Sokrates - Bütün Dünya

advertisement
Düşler ve Düşünceler
BD EKİM 2016
Yahya Aksoy
Sokrates
25 Asır Sonra Aklandı
“Ben kimseye hiçbir şey
öğretemem, sadece düşünmelerini sağlayabilirim.”
Sokrates
“Bir bildiğim var o da hiçbir şey
bilmediğimdir.” ifadesinin sahibi ünlü
düşünür Sokrates, İÖ 399’da devletçe
tanınan tanrılara sadakatsizlik ve
gençleri zararlı yollara sürüklemekle
suçlandırılarak mahkeme karşısına getirildi.
Bu mahkeme önüne
getiriliş, Sokrates’in
savunmasında değindiği
konular, mahkemenin
tutumu ve Sokrates’i
suçlu bulması ve Sokratesin bu sonuca tavrı
hukuk tarihi içinde baş
tacı edildi, derslere konu
olmaya devam ediyor.
95
BD EKİM 2016
“Eğitim kıvılcımla ateş yakmaktır, boş bir kabı doldurmak
değildir.”
“Dünyayı değiştirmek isteyen
önce kendini değiştirsin.”
D
üşünce tarzına getirdiği yenilikler ve değerli fikirlerle,
özgür düşünmenin ve düşünceyi
savunmanın insanlık için temel
değerler olduğunu vurgulayan Sokrates, “Bilgi ve bilgeliği hava kadar
istediğin zaman, düş peşime”,
“Doğru düşünüş insanı doğru dav-
sözleri Sokrates’e aittir.
Sokrates’i çekemeyenlerlerin
başında gelen Anytos, Meletos ve
arkadaşları, aleyhinde dedikodular
ve propagandalar yaparak “devletin
tanrılarına inanmamak ve gençleri
yanlış yollara sürüklemekle ve yer
altında ve gök yüzünde olup biten
şeylere karışmak, eğriyi doğru gibi
göstermek, bunları başkalarına
öğretmekle” muğlak, soyut ve siyasi
kavramlara dayalı olarak suçladılar.
Atina’da MÖ 5.yy’da kaynatılan
cadı kazanı olan tanrılara sadakatsizlik ile suçlanan Sokrates,
kendisini mahkemeye getiren
Meletos’un iddialarını birer birer ele alarak, “birbirini tutmaz
saçmalıklar olarak” çürütür.
İ
Sokrates’in
yargılanması
ranışa götürür” diyerek, yaratıcı
düşünme felsefesinde çığır açmış
bir filozoftur.
“Güçlük, dostlarım ölümden
kaçınmak değil, ama haksızlıktan
kaçınmaktır; çünkü o ölümden
daha hızlı koşar. Sizin istediğiniz
gibi konuşup yaşamaktansa, kendim gibi konuşup ölmeyi yeğlerim”
96
kiyüz seksen kişiden oluştuğu sanılan jüri/yargıç heyetinin hepsi oy birliği ile karar
veremezler. Küçük bir farkla
mahkûmiyet kararına varılır ve
hayata farklı perspektiflerden
bakan Sokrates ölüm cezasına
çarptırılır. Sokrates’in vurguladığı hızlı koşan haksızlık,
adaleti gölgeler ve öne geçer.
“Hayatında asla pişman
olmadığını, ölümden korkmadığını” ifade eden Sokrates’in ölüm
cezası ilerlemiş yaşına rağmen,
karardan bir ay sonra infaz edilir.
Yanında bulunan arkadaşı Kriton,
“İşte... Şimdiye kadar tanıdığımız
insanların en iyisi, en bilgini ve en
doğrusu diyebileceğimiz dostumuzun sonu” diyerek oradan üzüntüyle ayrılır.
BD EKİM 2016
Sokrates’in ölümü
Sokrates, ünlü savunmasında
düşüncelerine yasak getirenlerin
değişimi görmediğini, suçlayıcıların
aslında kendi menfaatlerini korumak istediklerini anlatır. “Suçlayanların suçlandığı kopuş” savunması
olarak hukukta yer alan tarihi savunmada; “Beni suçlayanların üzerinizde nasıl bir etki bıraktıklarını
bilemem, lütfen tarzıma aldırmayın, iyi olabilir ya da olmayabilir;
ama yalnızca sözlerimin haklı olup
olmadığını düşünün ve yalnızca
bunu dikkate alın. Çünkü yargıcın
erdemi budur, tıpkı konuşmacının
erdeminin gerçeği söylemek olması
gibi. Yasalar beni suçlu görebilir,
ama esas suçlu yasalar” der.
