Brochure booklet type - new design 1.1 Turkish

advertisement
BMMYK
BM MÜLTECİ AJANSI
KIBRIS
İçerik
Leƨoşa
Şubat 2014
BMMYK Kıbrıs
P.O. Box 21642
1590 Nicosia
www.unhcr.org.cy
Misyonumuz
4
Mülteciler kimlerdir?
5
Mülteciler neden korunmaya ihtiyaç
duyar?
5
Mültecileri kim korur?
6
BMMYK ve 1951 Sözleşmesi
6
Kıbrıs’ta BMMYK
Ilk Yıllar
7
Şimdiki Odak
8
İşbirliği İçerisinde Çalışmak
Mülteci Trendleri
En sık sorulan sorular
9
10
11-14
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER MÜLTECİLER
YÜKSEK KOMİSERLİĞİ
(BMMYK)
KIBRIS TEMSİLCİĞİ
MİSYONUMUZ
BMMYK’nın tüzüğünün odak noktası korumaktır. Korumak, en basit
şekliyle, etkilenen insanların en temel haklarının yenilenmesi
sorumluluğudur: en azından yaşama hakkı, işkence ya da ayrımcılığa
maruz kalmamaları, insan onuruna ve ailelerinin korunmasına saygıyı
sağlamaktır. Korumak aynı zamanda bu haklar ve diğer haklardan
makul bir şekilde faydalanmak için söz konusu sorunlara kalıcı çözümler
beklerken etkin ortam yaratmaktır.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ofisi Birleşmiş
Milletler Genel Kurulu tarafından 1950 yılında yan organı olarak Birleşmiş
Milletler Tüzüğünün 22. maddesi çerçevesinde yine Birleşmiş Milletlerin
himayesinde mültecilere uluslararası koruma sağlamak ve devletlerle birlikte
sorunlara kalıcı çözümler aramak için eşsiz ve özel bir rol edinmiştir.
BMMYK’nın yasal yetki alanında bulunan mülteciler kendi ülkeleri dışında
olup, zulüm ve geri dönme korkusu içindedirler. Son birkaç on yılda, BM
Genel Kurulu korunmaya ve yardıma muhtaç diğer grupları da kapsayacak
şekilde BMMYK’nın yetkilerini çoğaltmıştır. Bu grupların içerisinde
memleketlerine geri dönen mülteciler, ülkesinde yerinden edilmiş kişiler ve
vatansız kişiler bulunuyor.
4
MÜLTECİLER KİMDİR?
1951 Sözleşmesinin 1 A maddesinin Mültecilerin Statüsüne istinaden, mülteci:
“ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri
yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu
ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan, ya da söz
konusu korku nedeniyle, yararlanmak istemeyen; yahut tabiiyeti yoksa ve bu tür
olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya
dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen kişilerdir.
Kimse mülteci olmayı seçmez
MÜLTECİLER NEDEN KORUNMAYA
İHTİYAÇ DUYAR ?
Devletler normalde temel insan haklarını ve vatandaşların fiziksel güvenliğini
garanti altına alır. Devletler bunu yapamadığında veya yapmak
istemediğinde, bireylerin insan hakları ihlalleri gibi ciddi sorunlar ortaya
çıkabilir ve bireyler başka bir ülkede güvenlik bulmak için evlerini, çevrelerini
ve ailelerini bırakmak zorunda kalırlar. Tanımı gereği mültecilerin kendi
devletleri tarafından korunmadığı durumlarda uluslararası birlik bu bireylerin
haklarını ve fiziksel güvenliğini sağlamak için adımlar atar.
5
MÜLTECİLERİ KİM KORUR ?
