enfeksiyon kontrolü ve korunma
advertisement
ENFEKSİYON KONTROLÜ VE KORUNMA UZM.DR.Ö.SERDAR ERBEK LÜTFEN CEP TELEFONLARINIZI SESSİZE ALINIZ. ENFEKSİYON KONTROL YÖNETMELİĞİ Enfeksiyon kontrol komitesi aşağıdaki üyelerden oluşur: • Yöneticinin görevlendireceği bir başhekim yardımcısı veya dekan yardımcısı, • Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniği veya anabilim dalı temsilcisi, çocuk hastanelerinde çocuk enfeksiyon hastalıkları yan dal uzmanı, çocuk enfeksiyon hastalıkları yan dal uzmanı yoksa çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanlık dalından, • Dahili tıp bilim dallarından tercihen iç hastalıkları uzmanı • Cerrahi tıp bilim dallarından tercihen genel cerrahi uzmanı • • • • • • Mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvarı temsilcisi, Başhemşire veya hemşirelik hizmetleri müdürü, Enfeksiyon kontrol hekimi, Enfeksiyon kontrol hemşiresi, Eczane sorumlusu, Hastane müdürü • Yataklı tedavi kurumunun şartlarına ve karşılaştığı problemlere göre, enfeksiyon kontrol komitesinin önerileri doğrultusunda, yönetim tarafından, diğer klinik şefleri veya anabilim dalı başkanları, ünite sorumluları ve idari birim temsilcileri de enfeksiyon kontrol komitesinde görevlendirilebilir. Bu üyeler, ilgili bölümlerin görüşü de alınmak suretiyle, tercihen hastane enfeksiyonları konusunda eğitim almış olan personel arasından seçilir. • İki yüzden az yatağı olan yataklı tedavi kurumlarında enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı yoksa, tam gün çalışmak üzere enfeksiyon kontrol hemşiresi görevlendirilmesi kaydıyla, diğer mevcut üyelerden oluşan bir enfeksiyon kontrol komitesi teşkil edilir. Enfeksiyon kontrol hekimliği için aynı il sınırları içinde bulunan bir yataklı tedavi kurumunda görevli enfeksiyon kontrol hekiminden danışmanlık hizmeti alınır. Bir uzman doktor en fazla iki farklı yataklı tedavi kurumunda enfeksiyon kontrol hekimliği hizmeti verebilir. Enfeksiyon kontrol komitesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: • Bilimsel esaslar çerçevesinde, yataklı tedavi kurumunun özelliklerine ve şartlarına uygun bir enfeksiyon kontrol programı belirleyerek uygulamak, yönetime ve ilgili bölümlere bu konuda öneriler sunmak, • Güncel ulusal ve uluslararası kılavuzları dikkate alarak yataklı tedavi kurumunda uygulanması gereken enfeksiyon kontrol standartlarını yazılı hale getirmek, bunları gerektikçe güncellemek, • Yataklı tedavi kurumunda çalışan personele, bu standartları uygulayabilmeleri için devamlı hizmet içi eğitim verilmesini sağlamak ve uygulamaları denetlemek, • Yataklı tedavi kurumunun ihtiyaçlarına ve şartlarına uygun bir sürveyans programı geliştirmek ve çalışmalarının sürekliliğini sağlamak, • Hastane enfeksiyonu yönünden, öncelik taşıyan bölümleri saptayarak ve bulgulara göre harekete geçerek, hastane enfeksiyon kontrol programı için hedefler koymak, her yılın sonunda hedeflere ne ölçüde ulaşıldığını değerlendirmek ve yıllık çalışma raporunda bu değerlendirmelere yer vermek, • Antibiyotik, dezenfeksiyon, antisepsi, sterilizasyon araç ve gereçlerin,enfeksiyon kontrolü ile ilgili diğer demirbaş ve sarf malzeme alımlarında, ilgili komisyonlara görüş bildirmek; görev alanı ile ilgili hususlarda, yataklı tedavi kurumunun inşaat ve tadilat kararları ile ilgili olarak gerektiğinde Yönetime görüş bildirmek, • Hastalar veya yataklı tedavi kurumu personeli için tehdit oluşturan bir enfeksiyon riskinin belirlenmesi durumunda, gerekli incelemeleri yapmak, izolasyon tedbirlerini belirlemek, izlemek ve böyle bir riskin varlığının saptanması durumunda, ilgili bölüme hasta alımının kısıtlanması veya gerektiğinde durdurulması hususunda karar almak, • Sürveyans verilerini ve eczaneden alınan antibiyotik tüketim verilerini dikkate alarak, antibiyotik kullanım politikalarını belirlemek uygulanmasını izlemek ve yönlendirmek, • Sterilizasyon, antisepsi ve dezenfeksiyon işlemlerinin ilkelerini ve dezenfektanların seçimi ile ilgili standartları belirlemek, standartlara uygun kullanımını denetlemek, • Üç ayda bir olmak üzere, hastane enfeksiyonu hızları, etkenleri ve direnç paternlerini içeren sürveyans raporunu hazırlamak ve ilgili bölümlere iletilmek üzere Yönetime bildirmek, • Enfeksiyon kontrol ekibi tarafından hazırlanan yıllık faaliyet değerlendirme sonuçlarını Yönetime sunmak, • Enfeksiyon kontrol ekibi tarafından iletilen sorunlar ve çözüm önerileri konusunda karar almak ve Yönetime iletmek Enfeksiyon kontrol hemşiresi • Başhemşirelik tarafından, tercihen yüksek okul mezunu, bilgisayar kullanmayı bilen ve Bakanlık tarafından onaylanmış enfeksiyon kontrol hemşireliği sertifikasına sahip hemşireler arasından seçilir ve enfeksiyon kontrol komitesine bağlı olarak çalışır. • Her iki yüz elli yatak için bir enfeksiyon kontrol hemşiresi görevlendirilmesi zorunludur. • Bakanlıkça sertifikalandırılan enfeksiyon kontrol hemşireleri, enfeksiyon kontrol komitesince aksi yönde bir teklif getirilmediği sürece, en az beş yıl süre ile bu görevi yürütür. Yönetim tarafından, yerine aynı nitelikleri haiz bir hemşire görevlendirilmeden, bu görevlerini bırakamazlar. • Enfeksiyon kontrol hemşirelerine, nöbet hizmetleri de dahil olmak üzere, enfeksiyon kontrolü dışında ilave bir görev verilemez. Enfeksiyon kontrol hemşiresinin görevleri : • Hastane enfeksiyonları sürveyansını yürütmek amacıyla, mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvarından kültür sonuçlarını izlemek, günlük klinik ziyaretleri ile ilgili hastaları değerlendirmek, sorumlu hekim ve hemşirelerle koordinasyon sağlayarak, hastane enfeksiyonu gelişen ya da gelişme ihtimali bulunan yeni vakaları saptamak, bu hastaları enfeksiyon riski açısından