dışa açık büyüme modelinde sanayii politikalarının gelişimi

Dışa Açık Büyüme Modelinde Sanayii Politikalarının Gelişimi: Türk İmalat
Sanayiinin Yapısı ve Rekabet Gücü (1980-2011)1
Dr. Leyla Baştav2
Çalışmanın amacı dışa açık büyüme rejiminin benimsendiği 1980 yılı sonrasında Türk sanayi
politikalarının, özellikle imalat sanayinin izlediği gelişim sürecinin, dış ticaret ile ihracatın
yapısının incelenmesi ve bu çerçevede diğer ülkelerle karşılaştırmalar da yapılarak yeni
politika önerileri getirilmesidir.
Sanayi sektörünün büyüme ve gelişmenin motoru olmasına ilişkin iki farklı temel yaklaşım
bulunmaktadır: Neoliberal ve Yapısalcı yaklaşımlar. Türkiye’de 1980 sonrası izlenen
Neoliberal yaklaşım çerçevesinde sanayide yapısal dönüşüm gerçekleştirilememiş, emek,
kaynak yoğun imalat sanayi yapısı sürmüş, bilim,teknoloji temelli farklılaştırılmış üretim
yapısına geçilmemiştir. Yatırım malları ile ara mallarındaki ithal talep artışı sanayileşme
sürecinin tamamlanamadığını, dışa bağımlı bir sanayi yapısı oluştuğuna işarettir. Bu yapı
son dönemde dış ticaret açığının büyümesine, cari açık sorununun sürdürülebilir büyüme
karşısında en önemli sorun olduğu yeni bir döneme girilmesine yolaçmıştır. Dış açığın
finansmanı için yüksek ölçüde sermaye girişlerine bağlı bu yapı, ödemeler dengesini de
sağlıksızlaştırmakta, borç stoku üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır.
Önümüzdeki dönemde Türkiye’nin sağlıklı bir sanayi yapısına kavuşması, planlı seçici sanayi
ve özellikle yatırım
politikaları izlenerek bunlara
finansman politikaları, teşvik,
sübvansiyonlar uygulanması, yatırımlarda yüksek teknolojik süreçler içeren bilime dayalı
1
Gazi Üniversitesi tarafından Aralık 2011’de düzenlenen “Türkiye Ekonomisi’nin Dinamikleri: Politika Arayışları
Kongresi’nde - Sanayi Politikaları ve Teknolojik Gelişme” oturumunda tebliğ olarak sunulmuştur.
2
BDDK bankacılık başuzmanı.
sektörlerin teşvik edilmesi, stratejik sektörlerin korunması, çeşitlendirilmiş, farklılaştırılmış
imalat yapısının tesis edilmesi, yatırım ve üretim süreçlerinin kamu otoritesi tarafından
denetlenmesi ve eşgüdümle yönlendirilmesine bağlıdır. Böylece yarı sanayileşmiş yapıdan
çıkılarak piyasa ekonomisinin sağlıklı ve rekabet gücüne dayalı işlemesi sağlanabilecektir.
Anahtar kelimeler:
Ekonomik gelişmenin makroekonomik analizi, Ekonomik gelişmenin
mikroekonomik analizi, Sanayileşme, imalat ve hizmet sektörleri, teknoloji seçimi, Sanayi
politikaları; O11, O12, O14, O25.
Kişisel bilgiler: İş tel: 455 68 51
Cep tel: 533 641 29 14
Kuşkondu Sok 9 / 5, Çankaya / Ankara
lbastav@bddk.org.tr, bastav06@yahoo.com.tr