Zehra Aydüz, 1971 yılında Balıkesir`de doğdu

advertisement
Zehra Aydüz, 1971 yılında Balıkesir’de doğdu. 1992 yılında İstanbul
Üniversitesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. Özel kurumlarda tarih öğretmenliği
yaptı. Evli ve üç çocuk annesi olan yazarın çeşitli dergilerde yazıları
yayınlandı. Tarihi olayları hikâye şeklinde aktarmaya önem veren yazarın,
Uğurböceği Yayınları’nda, sekiz kitaptan oluşan Osmanlı Tarihi Dizisi’nden
başka,Taşı Toprağı Tarih İstanbul adlı bir kitabı daha bulunmaktadır. Ayrıca
Muştu Yayınları’nda Günebakan Çiçekleri, Zafer Yayınları’nda ise Osmanlı
Hikâyeleri adlı kitapları yayınlanmıştır...
Yayın no: 144
OSMANLI TARİHİ -7 / Zehra Aydüz
Genel yayın yönetmeni: Ergün Ür
Yayınevi editörü: Özkan Öze
Dizi editörü: Doç. Dr. Salim Aydüz
İç düzen/kapak: Zafer Yayınları
Tashih: Emine Aydın
Isbn: 978 605 5523 50 3
Sertifika no: 14452
Uğurböceği Yayınları, Zafer Yayın Grubu’nun bir kuruluşudur.
Mahmutbey Mh. Deve Kald›r›mı Cd. Gelincik Sk. No:6 Ba€c›lar / ‹stanbul, Türkiye
Tel: (0 212) 446 21 00 - Faks: (0 212) 446 01 39
zaferyayinlari.com - zafer@zaferyayinlari.com - twitter.com/zaferyayinlari
copyright © 2012
1. Baskı: Eylül, 2012
Bas­kı-cilt: Altınoluk Matbaacılık, 0 212 671 07 07
İsveç kralına Yardım......................................................... 13
Prut Seferi........................................................................ 16
Osmanlı Venedik-Avusturya Savaşları............................... 20
Avusturya Neşemizi Bozuyor ........................................... 22
Avusturya Savaşa Katılıyor ............................................... 24
Pasarofça Antlaşması ....................................................... 25
Lale Devri ....................................................................... 26
Matbaanın Kullanılmaya Başlanması ............................... 27
Renk Renk Lale Bahçeleri ............................................... 32
Patrona Halil İsyanı ......................................................... 35
III. Ahmet’i Tanıyalım ..................................................... 43
I. Mahmut’un Başa Geçişi ............................................... 47
Askeri Yenilikler Başlıyor ................................................. 49
Rusya ile Avusturya Arasında İttifak Kuruluyor ............... 51
Osmanlı Rus-Avusturya Savaşları .................................... 53
Belgrat Antlaşması ........................................................... 55
Fransa İle İlişkiler ............................................................ 56
I. Mahmut’u Yakından Tanıyalım..................................... 58
III. Mustafa’nın Başa Geçmesi ......................................... 63
Laleli Baba İle III. Mustafa .............................................. 65
1768-1774 Osmanlı - Rus Savaşları ................................ 69
İçimizi Kanatan Anlaşma Maddeleri ................................ 73
Küçük Kaynarca Antlaşması ............................................ 76
Kırım Meselesi ................................................................ 79
1786-1792 Osmanlı Rus-Avusturya Savaşları .................. 81
I. Abdülhamit’in Ardından .............................................. 83
III. Selim’in Padişah Olması ............................................ 91
1786-1792 Osmanlı Rus ve Avusturya Savaşları’nın
Sona Ermesi .................................................................... 92
Nizam-ı Cedit (Yeni Düzen) ........................................... 95
Nizam-ı Cedit Askerleri’nin Başarısı ................................ 96
Minik Soru ..................................................................... 99
III. Selim Sizlere Kendini Tanıtmak İstiyor .................... 100
Kabakçı Mustafa İsyanı ................................................. 103
II. Mahmut’un Başa Geçişi ............................................ 105
Sekban-ı Cedit .............................................................. 113
Yeniçeri Ocağı’nın Kaldırılması (Vaka-i Hayriye) .......... 115
Islahatlar Devam Ediyor ................................................ 117
Sultan Mahmut’un Buharlı Gemisi ............................... 119
İstanbul’a Gelen İlk Zürafa ............................................ 122
Sultan Mahmut’un Ödüllendirdiği Çocuk .................... 124
Sultan Mahmut’un Eğitim Hakkındaki Fermanı ........... 127
Sultan Mahmut’un Dervişlere İkramı ............................ 129
Azınlık İsyanlarının Başlaması ....................................... 131
Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı .................................... 133
Mısır Meselesi’nin Çözümü ........................................... 137
Sultan Mahmut’un Ardından ........................................ 138
MERHABA SEVGİLİ OKUYUCULARIM,
Osmanlı Tarih
Serisi’nin yedinci kitabı ile yine sizlerle beraberiz.
