Kurumsal yönetişim ve İnsan Kaynaklarının rolü.

advertisement
“Kurumsal Yönetişim ve İnsan Kaynaklarının Rolü”
Dr. Yılmaz Argüden
Aralık 2004
Kurumsal Yönetişim

Kurumsal yönetişim, kurumların nasıl yönetildiği ve denetlendiğidir.

Kurumun farklı paydaşlarının, haklarının ve sorumluluklarının belirlenip,
netleştirilmesi ile sağlanır.

Bir kurumun beşeri ve mali sermayeyi çekmesine, etkin çalışmasına ve
böylece ait olduğu toplumun değerlerine saygı gösterirken uzun dönemde
ortaklarına ekonomik değer yaratmasına imkan sağlayan her türlü kanun,
yönetmelik, kod ve uygulamaları ifade etmektedir.
İyi yönetişimin toplumsal yaşamda dört düzeyde
gerçekleşebilir.
 Kamu Düzeyinde
 Özel Sektör Düzeyinde
 Sivil Toplum Kuruluşları Düzeyinde
 Kişisel Düzeyde
Şirketler sürdürülebilir gelişme sağlayabilmek için kurumsal
yönetime sahip olmalıdır.
 Şirketler sürdürülebilir gelişme sağlayabilmek için ilişki içinde oldukları tüm kesimlere
 Finansal piyasalara,
 Çalışanlara,
 Tedarikçilerine,
 Müşterilerine ve
 Topluma
güven veren bir kurumsal yönetime sahip olmalıdır.
 Kurumsal yönetim, bir kurumdaki yönetim ve kontrol sistemlerinin
 kurumun etkinliğini sağlayıcı,
 görünür,
 saydam,
 tutarlı ve
 hesap verebilir
nitelikte olmasını içerir.
 Hedefi kurumun kurumla ilgili tüm paydaşların (hak sahiplerinin) çıkarlarının sorumlu ve
adil bir şekilde gözetilmesidir.
Evrensel Kurumsal Yönetişim İlkeleri
 Performansın ve kurum
faaliyetlerinin
zamanında, doğru ve
açık olarak
raporlanması,
duyurulması ve
tartışılması
 Tüm paydaşlara
eşit muamele
yapılması
 Tüm paydaşların ve
yöneticilerin değer yaratmaya
yönelik çalışmaları,
performanslarının
değerlendirilmesi ve bu
doğrultuda ödüllendirilmeleri
 Kurum içindeki merciler
arasında rol, yetki ve
sorumlulukların net dağılımı ve
kurum dışına yönelik yasal ve
sosyal sorumlukların yerine
getirilmesi
Kurumsal Yönetim İlkelerinde Kullanılan Araçlar
Ne olmalı ?
Nasıl Olmalı?
Kendi içinde, üyelerine,
destekleyenlere ve topluma
karşı performans ve kaynakların
kullanımı konusunda aktif
açıklık /şeffaflık
• Uluslararası muhasebe standartlarının uygulanması ve
açıklanması
• Strateji ve performans beklentilerinin paydaşlar ile
paylaşımı
• Kurumsal yönetim prensipleri ve değerlerin paylaşımı
Adillik
Tüm paydaşlara eşit muamele,
kaynak dağılımında rasyonellik
• Uygulamalarında tüm paydaşların menfaatlerinin
korunması
• Kurum içinde çıkar çatışmalarından kaçınılması
Hesap
Verebilirlik
Tüm yöneticilerin (paydaşlara)
değer yaratmaya yönelik
çalışmaları ve bu doğrultuda
ödüllendirilmeleri
• Birim ve birey bazında objektif performans
kriterlerinin oluşturulması
• Performansın kariyer ve ücretlendirme politikaları ile
ilişkilendirilmesi
• Verimliliğin sürekli izlenmesi
Kurum içindeki merciler
arasında net rol dağılımı, karar
verme yetkileri ve performans
sorumluluğu, kurum dışına
yönelik yasal ve sosyal
sorumlukların yerine getirilmesi
• Yönetim organları arasındaki ilişkilerin kurallara
bağlanması
• Karar merkezinin Yönetim Kurulu olması
• İcranın üst yönetime bırakılması
• Bağımsız ve etkin dış üyelere yönetimde yer verilmesi
• Katılımcılığın her kademede yaygınlaştırılması
KURUMSAL
YÖNETİM
İLKELERİ
Şeffaflık
Sorumluluk
Kurumsal yönetim sadece yapısal önlemlerle değil, aynı
zamanda yönetim anlayışıyla da hayata geçirilebilir.