değerlendirerek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak, • Toplanan sürveyans verilerinin bilgisayar kayıtlarını tutmak, • Klinik enfeksiyon hızı artışlarını veya belirli mikroorganizmalarla oluşan enfeksiyonlardaki artışı belirlemek ve bunları enfeksiyon kontrol hekimine bildirmek, • Hastane enfeksiyon salgını şüphesi olduğunda, bunun kaynağını aramak, • En az haftada bir kez enfeksiyon kontrol hekimi ile bir araya gelerek çalışmaları değerlendirmek, • Bölümlerle ilgili sorunları enfeksiyon kontrol hekimi ile birlikte o bölümlere iletmek, bu bölümlerin kontrol tedbirlerinin oluşturulması uygulanması ve değerlendirilmesine katılımlarını sağlamak, • Enfeksiyon kontrol programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasında görev almak, • Yataklı tedavi kurumu genelinde enfeksiyon kontrolü uygulamalarını izlemek, • Yataklı tedavi kurumu personeline hastane enfeksiyonları ve kontrolü konusunda eğitim vermektir. TIBBİ ATIK YÖNETMELİĞİ SAĞLIK KURULUŞLARINDAN KAYNAKLANAN ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI Evsel Nitelikli Atıklar A:Genel Atıklar Sağlıklı insanların bulunduğu kısımlar,hasta olmayanların muayene edildiği bölümler,ilk yardım alanları,idari birimler ,temizlik hizmetleri ,mutfaklar ambar ve atölyelerden gelen atıklar:B,C,D,E, F ve G gruplarında anılanlar hariç,tıbbi merkezlerden kaynaklanan tüm atıklar B: Ambalaj Atıkları Tüm idari birimler,mutfak ,ambar,atölye v.s den kaynaklanan yekrar kullanılabilir,geri kazanabilir atıklar: -kağıt -karton,mukavva -plastik -cam -metal v.b Tıbbi Atıklar C:Enfeksiyöz Atık D:Patolojik Atık Enfeksiyöz ajanların yayılımını önlemek için taşınması ve imhası özel uygulama gerektiren atıklar: Başlıca kaynakları; a) Mikrobiyolojik laboratuar atıkları -Kültür ve stoklar -İnfeksiyöz vücut sıvıları -Serolojik atıklar -Diğer kontamine laboratuar atıkları(lamlamel,pipet,petri v.b) b) Kan kan ürünleri ve bunlarla kontamine olmuş nesneler c)Kullanılmış ameliyat giysileri(kumaş,önlük ve eldiven v.b) d) Diyaliz atıkları (atık su ve ekipmanlar) e)Bakteri ve virüs içeren hava filtreleri, f) Enfekte deney hayvanı leşleri,organ parçaları,kanı ve bunlarla temas eden tüm nesneler Anotomik atık dokular,organ ve vücut parçalrı ile ameliyat,otopsi v.b. tıbbi müdahale esnasında ortaya çıkan vücut sıvıları: Ameliyathaneler,morg,oto psi,adli tıp gibi yerlerden kaynaklana vücut parçaları,plesanta ,kesik uzuvlar v.b (insani patolojik atıklar) -Biyolojik deneylerde kullanılan kobay leşleri E: Kesici Delici Atık Batma ,delme sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıklar: -enjektör iğnesi, -iğne içeren diğer kesiciler -bistüri -lam-lamel -cam pastör pipeti -kırılmış diğer cam v.b Tehlikeli Atıklar Rad.a F:Tehlikeli Atık G:Radyoa ktif Atık Fiziksel veya kimyasal özelliklerinden dolayı yasal nedenler dolayısı ile özel işleme tabi olacak atıklar -tehlikeli kimyasallar -Stotoksik ilaçlar -Amalgam atıkları -Genotoksik ve sitotoksik atıklar -Farmasotik atıklar -Ağır metal içeren atıklar -Basınçlı kaplar Türkiye Atom Enerjisi Kurumu mevzuatı hükümleri ne göre toplanıp uzaklaştırıl ır. • Evsel nitelikli atıklar, tıbbi, tehlikeli ve ambalaj atıklarından ayrı olarak siyah renkli plastik torbalarda toplanırlar. • Ayrı toplanan evsel nitelikli atıklar, ünite içinde sadece bu iş için ayrılmış taşıma araçları ile taşınarak geçici atık deposuna veya konteynerine götürülür ve ayrı olarak geçici depolanırlar. • Evsel nitelikli atıklar toplanmaları sırasında tıbbi atıklar ile karıştırılmazlar. Karıştırılmaları durumunda tıbbi atık olarak kabul edilirler • Tıbbi atıklar, başta doktor, hemşire, ebe, veteriner, diş hekimi, laboratuvar teknik elemanı olmak üzere ilgili sağlık personeli tarafından oluşumları sırasında kaynağında diğer atıklar ile karıştırılmadan ayrı olarak biriktirilir. • Toplama ekipmanı, atığın niteliğine uygun ve atığın oluştuğu kaynağa en yakın noktada bulunur. • Tıbbi atıklar hiçbir suretle evsel atıklar, ambalaj atıkları ve tehlikeli atıklar ile karıştırılmaz. • Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır. • Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır. • Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz. • Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmaz, torbasından çıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz. • Kesici ve delici özelliği olan atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanır. Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları kapatılır ve kırmızı plastik torbalara konur. Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılmaz, açılmaz, boşaltılmaz ve geri kazanılmaz. • Tıbbi atık torbaları ve kesici-delici atık kapları ¾ oranında dolduklarında derhal yenileri ile değiştirilirler. Yeni torba ve kapların kullanıma hazır olarak atığın kaynağında veya en yakınında bulundurulması sağlanır. Tıbbi atıkların ünite içinde taşınması • Tıbbi atık torbaları ünite içinde bu iş için eğitilmiş personel tarafından, tekerlekli, kapaklı, paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmış, yükleme-boşaltma esnasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için ayrılmış araçlar ile toplanır ve taşınırlar. • Tıbbi atıkların ünite içinde taşınmasında kullanılan araçlar turuncu renkli olacak, üzerlerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunacaktır. • Tıbbi atık torbaları ağızları sıkıca bağlanmış olarak ve sıkıştırılmadan atık taşıma araçlarına yüklenir, toplama ve taşıma işlemi sırasında el veya vücut ile temastan kaçınılır. • Atık torbaları asla elde taşınmazlar. • Taşıma işlemi sırasında atık bacaları ve yürüyen şeritler kullanılmaz. • Tıbbi atıklar ile evsel nitelikli atıklar aynı araca yüklenmez ve taşınmazlar. • Atık taşıma araçları her