır. Bu dönem-
de Batıcıların
ve Türkçülerin
görüşlerinden etkilenmiştir.
İstanbul Günleri - Harp Okulu
Mustafa Kemal, 1899 yılında İstanbul’daki Harp Okuluna kaydolmuştur. İstanbul, muhalif düşüncelerin merkezi konumundaydı. Mustafa Kemal’de Manastır Askerî İdadisinde oluşmaya başlayan hürriyet fikirleri
burada güçlenmiştir.
Mustafa Kemal, Harp Okulunda arkadaşlarıyla beraber el yazısıyla hazırladıkları bir gazete çıkarmaya başlamıştır. Gazetedeki yazıların çoğunun sahibi olan Mustafa Kemal böylece siyasi düşüncelerini okul öğrencilerine aktarmıştır.
Harp Akademisi - İstanbul
Mustafa Kemal, Harp Okulundan mezun olduktan sonra 10 Ocak 1902’de
rütbesi ile Harp Akademisinde öğrenimine başlamıştır.
İyi bir askerî eğitim alan Mustafa Kemal ayrıca kendini geliştirmek için
Fransızca ders almıştır. Mustafa Kemal, 11 Ocak 1905’te Harp Akademisini
rütbesiyle bitirmiştir.
ŞAM GÜNLERİ
Mustafa Kemal, askerî eğitimini tamamladıktan sonra ilk görev yeri olarak
’daki 5. Orduya tayin edilmiştir. Burada eğitim hayatında
edindiği fikirleri hayata geçirmek için gizlice
ni kurmuştur.
Mustafa Kemal, Şam’da görev yaptığı yıllarda Arap kabilelerin isyanlarına şahit olmuş ve
fikrinin geçerliliğini yitir-
diğini anlamıştır.
Bilgi Notu
SELANİK’E DÖNÜŞ
Mustafa Kemal’in İttihat ve Terak-
Mustafa Kemal 1907’de Şam’daki stajını bitirince kolağası rütbesiyle
ki Cemiyetinin ileri gelenleriyle ya-
Makedonya’ya tayin edilmiş ve böylece yeniden Selanik’e dönmüştür.
Mustafa Kemal, Selanik’te İttihat ve Terakki Cemiyetine üye olmuş ancak cemiyetin ileri gelenleriyle fikir ayrılığı yaşayınca Trablusgarp’a
gönderilmiştir.
11. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
şadığı fikir ayrılığının temelinde ordunun siyasetten ayrılmasını, İttihat
ve Terakki Cemiyetinin partiye dönüştürülmesini istemesi yatıyordu.
Kolay Öğrenme Kılavuzu
7
1. Ünite
1881’DEN 1919’A MUSTAFA KEMAL
Mustafa Kemal, Trablusgarp Savaşı’ndaki başarılarından sonra Selanik’e dönmüş,
Notlarım
nı bastırmak üzere kurulan
kurmay başkanlığını üstlenmiştir.
MUSTAFA KEMAL SOFYA’DA
Mustafa Kemal, İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeleriyle yaşadığı fikir ayrılıkları nedeniyle yeniden Selanik’ten uzaklaştırılarak 1913’te Sofya Ataşemiliterliğine atanmıştır.
Mustafa Kemal, görevi sırasında Bulgaristan’daki Türklerin sorunlarıyla
yakından ilgilenmiştir. Türklerin yaşadığı yerleri ziyaret ederek morallerini
güçlendirmeyi, Osmanlı Devleti’ne bağlılıklarını artırmayı amaçlamıştır.
MUSTAFA KEMAL’İN ASKERLİK HAYATI
Trablusgarp Savaşı
Gelişen sanayisine ham madde sağlamak için sömürge arayışı içinde olan
Osmanlı egemenliğindeki Trablusgarp’ı işgal etti. Osmanlı Devleti Trablusgarp’a,
’ı işgali altında tutan
izin
vermediği için karadan, donanması savaş gücünden yoksun olduğu için
denizden asker gönderemedi.
Osmanlı Devleti’nin içine düştüğü bu durum karşısında aralarında Mustafa Kemal’in de bulunduğu bir grup genç subay, gönüllü olarak Trablusgarp’a giderek yerli halkı İtalyan ordusuna karşı örgütlediler. İtalyanlar
yerli halkın direnişi karşısında Trablusgarp kıyılarından içeri giremediler.
Bilgi Notu
Trablusgarp Savaşı, Mustafa Kemal’in
savaş deneyimidir.
Mustafa Kemal, bu savaşta asker ve techizat bakımından üstün bir düşmana karşı, sınırlı bir kuvveti sevk ve idare etme
ve gerilla savaşının incelikleri konusunda deneyim kazanmıştır.
Mustafa Kemal’in
ve
’ta, dö-
nemin en iyi silahlarına sahip İtalya’ya karşı elde ettiği başarılar
Millî Mücadelede kazanacağı zaferlerin ilk habercisi olmuştur.
