TÜRKİYE`DE TEKNİK TEKSTİL SÜRECİ Hande UZUNOĞLU

AR&GE BÜLTEN
2014 ARALIK – SEKTÖREL
TÜRKİYE’DE TEKNİK TEKSTİL SÜRECİ
Hande UZUNOĞLU
GİRİŞ
Tekstil sektörü dünyada sanayileşme adımlarının atılması ile birlikte gelişmeye
başlayan ve daha sonra sanayinin en önemli üretim alanı haline gelen bir sektördür.
Emek yoğun olmasından dolayı pek çok kişiye istihdam kapısı sağlamaktadır.
Dünya genelinde ticaretin artması, teknolojik gelişmeler ile birlikte tekstil sektöründe
rekabet günden güne artmaktadır.
Günümüzde ise, tekstilde kalite ve fiyat konusunda önemli bir rekabet yaşandığı
görülmektedir.
Türkiye geçmişten bugüne tekstil üretiminde önemli ülkeler arasında yerini almıştır.
Doğu ülkelerin fiyatları, Batı ülkelerinin kalitesi ile rekabet etme durumundadır. Bu
yüzden farklılaştırma ve kaliteyi arttırma konuları üzerinde daha fazla durulması
gerekmektedir.
Öte yandan son yıllarda güçlendirdiği tasarım yönü ile küresel pazarlarda adından
söz ettiren tekstil sektörü, koleksiyon çeşitliliği ile de fark yaratmaya çalışmaktadır.
Teknik özellikleri ve performansları için geliştirilen ve her geçen gün çeşitliliği artan
ürünler ve üretim tekniklerini belirten “Teknik Tekstil” uygulamaları ise Türkiye’de
1980’li yıllarda başlamıştır.
Pahalı ve katma değeri yüksek “Teknik Tekstil” ürünleri kimyasallara, hava
şartlarına, mikro organizmalara dayanıklı, yüksek direnç, yanmazlık gibi üstün
performans özelliklerine sahip ürünlerdir.
Teknik tekstil sektörü, son yıllarda kaydettiği büyüme oranıyla, tekstil ve konfeksiyon
sanayinin önemli bir bölümünü oluşturmaya başlamıştır.
Söz konusu raporda; Türkiye’de teknik tekstil sektörünün gelişimi ve uygulama
alanlarına değinilmiş ve sektörün gelişimine yönelik değerlendirmeler yapılmıştır.
17
AR&GE BÜLTEN
2014 ARALIK – SEKTÖREL
Türkiye’de Tekstil Sektöründe Gelişmeler
Ülkemizde tekstil sanayi 23 bini bulan girişimci sayısı, yarattığı 340 bin istihdamı, 11
milyar dolarlık ihracatı, 59,7 milyar TL üretim değeri, 11,8 milyar TL katma değeri ile
ekonomiye önemli katkılar sağlamaktadır.
Son 5 yıllık gelişime bakıldığında; küresel ekonomik krizin etkilerinin sektöre
yansıdığı görülmektedir. Bununla birlikte, 2011 yılında tekstil sektörü tekrar bir
yükselme eğilimine girmiştir.
Türk tekstil sektörü dünya tekstil ihracatı içindeki payını arttırmaya devam ederken
dünya sıralamasında yedinci sırada yer alma başarısını da göstermiştir.
Tablo 1: Tekstil Sanayinde Temel Göstergeler
Girişim
Ücreti Çalışan Üretim Değeri Katma Değer
Yatırımlar
Sayısı
Sayısı
(Milyon TL)
(Milyon TL)
(Milyon TL)
2007
18.614
334.971
37.602
7.295
3.719
2008
19.730
311.115
35.377
7.460
2.231
2009
18.147
265.957
32.211
7.217
2.354
2010
19.836
312.745
44.697
8.862
2.858
2011
23.012
342.474
59.763
11.813
5.231
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri
Yıllar
2013 yılında tekstil sanayi ihracatı bir önceki yıla göre % 8 artış göstererek 8,4 milyar
dolara yaklaşmıştır. Bu durumda ülke ihracatındaki payı % 5,5’tir.
Tekstil ithalatı ise 2013 yılında bir önceki yıla göre % 7,2 artışla 9,3 milyar dolara
ulaşmıştır. Ülke ithalatındaki payı ise % 3,7’dir.