Mültecilerin korunması devletlerin birincil sorumluluğudur. 1951 Sözleşmesini
imzalayan bütün ülkeler kendi sınırları içerisinde mültecileri korumak ve onlara
uluslararası standartlarına uygun şekilde davranmak zorundadır. Uluslararası
standartlarda BMMYK'nın temel görevi devletlerin farkındalığını sağlamak ve
mültecileri ve sığınma arayışındaki kişileri korumak için kendi yükümlülükleri
doğrultusunda hareket etmektir. Fakat BMMYK uluslar üstü bir kuruluş değildir ve
devlet sorumlulukları için vekil olarak kabul edilemez. Bu durumda BMMYK’nın
görevi devletlere tamamlayıcı olmaktır ve bu bağlamda aşağıdaki görevleri yerine
getirerek mültecilerin korunmasında katkıda bulunmaktır:
• Mülteci sözleşmelerinin ve kanunlarının etkin uygulanmasını teşvik etmek;
• Mültecilere uluslararası kabul görmüş standartlara uygun hukuki çerçevede
davranılmasını sağlamak;
• Mültecilere sığınak verilmesini sağlamak ve zorla hayatlarının ve özgürlüklerinin
tehlikede olacağı ülkelere gönderilmemelerini sağlamak;
• 1951 Sözleşmesindeki tanımı gereği ve diğer bölgesel belgelere istinaden
bireylerin mülteci olup olmadıklarını belirlemek için uygun prosedürler
geliştirmek;
• Mültecilerin durumlarına kalıcı çözümler aramak.
Ölüm sırasının bizde olduğunu hissettik. Ama ölmek
istemiyorduk. Bu yüzden terk etmeye karar verdik.”
Sahar, 25, Lübnan’da bir Suriyeli mülteci
BMMYK VE 1 9 5 1 SÖZLEŞMESİ
BMMYK mülteci statüsü ve 1967 protokolüne ilişkin 1951 Sözleşmesinin koruyucusu
olarak hizmet vermektedir. Sözleşmeyi imzalayan devletler BMMYK ile işbirliği
yaparak sözleşmede tanımlanan mülteci haklarına saygı duyulması ve korunmasını
sağlaması beklenmektedir.
Bunlar:
• Zulüm veya zulüm korkusu olan bir yere geri gönderilmeme hakkı (Geri
göndermeme ilkesi);
• Bu korumada ayrımcılığa uğramama hakkı;
• Ülkeye yasadışı giriş yapılması veya bulunması sonucu sığınak amaçlı olması
halinde zulümden kaçan bireylerin diğer ülkelere girişinin normal (yasal) biçimde
olmasının beklenilmemesi gerektiğinden ceza almama hakkı;
• Ulusal güvenliği veya kamu düzenini korumak için belirtilen istisnai durumlar
haricinde, sınır dışı olmama hakkı.
6
• Kabul edilir minimum koşullarda yaşama hakkına dahil olan: hareket özgürlüğü,
eğitim hakkı, gelir getirici bir iş veya serbest meslek hakkı, kamu yardımı ve
sağlık tesislerine erişim, mülkiyet satın alıp satmak, kimlik ve seyahat belgelerini
almak. Sözleşmeyi imzalayan devletlerde yurttaşlıkla ilgili yasal ve idari
engellerin azaltılması ile mültecilerin vatandaşlığa daha kolay erişmesi ve etkin
bir şekilde mültecilerin aileleriyle bir araya gelmesini desteklemesi bekleniyor.
K IBRIS ’ TA BMMYK
İlk Yıllar
BMMYK Kıbrıs’ta Ağustos 1974’te BM Genel Sekreterinin talebi üzerine
Temmuz-Ağustos 1974 olayları sonucu kendi ülkelerinde yerlerinden olmuş
Kıbrıslıları korumak ve yardım sağlamak amaçlı kurulmuştur. Yıllar geçtikçe,
BMMYK, Türk ve Rum Toplumları ile çalışarak çeşitli yardım programları ve iki
toplumlu projeler gerçekleştirerek her iki toplumdan kendi ülkelerinde yerlerinden
olmuş kişilere fayda sağlamış.
Ulusal Sığınma Mevzuatının olmaması ve gerekli kurumsal düzenlemeler ve
kapasite eksikliklerinin olmasından dolayı, diğer ülkelerden iltica eden
sığınmacıların mülteci statüsü için fonksiyonel sorumlulukları ve başvuru işlemlerini
yapmak BMMYK tarafından üstlenildi.