Çanakkale Savaşı
Mustafa Kemal’in Birinci Dünya Savaşı’nda ilk görev aldığı cephe Çanakkale Cephesi’dir. Osmanlı Devleti’ni saf dışı bırakmak ve Rusya’ya yardım
göndermek isteyen
ve
donanmaları Ça-
nakkale Boğazı’na saldırmışlardı. Ancak Çanakkale Boğazı’nı denizden
geçemeyeceklerini anlayınca Gelibolu Yarımadası’na çıkarma yaptılar.
8
Kolay Öğrenme Kılavuzu
1. Ünite
Mustafa Kemal’in komutasındaki tümen
ve
’nda düşman güçlerini durdurdu. Bu başarı Mustafa
Kemal’in
rütbesine yükseltilmesini sağlamıştır.
Mustafa Kemal, bu başarılarının yanı sıra
Notlarım
ve
’da kazandığı zaferlerle Çanakkale Savaşı’nın kazanılmasında önemli bir rol oynamıştır.
Bilgi Notu
Mustafa Kemal, Conkbayırı’nda taarrruz hazırlıkları yapan subaylarına verdiği, “Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimizi başka kuvvetler ve kumandanlar alabilir.” emriyle vatanseverliğini ve
cesaretini ortaya koymuştur.
Bu emir aynı zamanda Mustafa Kemal’in Çanakkale Savaşı’nı bir
varoluş savaşı kabul ettiğini göstermektedir.
Çanakkale Savaşı, Mustafa Kemal’in üstün askerî yeteneklerini ortaya
çıkarmış, Türk halkı tarafından tanınıp
nin
lideri olarak kabul edilmesinde etkili olmuştur.
Kafkas Cephesi
Mustafa Kemal, Çanakkale Savaşı’ndan sonra 16. Kolordu Komutanı olarak Kafkas Cephesi’nde görev aldı. Bu cephede başarılı savaşlar yaparak
ve
’in Rus işgalinden kurtarılmasını sağladı.
Bu durum bölge halkı için moral kaynağı olmuş, Mustafa Kemal’in Anadolu’nun doğusunda tanınmasını sağlamıştır. Bu başarılar Türk halkının Millî
Mücadelede Mustafa Kemal’in etrafında toplanmasında etkili olmuştur.
Bilgi Notu
Mustafa Kemal, Kafkas Cephesi’nden sonra 7. Ordu Komutanlığına atanarak
’ne gönderilmiş,
ancak Alman general Falkenhayn ile askerî konularda anlaşamayarak İstanbul’a dönmüştür.
Mustafa Kemal, İstanbul’a döndükten sonra Osmanlı veliahdı
’in Almanya gezisine katılmıştır. Bu gezi sırasında hem geleceğin padişahını yakından tanımak fırsatını bulmuş
hem de I. Dünya Savaşı’nın genel gidişatı hakkında bilgi edinmiştir.
Suriye Cephesi
Mustafa Kemal, Almanya gezisi dönüşü yeniden 7. Ordu Komutanlığına
atanarak Suriye’ye gitti.
11. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Kolay Öğrenme Kılavuzu
9
1. Ünite
1881’DEN 1919’A MUSTAFA KEMAL
Mustafa Kemal, daha önce bu cephedeki Alman komutanlarla görüş ayrılığı yaşadığı için görevinden ayrılmıştı. Ona göre Suriye Cephesi’nde
Notlarım
ordu taarruz edecek güçte değildi. Ordu ağır kayıplar vermeden Halep’e kadar çekilmeli ve burada bir savunma hattı oluşturulmalıydı. Nitekim İngiliz birliklerinin taarruzu karşısında Osmanlı başarısız olmuş, Mustafa Kemal’in haklılığı ortaya çıkmıştır.
Mustafa Kemal emrindeki askerlerle Halep’in kuzeyinde bir savunma hattı oluşturmuş ve düşman ordusunu durdurmayı başarmıştır. Böylece işgalin
’ya yayılmasını engellemiştir. Düşman ilerleyi-
şinin durdurulduğu hat, Türkiye’nin
sınırlarını oluşturmuştur.
Bilgi Notu
Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Anlaşması’nın imzalanmasından
hemen ardından
na getirilmiş (31 Ekim 1918), bu ordunun
kaldırılmasından sonra Harbiye Nezaretinde görev almak üzere
İstanbul’a gelmiştir (13 Kasım 1918).
MUSTAFA KEMAL’İN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ
İleri Görüşlülüğü
Mustafa Kemal, olayların gidişatından sonucu öngörebilen ileri görüşlü
bir devlet adamıydı. Onun bu özelliği sayesinde Türk milleti için olumsuz
sonuçlar doğurabilecek birçok olayda önceden önlem alınmıştır. Örneğin Çanakkale Savaşları sırasında düşmanın çıkartma yapacağı bölgeyi öngörerek gerekli hazırlıkları yapmış ve düşman ordusunun başarıya
ulaşmasını önlemiştir.