Tablo 2: Tekstil ve Hammaddeleri Dış Ticareti
Yıllar
İhracat (ABD $)
Yıllık Değişim
(%)
İthalat(ABD $)
Yıllık Değişim
(%)
2010
6.352.784.994
9.079.066.534
2011
7.709.384.326
21,4
10.386.750.480
14,4
2012
7.749.255.552
0,5
8.674.485.448
16,5
2013
8.370.751.010
8,0
9.301.556.059
7,2
Kaynak: İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri (İTKİB) Yıllık İstatistik
Rakamları
2013 yılında en fazla ihracat yapılan ülkeler sırayla; Rusya, İtalya, Romanya, İngiltere
ve ABD olmuştur. En fazla ithalat yapılan ülkeler olarak; Rusya, Çin, Almanya İtalya
ve ABD’nin ilk beş içerisinde yer almıştır.
18
AR&GE BÜLTEN
2014 ARALIK – SEKTÖREL
Yıllar itibariyle bakıldığında, 2012 yılında sektörün ihracat artışında bir yavaşlama
gözlemlenmektedir. Bu durum, sektörün ihracatının büyük bir kısmını gerçekleştirdiği
AB ülkelerinde yaşanan ekonomik kriz ve mali belirsizlikten kaynaklanmıştır. Ayrıca
komşu ülkelerdeki çatışmaların da etkileri olumsuz yansımıştır.
2014 yılı Ocak-Ekim döneminde tekstil ihracatı 7.4 milyar dolara yaklaşmıştır. Geçen
yıla göre % 8,3’lük bir artış kaydetmiştir. Bu dönemde yapılan ihracatta başı çeken
ülkeler sırayla; İtalya, Rusya, Almanya, İngiltere ve Romanya’dır.
Tekstil sektörü 2013 yılını temkinli ve tedbirli geçirmiştir. 2014 ilk çeyreğinde seçimler
geride bırakıldıktan sonra iç piyasada ve dış pazarlarda yakalanan artış sektörün
yüzünü güldürmüştür.
2014 yılsonu içinse beklentiler yüksektir. İkinci çeyrekte sektörün ivmesini
hızlandırması ile birlikte sene sonuna kadar kapasite ve ihracatta artış
beklenmektedir. Böylece tekstil ihracatının 8 milyar doları aşması beklenmektedir.
Türkiye’de Teknik Tekstil
Teknik tekstil kavramı günlük hayatta pek fazla bilinmemesine rağmen; bina
donanımından otomobile, giyimden tarıma, mobilyalardan hastaneye kadar günlük
hayatın pek çok alanında kullanılan ürünleri kapsamaktadır.
Teknik tekstil, 1980’li yıllarda bilhassa teknik özellikleri ve performansları için
geliştirilen ve çeşitliliği her geçen gün artan ürünler ve üretim teknikleridir. Bir başka
ifadeyle; özel olarak tasarlanan, herhangi bir üründe veya proses dahilinde veya
yalnız başına belirli bir özelliği yerine getirmek amacıyla kullanılan malzemelere
denilmektedir.
Bu malzemelerin en önemli özelliği katma değeri yüksek ve pahalı olmalarıdır. Yanı
sıra bu ürünler kimyasallara, hava şartlarına, mikro organizmalara dayanıklı,
yanmazlık gibi üstün performans gibi özelliklere sahip olabilmektedir.
Günümüzde tekstil sektörü örtünme, barınma ve dekorasyon işlevinin yanı sıra insan
sağlığını koruyan ve ortam koşullarına uyarlanabilen ürünler olarak tasarlanmaktadır.
Teknik tekstil bu amaçlarla kullanılabilmektedir.
Isıya dayanıklı veya nabız ölçebilen giysiler, uçakların pist dışına çıkışını engelleyen
kuvvetli fileler, uçak veya uzay araçlarının hızını yavaşlatan paraşütler, hava
yastıkları, ağır iklim kıyafetleri yanında özel ısı yalıtımında ve ısı tutan kumaşlar, ter
tutmayan, nefes alabilen ve yanmaz kumaşlar, yelken kumaşları, ameliyat iplikleri
örnek gösterilebilir.
Tablo 3’de görüldüğü üzere, teknik teksitilin pek çok kullanım alanı bulunmaktadır.
Teknik tekstiller esas itibariyle polyester, polipropilen, naylon, viskos, pamuk, cam ve
aramidden üretilmektedirler.
19
AR&GE BÜLTEN
2014 ARALIK – SEKTÖREL
Tablo 3: Teknik Tekstilde Kullanım Alanları
Kaynak: Teknik Tekstiller Sektörü, T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü
Tekstil ve Konfeksiyon Ürünleri Daire Başkanlığı, 2014
Son yıllarda önemli bir büyüme kaydeden teknik tekstil sektörü, tekstil sanayide
yükselen bir trend eğilimine girmiştir. Her geçen gün yeni ürünlerin, malzemelerin
üretilmesi ve bu nedenle kullanım alanının artması beklenmektedir. Bununla birlikte,
kullanım alanlarındaki sektörlerdeki gelişmeler, teknik tekstil alanındaki firmaların
başarısını belirleyen en önemli faktördür.