Kurumsal yönetim için gerekli olan;
•
Yönetim kurullarının yetki ve sorumluluklarının tanımlanması;
•
Yönetim kurulları işleyiş süreçlerinin belirlenmesi;
•
Yönetim kurulu seçim esaslarının saptanması;
•
Yönetim kurulu başkanının görev ve sorumluluklarının belirlenmesi;
•
Yönetim kurulu üyelerinin yetkinliklerinin tanımlanması;
•
Yönetim kurullarının performans yönetim sisteminin kuruması
gibi adımların asıl hedefi şirketlerde bu yönetim anlayışına işlerlik kazandırmaktır.
Kurumsal Yönetim için Yönetim Anlayışı
Yönetimin, şirket varlıklarından şahsi menfaat
sağlamaması,
2. Şirketin doğrudan veya dolaylı olarak kontrol
ettiği şirketlerle piyasa koşullarına uymayan
fiyatlarla alış-verişte bulunmaması,
3. Kısa vadeli karlılık (başarı) göstermek üzere aşırı
risk alınmaması,
4. Yöneticilerin kurum kaynaklarını kullanarak
kendileri için bir imparatorluk kurmalarının
önlenmesi,
5. Yönetimin, atamaları işi en iyi yapacaklar yerine
kendilerine yakın olanlardan seçmelerinin
engellenmesi;
6. İçeriden edinilen bilgiyle hisse alım satımı
yapılmasının önlenmesi,
7. Şirket içi denetim ve kontrol mekanizmalarının
sağlıklı çalışmasının sağlanması,
8. Çalışanların şirket ile çıkar çatışması
konumundan kaçınmaları konusunda
eğitilmeleri ve bu konunun gözlenmesi,
9. Hukuka ve etik kurallara uyumun sağlanması
ve aykırı davranışların yönetimin dikkatine
getirilmesini teşvik edecek sistemlerin
kurulması ve çalıştırılması,
10. Dış denetçilerin kurumdan sağlanan başka
faydalarla bağımsızlıklarının zedelenmesinin
önlenmesi,
1.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Yöneticilerin yetkin ve etkili olmasının
sağlanması ve kendilerine piyasa şartlarına
uygun ücret paketi sunulması, ve
başarının ödüllendirilmesinin sağlanması,
Hissedarlardan herhangi birinin diğerleri
karşısında kayırılmaması ve hissedarlar ile
yapılan ticari işlemlerin piyasa şartlarında
gerçekleşmesine azami dikkat gösterilmesi,
Rüşvetten kaçınılması,
Yönetimin çalışanlar, tedarikçiler, dağıtım
kanalları gibi paydaşlara adil davranmasının
sağlanması,
Şirketin herşeyin en iyisini kendisinin yaptığı
iddiası ile kurum dışı bilgi kaynaklarına ve
gelişmelere karşı körlük göstermemesi,
Kolay ölçülemeyen değerlerin (marka gibi)
geliştirilmesinden ödün verilerek kısa vadeli
sonuçlara odaklanmanın önlenmesi,
Kurumsal gelişmede sürekliliğin
sağlanması,
Şirketin değerini etkileyecek gelişmelerin
zamanında değerlendirilmesi ve tüm
mevcut ve potansiyel yatırımcılarla eş
zamanlı olarak paylaşılmasının sağlanması,
Şirketin geleceğine ilişkin risk ve
fırsatların düzenli olarak değerlendirilmesi.
İnsan kaynağını iyi yöneten, işini de iyi yönetir.
 İnsanı iyi yönetebilmek için öncelikle stratejiyle uyumlu bir organizasyon yapısı
kurulmalıdır.