1998 yılında, BMMYK kendi ülkelerinde yerlerinden olmuş kişilerle ilgili bütün
programları, diğer gelişimden sorumlu BM kuruluşlarına devretti. 2002 yılında
Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümeti adaleti sağlamak adına bütün sorumluluğu devraldı.
O zamana kadar, Ulusal Mülteci Mevzuatı kabul görmüş ve sığınma prosedürleri
BMMYK’nın teknik yardımı ile sağlanmıştır. AB müktesebatı uygulamasına ara
verilmiş olan Kıbrıs’ın kuzeyinde, BMMYK ihtiyacı olan insanlara uluslararası
koruma ve yardım sunmaya devam etmektedir.
Source PIO Cyprus
7
Mevcut Odak
Şu an BMMYK’nın Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki birincil hedefi, uluslararası standartlar
doğrultusunda mülteci koruma sistemini yerleştirmek adına devlete yasal
mevzuat, prosedür ve kapasitesini geliştirmesi ve güçlendirmesi için katkıda
bulunmaktır. BMMYK yetkililer ile işbirliği yaparak uluslararası korumaya muhtaç
olan kişilerin ülke ve sığınma prosedürlerine olan erişim haklarının ihlal
edilmemesini sağlamaktadır. Buna ilaveten, ulusal yasal mevzuatların
yorumlanmasının ve uygulanmasının devletin mülteci ve sığınmacılara ilişkin
uluslararası yasal mükellefiyetleriyle uyum sağladığını; ulusal sığınma
mevzuatındaki boşlukların makul derecede giderildiğini; göç yönetim politikaların
koruma hassasiyeti taşıdığını ve mülteci statüsü belirleme işlemlerinin adil, etkili
ve yeterli olduğunu ve ulusal güvenlik standartları ile uyumlu olduğunu
sağlamaktadır. Bu bağlamda BMMYK’nın esas aktiviteleri aşağıdaki hedefler
doğrultusunda savunma ve kapasite geliştirmektir:
• İlgili yasa tasarıları oluşturulurken uzman görüşü sağlayarak mültecileri ve
sığınmacıları etkileyen yasaları etkilemek, buna AB direktiflerinin aktarılarak
Ortak Avrupa Sığınmacı Sistemin oluşturulması da dâhildir;
• Mülteci statüsü belirleme prosedürlerini ve kaliteli karar alma süreçlerini
güçlendirmek için teknik destek, hukuki danışma ve bu çerçevede destek
sağlamak;
• Mülteci haklarına saygı ve özellikle sosyal, ekonomik, medeni ve siyasi haklar
bakımından mültecilere olan davranış standartlarını izlemek ve yükseltmek;
• Devlet ve sivil toplumdaki paydaşlara, mülteci hakları, sığınmacıları kabul
koşulları, uzun vadeli çözümler, çocukların koruma altına alınması gibi temel
koruma eğitimleri sağlamak;
• Uluslararası koruma ve yerinden etme sorunları ile ilgili topluma bilgi ve eğitim
sağlayarak farkındalığı arttırma, mülteci ve sığınmacılara yönelik toplumsal
davranış biçimlerini olumlu yönde geliştirmek ve dolayısıyla sığınma
düzenlemelerini iyileştirmek;
• Mültecilerin Kıbrıs
toplumunun sosyal,
ekonomik ve kültürel
dokusu ile bütünleşmesini
sağlama bakımından
başarılı uygulamaları
geliştirmek ve teşvik
etmek.
8
İşbirliği İçinde Çalışmak
Kıbrıs’ta ve BMMYK’nın faaliyet gösterdiği tüm ülkelerde, mülteciler, sığınmacılar
ve örgüte göre güvenliği tehdit altında olan diğer kişilere uluslararası koruma
sağlamak ve örgütün emirnamesini yerine getirmek için geliştirilen stratejilerin
temel taşını işbirliği oluşturmaktadır.
Koruma sağlamadaki merkezi konumunu göz önünde bulundurduğumuzda
şüphesiz Devlet BMMYK’nın esas ortağıdır. Geçen yıllar boyunca, BMMYK,
özellikle içişleri, dışişleri, adalet, eğitim ve çalışma ve sosyal güvenlik
bakanlıkları olmak üzere, bir takım bakanlıklarla işbirliğini güçlendirmiştir.