Bilgi Notu
Mustafa Kemal, II. Dünya Savaşı’nın çıkacağını önceden fark etmiş ve Türkiye’yi savaşta tarafsız kalma konusunda şu sözleriyle uyarmıştır:
“Çok zaman geçmeden Avrupa’da bir fırtına kopacak, bu müthiş kasırga, dünyanın her tarafına yayılacak ve insanlık genel bir
savaş felâketinin bütün kötülükleri ile bir kere daha karşılaşacak!
Bu kanlı, tehlikeli durumda tarafsız kalmak, savaşa katılmamak
ve devlet gemisini bu fırtına ortasında hiçbir engele çarptırmadan
yöneterek savaş dışında ve barış içinde yaşamaya çabalamak, bizim için hayati önem taşımaktadır.”
10
Kolay Öğrenme Kılavuzu
1. Ünite
Liderliği
Notlarım
Mustafa Kemal, Anadolu’nun işgal edilmesiyle Millî Mücadeleyi başlatarak Türk milletine bağımsızlık ve millî egemenlik yolunda liderlik yapmıştır.
Bağımsızlığın kazanılmasının ardından inkılap hareketlerini başlatarak çağ-
Çözüm
Örnek
daş uygarlıklar seviyesine ulaşma yolunda Türk milletinin önderi olmuştur.
Mustafa Kemal Atatürk, önemli kararlar verirken ilgili heyet ya da meclis üyelerinin görüş ve onaylarını da almaya özen göstermiştir.
Bu durum Mustafa Kemal Atatürk’ün nasıl bir lider olduğunu gösterir?
A) Kötü sonuçlardan sorumlu tutulmak istenmeyen
B) Kolay ve çabuk karar alma yollarını arayan
C) Yurtseverliğini kanıtlamaya çalışan
D) Heyet ya da meclis üyelerinin görüşlerini kendisininkinden üstün gören
E) Ulusal iradeyle birlikte hareket etmeye çalışan
Aþaðýda verilen cümlelerdeki boþluklarý uygun
þekilde doldurunuz.
1. Selanik,
’ne açılan limanıyla
Osmanlı Devleti’nin Avrupa ile ticaretinde önemli bir
şehir olmuştur.
2. Balkanlarda
yayılan ayrılıkçı fikirler karşısında Osmanlı aydınları
yönetiminin
yeniden kurulmasını gerekli görmüşlerdir.
3. Babası
Ali Rıza Efendi vefat edince Mustafa Kemal’in
Okulundaki
eğitimi yarım kalmıştır.
4. Mustafa
Kemal, subay olmak istediği için kısa bir
süre eğitim gördüğü
Rüştiyesinden ayrılmıştır.
5. Mustafa Kemal Manastır Askerî İdadisini bitirdikten
sonra eğitim hayatını
müştür.
’da sürdür-
6. Mustafa
Kemal, askerî eğitimini tamamladıktan
sonra ilk görev yeri olarak
’da bulunan 5.
Orduya tayin edilmiştir.
7. Mustafa Kemal
Ataşemiliterliği görevindeyken
’daki Türklerin sorunlarıyla yakından ilgilenmiştir.
8. Mustafa Kemal, Halep’in kuzeyinde oluşturduğu sa-
Aktivite .. 2
Aktivite .. 1
(1982 - ÖSS)
Aþaðýda verilen bilgileri doðru (D) veya yanlýþ (Y)
olarak iþaretleyiniz.
1. Fransız İhtilali ile ortaya çıkan milliyetçilik düşüncesi Avrupa ile etkileşime açık olan Selanik’te ve diğer Balkan şehirlerinde azınlıkların
bağımsızlık isteğini güçlendirmiştir.
2. Mustafa Kemal, Şemsi Efendi Okulunda eğitim
görmek için ailesiyle birlikte Manastır şehrine
yerleşmiştir.
3. Mustafa
Kemal, Manastır’daki öğrencilik yıllarında Namık Kemal, Tevfik Fikret ve Ziya Gökalp gibi fikir ve sanat adamlarının eserlerini
okumuştur.
4. Mustafa Kemal 11 Ocak 1905’te Harp Akademisini teğmen rütbesiyle bitirmiştir.
5. Mustafa Kemal, Selanik’te İttihat ve Terakki Cemiyetine üye olmuştur.
6. Trablusgarp Savaşı, Mustafa Kemal’in ilk savaş
deneyimidir.
7. Çanakkale Savaşı’nın kazanılmasında Mustafa
Kemal’in Derne ve Tobruk’ta elde ettiği başarılar etkili olmuştur.
8. Mustafa Kemal, Muş ve Bitlis’in Rus işgalinden
kurtarılmasını sağlamıştır.
vunma hattıyla düşman ordusunu durdurmayı başarmış ve böylece
’nun işgal edilmesini önlemiştir.