Bu kitabımızda;
• İstanbul’un her yerinde renk renk lalelerin yetiştirildiği, kaplumbağaların üzerine üzerine mumlar konulup dolaştırıldığı, helva sohbetlerinin uzayıp gittiği Lale
Devri’ni,
• Gittikçe kan kaybeden, güçten düşen Osmanlı
Devleti’ni kurtarma adına gösterilen gayretleri, yapılan
ıslahat çalışmalarını,
• Matbaanın Osmanlı ülkesine gelişini,
• Bir hamam tellağının çıkardığı isyan sonucunda
güzelim İstanbul’un nasıl da karıştığını,
• Avrupa tarzında açılan okulları,
9
• Kendi çıkarları için durmadan üzerimize saldıran
Rusya ve Avusturya’yla yaptığımız savaşları,
• Savaşlarda aldığımız yenilgiler sonucunda masum
insanlarımızın hunharca katledilmesine dayanamayıp
üzüntüsünden felç geçirerek hayatını kaybeden padişahımızı,
• Cephede savaşan ordumuzun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla saraydaki altın ve gümüş eşyaların nasıl
eritilip para haline getirildiğini,
• İstanbul’daki ilk buharlı gemiyi,
• İstanbul’a getirilen ilk zürafayı,
• Bizimle kardeş gibi geçinen azınlıkların nasıl arkadan vurup isyanlar çıkardığını ve daha fazlasını sayfalarımızın arasında bulacaksınız.
Macera devam ediyor…
— Zehra Aydüz
10
İsveç Kralına Yardım
III. AHMET, derin düşünceler içindeydi. Rus-
Sultan III. Ahmet Han
lar iyice can sıkmaya başlamışlardı. Kırım
Hanlığı’na sataştıkları, Lehistan’ın içişlerine
burunlarını soktukları yetmezmiş gibi şimdi de
İsveç ile savaş halindeydiler.
Rusya, Baltık Denizi’ne oradan da Manş Denizi üzerinden Atlas Okyanusu’na ulaşmaya çalışıyordu. Baltık Denizi’ne inmesinde en büyük
engel olarak İsveç’i görüyordu.
İsveç kralı, Poltava Savaşı’nda yenilince Osmanlı Devleti’nden yardım istemişti. Kral, Ruslardan kaçarak sınırlarımız içine girince, Ruslar
da kralı takip bahanesiyle, topraklarımıza girerek köylerimizi yakıp yağmalamaya başlamıştı.
Şimdi de utanmadan elçi gönderip İsveç
Kralının adamlarıyla beraber kendilerine teslim
edilmesini istiyorlardı. Ruslar iyice azıtmışlardı.
Üstelik gönderdikleri elçi ne kadar da küstahtı.
Edepsiz hareketleriyle padişahın sabrını zorlu13
O S M A N L I
T A R İ H İ - VII
O S M A N L I
T A R İ H İ - VII
yordu. “İsveç kralının adamlarıyla beraber teslim edilmesini isteriz!” diyor başka laf etmiyordu.
Padişah sinirli bakışlarını elçiye yöneltti:
–Bre densiz! Bilmez misin? Bir padişah kendisine sığınanları asla teslim etmez. Sen önce
yaktığınız yıktığınız köylerin, kıydığınız canların hesabını ver, diye çıkıştı.
Elçi, padişahın söylediklerini duymazdan geliyor, hâlâ kendi ülkesinin isteklerini ısrarla tekrarlayıp duruyordu.
Padişah daha fazla dayanamayıp ayağa kalktı:
–Çabuk atın bu densizi huzurumdan! Sonra
da haber verin divan toplansın. Rusya üzerine
sefer kararı alacağız.
Son cümlesini özellikle daha yüksek sesle ve
sert bir şekilde söylemişti. Elçi varsın gitsin, durum budur diye anlatsın istemişti. Rusya’ya karşı savaştan başka çare kalmamıştı.
Aceleyle toplanan devlet adamları, komutanlar padişahla aynı fikirdeydi. Tez Rusya üzerine
sefer düzenlenmeli, kâfirlere hadleri bildirilmeli, sınırlarımız içine girip saldırmak ne demekmiş, hesabı sorulmalıydı.