gün düzenli olarak temizlenir ve dezenfekte edilirler. • Araçların içinde herhangi bir torbanın patlaması veya dökülmesi durumunda atıklar güvenli olarak boşaltılır ve taşıma aracı ivedilikle dezenfekte edilir. • En az 20 yatak kapasitesine sahip üniteler geçici atık deposu inşa etmekle, daha az yatağa sahip üniteler ise aynı işlevi görecek konteyner bulundurmakla yükümlüdürler. • Atıklar, bertaraf sahasına taşınmadan önce 48 saatten fazla olmamak üzere bu depolarda veya konteynerlerde bekletilebilir. Bekleme süresi, geçici atık deposu içindeki sıcaklığın 4 °C nin altında olması koşuluyla bir haftaya kadar uzatılabilir Geçici atık deposunun özellikleri : • Geçici atık deposu iki bölmeli kapalı bir mekan olarak inşa edilir. Birinci bölmede tıbbi atıklar, ikinci bölmede ise evsel nitelikli atıklar depolanır. • Geçici atık deposunun hacmi en az iki günlük atığı alabilecek boyutlarda olur. • Deponun tabanı ve duvarları sağlam, geçirimsiz, mikroorganizma ve kir tutmayan, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay bir malzeme ile kaplanır. • Depolarda yeterli bir aydınlatma ve pasif havalandırma sistemi bulunur ve sıcak bölgelerde depo özel olarak soğutulur. • Depo kapıları dışarıya doğru açılır veya sürmeli yapılır. Kapılar daima temiz ve boyanmış durumda olur. Tıbbi atıkların konulduğu bölmenin kapısı turuncu renge boyanır, üzerinde görülebilecek şekilde ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harfler ile yazılmış “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunur. • Depo kapıları kullanımları dışında daima kapalı ve kilitli tutulur, yetkili olmayan kişilerin girmelerine izin verilmez. Depo ve kapıları, içeriye herhangi bir hayvan girmeyecek şekilde inşa edilir. • Geçici atık depolarının içi ve kapıları görevli personelin rahatlıkla çalışabileceği, atıkların kolaylıkla boşaltılabileceği, depolanabileceği ve yüklenebileceği boyutlarda inşa edilir. • Geçici atık deposu, atık taşıma araçlarının kolaylıkla ulaşabileceği ve yanaşabileceği yerlerde ve şekilde inşa edilir. • Geçici atık deposu, hastane giriş ve çıkışı ve otopark gibi yoğun insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerinin yakınlarına inşa edilemez. • Tıbbi atıkların konulduğu bölmenin temizliği ve dezenfeksiyonu kuru olarak yapılır. Bölme atıkların boşaltılmasını müteakiben temizlenir, dezenfekte edilir ve gerekirse ilaçlanır. Tıbbi atık içeren bir torbanın yırtılması veya boşalması sonucu dökülen atıklar uygun ekipman ile toplandıktan, sıvı atıklar ise uygun emici malzeme ile yoğunlaştırıldıktan sonra tekrar kırmızı renkli plastik torbalara konulur ve kullanılan ekipman ile birlikte bölme derhal dezenfekte edilir. • Evsel nitelikli atıkların konulduğu bölmede kanalizasyona bağlı ızgaralı bir drenaj sistemi ve bölmenin kolaylıkla temizlenebilmesi için basınçlı bir su musluğu bulunur. Bölme atıkların boşaltılmasını müteakiben temizlenir, gerekirse dezenfekte edilir ve ilaçlanır. • Temizlik ekipmanı, koruyucu giysiler, atık torbaları ve konteynerler geçici atık depolarına yakın yerlerde depolanırlar. SÜRVEYANS: TANIM VE YÖNTEMLER • Sürveyans:Belirli hastalıkların nasıl ortaya çıktığı ve dağıldığına ilişkin sistematik olarak gözlenmesi anlamına gelmektedir. Hastanelerde sürveyansı sürdürmekteki amaç nozokomiyal enfeksiyonları belirlemektir. • • • • Amaca uygun ve sistematik veri toplanması Bu verilerin değerlendirilmesi Yorumlanması İlgili kişilere sunulması basamaklarını içerir. Hastane Enfeksiyonu İle İlgili Temel Veriler • • • • • • • İsim,yaş,cinsiyet Protokol no Yatış tarihi ve yattığı servis Enfeksiyonun belirlendiği tarih Enfeksiyonun yeri Patojenler Antibiyogram Yararlanılabilecek Veri Kaynakları • • • • • • • Hasta dosyası Ateş ve ilaç tabelaları Mikrobiyoloji laboratuarının sonuçları Radyolojik inceleme sonuçları Ameliyathane kayıtları Hastayı izleyen hekim ve hemşire Hastane arşivi Veri Toplamada İzlenecek Yöntem • Enfeksiyonların bulunmasında hangi yöntem kullanılacak Pasif sürveyans Aktif sürveyans • Enfeksiyonlar belirlenirken hasta mı yoksa laboratuar mı temel alınacak • Enfeksiyonları saptamada hangi yöntem uygulanacak Prospektif Retrospektif Kapsamlı Sürveyans • Hastanede yatan hastaların tamamında bütün hastane enfeksiyonlarına yönelik yapılan sürveyanstır.Enfeksiyon tipleri ve etken mikroorganizmalarla ilgii bilgiler de toplandığı için hem hastanenin bütününe ilişkin fikir verir hem de enfeksiyonların veya antibiyotik direnci ile ilgili önemli bilgilerin de erken aşamada ednilmesini sağlar.Ancak yoğun iş gücü ve emek gerektirdiği için maliyeti yüksektir. İki şekilde yürütülebilir: İnsidans sürveyansı, Prevalans sürveyansı • İnsidans sürveyansı:İzlemin başladığı tarihten itibaren ortaya çıkan yeni enfeksiyonlar belirlenir.Hastanenin enfeksiyon gelişme riski açısından gerçek durumunu ve zaman içindeki değişimini göstermesi açısından daha dinamik bir ölçütdür. • Prevalans sürveyansı:Bir hastanede belirli bir günde var olan tüm enfeksiyonları belirlemek amacıyla yapılan sürveyanstır.Her hasta yalnızca bir kez ziyaret edilir.Hızlı ve düşük maliyetli bir yöntemdir.Prevalans hızı hastaların hastanedeki kalış süresinden etkileneceği için hastaların enfeksiyon riski olduğundan yüksek tahmin edilir. Önceliklere Yönelik Sürveyans • Bu yöntemde bir hastanede önleme çalışmalarını yönlendirmek için hangi enfeksiyonların daha öncelikli olduğu belirlenir.Çalışmalar bu alanlarda yoğunlaştırılır.