9. Mustafa Kemal, I. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cep-
9. Mustafa Kemal, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı
10.Trablusgarp Savaşı sırasında İngiltere Osmanlı
veliahdı Vahdettin ile birlikte
zisine katılmıştır.
11. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
ge-
hesi’nden sonra Kanal Cephesi’nde görev almıştır.
askerlerinin Mısır’dan geçmesine izin vermemiştir.
Kolay Öğrenme Kılavuzu
11
1. Ünite
Notlarım
12
Kolay Öğrenme Kılavuzu
1881’DEN 1919’A MUSTAFA KEMAL
2. Ünite
MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ
1. Bölüm : Osmanlı Devleti ve
I. Dünya Savaşı
XIX ve XX. YÜZYILLARDA OSMANLI DEVLETİ
Notlarım
Osmanlı Devleti, XIX ve XX. yüzyıllarda birçok değişim yaşamıştır. Bu değişim
siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik alanlarda gerçekleşmiştir. Osmanlılar XX.
TANIM
Devletin, bütün yetki-
yüzyıl başlarında Trablusgarp, Balkan ve I. Dünya Savaşlarına katılmışlardır.
ve Avrupalı devletlerin kışkırtmalarından etkilenen
bağımsız olmak için
ayaklanmış, bu isyanların sonucunda
Osmanlı sınırları daralmış, kaybedilen topraklardan Anadolu’ya Türk
göçleri yaşanmıştır.
Osmanlı halkının padişahın yanında yönetime katılmaya başlamasıyla
Osmanlı Devleti Kırım Savaşı’ndan
itibaren aldığı dış borçlarını ödeyemez hâle gelince
kurulmuş (1881) ve bunun sonucunda
Osmanlı Devleti’nde Batılılaşma hareketleri hızlanmış, eğitim, basın-yayın, sanat alanlarında Avrupaî tarzda yenilikler yaşanmıştır.
Savaşı (1911 - 1912)
Sömürgecilik yarışında geç kalan
İtalya’nın Trablusgarp’ı işgal etmesiyle başlayan savaş (1911) Osmanlı
Devleti’nin mağlubiyeti ile sonuçlanmıştır. Taraflar arasında imzalanan
ile (1912) Osmanlı
Devleti’nin Kuzey Afrika’da toprağı
kalmamıştır.
dar tarafından yönetilmesi.
Hükümdarın yetkilerini anayasa ile kullanabildiği ve ülkeyi halkın temsilcilerinden oluşan
bir parlamento (meclis) ile birlikte
yönettiği devlet şekli.
Savaşı (1912 - 1913)
• Osmanlı Devleti’nin Bulgaristan,
Sırbistan, Yunanistan, Karadağ
ittifakına karşı yaptığı savaştır.
• Savaş sırasında
ğımsızlığını ilan etmiştir.
ba-
• Savaş sonunda Osmanlı Devleti ile Balkan devletleri arasında
Antlaşması imzalanmış (1913), Osmanlı, Midye - Enez
hattının batısına çekilmiştir.
Savaşı (1913)
Devletin bütünlüğünü korumak için
• Savaşın temel nedeni Londra Antlaşması ile en büyük payı Bulgaristan’ın almasıdır.
gibi fikir akımları gelişmiş ancak devletin dağılması önlenememiştir.
• I. Balkan Savaşı’na katılmayan
Romanya bu savaşa Bulgaristan’dan toprak kazanmak amacıyla katılmıştır.
Osmanlı Devleti’nde teknolojik gelişmeler hızlanmış, otomobil, tren,
tramvay, uçak, elektrik, telefon ve
telgraf kullanılmaya başlanmıştır.
• Osmanlı Devleti, Balkan devletlerinin birbirleriyle mücadelesinden
yararlanmış, Midye - Enez hattını geçerek Edirne ve Kırklareli’ni
geri almıştır.
II. Meşrutiyetin ilanında etkili olan
I. Balkan Savaşı sırasında yapılan
ile mevcut hükûmete son verip iktidarı ele geçirmiştir (1912).
• Savaş sonunda Balkan devletleri arasında Bükreş; Osmanlı
Devleti ile Bulgaristan arasında
, Osmanlı Devleti ile
Yunanistan arasında
Antlaşmaları imzalanmıştır.
11. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
leri kendisinde toplayan bir hüküm-
Balkan Savaşları sonrasında Osmanlı sınırları
Bilgi Notu
Osmanlı Devleti, Balkan Savaşları sonucunda Arnavutluk, Makedonya,
Batı Trakya ile Ege adalarının büyük bölümünü kaybetmiştir. Osmanlı
Devleti’nin Balkanlardaki varlığı Doğu Trakya ile sınırlı kalmıştır.
