1. Dönem

• AHLAK : Bir toplumun belli bir dönem de bireysel ve sosyal
davlanışlarını düzenleyen kuralların bütünüdür.
• AHLAK GELİŞİMİ: Toplumun tüm değerlerine kayıtsız şartsız edilgin
bir uyma değil, topluma etkin bir uyumu sağlamak için değerler
sistemi oluşturma sürecidir.
Kohlberg ve Ahlaki Gelişim
Aşamaları
• Gelişim evreleri adım adım birbirini izler.
• Gelişim, herhangi bir evrede sona erebilmektedir.
• Yaş, her zaman gelişimin göstergesi değildir. Gençler yetişkinlerden
daha üst evrelere ulaşabilmektedir.
• Bilişsel gelişim ahlaki gelişim için gerekli, ancak yeterli değildir.
• Ahlaki gelişim, bilişsel gelişime paralele olarak gerçekleşir.
• Ahlaki gelişimi 6 aşama ve 3 düzey halinde incelemiştir.
• Bireyin ahlaki yargısı, ara sıra üst yada alt evreye yoğunlaşabilir,
ancak baskın olarak bir evrede yoğunlaşır.
• Birey, baskın olan evreden bir üst düzeyi yönetebilir, ancak bir alt
dönemi yönetemez.
Kohlberg ve Ahlaki Gelişim Aşamaları
. * Gelenek Öncesi Düzey
- 4 – 9 Yaşı kapsar
- Dışa bağlı dönemdir.
*Ben merkezci düşünce bu dönemin temel düşünce özelliğidir.
- İki Dönemi Kapsar;
1. İtaat ve Ceza Eğilimi / Cezadan Kaçınma – Boyun Eğme
2. Saf Çıkarcı Eğilim (Araçsal Amaç – Pazar Ahlakı - Bireyselcilik)
1. Dönem: İtaat ve Ceza Eğilimi / Cezadan
Kaçınma – Boyun Eğme
2. Dönem: Saf Çıkarcı Eğilim
(Araçsal Amaç – Pazar Ahlakı - Bireyselcilik)
Geleneksel Düzey
-10- 15 yaşı kapsar.
• Toplumsal beklentiler ve geleneksel kurallar belirleyicidir.
. Ahlaki değerler, kişiler arası ilişkilerdeki beklentiler çerçevesinde gerçekleşir.
•
•
•
•
Empatik düşünce gelişir.
İki dönemi kapsar;
3. İyi Çocuk Eğilimi / Bağlılık ve Kişiler arası uyum
4. Yasa ve Düzen Eğilimi / Toplumsal Sistem ve Vicdan
3. Dönem: İyi Çocuk Eğilimi / Bağlılık ve Kişiler arası uyum
4. Dönem: Yasa ve Düzen Eğilimi / Toplumsal
Sistem ve Vicdan
Gelenek Ötesi (Sonrası) Düzey
-15 ve Sonrası Yaşlar
-İnsan haklarının gözetildiği ve evrensel değerlerin benimsendiği
dönemdir.
- Kişi toplumu aşmış ve üst düzey kişiliğe sahip olmuştur.
- Bu düzeye toplumun az bir kesimi ulaşır.
İki dönemi kapsar;
* 5- Sosyal Anlaşmalara ve Yasalara Uyma Eğilimi
* 6- Evrensel Ahlak İlkesi
5-Sosyal Anlaşmalara ve Yasalara Uyma Eğilimi
6. Dönem: Evrensel Ahlak İlkesi
PİAGET VE AHLAK GELİŞİM
Piaget'e göre ;
* Ahlaki gelişim bilişsel gelişime paralel olarak çevrede
oluşan sosyal etkileşime göre gerçekleşir.
* Piaget ‘e göre davranışın iyi – kötü veya doğru –
yanlış olarak değerlendirilebilmesi için davranışın arkasında
yatan niyete bakılmalıdır.
* Piaget' ye göre 0-5 yaş arası ahlak öncesi dönemdir.
• Piaget Ahlak gelişimini 2 evre halinde incelemiştir.
* a. Ahlaki Gerçeklik/Dış kurallara bağlılık – Heteronom
Ahlak
*b. Ahlaki Özerklik / Ahlaki Görecelik – Otonom Dönem
* Ahlaki Gerçeklik/Dış kurallara bağlılık–Heteronom Ahlak
- 6 – 10 Yaşı kapsar.
- Heterenom; Başkalarının yasalarına boyun eğme söz konusudur.
*Çocuk ahlaki olarak dışa bağımlıdır.
-Davranışın temelinde ödüle ulaşmak ve cezadan kaçmak vardır.
-Davranışın gerisindeki niyet ve neden dikkate alınmaz. Sonuca bakılır.
Anne ve Baba'ya düşen görevler ?
*Ahlaki Özerklik / Ahlaki Görecelik – Otonom Dönem
-10 Yaş ve Üstünü kapsar.
Otonom; çocuğun kendi kurallarına, yasalarına uyması anlamına gelir.