Önceliklerin yıl bazında oluşturulması ve her yıl yeniden gözden geçirilmesi gerekir.Bu sürveyans yönteminin en önemli avantajı eldeki olanakları hastanenin gereksinimlerine göre yönlendirme şansı vermektir,zayıf tarafı ise izlemi yapılamayan enfeksiyonlarda ortaya çıkabilecek epidemilerin ve enfeksiyon kontrolündeki sorunların gözden kaçabilmesidir. Birime yönelik Sürveyans • Bu yöntemde seçilen birimlerdeki tüm enfeksiyonlar sürveyans kapsamına alınabileceği gibi,belirli enfeksiyonlara da odaklanılabilir.Birime yönelik sürveyans ile ilgili o birimdeki enfeksiyonların çoğu belirlenebilir;ancak sürveyans sonuçlarına göre bu birimlerden geliştirilen önleme stratejileri hastanenin tüm hasta populasyonuna genellenemeyebilir. Dönüşümlü Sürveyans • Hastane her aya bir bölüm düşecek şekilde kendi içinde bölümlere ayrılır.Bir ay boyunca ilgili bölümde hasta veya personelde ortaya çıkan tüm hastane enfeksiyonlarına yönelik bir sürveyans programı yürütülür.Bu şekilde tüm hastane bir yıl içinde dönüşümlü olarak izlenmiş olur.Bu yöntemin en önemli dezavantajı bir birimde izlem ayı dışındaki zamanlarda ortaya çıkabilecek sorunların gözden kaçabilmesidir. Taburcu Sonrası Sürveyans • Taburcu sonrası bir izlem sistemi geliştirilmemiş ise cerrahi alan enfeksiyonlarının %50 sine yakınının gözden kaçabildiği bildirilmektedir. Hastalardan telefon veya posta yolu ile bilgi alınabilir.Ya da kontrole geldiğinde durumu değerlendirilir. ALANLARIN SINIFLANDIRILMASI VE TEMİZLİK-DEZENFEKSİYON • Temizlik:Bakteriyel sporlar dahil mikroorganizmaların büyük bir kısmını ortadan kaldıran bir işlemdir.Dezenfeksiyon ve sterilizasyon öncesi bir adımdır. • Dezenfeksiyon:Cansız nesneler üzerinde bulunan,potansiyel olarak patojen olan mikroorganizmaların kimyasal maddeler veya ısıya dayanıklı fiziksel uygulamalarla yok edilmesidir. Dezenfektanlar etki seviyelerine göre üç gruba ayrılır; YÜKSEK DÜZEY DEZENFEKTANLAR : Genellikle bakteriyel endosporlar hariç mikroorganizmaların tümünü 20 dakikada öldüren dezenfektanlardır. Dezenfektan Kullanım konsantrasyonu • Gluteraldehid %2 • Formaldehid %3-8 • Sodyum hipoklorid 1000 ppm serbest klor • Perasetik asit ≤ %1, %0.001-0.2 • Hidrojen peroksit %3-6 veya %6-25 ORTA DÜZEY DEZENFEKTANLAR Bakteri sporları hariç tüberküloz basili ve diğer mikroorganizmaları ≤10 dakikada etkileyen dezenfektanlardır. Dezenfektan Kullanım Konsantrasyonu • Etil veya isopropil alkol %60-90 • Fenol ve fenol bileşikleri %0.4-5 • Iyodoforlar 30-50 ppm serbest iyot DÜŞÜK DÜZEY DEZENFEKTANLAR • Bakteri endosporları ve tüberküloz basiline etkili olmayan, vejetatif bakterilerin çoğunu, bazı mantar ve virüsleri ≤ 10 dakika gibi uygun sürede öldürülebilen dezenfektanlardır. • Dezenfektan Kullanım Konsantrasyonu • Etil veya isopropil alkol < %50 • Fenol ve fenol bileşikleri %0.4-5 • Iyodoforlar 30-50 ppm serbest iyot • Kuarterner amonyum bileşikleri % 0.4-1.6 • Hastanelerde mikrobiyal ekoloji üzerinde olumsuz etki yarattığından;genellikle zemin, duvar, tuvalet, banyo, ve kapı kolu gibi düzenli olarak temizlenen ve infeksiyon riski bulunmadığı düşünülen yüzeylere dezenfeksiyon yapılmaz. DEZENFEKSİYON UYGULAMALARINA GÖRE BÖLGELERİ ÜÇE AYIRABİLİRİZ • Kesinlikle infeksiyonlardan korunması gereken alanlar : • Yoğun Bakım Üniteleri, transplantasyon ve yanık üniteleri, ameliyathaneler ve doğum ünitesi • İnfeksiyonların kolayca yayılabileceği alanlar : • Septik ameliyathane birimleri, diyaliz üniteleri, izolasyon odaları, mikrobiyoloji laboratuarları • Orta derecede infeksiyon riski taşıyan alanlar : • Poliklinikler, servis koridor ve odaları, çamaşırhane ve mutfaklar HASTANE KONTAMİNASYON RİSKİ AÇISINDAN İSE BEŞ BÖLGEYE AYRILABİLİR • BİRİNCİ BÖLGE • İdari bölümler, sekreter odaları, hasta ile doğrudan temas etmeyen bölümler • İKİNCİ BÖLGE • İnfeksiyonu olmayan ve infeksiyona eğilimi yüksek olmayan hastaların yattığı bölümler • ÜÇÜNCÜ BÖLGE • İnfeksiyonlu hastaların yattığı bölümler • DÖRDÜNCÜ BÖLGE • Yoğun Bakım üniteleri, hemodiyaliz ünitesi gibi infeksiyona eğilimi yüksek olan hastaların yattığı bölümler • BEŞİNCİ BÖLGE • Ameliyathaneler ÖZEL ALANLAR – Doğum Ünitesi – Yoğun Bakımlar – Yanık Üniteleri – Acil Servis – Kemik iliği transplantasyon üniteleri • Bu ünitelerin yüzeyleri her gün, bütün alanı kapsayacak şekilde düzenli olarak, kirlendikçe ve hasta taburcu olduğunda temizlenir. Temizlikten sonra düşük düzey bir dezenfektan ile dezenfekte edilebilir. • Duvarlar, perdeler gözle görünür kir ve leke olduğunda deterjanla temizlenmelidir. • Döşemeler düzenli olarak, kirlendiğinde, hasta değişimi ya da taburcu olduğunda temizlenir, ıslak paspas tercih edilir. Ancak kan ve vücut sıvısı döküldüğünde düşük düzey bir dezenfektan ile dezenfekte edilmelidir. • Halılar ve koltuklar, elektrikli süpürge ile vakum yapılmalı ve şampuan ile temizlenmelidir AMELİYATHANELER • Günlük Temizlikte; – Taşınılabilir eşyalar dışarı çıkarılır. – Yerler hastanın kan ve beden sıvıları ile kontamine ise 1/10’luk sodyum hipoklorid ile dezenfekte edilir. – Ameliyathane tabanı mutlak ıslak paspasla silinmelidir, daha sonra tüm yüzeyle temas edecek şekilde düşük düzeyli bir dezenfektanla dezenfekte edilir. – Tekerlekli araçların tekerlek aralarındaki toz ve yabancı cisimler temizlenmelidir. – Koridor sabah-akşam ve kirlendikçe, kapılar günde bir kez, önce temizlenir, sonra düşük düzey bir dezenfektanla silinir. • Haftalık temizlikte ; – Taşınabilir eşyalar, – Yerler, – Duvarlar, – Malzeme alınan tüm üniteler, – Ameliyathane girişi, – Kirli Malzemenin taşındığı alanlar, – Depolar, – Önce su ve deterjan ile temizlenir,sonra düşük düzey bir dezenfektanla silinir • Ameliyat aralarında; – Ameliyathanede temizlik yapılmadan bir sonraki hasta içeri alınmamalıdır. – Ameliyat sırasında yere düşen materyaller dışarı alınır. Ameliyat masası, yerler, kan ve beden sıvısı ile kirlenmemiş ise düşük düzey bir dezenfektan uygulanır. – Ameliyat masası ve yerler, kan ve beden sıvısı ile kirlenmiş ise orta düzey bir dezenfektan