Sizce aslında barışsever bir insan olan III.
Ahmet’in Rusya üzerine sefer düzenlemeyi bu
kadar çok istemesinin sebepleri ne olabilir?
a-Padişah, Rus elçisinden gıcık kapmıştı.
b-Deli Petro’nun deliliğinden bıkmıştı.
c-İsveç kralına yardım etmek istiyordu.
d-1700 İstanbul Antlaşması’yla Ruslara kaptırdığımız Azak ve çevresini geri almayı kafasına
koymuştu.
e-Rusların sınırlarımız içine girip masum
halkı katletmeleri kabul edilemezdi.
Cevap c, d ve e şıkları.
14
15
O S M A N L I
T A R İ H İ - VII
Osmanlı Devleti, kendine sığınan birini teslim etmek istemezdi. Ancak İsveç kralına yardım
etmek istememizin önemli sebepleri de bulunmaktaydı. Baltık Denizi’ne ve Karadeniz’e inmek isteyen Rusya, iki devletin de ortak düşmanıydı. Osmanlı Devleti, Karadeniz hâkimiyetini
kimselere kaptırma niyetinde değildi, İsveç de
Baltık Denizi kıyılarında Ruslara toprak vermek
istemiyordu.
Ayrıca 1700 İstanbul Antlaşması’yla Ruslara kaptırdığımız Azak ve çevresini geri almanın
fırsatını bekliyorduk. Bu durum beklediğimiz
fırsatı ayağımıza kadar getiriyordu...
O S M A N L I
T A R İ H İ - VII
Deli Petro
gınlıktan daha bir dellendi. Öfkeyle dişlerini
gıcırdattı:
–Vay demek Osmanlı savaş istiyor ha! Vay
demek padişah bana kafa tuttu ha! Vay Sadra-
zam Baltacı Mehmet Paşa kalabalık askeriyle
üzerime geliyor ha! O zaman ne durursunuz?
Çabuk sefer hazırlıkları tamamlansın. Osmanlı
ile savaş zamanıdır.
İki ordunun karşılaşması Prut’ta gerçekleşti.
Ruslara bir taraftan Sadrazam Baltacı Mehmet
Paşa’nın ordusu saldırırken diğer yönden Kırım
Hanı Devlet Giray’ın askerleri yüklendi. İki ateş
arasında kalan Ruslar, fare gibi kapana kısıldı.
Bir tarafları Prut Bataklıkları, bir tarafta Kırım
Hanı’nın askerleri, bir tarafta Osmanlı askerleri
bulunuyordu. Rus askerleri korkularını gider-
16
17
Prut Seferi (1711)
ELÇİNİN söylediklerini dinleyen Deli Petro kız-
O S M A N L I
T A R İ H İ - VII
mek niyetiyle aralarında konuşmaya başladılar:
–Hişt oğlum, bu sefer yedik ayvayı!
–Sen öyle san benim cep telefonumdan internete giriliyor, şimdi bütün Avrupa’yı ayağa
kaldırıp Papa’yı yardıma çağırıcam.
–Hıh! Burada cep telefonu çekmez ki! Hem
boşuna heveslenme, Papa Bahama Adaları’na
tatile gitti. Üç haftadan önce gelmez. Ayrıca
“Bıktım artık yardıma çağıran çağırana! Bundan böyle herkes başının çaresine baksın!” diye
facebook’a mesaj bırakmış.
18
O S M A N L I
T A R İ H İ - VII
–O zaman gerçekten hapı yuttuk. Dua edelim de bizimkiler barış teklif etsin.
Askerlerin beklentileri gerçekleşmiş, çok
zor durumda kalan Rus komutanları, Osmanlı Devleti ile anlaşmaya karar vermişti. Aslında gözlerinin yaşına bakmadan hepsini Prut
Bataklıkları’na sürmek vardı ya... Baltacı Mehmet Paşa, yeniçerilere pek güvenemediğinden
anlaşma yapılmasına razı oldu.
Bunun üzerine 1711 Prut Antlaşması yapıldı.
Bu antlaşmaya göre;
• Azak ve çevresi Osmanlı’ya geri verilecekti.
Böylece Karadeniz yeniden Osmanlı Gölü haline geldi. Rusların Karadeniz’e inme hayallerine
yeniden darbe indirildi.
• Ruslar İstanbul’da daimi elçi bulunduramayacaklardı. Böylece Rusya’nın elçilik yoluyla
içişlerimize karışması engellenmiş oldu.
• İsveç kralı serbestçe ülkesine dönebilecekti.
19
Download