Kolay Öğrenme Kılavuzu
13
2. Ünite
MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ
I. DÜNYA SAVAŞI (1914 - 1918)
Notlarım
I. Dünya Savaşı’nın Genel Nedenleri
Bilgi Notu
I. Dünya Savaşı’nın özel nedenleri
şunlardır:
İngiltere ile Almanya; Fransa ile
Almanya (Alsas Loren meselesi);
Avusturya-Macaristan ile Rusya
1.
sonucunda siyasi dengelerin sarsılması, iç karışıklıkların artması
2.
sonucunda ekonomik dengelerin değişmesi,
yarışının hızlanması
3.
(Balkanlara egemen olma rekabeti) arasındaki rekabet
Japonya’nın
İtalya’nın
4.
’da;
I. Dünya Savaşı’nda Taraflar
’de yayılma
İttifak (Bağlaşma)
Devletleri
isteği
Rusya’nın
ve
politikaları
İtilaf (Anlaşma)
Devletleri
Savaş Öncesinde
Oluşan Bloklar
İtalya
(Blok değiştirdi.)
Sırbistan
Savaş Başladıktan
Romanya
Sonra Mücadeleye
Yunanistan
Katılan Devletler
Japonya
Brezilya
ABD
Savaşın Başlaması ve Gelişmesi
veliahdı Ferdinand, 28 Haziran 1914’te Saraybosna’da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülünce Avusturya - Macaristan,
Sırbistan’a savaş açmıştır (28 Temmuz 1914). Bu olayın ardından Rusya, İngilt ere, Fransa, Almanya ve Avusturya - Macaristan’ın mücadeleye katılmasıyla savaş kısa sürede bütün Avrupa’ya, ardından da diğer kıtalara ve
sömürgelere de yayılmıştır. Japonya 23 Ağustos 1914’te Almanya’ya savaş
açarak Uzak Doğu’daki Alman sömürgelerini ele geçirmiştir.
Savaş devam ederken İtilaf Devletleri aralarında imzaladıkları gizli anlaşmalarla Osmanlı topraklarını paylaşmışlardır. Savaşın başında tarafsız kalan
, İtilaf Devletleri tarafından kendisine
’dan pay
verilmesi üzerine İttifak Devletlerine karşı savaşa girmiştir. 1917’de Bolşevik İhtilali’nin çıkması üzerine
savaştan çekilmiştir.
Kara savaşlarında istediği hedeflere ulaşamayan Almanya, denizaltı savaşlarını başlatmıştır. Ancak bu harekatlar sırasında Almanlar askerî gemilerin yanında silah taşıdığı gerekçesiyle ABD’ye ait iki ticaret gemisini batırmıştır. Bunun üzerine ABD, İtilaf Devletlerinin yanında savaşa girmiştir (2
Nisan 1917).
14
Kolay Öğrenme Kılavuzu
2. Ünite
1. Bölüm : Osmanlı Devleti ve I. Dünya Savaşı
I. Dünya Savaşı ve Osmanlı Devleti
Notlarım
Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı başladığında tarafsızlığını ilan etmişti. Ancak devletlerin bloklaştığı bu gergin ortamda siyasal yalnızlığına son vermek için uluslararası ittifak girişimlerinde de bulunuyordu. Önce İngiltere ve Fransa ile görüşerek İtilaf Devletleri bloğuna katılmak istedi. Ancak
bu devletler Osmanlı topraklarını paylaşmayı düşündüklerinden bu ittifak
Bilgi Notu
Almanya, Osmanlı Devleti’ni yanına çekmekle,
teklifini geri çevirdiler.
Osmanlı Devleti ile Almanya arasında başlayan görüşmeler sonucunda 2
Ağustos 1914’te gizli bir ittifak anlaşması yapılmış, böylece Osmanlı Devleti
bloğuna katılmıştır.
İtilaf Devletlerinin Boğazlar üzerinden
dermesini engellemeyi
netim kurmayı
ve
adlı Al-
man gemileri Osmanlı Devleti’ne sığınmış, Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını açıklayıp birine
Uzak Doğu’dan ge-
len sömürge yolları üzerinde de-
Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesi
İngiliz donanmasının takibinden kaçan
yardım gön-
, diğerine ise
adını vermiştir.
Gönderinde Türk bayrağı çekili olan bu gemilerin 27 Ekim 1914’de Rusların Karadeniz’deki Sivastopol ve Odesa limanlarını bombalaması üzerine 2
Padişahın,
gücünden
yararlanarak İngiliz ve Fransız sömürgeleri ile Rusya’daki Türk ve
Müslümanları ayaklandırmayı
Kasım’da Rusya, ardından da İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti’ne savaş
açmışlardır. Buna karşılık Osmanlı Devleti de 11 Kasım 1914’te Rusya, İngiltere ve Fransa’ya savaş açarak I. Dünya Savaşı’na girmiştir.
Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesinde şunlar etkili olmuştur:
hedeflemiştir.
1.
2.
Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesinin Sonuçları
1. İngiltere, daha önce üs olarak yerleştiği Kıbrıs’ı topraklarına kattığını ilan etmiştir.
2. Osmanlı toprakları İtilaf Devletleri arasında yapılan gizli antlaşmalarla paylaşılmıştır.
3.
4.
Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler
Osmanlı Devleti, savaştığı cephelerde
mücadelesi vermiştir.
Osmanlı Devleti’nin savaştığı cepheler
11. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Kolay Öğrenme Kılavuzu
15
2. Ünite
MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ
Osmanlı Ordularının I. Dünya Savaşı’nda Mücadele Ettiği Cepheler
Cephe Adı
Savaşılan
Devletler
Cephenin
Açılış Amacı
Cephede Yaşananlar
Enver Paşa, Sarıkamış Harekâtını düzelenmiş, ancak olumsuz iklim koşulları nedeniyle büyük kayıplar verilmiştir. Ruslar, Erzurum,
Muş, Bitlis, Erzincan ve Trabzon’u ele geçirmişlerdir.
Rusya
Irak
Rusların Anadolu’daki ilerleyişini
durdurmak ve
Orta Asya Türkleri
ile birleşmek
Güvenlik gerekçeleri ile
’nu çıkarılarak (27 Mayıs 1915) Ermeniler, Suriye ve Lübnan çevresine yerleştirilmiştir.
Rusya’da
çıkınca (1917) çarlık yıkılmış, yönetime gelen Bolşeviklerin barış istemesi ile
Antlaşması yapılmıştır (3 Mart 1918). Bu antlaşma ile
Osmanlı orduları Kutul Amare’de İngilizleri yenilgiye uğratmış,
General Towsend komutasındaki 18000 kişilik İngiliz kuvvetini
teslim almıştır.
İngiltere
Ancak savaşın sonraki aşamasında dengeler değişmiştir. İngilizler Bağdat, Musul ve Kerkük’ü işgal etmişlerdir.
Cemal Paşa komutasındaki Osmanlı ordularının Süveyş Kanalı’nı
ele geçirmek için düzenledikleri harekatlar başarısızlıkla sonuçlanmış, binlerce Türk askeri sıcak, susuzluk, açlık ve kanalda boğularak şehit olmuştur. Osmanlı ordularının bu başarısızlığının
ardından Sina Yarımadası’nı ele geçiren İngilizler, Filistin yönünde ilerlemeye başlamışlardır.
İngiltere
Filistin ve
Suriye
Hicaz ve
Yemen
Çanakkale
16
İngiltere
İngiltere
İngilizlerin, Osmanlı Devleti’ni bu bölgeden çıkarmak istemeleri
İngilizler bu cephede Arapların desteğini alarak Filistin ve çevresini ele geçirip Suriye yönünde ilerlemişlerdir.
Türk ordusu bu cephede kutsal yerleri (Mekke ve Medine) korumak için İngilizler ve onlarla iş birliği yapan Mekke Emiri Şerif Hüseyin ile savaştı. Osmanlı Devleti özellikle Fahrettin Paşa
İngilizlerin, Süveyş
ve Irak cephelerin- ve askerlerinin gayretleri ile savaşın sonuna kadar kutsal yerlede yenilen Osmanlı ri korumayı başardı. Ancak savaşın sonunda bu topraklar İngilizDevleti’ni bu bölge- lerin eline geçti.
den çıkarmak istemeleri
İtilaf
Devletleri
İttifak ve İtilaf Devletlerinin birbirlerine üstünlük sağlamak istemesi
İtilaf
Devletleri
Savaşı kısa sürede
sonuçlandırmak
Kolay Öğrenme Kılavuzu
İtilaf Devletleri önce denizden sonra karadan taarruzlar düzenlemişlerse de başarılı olamamışlardır.
2. Ünite
1. Bölüm : Osmanlı Devleti ve I. Dünya Savaşı
Çanakkale Cephesi
nedenler şunlardır:
Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere, Fransa, Rusya ve İtalya’nın, Osmanlı Devleti’nin topraklarıyla ilgili yaptıkları gizli antlaşmalardaki paylaşımdan
sonra,
1.
2.
İtilaf Devletlerinin 19 Şubat 1915’te saldırıya geçmeleriyle başlayan Çanakkale deniz savaşları 18 Mart 1915’te Osmanlı ordusunun zaferiyle sonuçlandı. Deniz savaşlarında başarısız olan İtilaf Devletleri karaya asker çıkardı. Gelibolu yarımadasında Anafartalar, Conkbayırı ve Arıburnu’nda yapılan
I. İtalya’ya bırakılan İzmir’in, İngiltere’nin desteğiyle Yunanistan’a verilmesi,
II. Rusya’nın savaştan çekilmesi,
III. Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi
mücadelelerde Türk ordusu büyük bir zafer kazanmıştır (1916).
durumlarından hangileri paylaşımda
değişiklik olduğunu gösterir?