BMMYK ayni zamanda bir takım yerel sivil toplum örgütleri ve sivil toplumun
üyeleri ile faydalı bağlantılar kurmuştur. Şu an BMMYK’nın iki sivil toplum örgütü
ile özel ortaklık anlaşması mevcuttur:
Future Worlds Centre, Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki mültecilere ve sığınmacılara
ücretsiz hukuki ve sosyal danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
Adres: 5 Promitheos, 1065 Nicosia, Cyprus
Tel.: +357 22 87 3820 - Fax: +357 22 87 3821
Websitesi: www.futureworldscenter.org ● E-mail: info@futureworldscenter.org
Mülteci Haklar Derneği, Kıbrıs’ın kuzeyindeki sığınmacıların koruma
ihtiyaçlarını yerine getirmek adına BMMYK ‘ya destek veren Kıbrıslı Türk bir
STK.
Adres: 14 Eti Sokak, Necipoglu Apartmanı, Kat 1 Daire 2, Kumsal, Leoşa, Kıbrıs
Tel.: +90 392 22 84 910 - Fax: +90 392 22 84 935
Websitesi: www.mhdkibris.org ● E-mail: rracyprus@gmail.com
9
Kıbrısta Mülteci Trendleri
Siginma Basvurulari 2003-2013
Kisi Sayisi
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Yil
2013 Sığınma başvuruları
Kararlar 2003-2013
1%
İlk 10 Milliyet
1. Suriye
3%
2. Irak
3. Mısır
4. Bangladeş
5. Viet Nam
6. Sri Lanka
96%
Refugee
Mü l teciStatus
Statüsü
7. Iran
I k i nci l Koruma
Subsidiary
Prot ection
8. Pakistan
Refusals/Closures
R e t/ Ka pa til an
9. Hindistan
10. Filipinler
Kisi Sayisi
Y il Sonunda Karar Bekleyen Basvurular
14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Yil
10
EN SIK SORULAN SORULAR
Neden mülteciler diğer göçmenlerden farklı muamele görmeli?
Mülteciler göçmenlerden önemli ölçüde farklı oldukları için uluslararası hukukta farklı
muamele görmektedir. Bir göçmen kendi iradesiyle ülkesini daha iyi bir hayat
arayışında terk eder. Eve dönmeyi tercih ettiği takdirde devletinin korumasından
faydalanmaya devam eder. Mülteciler ise hayatlarını kurtarmak veya özgürlüklerini
muhafaza etmek için kaçmak zorunda bırakılır ve ardından gelişen koşullarda güvenli
bir şekilde evlerine dönemezler. Dolayısıyla uluslararası korumaya muhtaçtırlar.
Sığınmacı kimdir?
Kişiler başka bir devletin koruması arayışında ülkelerinden kaçtıklarında, genelde
birey olarak o devletin sığınma prosedürlerine uygun sığınma hakkı için başvurmak
zorundadır. Başvuruları son kararı beklerken bu kişiler sığınmacı statüsüne sahiptir.
Her sığınmacıya nihai olarak mülteci statüsü (veya başka bir koruma) verilmeyebilir,
fakat her mülteci ilk etapta bir sığınmacıdır.
Kimin mülteci olduğuna kim karar verir?
Devletler sığınmacıların mülteci olarak nitelendirilebileceğini veya ulusal sığınma
mevzuatlarına ve 1951 Mülteci Sözleşmesinin ve 1967 Protokolünün norm ve
standartlarına göre herhangi bir koruma atfedilebileceğini tespit etmek için statü
belirleme prosedürleri oluşturmaktadır. BMMYK ayrıca mülteci yasalarını geliştirmek
ve mültecileri korumak için tavsiyelerde bulunabilir ayrıca 1951 sözleşmesini ve
1967 Protokolünün uygulanmasını takip eder. BMMYK devletlerin birçok koşulda
zulmü kayıt altına almanın ne kadar zor olduğunun bilinci ile hareket etmelerini
ve hızlı, esnek ve liberal süreçler yerleştirmelerini savunmaktadır. BMMYK’nın
Yürütme Kurulu bu bağlamda bağlayıcı olmayan kurallar koymaktadır ve birimin
‘Mülteci Statüsünü Belirlemede Kullanılacak Ölçütler ve Prosedürler Üzerine El
Kitabı’ 1951 Sözleşmesinin yetkili yorumlaması olarak kabul edilmektedir.