 İyi yöneticilerin önemli bir özelliği de strateji ve şartlar değiştikçe, yeni şartlara
uyumlu yapılanmaları gerçekleştirebilmesidir.
 İnsan kaynaklarını iyi yönetebilmek için işin bütünü, stratejileri ve karlılığı getiren
faktörler hakkında bilgi sahibi olmak, insanları iyi tanımak, onları yönlendirme ve
motive edebilmek için iletişim becerilerine sahip olmak, sağduyulu ve adil olmak gibi
özellikler önem taşıyor.
 İnsanların yetkinlikleriyle uyumlu pozisyonlarda değerlendirilmesi de onların başarı
şanslarını ve gelişme motivasyonlarını etkiler.
 İnsan kaynaklarının etkinliğini sağlamak için kurumsal yönetim mekanizmalarının
verimli ve sürekli olarak çalıştırılması gerekir.
İnsan kaynakları yönetimi sadece kurum içinin değil, aynı
zamanda kurumun dışındaki kaynakları değerlendirme ve
kuruma çekebilme becerisini canlı tutmalıdır
 Organizasyon ancak onu oluşturan insanların kalitesiyle çalışır.
 Bu nedenle, önemli görevlerden birisi de nitelikli insanları kuruma
çekebilmektir.
 Dolayısıyla insan kaynakları yönetimi sadece kurum içinin değil, aynı
zamanda kurumun dışındaki kaynakları değerlendirme ve kuruma çekebilme
becerisini canlı tutmalıdır.
Yetenekli insan kaynaklarını cezbetme yöntemleri
 Şirketlerin değer yaratmasında önemli rolü olan “bilgi çağı çalışanlarının”
yönetimi derin bir bilgi gerektiriyor.
 Rekabet şartlarını zorlaştığı, çalışanların hareket kabiliyetinin ve gelişme
motivasyonunun yüksek olduğu bir ortamda insan kaynaklarını ve onların
farklılıklarını iyi yöneterek kurumu cazip hale getirebilmek için:
 Kurumsal yönetim mekanizmalarının verimli ve sürekli olarak çalıştırılması
 Performans hedeflerinin gerçekçi olarak belirlenmesi,
 Şirket amaçlarının açıkça ve düzenli olarak çalışanlarla paylaşılması,
 Ödüllerin çalışanların özelliklerine uyumlu olması,
 Başarılı örneklerin geniş şekilde kutlanarak iyi örnek olarak kurum içinde
yaygınlaştırılması
 Çalışanların gelişmelerine fırsat tanınması
 Kurum içindeki bilgi ve deneyimin kurumsallaştırılmasının desteklenmesi
Kurumsal yönetim anlayışan sahip şirketler yetenekli insan
kaynaklarını cezbetme konusunda da rekabet avantajı
sağlıyorlar.
 Kurumsal yönetim sistemini kurabilen şirketler
 Çalışma ve performansın objektif ölçülerle değerlendirileceğine
güven duyan insanlar için bu kurumlar birer cazibe merkezi haline
geliyorlar.
 Dünya sermaye piyasalarında daha geniş kesimlere ulaşabilmekte ve
dolayısıyla finansman maliyetlerini düşürerek rekabet gücü
kazanıyorlar.
 İster aile şirketi isterse kurumsal ortaklara sahip olsun, böyle bir
yaklaşımla yönetilen şirketlerde, ortaklar arası sorunların yaşanma
olasılığı azalıyor. Böylelikle birçok kurum için en ciddi tehdidi
oluşturan iç çekişmelerin önü kesilmiş oluyor.
 Yönetimin zamanı ağırlıklı olarak performansı geliştirmek üzere
kullanmasından dolayı iş sonuçlarında başarıya ulaşma olasılıklarını
da artmış oluyorlar.