Çanakkale Savaşı’nın sonuçları şunlardır:
A) Yalnız I 1. Taraflar binlerce kayıp vermiş, I. Dünya Savaşı yaklaşık iki yıl kadar uza-
Örnek .. 1
Notlarım
İtilaf Devletlerinin Çanakkale Cephesi’ni açmak istemelerinde etkili olan
B) Yalnız II D) I ve II mıştır.
C) Yalnız III
E) II ve III (2009 - ÖSS/Sos-1)
Çözüm
2. İngiltere ve Fransa itibar kaybetmiştir.
3. Müttefiklerinden yeterli yardım alamayan Rusya’da iç sorunlar artmış,
bunun sonucunda Çarlık rejimi yıkılmış, Bolşevikler yönetime gelmiştir.
4. Bulgaristan İttifak Devletlerinin yanında savaşa girmiştir. Bu durum
5.
6.
I. Dünya Savaşı’nın Genel Sonuçları
1. İngiltere ve Fransa savaştan kazançlı çıkmışlardır.
2. Osmanlı, Almanya, Avusturya - Macaristan ve Rusya gibi imparatorluklar parçalanmış; Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Ukrayna, Litvanya,
Estonya, Macaristan ve Türkiye gibi yeni devletler kurulmuştur.
3. Sınırların çizilmesinde milliyetçilik ilkesine dikkat edilmemesi azınlıklar sorunun sürmesinde etkili olmuştur.
4.
5.
6.
7.
11. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Bilgi Notu
Kimyasal silahlar, denizaltılar, tanklar ve zırhlı araçlar ilk kez I. Dünya
Savaşı sırasında kullanılmıştır.
Kolay Öğrenme Kılavuzu
17
2. Ünite
Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun şekilde doldurunuz.
1. Osmanlı
Devleti’ndeki azınlıkların ayaklanmasında
Avrupalı devletlerin kışkırtmaları ve
etkili olmuştur.
Aktivite .. 2
Aktivite .. 1
Bilgimi Ölçüyorum
Aşağıda verilen bilgileri doğru (D) veya yanlış (Y)
olarak işaretleyiniz.
Savaşı sonunda Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’da toprağı kalmamıştır.
Devleti’nde İttihat ve Terakkinin resmen
Osmanlı iktidarına gelmesi
ile
gerçekleşmiştir.
3. Bulgaristan,
Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ’ın birleşip Osmanlı Devleti’ne savaş açması II. Balkan Savaşı’na neden olmuştur.
I. Balkan Savaşı sırasında bağımsızlığını ilan edip Osmanlı Devleti’nden ayrılmıştır.
4. Osmanlıcılık,
İslamcılık, Batıcılık ve Türkçülük
akımları, Osmanlı Devleti’nin siyasi varlığını ve
toprak bütünlüğünü korumak için geliştirilmiştir.
4. I.
Dünya Savaşı öncesinde İttifak Devletleri bloğunda bulunan
savaşın başlamasından
sonra İtilaf Devletleri safına katılmıştır.
5. Rusya’nın izlediği Panslavizm politikası I. Dün-
5. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’nın başlamasından
kısa bir süre sonra
laşması imzalamıştır.
6. Osmanlı Devleti
ya Savaşı’nın çıkmasında etkili olan özel nedenlerdendir.
ile gizli bir ittifak an-
6. Osmanlı
Devleti Galiçya, Romanya ve Makedonya Cephelerine asker göndererek İngilizlerin sömürgeleri ile bağlantısını kesmek istemiştir.
Cephesi’nde Rusya’ya
karşı mücadele etmiştir.
7.
Antlaşması ile Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı Devleti’ne bırakmıştır.
7. Kimyasal silahlar, denizaltılar, tanklar ve zırhlı
araçlar ilk kez Trablusgarp Savaşı’nda kullanılmıştır.
8. Osmanlı orduları
Cephesi’nde kutsal
toprakları korumak için mücadele etmişlerdir.
8. I. Dünya Savaşı’ndan sonra uluslararası barışı
9. Çanakkale Savaşı’ndan sonra
korumak için Milletler Cemiyeti kurulmuştur.
İttifak Devletlerinin yanında savaşa girmesi Osmanlı
Devleti’nin
ile karadan bağlantı kurmasını kolaylaştırmıştır.
Soru .. 1
Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelerde
genel olarak neleri amaçlamıştır?
Çözüm
Soru .. 2
Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’nda müttefiklerine yardım
etmek için amacıyla sınırları dışında kalan hangi cephelere asker göndermiştir?
Çözüm
18
Kolay Öğrenme Kılavuzu
Umumiye İdaresinin kurulması Osmanlı Devleti’nin ekonomik bağımsızlığını güçlendirmiştir.
2. Trablusgarp
2. Osmanlı
3.
1. Duyun-ı
9. I.
Dünya Savaşı’ndan en büyük kazancı elde
eden devlet ABD’dir.