- Ahlaki değerler görelilik kazanır.
-Subjektif sorumluluk gelişir.
- Eşitlik ve Adalet önemlidir.
- Eylemler nedenlere ve niyetlere göre değerlendirilir.
Anne ve Baba'ya düşen görevler?
Gillagan ‘a Göre Ahlak Gelişimi
• Ahlak gelişiminde ahlak sevgisi üzerinde durmuştur.
• Kohleberg ‘i, kuramını erkekler üzerinde geliştirdiği için eleştirmiş
ve kadınların ahlaki gelişimi evreleri üzerinde durmuştur.
• Gilligan ‘a göre ahlak gelişimi cinsiyetlere göre farklılık gösterir.
Erkeklerin ahlaki özellikleri hak, hukuk, siyasal kurallar etrafında
şekillenirken; kadınların ahlaki özellikleri duygusallık, şefkat,
koruma gibi özelliklerde yoğunlaşır.
• Ahlak gelişimini 3 evrede incelemiştir.
• 1) Bencillik(Gelenek Öncesi): Birey (Kadın) bencildir. Kendi
çıkarlarına uymayan durumları reddeder.
• 2) Sosyal Oluşum(İyilik için kendini feda etme): Diğer kişilerin beklenti ve
ihtiyaçları önem taşır. Kişi bencillikten uzaklaşarak, diğerlerinin
beklentilerini karşılama eğilimi gösterir.
• 3) İlkeli Ahlaksallık (Gelenek sonrası evre): Bireysel kararlar alınır ve
sorumluluklar üstlenir. Birey olaylara gerçekçi bakar, yaşam sorumluluğu alır.
Herkes eşit haklara sahiptir.
• Gilligan bu gelişim evrelerinin oluşmasını aşağıdaki açıklamalarla
desteklemiştir.
• - Bireyin yaşamını sürdürmesine yönelik uyum evresi
• - Fedakarlık evresi
• - Pasif direniş ahlakı evresi
J. Dewey ‘e Göre Ahlak Gelişimi
.• Ahlak gelişimini direkt bireyin aldığı eğitim düzeyi ile ilişkilendirmiştir.
• Birey aldığı eğitimin düzeyine bağlı olarak kendi değerler sistemini
oluşturmaktadır
* 3 farklı ahlaki gelişim evresi üzerinde durmuştur.
1. Evre – Gelenek Öncesi Düzey: Biyolojik ve sosyal dürtülerle(açlık,
susuzluk, sevgi, statü vb.) güdülenen evre.
2. Evre – Geleneksel Düzey: Bireyin içinde bulunduğu grubun değerlerinin
benimsendiği dönemdir.
3. Evre – Özerk Düzey: Bireyin kendi akıl yürütme ve karar verme gücüne
bağlı olan evre.
KPSS SORULARI
• 1. Oktay isimli bir öğrenci ailesinin sosyo-ekonomik durumu iyi olmadığı için
geceleri bir iş yerinde çalışmakta gündüzleri de okula gitmektedir. Zor bir
sınav olduğu için iş yerinden izin almıştır. Çünkü sınavı geçemez ise gelecek
yıl işinde sorunlar çıkacaktır. Sonra iznini patron iptal eder. Oktay ders
çalışmadan sınava girmek zorunda kalır. Sınava hiç hazırlanmadığı için zayıf
not alacaktır. Sınavda Oktay sınıfın en çalışkan ve zeki öğrencinin arkasına
oturmuştur. Sınavda kopye çekse bile yakalanma ihtimali yoktur. Oktay
kopye çekmelidir. Onun yerinde kim olursa olsun kopye çekerdi cevabı
Kohlberg’in ahlaki gelişim evresinde hangi döneme denk gelmektedir.
• a)
1. Dönem
• b)
2. Dönem
• c)
3. Dönem
• d)
6. Dönem
• e)
4. Dönem
2. Aşağıdakilerden hangisi Piaget’in ahlaki gelişimle ilgili
olarak belirlediği Özerk dönemle ilgili bir özellik değildir.
• a)
Çocuk ahlaki yargılar açısından başkalarından
bağımsızdır.
• b)
Davranışların altında yatan niyette dikkate alınır.
• c)
Suçun önem derecesini fiziksel sonuçlar belirler.
• d)
Kuralları sorgulamadan esneklik vardır.
• e)
Ebeveynlerinden bağımsız hareket ederler.
• Şehrin birinde Hans isimli biri yaşarmış. Hans’ın karısı kanser
olmuş eczacıda bir ilaç varmış. Ama eczacı ilacı fahiş bir fiyata
sattığı için Hans ilacı alamıyormuş. İlacı alamadığı zaman karısı
hemen ölecekmiş. Bu durumda Hans ilacı yakalanmayacaksa
çalmalıdır cevabı Kohlberg’in ahlaki gelişim evresinde hangi
dönem denk gelmektedir?
• a)
1. Dönem
• b)
2. Dönem
• c)
3. Dönem
• d)
6. Dönem
• e)
4. Dönem