S
okrates halkına şöyle seslenir:
“Atinalılar, savunmamı çoğunuzun sanabileceği gibi kendi
adıma değil, ama sizin adınıza
yapacağım, öyle ki sizlere tanrı ar-
mağanı olan beni mahkûm ederek
bir yanlışlık yapmayasınız....”
“Yargıcın ödevi bir türe armağanı sunmak değil, ama yargıda
bulunmaktır ve kendi keyfine göre
değil ama yasalara göre yargıda
bulunacağına yemin etmiştir ve ne
biz sizi bu yemini bozma alışkanlığında yüreklendirmeli, ne de siz
kendinize bu alışkanlığa kapılma
iznini vermelisiniz, bu sizin de
bizim de inancımıza aykırıdır. O
zaman benden onursuz ve yanlış ve
inancıma aykırı gördüğüm şeyleri
yapmamı istemeyin.”
Doğruyu ve en iyi olanı arayarak, insanlığı daha mutlu ve verimli
kılmaya çalışan canı pahasına
örnek bir filozof’u temsil ettiğini
hayatı ve ölümüyle açık bir şekilde
gösteren Sokrates, öncü bir düşünür
olarak insanlığın hafızasında ölümsüzleşmiştir.
Basın haberine göre,Yunanis97
BD EKİM 2016
tan’ın başkenti Atina’da kurulan
temsili bir mahkeme, MÖ 399 yılında “tanrılara saygısızlık ve gençleri
baştan çıkarmakla” suçlanarak ölüm
cezasına mahkûm edilen Yunan
filozofu Sokrates’in masum olduğuna karar verdi. Davacı ve davalı
makamlarını Avrupalı ve Amerikalı
ünlü hukukçuların oluşturduğu
temsili mahkeme Sokrates’i yeniden
yargılayarak suçsuz olduğuna karar
verdi.
Bu haberler üzerine oturup
Sokrates davası ile ilgili kaynakları
inceledim ve tarihi savunmayı bir
kez daha dikkatlice okudum. Savunmanın temel felsefesini yansıtan
bölümlerini yazıma almaya çalıştım.
Bu tarihi davayı ve diğer tarihe
malolmuş davaları, Ankara Barosu
Yayınları arasında çıkan ve değerli
araştırmacı-yazar Avukat H. Argun
Bozkurt tarafından hazırlanan
“Davalar” kitabından yararlanarak,
bütün insanların ve görevlilerin
günümüz davaları ile karşılaştırmalar yaparak sonuçlara varmalarını ve
Sokrates’e, “Bu dünyayı ayakta tutan şey nedir?” diye sorduklarında;
“Bu dünya adaletle ayakta durur.
Zulüm geldiği zaman o devletin
varlığı düşünülemez.” sözlerini ve
ayrıca Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün
“Millet, hızlı ve kesin adaleti temin
eden uygar usûlleri istiyor” sözünü
bir kez daha hatırlayarak, dersler
çıkarmalarını diliyorum.
Geçmişten alınacak dersler 25
asır sonra bile olabiliyor ve Sokrates
aklanıyor.•
yahyaaksoy@butundunya.com.tr
KISA FIKRALAR
Sokrates ve
Bileytaşı
Talebelerden biri
Sokrates’e sormuş:
“Herkese güzel
konuşma dersleri verdiğin
ve onlara hitabet sanatını
öğrettiğin halde, niçin
siz de çıkıp bir konuşma
yapmıyorsunuz?”
“Evlat,” demiş Sokrates,
“Bileytaşı keskin değildir
ama, en sert demiri bile
keskin eder...”
98
Cennetin Yolu
Hristiyan din
adamlarından biri, küçük
bir çocuktan kendisine
o şehirdeki kiliseyi
göstermesini ister.
Kiliseye ulaştıklarında,
papaz:
“Aferin çocuğum,”
der. “Yarın buraya gel
de, sana cennetin yolunu
göstereyim.”
Çocuk, papazın niyetini
sezerek:
“Siz, kilisenin yolunu
dahi bilmiyorsunuz,” diye
cevap verir. “Cennetin
yolunu nasıl bileceksiniz
ki?”
Birbirine Bağlı
Hâkim, kaza yaparak
birkaç kişinin ölümüne
yol açan bir şoförün ehliyetini iptal edince, şoför:
“Aman hakim bey,”diye sızlanmış. “Benim
yaşayabilmem, şoförlük
yapmama bağlı.”
Hâkim cevap vermiş:
“Başkalarının yaşaması
da sizin şoförlük yapmamanıza bağlı.”
Download