Soru .. 3
Çanakkale Savaşlarının sonuçlarını yazınız.
Çözüm
2. Bölüm
2. Ünite
Mondros Ateşkes Anlaşması
Kuvayımilliye Hareketi ve Cemiyetler
MONDROS ATEŞKES ANLAŞMASI (30 Ekim 1918)
Kimler arasında yapıldı?:
Notlarım
TANIM
Nerede imzalandı?:
Antlaşmaya imzalayan devlet adamları kimlerdir?:
Ateşkes Anlaşması (Mütareke): Savaşan tarafların çarpışmalara belli
bir süre ara vermeyi kararlaştırmasıdır. En önemli sonucu, savaş hâlini
Mondros Ateşkesi’nin İmzalanmasında Etkili Olan Nedenler
1. Osmanlı Devleti’nin ve müttefiklerinin yenilgiyi kabul etmesi
sürdürmekle birlikte çarpışmaların
ertelenmesidir. Barış antlaşmasının yapılabilmesine ortam hazırlar.
2. Trakya ve İstanbul’un olası bir Yunan saldırısına açık hâle gelmesi
3. İngilizlerin Suriye ve Filistin üzerinden ilerlemesinin Osmanlı Devleti’ni
zor durumda bırakması
4.
5.
Mondros Ateşkes Anlaşması’nın Yorumlanması
Anlaşma Maddeleri
Yorumlar
�Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak ve bu yerlerdeki istihkamlar, İtilaf Devletleri tarafından işgal
edilecektir.
�Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması için
gerekli görülecek askerlerin fazlası terhis edilecektir.
�İtilaf Devletleri bütün cephane, top ve diğer silahlara el koyacak, Osmanlı savaş gemileri teslim olacak ve Osmanlı limanlarında gözaltında bulundurulacaktır.
�İran ve Kafkasya’ya giren Osmanlı birlikleri geri çekilecektir.
�İtilaf Devletletleri, güvenliklerini tehlikeye düşürecek bir durumun ortaya çıkması hâlinde herhangi bir
stratejik yeri işgal etme hakkına sahip olacaktır (7.
madde).
11. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Kolay Öğrenme Kılavuzu
19
2. Ünite
MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ
Mondros Ateşkes Anlaşması’nın Yorumlanması
Anlaşma Maddesi
Yorumlar
�Hükûmet haberleşmesi dışındaki bütün ulaşım ve haberleşmeye ait araç - gereçler İtilaf Devletlerinin denetimine girecektir.
�Toros tünelleri, deniz işletmeleri ve demir yolları İtilaf
Devletleri kontrolüne bırakılacaktır.
�Ermenilere bırakılması düşünülen altı ilde (Erzurum,
Mondros Ateşkes Anlaşması metninde Kilikya, Mezopotamya gibi sınırları belli olmayan bölge adları kullanılmıştır.
Anlaşma Devletlerinin yukarıdaki uygulamayla amaçlarının aşağıda-
Örnek .. 2
Çözüm
Van, Elazığ, Diyarbakır, Sivas, Bitlis) bir karışıklık çıktığında İtilaf Devletleri buraları işgal edebileceklerdir
(24. madde).
kilerden hangisi olduğu savunulabilir?
A) Mebuslar Meclisini kapatmak
B) İşgal edecekleri alanı genişletmek ve tepkiyi azaltmak
C) İstanbul Hükûmetiyle iş birliği yaptıklarını göstermek
D) Kendi aralarındaki sorunları gidermek
E) İşgaller karşısında halkın desteğini almak (2011 - YGS)
Mondros Ateşkes Anlaşması’nın Önemi
1.
TANIM
Fiilen sona erme: Bir devletin, top-
2.
raklarının işgal edilmesi, kendi topraklarında egemenliğini kaybetmesi, askerî, siyasi, ekonomik güçlerini
kullanamaz hâle gelmesi durumu.
Mondros Ateşkesi’nin Uygulanması ve Tepkiler
İtilaf Devletleri ateşkesi çıkarlarına göre yorumlayarak Osmanlı topraklarını
kendi aralarında imzaladıkları antlaşmalara uygun olarak işgal etmişlerdir.
İlk işgal edilen yer
’dur.
ateşkes karşısında
halkın direnişe geçmesinin olumsuz sonuçlar doğuracağını düşünerek teslimiyetçi bir tavır takınmıştır.
ateşkesin koşullarının yan-
lış uygulanabileceğine dikkat çekmiş ve orduların terhis edilmemesine karşı çıkmıştır. Halkın bir bölümü İstanbul Hükûmetinin tutumunu desteklerden,
bazı yöneticiler ve aydınlar manda ve himaye fikrini benimsemişlerdi. Buna karşın halkın önemli bir kısmı ise ülkenin bağımsızlığını korumak için
20
Kolay Öğrenme Kılavuzu