uygulanır. – Ameliyathane lambalarının her ameliyattan sonra düşük düzey bir dezenfektanla silinmesi yeterlidir. MUTFAKLAR • Yüzeyler ve yerler her sabah ve akşam su ve deterjan ile silinir.Ayrıca gün içinde kirlenme olduğunda bu işlem tekrarlanır. • Yemek kapları otomatik makinalarda yıkanmalı, bulaşık makinası yoksa bulaşıklar çok sıcak su ile yıkanmalıdır.Mutfak dezenfeksiyonu için sodyum hipoklorid dışında bir dezenfektan kullanılmamalıdır. LAVABO, BANYO VE TUVALETLER • Lavabo ve banyolar klor içeren bir deterjan ile her sabah ve her kirlendiğinde temizlenir. Temizlendikten sonra bol sıcak su akıtılarak yıkamak yeterlidir.Tuvaletler deterjan ve fırça ile temizlenir, oturma yerlerinin bir dezenfektanla silinmesi yeterlidir. GENEL PRENSİPLER • Hasta yatan servislerde, temiz ve steril malzemenin depolandığı “temiz oda” ve kirli malzeme ile atıkların konduğu bir “kirli oda” olmalıdır.Kirli odada sürgü ve ördekler için bir temizleyici,temiz odada temiz malzemeyi koymak için bir raf ve kapıya yakın bir lavabo bulunmalıdır. • Zemin temizliği, ılık su ve deterjan ile yapılmalıdır.Toz ve bakteriyi yaydığı için kuru süpürge kullanılmamalıdır.Elektrikli vakumlu süpürgelerin kullanılması ve kullanım sırasında toz torbaları tam dolmadan değiştirilmesi sağlanmalıdır. • Genellikle ıslak temizlik yöntemleri tercih edilmeli ve temiz alandan kirli alana doğru temizlik yapılmalıdır. Farklı alanların temizliğinde farklı bezler kullanılmalıdır.Yüzeyler, yatak kenarları gibi alanlar ıslak bez ile silinmeli ancak nemli bırakılmamalıdır. • Paspaslar için en uygun dezenfeksiyon yöntemi ısı veya %1’lik sodyum hipoklorid çözeltisinde bekletmektir.Dezenfeksiyon amacıyla yapılan sulandırmalar günlük olarak yapılmalı ve 24 saatte bir değiştirilmelidir.Diyaliz ünitelerinde kullanılan cihazların diyaliz sıvı yollarının dezenfeksiyonu için 500-700 ppm sodyum hipoklorid ile 30-40 dakika uygulama yeterli olmaktadır. Endoskoplarda Kullanılması Önerilen Dezenfektanlar • • • • Gluteraldehid Hidrojen Peroksit Perasetik Asit Ortophalaldehid İNFEKTE OLSUN OLMASIN TÜM HASTALAR İÇİN UYGULANMASI GEREKENLER • Endoskop, kullanıldıktan hemen sonra, üretici firmanın önerileri doğrultusunda enzimatik bir deterjanla iyice temizlenmelidir.Ulaşılabilen artıkları temizleyebilmek için kanallar yıkanmalı ve fırçalanmalıdır. Tüm kanalların temizlenebilmesi için irrigasyon adaptörleri kullanılmalıdır.Endoskopun parçaları mümkün olabildiğince suya batırılmalıdır.Deterjan solüsyonları her kullanımdan sonra değiştirilmelidir.Yıkama fırçaları ya tek kullanımlık olmalı ya da her kullanımdan sonra iyice yıkanarak yüksek düzey dezenfeksiyon veya sterilizasyon uygulanmalıdır. ÇAMAŞIRHANE VE STERİLİZASYON ÜNİTESİ STERiLİZASYON ÜNİTESİ Sterilizasyon üniteleri düzenlenirken yeterli alana sahip olup dört ayrı fonksiyonel bölgeyi kapsamalıdır: • • • • Kirli malzeme çalışma bölgesi Temiz çalışma bölgesi Sterilizasyon bölgesi Dağıtım bölgesidir • Sterilizasyonda çalışan personelin mümkün olduğunca değiştirilmemesi ve sabit elemanlarla işletilmesine büyük bir gereklilik vardır.Bu durum sistemin devamlılığnı sağlayacak olup, bu konuda idarenin inandırılması ve katkısının sağlanması da çok önemlidir. • Bu organizasyon tamamlandıktan sonra ameliyathane çalışanları ve cerrahlara da eğitim programları uygulanmalıdır. • Bohçanın yapısı buhar penetrasyonunu inhibe etmemeli ve ölçüleri 30*30 *50 cm’den büyük olmamalı ağırlığı da 6 kg’dan fazla olmamalıdır.Tüm steril bohçalar mikrobiyal kontaminasyon şansını en aza indirmek için mümkün olduğu kadar küçük yapılmalıdır STERİLİZASYON ETKİNLİĞİNİN KONTROLÜ • Bowidik test • Kimyasal indikatörler • Biyolojik indikatör Tüm sterilizörlerin koruyucu bakım ve kontrol işlemlerinin kayıtları tutulmalıdır ÇAMAŞIR HİJYENİ • CDC’nin kirli çamaşırlarla ilgili hastalık bulaş risklerine karşı tanımladığı önlemler kılavuzunda ; Riskin önemsiz olduğu vurgulanmakta ve katı kurallar yerine hijyenik düzenleme, depolama önerileri yer almaktadır.Korunma yöntemlerinin en pratik yollarından biri hastaların kan, vücut sıvıları ile kirlenmiş olan çamaşırların elden geçirilerek işlemlere sokulmasıdır. • Kirli çamaşırların, yıkamadan önce saklama şartlarına bağlı olarak uzun zaman bekletilmesi hastalık bulaştırma riskini arttırmaz.Ancak kirli çamaşırlar toplandıktan sonra ve taşınma işlemi ile ilgili uygulama takvimi geliştirilmelidir. • Kirli çamaşırlar hastaların bakımına ayrılan yerlerde tanzim edilmemelidir. • Çamaşırhanede temiz hava ile kirli havanın karışımının minimuma indirgenmesi amacıyla iyi havalandırılmalı ve öyle düzenlenmelidir.Temiz ve kirli bölgelerin fonksiyonel ayrımı fiziksel bir bariyer veya negatif basınç sistemi ya da temiz bölgeden kirli bölgeye pozitif hava akımıyla mümkün olabilir. Temiz veya kirli çamaşırların işleme sokulduğu yerlerde el yıkama alanı sağlanmalıdır. • Kirli çamaşırlar sert yüzeyli tekerlekli araba ile taşınıyorsa altları sıklıkla temizlenmelidir. Eğer kumaş tekne veya torbalara sahip arabalar ile taşınıyorsa kumaş tekneler ya da torbalar günlük olarak yıkanmalıdır. • Hepatitli hastalara ait çamaşırların deterjanlar ile 93 derecede 10 dakika sürekli yıkanması yeterlidir. • Kirli çamaşırların sıcak suyla yıkamada 71 derece üzerinde sıcaklıkta en az 25 dakika tutulması önerilir. Klorin gibi diğer kimyasalların eklenmesi bakteriyel sayıyı ileri derecede azaltır. • Çamaşır makinesinden çıkarılması sırasında yıkanmış çamaşırların tekrar kontaminasyonu söz konusu olmasına rağmen kurutma ve ütülemede ortaya çıkan yüksek sıcaklık herhangi bir mikrobiyal kontaminasyonu en aza indirmede etkilidir. BESİNLERLE BULAŞIN ÖNLENMESİ • Satın almada gıda,mutfak gereçleri ve temizlik maddelerinin