Bir ülke koruma talebinde bulunan bir kişinin topraklarına girişini
reddedebilir mi?
Koruma arayışında olan bir mültecinin bir ülkeye girişi engellenmemelidir. Ayni
şekilde zorla bir mülteci zulüm göreceği ülkeye gönderilemez. Non-refoulement
prensibi - Mültecilerin canlarının veya özgürlüklerinin tehlikede olduğu ülkeye geri
gönderilmesini men etme – sadec e 1951 S özleşmes ine veya 1967 Protokolüne
t araf olan devlet ler değil bu sözleşmelere taraf olmayan devletler için de
geçerlidir.
11
Avrupa ülkeleri gibi, sığınma talebinde bulunanlarla dolup taşan başka ülkeler
de var mı?
Avrupa’nın bazı ülkeleri de dahil olmak üzere tüm dünyadaki ülkeler, sığınma
talebinde bulunanlarla dolup taştıklarını düşünmektedir. Birçok bölgede son yıllarda
rakamların arttığı doğru olsa da devletlerin bu konudaki endişeleri tartışılır. Sonuç
olarak Afrika, Ortadoğu ve Asya’da birçok ülke – gelişmiş ülkelerden çok daha az
ekonomik kaynağa sahip devletler – çok daha uzun süreliğine daha fazla mülteci
kabul etmektedir.
Bir ülke, sığınma başvurusunda bulunan suçluları ve teröristleri korumak
zorunda mıdır?
Hayır. Sözleşme sadece mülteci statüsü için geliştirilen kriterler içinde olan
kişileri korumaktadır. Bazı kategoriler bu korumayı öngörmüyor, bunlara barışa karşı
suç işleyen, savaş suçu işleyen, insanlığa karşı suç işleyen veya sığınma ülkesinin
dışında ciddi bir siyasi suç işleyen veya Birleşmiş Milletlerin prensip ve amaçlarına
ters hareket eden kişiler de dâhildir.
İkincil Koruma nedir?
İkincil Koruma Mülteci Statüsünü tamamlayıcı bir koruma şeklidir. Bu koruma şekli
1951 Sözleşmesi kapsamına girmeyen, fakat uluslararası korumaya muhtaç olan
kişilerdir. Örneğin, silahlı çatışma veya genel şiddetten kaçan kişiler bu kategoriye
dâhil olabilir. BMMYK İkincil Koruma sağlama önlemlerinin mevcut küresel mülteci
koruma rejimini baltalama değil güçlendirme amacı ile uygulanması gerektiği
inancındadır. BMMYK ayrıca, İkincil Korumadan yararlanan kişilere 1951
Sözleşmesine göre mülteci statüsünü kazanan kişiler ile eşit şekilde sivil, politik,
sosyal ve ekonomik hakların sağlanmasını da savunmaktadır.
Bir Mültecinin sahip olduğu haklar nelerdir?
Mültecilerin genel itibari ile insanlıklarından kaynaklanan hakları vardır ve daha
doğrudan ve özel olarak durumlarından kaynaklanan hakları vardır. İnsan hakları tüm
insanlar için geçerlidir. Sığınmacılar ve Mültecilerin uluslararası insan hakları hukuk
uygulamalarının emrettiği standartlar açısından gördükleri muamelenin diğer
kişilerden hiçbir farkı olmamalıdır. Her toplumda uygulanan, bu toplumlara milliyet
veya daimi ikametgâh ile bağlı olmamalarına bakılmaksızın, en basit korumalardan
faydalanma hakları vardır. Mültecilerin kendilerini buldukları çok özel durumları göz
önünde bulundurursak, 1951 sözleşmesinde ve 1967 Protokolünde tespit edilen ve
özellikle mültecilerin yararlanabilecekleri insan hakları enstrümanları mevcuttur.