Teknik tekstil, daha çok gelişmiş ülkelerde üretim yapmaktadır. Yüksek teknoloji ve
vasıflı işgücü gerektirmektedir. Çin gibi ucuz maliyetle üretim yapan ülkelerin
karşısında, teknik tekstillerin bir rekabet avantajı sağlayabileceği düşünülmektedir.
Ülkemizde teknik tekstil yatırımları yeni olmakla birlikte, gelişme sürecine girdiği
belirtilmektedir.
Mevcutta ise; dokunmamış mensucat, nakil vastılarının iç ve dış lastiklerinde
kullanılan yüksek mukavemetli ipliklerden mensucat, big-bag tabit edilen dökme
maddeler için torba ve çuvallar, kaplanmış, lamine edilmiş mensucat gibi ürünler
üretilmektedir. En güçlü olunan ürün grubu ise bigbag olarak adlandırılan dayanıklı
çuvallardır.
Ülkemizin gelişme kaydettiği bir diğer alan ise medikal sektöründedir. Örneğin ıslak
mendil, çocuk bezi, kadın bağı gibi ürünlere yönelik üretim artmakta ve bu ürünler
ihraç edilmektedir.
20
AR&GE BÜLTEN
2014 ARALIK – SEKTÖREL
Teknik tekstil sektör ihracatının 2011 yılında 1,5 milyar dolara ulaştığı, 2012 yılında
1,6 milyar dolar olarak gerçekleştirdiği belirtilmektedir. Güney Amerika, Rusya, Suudi
Arabistan belli başlı ihraç ülkeleri. Genel olarak bakıldığın, teknik tekstil ihracatının
artış eğiliminde olduğu görülmektedir. Bu durumda tekstil ihracatı içindeki payının da
arttığı söylenebilir.
Sonuç
Dünyada tekstil konusunda bilgi birikimi yüksek, ar-ge kapasitesi zengin, inovasyon
ve tasarım gücü yüksek olan ülkeler rekabette öne çıkmaktadır. Türkiye de sahip
olduğu avantajları değerlendirerek yüksek katma değer yaratma ve ileri teknoloji
üretme anlamında çalışmalarını hızlandırmak durumundadır.
Türkiye’de katma değer açısından önemli olan tekstil sektörü, AB başta olmak üzere
büyük pazarlara yakınlığı, kalifiye insan kaynağı ve tedarik zincirinin güçlü olması gibi
özellikleri ile dünyanın en rekabetçi sektörleri arasındadır. Nitekim sektörün bu
gücünü esnek üretim, ürün geliştirme, yenilikçilik, tasarım ve markalaşma yetenekleri
ile desteklemesi gerekmektedir.
Ülkemiz çok önemli bir tekstil üreticisidir ancak üretim teknolojisinde istenilen
seviyede değildir çünkü dışa bağımlıdır. Ar-ge faaliyetleri henüz yeterli düzeye
gelmemiştir. Oysa katma değeri yüksek olan teknik tekstil önemli avantaj
sağlayacaktır.
Dünyada teknik tekstilin tekstil ve hazır giyim sektörleri içerisindeki payının % 2530’larda olduğu tahmin edilmektedir. Özellikle teknolojinin hızla gelişmesi, ar-ge
çalışmalarının artması, nanoteknolojideki gelişmelerin teknik tekstilin gelişmesine
büyük katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Türkiye’nin teknik tekstil üretimini arttırması gerekmektedir. Bu konuda sektör daha
fazla bilinçlendirilmeli ve üniversite-sanayi işbirliği yapılmalıdır. Tekstil ve teknik
eğitimin yaygınlaştırılması da önemlidir.
Özellikle ar-ge çalışmalarının teşvik edilmesi büyük önem taşımaktadır. Aksi takdirde
Türkiye’nin teknik tekstil üretmesi veya bu alanda ilerlemesi zorlaşacaktır.
Kaynaklar
 T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Bilgi Platformu, Sektörel Bilgiler,
http://www.ibp.gov.tr/pg/sektorpdf/sanayi/tekniktekstiller.pdf
 İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçıları Birlikleri, Raporlar&İstatistikler
http://www.itkib.org.tr
 İstanbul
Sanayi
Odası,
http://www.iso.org.tr/Sites/1/upload/files/Tekstil_Raporu-385.pdf
 Teknik Tekstiller Sektörü, T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü
Tekstil ve Konfeksiyon Ürünleri Daire Başkanlığı, 2014
 ...Türkiye’nin Teknik Tekstil Ticareti Üzerine Güncel Bilgiler 2011 Yıllık, İtkib
Genel Sekreterliği Ar-Ge Mevzuat Şubesi, 2012
21