güvenirlik ve sanitasyon standartları geliştirilmeli. • Uluslar arası standartlara uygun olarak çalışma,depolama alanları ve mutfak gereçlerinin temiz tutulması sağlanmalı. • Yemeklerin güvenli taşınması,tepsi ve gereçlerin sanitasyonu ve çöplerin arıtılmasında yazılı standartlar geliştirilmeli • Depolama,taşıma ve çöplerin atılmasında kurallar koyulmalı • Mutfak personeline kişisel hijyen ve yemek hazırlama konularında eğitim verilmeli • DİYALİZ ÜNİTESİ VE ENFEKSİYON KONTROLÜ Tüm Hastalar İçin Uygulanacak Önlemler Diyaliz istasyonuna götürülen herhangi bir gereç ya atılmalı, ya tek bir hastanın kullanımı için ayrılmalı ya da başka bir hastaya kullanılacaksa, temiz bir bölgeye koymadan önce mutlaka temizlenip dezenfekte edilmelidir. Tek kullanımlık olmayan ve temizlenip dezenfekte edilemeyen gereçler tek bir hasta için kullanılmalıdır. Diyaliz istasyonuna götürülen, birden fazla kullanım dozu içeren ilaçlar dahil tüm tıbbi araç gereç (enjektör, alkollü ya da batikonlu pamuk gibi), sadece o hasta için kullanılmalı ve kullanılmasa dahi temiz bir alana geri götürülmemeli ve başka bir hastaya kullanılmamalıdır. Diyaliz istasyonunda, hastalara müdahale etmeden ya da eşyalarına dokunmadan önce eldiven giyilmelidir.Hastalar arasında ya da istasyon değişiminde mutlaka eldiven çıkarılmalı ve eller yıkanmalıdır Birden fazla kullanım dozu içeren enjektabl preparatlar farklı hastalar için kullanılacaksa, diyaliz istasyonlarından uzak, merkezi ve temiz bir bölgede porsiyonlara ayrılmalı ve her hastaya ayrı ayrı ulaşılmalı , hastadan hastaya dolaştırılmamalıdır. İlaç ve malzemelerin dağıtımında el arabaları kullanılmamalı ve cepte taşınmamalıdır.İlaç tepsileri kullanılıyorsa hastalar arasında mutlaka temizlenmelidir. Kullanılmamış ilaç ve malzemelerin saklandığı ve işlem gördüğü temiz alanlar ile kullanılmış olanların götürüldüğü kontamine bölgeler birbirinden tamamen ayrılmalı, komşulukları bile bulunmamalıdır. Diyaliz makinelerinin basınç monitörlerinin kanla kontaminasyonunun önlenmesi için her hasta da eksternal venöz ve arteriyel basınç transduser filtreleri değiştirilmeli ve tekrar kullanılmamalıdır. İnternal filtrelerin her hasta da rutin olarak değiştirilmesine gerek yoktur. Her hastadan sonra diyaliz istasyonundaki makine, yatak, masa ve sandalyeler temizlenip dezenfekte edilmelidir. Yeniden kullanılacak diyalizerler ve bağlantı tüpleri için önce diyalizer girişleri kapatılmalı ve tüpler klemplenmeli, ardından sızdırmaz torbalar içerisinde işlem görecekleri bölgeye taşınmalıdır. Tüm çalışanlar, kan sıçrama olasılığı bulunan işlemlere başlamadan önce önlük, maske ve benzeri önlemleri almalıdırlar. Gerek laboratuar gerekse de diyaliz ortamında yiyecek ve içecek tüketilmemelidir. Diyaliz hastaları, kendi istasyonlarında yiyeceklerini tüketebilirler,Tabakların ve çatal bıçakların yıkanmasında rutin temizlikten başka özel bir önleme gerek yoktur. YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE ENFEKSİYONDAN KORUNMA ÖNLEMLERİ Yoğun Bakım Ünitesinde Gelişen Nozokomiyal Enfeksiyonlarda Risk Faktörleri • Çapraz kontaminasyon: Aseptik teknikler ve el yıkamanın etkin olarak yapılmaması nedeniyle dirençli mikroorganizmalar sağlık personeli aracılığıyla hastadan hastaya kolayca taşınabilmektedir.Ayrıca el yıkamada kullanılan ajanlar,invaziv aletlerin antisepsisinin düzeyi,hasta sayısının çokluğu,başka birimlerden dirençli bakterileri taşıyan hastaların transferi diğer risk faktörleridir. • Hastaya ilişkin faktörler: İnvaziv girişimler,ileri yaş,bağışıklık sisteminin bozulması malnütrisyon,hastaneye sık yatış,yatış süresinin uzunluğudur. • Uygulanan invaziv işlemler Enfeksiyonların Kontrolü ve Önlenmesi • Gerçekten yoğun bakım desteği gereken hastalar yatırılmalı, gereğinden uzun süre yatırılmamalıdır. • Çalışanların eğitimi mutlak suret de gereklidir. • Sağlık çalışanı başına düşen hasta sayısı az olmalıdır. • Hasta izolasyon kurallarına uyulmalıdır. • Eller hastadan hastaya her geçişte kesinlikle yıkanmalıdır. YENİDOĞAN BİRİMİ Yenidoğanda Nozokomiyal Enfeksiyon Açısından Risk Faktörleri • İntrensek risk faktörleri: İmmün sistemin tam gelişmemesi Doğal bariyerlerin yetersizliği Floranın tam gelişmemesi Doğum yaşı Altda yatan hastalık veya anomali • Ekstrensek risk faktörleri Cihaz kullanımı(ventilatör,kataterler,şantlar) Parenteral sıvılar Uygulanan tedavi(intravenöz steroid,H2 bloker kullanımı) Çevre(hastane florası,kontamine tıbbi malzeme) Korunma • Normal yenidoğanlar için 6-8 bebeğe bir hemşire,devamlı bakım gerektiren bebekler de 3-4 bebeğe bir hemşire,yoğun bakımda 1-2 bebeğe bir hemşire,çoklu sistem desteği gereken solunum cihazına bağlı ya da ciddi problemi olan bebeklerde her bebeğe bir hemşire bakmalıdır. • Normal yenidoğanların yattığı bölümde her yatağa 1,8-2,3 metrekare,devamlı bakım gerekenlerde 2,8-4,6,yoğun bakım gerektiren bebeklerde 7,4-9,2 metrekare alan düşmelidir. • El yıkama çok önemli. • Önlük,maske ve bone kullanımına dikkat edilmelidir. Küvözlerin Temizliği Ve Dezenfeksiyonu • Küvözün ayrılabilir bütün parçaları çıkarılmalı ve fırçalanarak temizlenmelidir. • Hava filtresi üretici firmanın önerileri doğrultusundaki sıklıkta değiştirilmelidir. • Yatakların yüzeyinde bütünlük bozulması varsa yenisi ile değiştirilmelidir. • Küvözlerde en yoğun kontamine olan bölgenin küvöze giriş kapısı ve kapının kolları olduğu saptanmıştır.Bu nedenle belirli aralıklarla bu kısımlar yenilenmeli ve her gün,günlük olarak hazırlanmış sabunlu su ile temizlenmeli,dezenfektanlarla en az haftada bir ya da her bebek değişiminde dezenfekte edilmelidir. • Fan varsa,temizlenmeli,dezenfekte edilmeli ve bu işlem üretici firmanın talimatlarına uygun olarak alete zarar vermeyecek şekilde