12
Mültecinin ne gibi yükümlülükleri vardır?
Mülteciler iltica ettikleri ülkenin tüm yasalarına, kurallarına ve kamu düzeninin
idamesi için gerekli tüm önlemlere uymakla yükümlüdürler.
Devletlerin Sığınma Sistemlerinin yaygın istismarı var mı?
Son yıllarda birçok devlet, sığınma prosedürlerinin mültecilik ile bağlantısı olmayan
sebeplerden dolayı göç eden kişiler tarafından gerçek veya algılanan şekilde
suistimal edilmesiyle başa çıkmak zorunda. Devletlerin sığınma sistemlerinin kötüye
kullanılmamasını sağlamak için meşru sebepleri vardır. Zorluk mültecilerin korunma
ihtiyaçları ile devletlerin sığınma sistemlerinin ‘de facto’ olarak kötüye kullanılmasını
önlemek ve devletlerin meşru menfaatleri arasında doğru denge kuran sığınma
sistemleri sağlamaktır. Adil ve etkin sığınma prosedürleri, sığınma sistemlerinin
kötüye kullanılması sorununa hitaben en uygun mekanizmayı sağlamaktadır.
Prosedürleri sıkmak veya zorlaştırmak veya gerekli koruma tedbirlerini azaltmak
sığınma sisteminin suiistimaline doğru bir tepki değildir. Ayni zamanda, sığınma
sisteminin suistimali veya kötüye kullanımı prosedürlerin sonunda mülteci
statüsünün ret oranıyla da ölçülemez.
BMMYK ile 1951 Mülteci Sözleşmesi’nin arasındaki bağ nedir?
BMMYK Sözleşmenin ve Protokolü’nün koruyucusu olarak hizmet etmektedir.
Devletlerden protokolde belirtildiği üzere mültecilerin haklarına saygı duyulması ve
korunması için BMMYK ile işbirliği içerisinde olunması beklenmektedir.
1951 Mülteci Sözleşmesi bugün hâlâ geçerlimi?
Evet. İlk başta İkinci Dünya Savaşının sonrasında Avrupa ve Doğu – Batı
gerginliklerinin ardından yaşananlar ile başa çıkabilmek için kabul edilmişti. Fakat
sonraki onyıllar boyunca mülteci sorunları daha da yaygınlaşmıştır ve dünyanın tüm
köşelerini kapsayacak şekilde menşe ülkeler farklılaşmıştır. Buna ilaveten son
zamanlarda menşe ülkelerden kaçma sebeplerinin çeşitliliği artmıştır ve bu sebepler
çetrefilli hal almıştır. Mülteci akınlarında önemli değişiklikler kaydedilmiştir, gelişen
ve mültecilerinin bakım veya kabulü açısından daha az güçlü olan ülkelere yönelik
oransız bir yük aktarımı olmuştur. Bunlar son yılların küresel mülteci konumundaki
basit değişiklikleri oluşturmakta ise de bunlar hiç bir şekilde 1951 Mülteci
Sözleşmesinin geçerliliğini sorgulamamaktadır. Sözleşme onlarca milyon kişinin
farklı durumlarda korunması açısından dirençli ve esnek olmuştur. Bireyler eziyet ve
zulüm gördükçe, sözleşmeye ihtiyaç duyulacaktır.
Mülteci statüsü ebedi mi?
Mülteci olma durumu daimi değil ve daimi olmamalı. Mülteci koşullar uygun olunca
kendi iradesiyle ülkesine onurlu ve güvenli şekilde ülkesine geri döner veya sığındığı
13
ülkede veya üçüncü ülkede yeni bir toplum içerisinde çözüm bulur. Birçok sürgün
edilmiş toplumlar, doğal olarak en kısa zamanda anavatanlarına geri dönmek ister.
