Müzik Performans Kaygısında Kültürel Etkenler ve Toplumsal

advertisement
Müzik Performans Kaygısında Kültürel Etkenler ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerine Bir Tartışma
Doç. Dr. Okan Cem Çırakoğlu
Başkent Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi
Psikoloji Bölümü
okanc@baskent.edu.tr
Müzik Performans Kaygısı (MPK) sahnede performans gösteren sanatçılar ya da bu alanda çalışan
profesyoneller için önemli bir stres kaynağıdır. Araştırmalar MPK belirtilerinin diğer kaygı
problemlerinde olduğu gibi bilişsel, somatik ve davranışsal olarak üç temel grupta ele alındığı
görülmektedir. MPK bireylerin müzik kariyerine zarar verebilmekte, hatta müzik kariyerinin bitmesine
neden olabilmektedir. Müzisyenlerin yaşadığı performans kaygısı çok sayıda araştırmaya konu olmuşsa
da bu alanda henüz üzerinde uzlaşılamamış bulgular olduğu görülmektedir. Bu farklılıkların en sık
gözlemlendiği değişkenlerin başında cinsiyet gelmektedir. Bazı çalışmalarda kadın müzisyenlerin
erkeklerden daha yüksek performans kaygısı yaşadıkları ve bir dinleyici kitlesinin varlığını daha tehdit
edici algıladıkları bulunmuştur.
Ülkemizde yürütülen ve Müzik Öğrencileri için Performans Kaygısı Ölçeği’nin geliştirilmesi amacıyla
üniversite örnekleminden üç farklı aşamada toplanan verilerin sonucu da kadın müzisyenlerin sürekli
kaygılarının ve MPK düzeylerinin erkeklerden anlamlı olarak yüksek olduğunu göstermiştir. Yine
Türkiye’de yapıla bir başka araştırma da kadınların erkeklerden daha yüksek MPK yaşadıkları
bulunmuştur. Araştırma bulguları daha sıklıkla kadınların MPK düzeylerinin erkeklerden daha yüksek
olduğunu gösterse de bulgularının çelişkili olduğu görülmektedir. Öte yandan alanyazında cinsiyet
farklılığı gözlenmeyen çalışmalar da bulunmaktadır. Söz konusu cinsiyet farklılıklarının başa çıkma ve
kültürel değişkenlerden etkilenebileceği düşünülebilir. Ülkemizde yapılan bir çalışmada üniversite
düzeyindeki kadın müzik öğrencilerinin utanç duygularının erkeklerden daha yüksek olduğu bulgusu
elde edilmiştir. Ayrıca, son yıllarda sayıları artmakta olan kültürlerarası çalışmalar da kültürel
özelliklerin ve toplumsal cinsiyet rollerinin MPK üzerinde önemli rolleri olabileceğine işaret
etmektedir. Bu çalışmada ulusal ve uluslararası alanyazındaki araştırmaların bulguları toplumsal
cinsiyet rolleri ve kültürel etkenler ışığında sentezlenerek tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Müzik Performans Kaygısı, Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kültürel Özellikler,
Kültürlerarası Çalışmalar
Download