yapılmalıdır. • Küvözler kullanılmayacak ise ,nemlendirici bölümüne su konulmadan,dezenfeksiyon sonrası 24 saat boyunca ısıtılarak tam olarak kuruması sağlanmalıdır. • Su konulan şişe veya kaplar haftada bir veya her bebek değişiminde steril edilmeli,her 24 saatde bir distile veya steril su doldurulmalıdır. • Küvözlerin temizliği ve dezenfeksiyonu her bebek değişiminde yapılmalı,bebek uzun süredir izleniyor veya izlenecek ise en az haftada bir dezenfeksiyon işlemi uygulanmalıdır. AMELİYATHANELERDE ENFEKSİYON KONTROLÜ Cerrahi Yara Enfeksiyonunun Gelişme Olasılığını Etkileyen Faktörler • Enfeksiyona neden olacak mikroorganizmanın dozu • Bu mikroorganizmanın virülansı • Hastanın direnç faktörleri Ameliyathanede Kazanılan Bir Etkenin Kaynakları • Ameliyathane ortam hava ve zemini • Ameliyata giren hastanın endojen florası • Ameliyat ekibinin mikroflorası • Ameliyatdan bir gün önce traş yöntemi ile kıl temizliği yapmak enfeksiyon riskini artırmaktadır.Ameliyatdan önce yapmak gerekir. • Giyilen giysiler hasta ile personelin mikroorganizma alışverişlerini önleyecek şekilde yapılandırılmışlardır.Genelde kabul gören kumaşlar 140iplik/cm2 pamuklulardır.Giysiler ortalama 40yıkamadan sonra geçirgenliğe dirençli özelliklerini kaybederler. • Ameliyathanelerde insan bulunmadığı zamanlarda ortam havasının mikroorganizma ve çapı 0,5 mikrometreden küçük partiküller içermediği kabul edilir.Ancak bu durum insanların ameliyathaneye girmesiyle bozulur. -Giren personel sayısı -Bu kişilerin hareketleri ve eğitimleri/iş disiplinleri ile mikroorganizma sayısı arasında doğrudan bir ilişki vardır. • Ameliyathane havasının saatde 20-25 kez filtre edilmesi etkin bir temizlik sağlar. • Filtrelerin gözenek çapları 0,5-5 mikrometre boyutundaki partikülleri süzebilecek kapasitede olmalıdır. • Ortam ısısının 18-24 derece nem oranının %50-55 olması ideal bir ortam sağlar.Bu durum bakteri üremesinin inhibe edilmesi açısından önemlidir. • Ultraviyole lambaları cerrahi yara enfeksiyonlarını önemli ölçüde azaltır.Ancak kişilerin bu ışına doğrudan maruz kalmaması gerekir.Ayrıca bu iyonizan ışınların ortam havasında koroziv ozon oluşumunu arttırması da bir sorundur. HASTANE İNFEKSİYONU TAKİP/İZLEME FORMU KLİNİK TARİH ENFEKSİYON ALANI SAPTANAN MİKROORGANİZ MALAR KULLANILAN ANTİBİYOTİK ANTİBİYOGRAM SONUCU KONTROL EDİLEN BİRİM KONTROL EDİLEN PARAMETRE KONTROL TARİHİ KONTROL TARİHİ KONTROL TARİHİ KONTROL TARİHİ AÇIKLAMALAR Makine ısı ayarları ÇAMAŞIRHANE Renkli ve beyaz çamaşırların kirlilik derecesine göre ayrı yıkanması Enfekte çamaşırların ayrıştırılıp yıkanması,ütülenmesi Personel eldiven, maske, galoş, bone kullanımı Dolapların ısı dereceleri Çiğ ve pişmiş gıdalar ayrı depolanması Portör muayenelerinin 3 ayda 1 yapılması Epidemilerde gerekli taramalar yapılması YEMEKHANE STERİLİZASYON Kullanılan cihazların ısı ayarları Sürüntü Kültürü Mama Kültürü KÜVÖZ AMELİYATHANE Hava Kültürü TEKNİK SERVİS Su analizi BULAŞICI HASTALIĞI OLAN VE/VEYA BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ BASKILANMIŞ HASTALARDA BAKIM TALİMATI • UYGULAMA : – Bulaşıcı hastalığı olan ve/ veya bağışıklık sistemi baskılanmış hastalara T/SER/01 Yataklı Servis Hasta Yatış ve Tedavi Hizmetleri Talimatı’na uygun olarak hizmet verilir, bunun yanında özellik arz ettikleri duruma yönelik izolasyon yöntemleri uygulanır. – Bulaşıcı hastalığı olan hastalar ; • Mümkünse hasta tek kişilik odaya alınır. • Hastanın durumuna göre kontrollü ziyarete izin verilir ,yada ziyaret yasaklanır. • Hasta ile temasa geçilirken aşağıda belirtilenlere dikkat edilir. • Enfeksiyon kontrol doktorunun uygun gördüğü periyotlarda kontrol kültürü alınır. • Tüm hastalarda standart izolasyon yöntemleri uygulanır. – Kan ve vücut sıvıları, bütünlüğü bozulmuş deri ve mukoz membranlarla temastan önce eldiven giyilir. – Eldiven çıkarıldıktan sonra eller yıkanır. – Yapılacak işlemden sıçrama ihtimali varsa maske, gözlük kullanımı ve önlük giyilmesi gerekir. – Elbise ve önlük su geçirmez cinsten olmalıdır. – İğneler hiçbir zaman kılıfına geçirilmez, delinmeye dayanıklı kaplar içinde biriktirilir. – Eksüdatif deri lezyonu olan sağlık personeli iyileşene kadar ,doğrudan hasta bakımı veya araç gereç bakımıyla ilgilenmemesi sağlanır. – Gerektiğinde aşağıdaki izolasyon yöntemlerinden bir veya ,birkaçı uygulanır. • İzolasyon yöntemleri ; – Solunum İzolasyonu : » Kızamık, suçiçeği, akciğer tüberkülozu olan hasta tek kişilik odaya yerleştirilir. » Oda havalandırması günde 6-12 kez yapılır.Oda kapısı kapalı tutulur. » Hasta tek kişilik odaya yerleştirilir. Tek kişilik oda imkanı yoksa aynı mikroorganizma ile aktif enfeksiyonu olan(veya şüphelenilen) hastalar aynı odaya yerleştirilebilir. » Hastanın nakledilmesi gerektiğinde hastaya maske takılır. Hasta odasında herkesin maske takması sağlanır. – Damlacık izolasyonu : » İnvaziv Haemophilus influenzae tip b infeksiyonları (menenjit, pnömoni, epiglottit,sepsis), » İnvazivNeisseria meningitidis infeksiyonları(menenjit,pnömoni,sepsisi), » Damlacık yoluyla bulaşan diğer ciddi bakteriyel solunum yolu infeksiyonları; difteri (farengeal ) , Mycoplasma pneumoniae, pertussis (boğmaca) , pneumonic plaguedir (veba). » Damlacık yoluyla bulaşan ciddi viral solunum yolu infeksiyonları; adenovirüs, influenza, kabakulak, parvovirüs B19 , rubelladır (kızamıkçık). » Hasta tek kişilik odaya yerleştirilir.Tek kişilik oda imkanı yoksa aynı mikroorganizma ile aktif enfeksiyonu olan(veya şüphelenilen) hastaların aynı odaya yerleştirilebilir.Hastanın nakledilmesi gerektiğinde hastaya maske takılır.Hastanın bir metre yakınına (veya daha yakınına ) yaklaşması gereken herkesin maske takması sağlanır. – Temas izolasyonu : » Epidemiyolojik önem taşıyan ,hasta veya