Fakat gönüllü olarak ülkelerine geri iadenin mümkün olmadığı durumlarda, koruma
maksatları bakımından hedef ilk sığındıkları ülkelerde mültecilerin entegrasyonlarını
sağlamak veya başka şartlarda üçüncü ülkelere yeniden yerleştirmek olur. Bu
durumlarda 1951 Sözleşmesi, taraf devletlerin mültecilerin yurttaşlıklarına kabulünü
emretmektedir.
Geçici koruma nedir?
Devletler ani bir insan akımı ile yüzleştiklerinde bazen ‘geçici koruma’ statüsü
vermektedir. Örneğin 1990 yıllarında eski Yugoslavya’daki çatışma esnasında genel
sığınma prosedürleri fazla yoğunluktan boğulmuştu. Bu gibi durumlarda insanlar
hızlıca güvende oldukları ülkelere kalıcı sığınma garantisi olmadan erişebiliyor.
Dolayısıyla ‘Geçici Koruma’ bazı koşullarda hem devletlerin hem de sığınmacıların
menfaatleri doğrultusunda çalışabilir. Fakat bu tarz koruma sadece tamamlayıcı bir
unsur olarak algılanabilir ve 1951 Mülteci Sözleşmesinin sunduğu geniş korumanın
yerini alamaz.
Vatansız kişi kimdir?
Vatansız kişi, hiç bir devlet tarafından vatandaş olarak görülmeyen kişidir. Birçok
Vatansız kişi durumlarının altında yatan dışlayıcı politikalardır. BMMYK’nın
tahminlerine göre, onlarca gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaklaşık 12 milyon
kişi vatansızdır. Kesin sayılar ise bilinmemektedir. Eğitim, sağlık hizmeti, çalışma ve
hukukta eşitlik gibi birçok hakkın temelinde milliyet tanımlamasının olmasından
dolayı, vatandaşlığı olmayan kişiler – yani ‘vatansız’ kişiler – dünyanın en savunmasız
kişilerini oluşturmaktadır. Onlar yasal bir belirsizlik içinde yaşıyorlar. Vatansız kişiler
bazen mülteci olsa da, bu iki kategori birbirinden ayrı ve farklıdır. Vatansız kişilerin
yaşadığı koruma sorunlarına hitap edebilmek adına, özellikle mülteci olmayanlar için
uluslararası toplum, 1954 Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin Sözleşmeyi
onaylamıştır. Ayrıca 1961 Vatansızlığın Azaltılmasına Dair Sözleşme mevcuttur.
Kıbrıs Cumhuriyeti bu sözleşmeleri imzalamayan ender AB ülkelerinden biridir.
Ülkesinde Yerinden Edilmiş Kişiler (ÜYEK’ler) kimdir?
Ülkesinde Yerinden Edilmiş Kişiler (ÜYEKl’er) insanoğlunun sebep olduğu
sebeplerden (savaş gibi) veya doğal afetlerden dolayı evlerini terk etmek zorunda
kalan kişilerdir, fakat mültecilerden farklı olarak bunu yaparken ulusal bir sınır
geçmek zorunda kalmamıştır ve kendi devletlerinin ulusal sınırları içerisinde
kalmıştır. BMMYK’nın orijinal emirnamesi ÜYEK’leri özel olarak kapsamamaktadır.
Fakat BMMYK’nın Yerinden Edilme konusundaki uzmanlığından dolayı, yıllardır
milyonlarca ÜYEK’i korumakta ve yardım etmektedir. Bugün dünyada yaklaşık 30
milyon ÜYEK olduğu tahmin edilmektedir.
14
Binlerce Suriye’li Dicle Nehri’nin üzerinden geçen köprüden Irak’a geçerken.
©UNHCR/G.Gubaeva
15
BMMYK UMUTSUZ
1 TEK MÜLTECİNİN
ÇOK FAZLA OLDUĞUNA İNANMAKTADIR
YA SİZ?
KIBRIS TEMSİLCİLİĞİ
P.O. Box 25577, 1310 Nicosia
Tel: +357 22 35 90 57/43
Fax: +357 22 35 90 37
E-mail: cypni@unhcr.org
www.unhcr.org
www.unhcr.org.cy
Facebook: unhcrcyprus
Twitter: unhcrcyprus
Download