Kurumsal Yönetişim Mekanizmalarının Etkinliğinin
Değerlendirilmesinde Farklı Boyutlar
Kurumsal Yönetim
İlkelerine
Bağlılık
Şeffaflık
Paydaşların Hakları
Kurumsal Yönetim Mekanizmalarının
Etkinliğinin Değerlendirilmesi
Denetim
Kurum Yönetimi
Kurumsal Yönetim İlkelerine Bağlılık
Kurumsal Yönetim İlkelerine Bağılıklık
Kurumun kendine ait yazılı yönetişim
ilkeleri var mıdır?
Yönetişim ilkeleri tüm paydaşlarının
çıkarlarını gözeten, değer yaratan bir
şirket yönetimini yansıtıyor mu?
Bu yönetişim ilkeleri tüm paydaşlar
tarafından biliniyor, onlarla açık
olarak paylaşılıyor mu?
Yönetişim ilkelerine uyumluluk ve
bağımlılığın değerlendirilmesi,
izlenmesi ve sürekliliğinin
sağlamasından sorumlu kişiler var
mıdır?
Bu kişiler tavsiyelerde bulunmakla
görevli kurula düzenli olarak
raporlama yapıyorlar mı?
Yönetişim ilkelerine uyumsuzluğun
yaptırımları bulunuyor mu?
Paydaşların Hakları
Paydaşların Hakları
Hisse senedi alımdan tüm paydaşlar eşit
muamele görüyorlar mı?
Kurumsal Yönetişim İlkeleri, yönetim
paydaşların menfaatleri doğrultusunda
hareket etmelerini teşvik ediyor mu?
Bu ilkeler paydaşlar tarafından biliniyor
mu?
İlkelere uygun davranılıp, davranılmadığı
denetleniyor mu?
İlkelere uyulmamasının yaptırımı var mı?
Denetim
Denetim
Uluslararası muhasebe standartları var
mı? Uygulanan denetim uluslararası
denetim standartlarına uygun mu?
Faaliyet Raporu kurumun risk yönetimi
hakkında bilgilendirme sağlıyor mu?
Kurumsal performansa yönelik
raporlama düzenli olarak yapılıyor mu?
Kurumun finansal raporlamaları düzenli
olarak yapılıyor mu? Bilgiler doğru ve
karşılaştırılabilir mi?
Analistler tarafından yapılan
değerlendirmeler paylaşılıyor mu?
Çıkar çatışmalarını engellemek üzere
gerekli mekanizamalar oluşturulmuş mu?
Denetim ile gözden geçiriliyor mu?
Şeffaflık
Şeffaflık
Bilgi paylaşımında tüm yatırımcılar ve
paydaşlar aynı şartlara sahipler mi?
Bilgilere ulaşmak kolay mı? Genele açık
mı?
Bilgiler doğru, zamanlı, güvenilir ve
karşılaştırılabilir mi?
Gerçekleşen sonuçlar ve hedefler
arasında ciddi sapmalar var mı?
Kurum Yönetimi
Kurum Yönetimi
Kurum stratejilerinin gerçekleştirilmesi
ile yönetimin başarısı ilişkilendirilmiş
mi? Ücret ve ödüllendirme sistemlerine
yansıyor mu?
Yönetim Kurulu kompozisyonu farklı
bilgi ve deneyimi kapsayacak biçimde
oluşturulmuş mu?
Kişisel çıkarların kurum menfaatlerinin
önüne geçmisini engelleyecek
mekanizmalar bulunuyor mu?
Yönetim Kurulu’nda bağımsız üyeler
bulunuyor mu?
Yönetim Kurulu üyelerinin kurum ile olan
ilişkileri paydaşlar ile paylaşılıyor mu?
Yönetim kademeleri arasında uyum var
mı? Yetki ve sorumlukların dağılımı net
mi?
Özet
 Özetle, kurumsal yönetim sadece yapısal önlemlerle değil, aynı zamanda
yönetim anlayışıyla hayata geçirilebilir.
 Dolayısıyla, şirketlerimizin değerlerini artırmak istiyorsak, bir yandan
sistemlerimizi bu anlayış doğrultusunda kurarken, diğer yandan da
yönetimde bu anlayıştaki kişilere yer vermeliyiz.
Sorular
Teşekkürler !
Dr. Yılmaz ARGÜDEN
yarguden@arge.com
Download