çevresiyle direkt (hastanın cildiyle temas) veya indirekt temas (hasta odasındaki yüzeylere ,tıbbi cihazlara dokunulması) yoluyla bulaşabilen mikroorganizmalarla kolonize veya enfekte olduğu bilinen (veya şüphelenilen )hastalara uygulanır. » Bu gruba giren ve temas izolasyonu uygulaması gereken mikroorganizmalarla ve özel durumlar ; » Multipl antibiyotik direnci taşıyan bakteriler: Metisiline dirençli Staphylococus aureus (MRSA),Vankomisine dirençli enterokoklar (VRE),Acinetobacter, Pseudomonas aeruginosa, » Cansız yüzeyler üzerinde uzun süre yaşayabilen ve infeksiyöz dozu düşük (az sayıda mikroorganizma ile infeksiyon oluşturabilen ) mikroorganizmalarla meydana gelen enterik infeksiyonlar; » Clostridum difficile, » Gaita inkontinansı olan hastalarda enterohemorajik Escherichia coli 0157:H7,hepatit A veya rotavirüs. » Kuru cilt üzerinde meydana gelebilecek veya bulaşılıcılığı yüksek olan cilt infeksiyonları; » Kütanöz difteri, » Herpes simpleks ( neonatal veya mukokütanöz ), » İmpetigo, » Üzeri kapalı olmayan drenajı olan apseler, selülit veya dekübitler, » Pediculosis ( bit ), » Scabies ( uyuz ), » Bebeklerde ve çocuklarda stafilokokkal frankülozis, » Zoster ( dissemine veya immünsüprese konakçıda ). » Bebeklerde ve çocuklarda respiratuar sinsityal virüs, parainfluenza virüs enfeksiyonları veya enteroviral enfeksiyonlar, » Viral / hemorajik konjunktivit, » Viral / hemorajik enfeksiyonlar ( ebola, lassa, v.b. ) » Hasta tek kişilik odaya yerleştirilir, bu mümkün değil ise aynı » Eldiven ve El Dezenfeksiyonu : Temas izolasyonu uygulanan hastanın odasına girerken, hastayla veya hasta çevresindeki her türlü yüzeyle temas öncesinde temiz, steril olmayan eldiven giyilir. Hastanın odasını terk etmeden hemen önce eldivenler çıkarılır ve eller antimikrobiyal bir ajanla yıkanır veya su içermeyen alkollü el antiseptikleri kullanarak dezenfekte edilir. Hasta bakımı sırasında yoğun kontaminasyona neden olabilecek işlemleri takiben (gaita ve enfekte yaraların drenajı ile temas) eldivenler değiştirilir. » Önlük: Hasta ile veya odasındaki yüzeylerle temasın fazla olmasının beklendiği durumlarda, hastada idrar veya gaita inkontinansının olması, ileostomi, kolostomi veya açık drenaj varlığında hasta odasına girerken veya hastaya bakım verilmesi sırasında eldivene ek olarak steril olmayan temiz bir önlük giyilir. Önlük hasta odasını terk etmeden hemen önce çıkarılır » Tıbbi Cihazlar : Temas izolasyonu uygulanan hastaya kullanılan her türlü cihaz diğer hastalarla ortak kullanımından kaçınılır, ortak kullanım gerekiyorsa bu aletler diğer hastalara kullanılmadan önce temizlenir ve dezenfekte edilir. – Sıkı Temas İzolasyonu (VRE için); » VRE ile enfekte veya kolonize olduğu gösterilen (veya şüphesi bulunan) hasta için sıkı temas izolasyonu uygulanır. » Hastanın yerleştirilmesi : Sıkı temas izolasyonu gereken hasta, tek kişilik odalara yerleştirilir. Bu mümkün olmuyorsa aynı mikroorganizma ile kolonize veya enfekte olan hastalar aynı odaya yerleştirilebilir .Tek kişilik oda veya hastaların gruplandırılmasının mümkün olmadığı durumlarda temas izolasyonu gereken hastalara yaklaşım konusunda enfeksiyon kontrol bölümünden yardım istenir. » Eldiven ve El Dezenfeksiyonu : Sıkı temas izolasyonu uygulanılan hastanın odasına girerken, hastayla veya hasta çevresindeki her türlü yüzeyle temas öncesinde temiz, steril olmayan eldiven giyilir. Hastanın odasını terk etmeden hemen önce eldivenler çıkarılır ve ellerin antimikrobiyal bir ajanla yıkanır veya su içermeyen alkollü el antiseptikleri kullanılarak dezenfekte edilir. Hasta bakımı sırasında yoğun kontaminasyona neden olabilecek işlemleri takiben (gaita enfekte yaraların drenajı ile direkt temas) eldivenler değiştirilir. » Önlük : Sıkı temas izolasyonu uygulanan hastaların odasına girerken, temiz steril olmayan önlük giyilir. Hastanın odasını terk etmeden önce önlük çıkarılır. » Tıbbi Cihazlar : Sıkı temas izolasyonu uygulanan hastaya kullanılan her türlü tıbbi cihazın diğer hastalarla ortak kullanımından kaçınılır, ortak kullanım gerekiyorsa, bu aletler diğer hastalar için kullanılmadan önce temizlenir ve dezenfekte edilir. » Odanın Temizliği : Sıkı temas izolasyonu uygulanan hastanın odasındaki tüm yüzeyler her gün enfeksiyon kontrol komitesi önerilerine uygun dezenfekte edilir. » VRE ile kolonize veya enfekte olan hastanın taburculuğunu takiben hasta odalarındaki tüm yüzeyler dezenfekte edilir ve enfeksiyon kontrol ekibi tarafından bu odalardan ortam kültürleri alınır. Ortam kültürlerinin sonuçları belli oluncaya kadar bu odalara yeni hasta yatırılmaması, odadaki malzemelerin başka hastalar için kullanılmaması sağlanır.Eğer yeni hasta yatışı zorunlu ise dezenfeksiyon işlemleri (ortam yüzeyleri ve aletler) iki kez uygulanır. – Bağışıklık Sistemi Baskılanmış hastalar; • Bulaşıcı hastalıklardan korumak için, yukarıda anlatılmış olan izolasyon yöntemlerinden Enfeksiyon Kontrol Doktorunun uygun gördükleri uygulanır. • Bu tip hastalarla temas edecek kişiler bu mikroorganizmaları taşıyormuşçasına önlem alarak, hastanın enfekte olmamasını sağlamalıdırlar. – Bulaşıcı hastalığı olan ve/ veya bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar,F.SER/32 Hasta İzolasyonu Takip Formu ile hemşire tarafından takip edilir. TARİH HASTA İZOLASYONU TAKİP FORMU BARKOD SERVİS PROT NO ODA YATAK NO UYGULANAN İZOLASYON TÜRÜ SOLUNUM İZOLASYONU TEMAS İZOLASYONU ODANIN HAVALANDIRILMASI SAAT DAMLACIK İZOLASYONU SIKI TEMAS İZOLASYONU(VRE İÇİN); Hastanın kendisine ait cihaz kullanıldı : TIBBİ CİHAZ TEMİZLİĞİ Ortak cihaz kullanıldı : Kullanılan cihaz isimleri : HASTADA ÜREYEN MİKROORGANİZMALA R ORTAM YÜZEYİNİN DEZENFEKSİYONU (Sıkı temas izolasyonunda uygulanır ) SABAH AKŞAM
